Profilaktyka, która ratuje życie

Wiele chorób można wyleczyć, ale tylko pod warunkiem, że zostaną wykryte we wczesnym
stadium. Dlatego warto korzystać z dostępnych badań diagnostycznych, zwłaszcza tych,
które pozwalają na zdiagnozowanie chorób śmiertelnych. Taka profilaktyka naprawdę
ratuje życie.

Są choroby, które można wykryć w bardzo wczesnym stadium ich rozwoju. Profilaktyka
wtórna - to badania mające na celu właśnie wczesne wykrywanie i zapobieganie tym
chorobom. Poprzez badania profilaktyczne udaje się ratować życie chorym z rakiem szyjki
macicy i raka piersi. Gorzej jest jednak z rakiem płuc, czy jajników.

Wyprzedź raka

Lekarze podkreślają, że niekorzystanie z możliwości wczesnego wykrycia choroby jest
zachowaniem irracjonalnym. Wcześnie wykryty rak szyjki macicy, czy piersi daje szanse na
całkowite wyleczenie. Zdiagnozowany zbyt późno - zabija.

Lekarze zachęcają , aby raz w roku robić sobie cytologię, zwłaszcza że badanie w ramach
programu profilaktycznego finansowanego przez NFZ jest bezpłatne. (Cytologia w gabinecie,
który nie ma kontraktu z NFZ kosztuje około 55 zł).

Z programu mogą korzystać kobiety w wieku od 25 do 59 lat, które w ciągu ostatnich trzech
lat nie miały cytologii. Wystarczy zgłosić się do poradni ginekologicznej, która ma umowę z
NFZ. Skierowania nie potrzeba. Badanie jest bezbolesne i trwa zaledwie kilka minut. Lekarz
pobiera z szyjki macicy materiał do badania laboratoryjnego. Na podstawie wyniku w razie
konieczności może wdrożyć odpowiednie leczenie.

Prześwietl piersi

Badania USG piersi i mammografia pozwalają na wykrycie wczesnych zmian w piersiach.
Specjaliści podkreślają, że są to dwie uzupełniające się metody diagnostyczne i lekarz sam
powinien zdecydować, którą z nich się posłuży.

Ze względu na to, że budowa piersi zmienia się z wiekiem, młodszym kobietom robi się
najczęściej USG, starsze kierowane są na mammografię. Profilaktyczne USG powinno robić
się co rok, a jeśli jest się w grupie ryzyka - co pół. Mammografia zalecana jest co półtora
roku, a w grupie ryzyka - co rok.

Ważnym uzupełnieniem profilaktyki nowotworów piersi jest ich samokontrola. Każda kobieta
powinna przynajmniej raz w tygodniu palcami sprawdzać kształt swoich piersi. Wszystkie
zauważone zgrubienia trzeba skonsultować z ginekologiem. Jeśli okaże się, że masz torbiele,
lekarz, może specjalną strzykawką pobrać znajdujący się w nich płyn i zbadać go
laboratoryjnie.

Zajrzyj w jelito

Rak jelita grubego w Polsce jest jednym z najczęściej występujących, lecz dość późno
wykrywanych nowotworów. Dlatego skuteczność leczenia choroby jest niska, a odsetek osób
po operacji, które przeżywają dłużej niż 5 lat nie przekracza 25 proc. Tymczasem wczesne
wykrycie choroby pozwala na jej wyleczenie. Badanie przesiewowe w kierunku wczesnego
wykrywania raka jelita grubego to test na obecność krwi utajonej oraz kolonoskopia. To
pierwsze polega na pobraniu i zbadaniu kału pacjenta. Pozwala wykryć niewidoczne gołym
okiem ślady krwi, które mogą wskazywać na istniejące zmiany w jelicie.

Kolonoskopię można robić w znieczuleniu. Badanie polega na wprowadzeniu do jelita przez
odbyt giętkiego wziernika z kamerą. Lekarz na ekranie może zobaczyć zmiany w jelicie we
wczesnym stadium. Ponieważ rak jelita grubego może być dziedziczny, u osób z rodzin
podwyższonego ryzyka kolonoskopię robi się nawet co dwa lata. U pozostałych co 10 lat po
40 roku życia. Badanie na obecność krwi utajonej można robić częściej.

Trudna diagnostyka

Znacznie trudniejsze jest wykrycie wczesnego stadium raka jajnika. Badanie USG sondą
dopochwową umożliwia ocenę jajników. Lekarz może zobaczyć ich wielkość, kształt i
budowę wewnętrzną. Nowoczesne techniki ultrasonograficzne pozwalają zaobserwować
nawet bardzo niewielkie zmiany morfologiczne. Niestety, nie wszystkie, część potrafi się
ukryć. Innym badaniem mającym na celu wczesne wykrycie raka jajnika jest sprawdzenie
krwi na obecność antygenu Ca 125. Jednak wskaźnik ten nie jest charakterystyczny tylko dla
tego nowotworu i jego podwyższone stężenie może także wskazywać na inne schorzenia,
takie jak endometrioza, mięśniak czy stany zapalne przydatków.

Bezradna profilaktyka

Problemem jest profilaktyka wtórna raka płuc. Niestety, dotychczas nie udało się wykazać,
aby badania przesiewowe, obejmujące zdjęcie radiologiczne klatki piersiowej i badanie
cytologiczne plwociny, prowadziły do zmniejszenia umieralności z powodu raka płuca. Nie
oznacza to jednak, że w przyszłości, dzięki użyciu w badaniach przesiewowych nowych
narzędzi diagnostycznych, nie uda się wykrywać zmiany znacznie wcześniej. Jak na razie,
najlepszym działaniem profilaktycznym pozostaje rzucenie palenia.