www.polskiinstalator.com.pl

Polski Instalator 12/2006

2

INSTALACJE SANITARNE

Rozwi¹zania i urz¹dzenia zapobiegaj¹ce marnotrawstwu wody

Oszczêdzamy wodê w domu
w bateriach, kompaktach, zmywarkach…

Koniecznoœæ oszczêdzania wody nie jest
ju¿ dzisiaj tylko pustym, propagandowym
has³em i ma swoje odzwierciedlenie
w rachunku ekonomicznym. Ostatniego
upalnego lata mogliœmy siê te¿ przeko-
naæ, ¿e jeœli bêdziemy j¹ nadmiernie zu-
¿ywaæ np. do podlewania ogrodów, to
mo¿e jej po prostu zabrakn¹æ.

Struktura zu¿ycia wody

Wielkoœæ zu¿ycia wody w gospodarstwie
domowym jest funkcj¹ wielu czynników:
• wyposa¿enia sanitarnego,
• przyzwyczajeñ mieszkañców,
• liczby mieszkañców i ich wieku,
• pory roku.
Z badañ prowadzonych w kraju wynika,
¿e œrednie zu¿ycie wody waha siê od 60
do 200 litrów na dobê na mieszkañca.
Najmniejsze zu¿ycie notuje siê w domach
jednorodzinnych wyposa¿onych w szam-
bo oraz wœród u¿ytkowników w pode-
sz³ym wieku, najwiêksze zaœ – w aparta-
mentach i mieszkaniach pod³¹czonych do
centralnej instalacji ciep³ej wody.

Sk¹d te rachunki?

Korzystanie z dobrodziejstwa bie¿¹cej,
uzdatnionej wody przybiera tyle form, ilu
jest u¿ytkowników. Dla jednych k¹piel
polega na nape³nieniu ca³ej wanny wod¹,
innym wystarczy namydlenie cia³a i sp³u-
kanie go prysznicem. Mycie zêbów
w jednym domu kojarzy siê z nape³nie-
niem kubka do p³ukania ust, w drugim –
odkrêceniem „na ca³y regulator” baterii.
Generalnie – wody zu¿ywamy du¿o, zu-
pe³nie nie przejmuj¹c siê ciekn¹cymi
kranami, podobnie jak nie przejmujemy
siê zapalon¹ niepotrzebnie ¿arówk¹.
Mocne postanowienie poprawy pojawia
siê dopiero podczas p³acenia rachunków,
a te s¹ coraz wy¿sze. Spó³dzielnie miesz-
kaniowe maj¹c na uwadze marnotraw-
stwo wody, uciekaj¹ siê do wprowadzania
dodatkowych op³at lub doliczaj¹ do ceny

metra szeœciennego dostarczanej wody
koszty spowodowane jej stratami w insta-
lacji (kapi¹ce wylewki, ciekn¹ce p³uczki,
kradzie¿e pozalicznikowe). Cena metra
szeœciennego wody w tej samej spó³dziel-
ni, ale w dwóch ró¿nych budynkach mo-
¿e siê wahaæ nawet o kilkaset procent.
Jak temu zapobiec?

Baterie czerpalne

Wielkoœæ zu¿ycia wody w bateriach czer-
palnych zale¿y od klasy przep³ywu bate-
rii, zasady jej dzia³ania i kultury samych
u¿ytkowników. Klasa przep³ywu oznacza-
na du¿ymi literami alfabetu (A, B,C…),
okreœla maksymalny wyp³yw wody z ba-
terii w warunkach ca³kowitego otwarcia
i waha siê od oko³o 12 l/min (klasa A), do
kilkudziesiêciu l/min (klasa E). Dla umy-
walek i natrysków w zupe³noœci wystar-
czaj¹ce s¹ baterie klasy A, wy¿sze klasy
zalecane s¹ dla wanien lub du¿ych zlewo-
zmywaków.
Dla wielu osób nawet 12 l/min mo¿e oka-
zaæ siê zbyt du¿ym wydatkiem, jeœli tyl-
ko bateria bêdzie czêsto u¿ytkowana
i ca³kowicie otwarta. Sytuacja taka ma
miejsce np. w bateriach jednouchyto-
wych, które wiêkszoœæ u¿ytkowników

otwiera, unosz¹c dŸwigniê od razu
w skrajne po³o¿enie. Rozwi¹zaniem pro-
blemu mo¿e byæ w tym wypadku:
• zastosowanie perlatora,
• zamocowanie baterii z g³owic¹ „Eko”.
Perlator montowany na koñcu wylewki
pe³ni funkcjê aeratora, silnie napowie-
trzaj¹c strumieñ wody, który wizualnie
ma du¿¹ objêtoœæ, chocia¿ w praktyce
wiêksz¹ jego czêœæ stanowi powietrze.
Dostêpne na rynku perlatory daj¹ ró¿ne
oszczêdnoœci od 13 do nawet 60% stru-
mienia, a bateria klasy „A” mo¿e dziêki
temu zmniejszyæ wydatek strumienia do
5,7 l/min. Wiêkszoœæ perlatorów wyposa-
¿onych jest w metalowe sitka, które
z czasem zarastaj¹ osadami kamienia.
Niektórzy producenci baterii maj¹
w swojej ofercie perlatory z dyszami z si-
likonu, do których osady wapnia „nie
chc¹ siê” przyczepiaæ.
G³owice systemu „Eko” i „Eko plus”
stosowane s¹ w bateriach jednouchyto-
wych i maj¹ specjalne blokady ogranicza-
j¹ce maksymaln¹ temperaturê ciep³ej
wody (ruch poziomy), jak i wielkoϾ jej
wyp³ywu (ruch pionowy). Standardowo
g³owice takie zatrzymuj¹ siê na tempera-
turze 38°C lub 50% przep³ywu. Zwiêk-
szenie tych wartoœci wymaga naciœniêcia

F

ot. Grohe

Alfred Adamczewski

specjalnego zielonego przycisku na kor-
pusie lub pokonania oporu. Jedna z firm
oferuje g³owice R44 Plus wyposa¿one
w system hydrokontroli informuj¹cy
u¿ytkownika o du¿ym przep³ywie zwiêk-
szonym oporem ruchu i dodatkowo

w blokadê temperatury ciep³ej wody za
poœrednictwem specjalnego pierœcienia
ECODISK. Ustawienie pierœcienia
w pozycji oszczêdnej ogranicza ruch g³o-
wicy w kierunku ciep³ej wody, nie pozwa-
laj¹c na ca³kowite zamkniêcie wody zim-
nej. Daje to u¿ytkownikowi du¿e poczu-
cie bezpieczeñstwa i umo¿liwia kontrolê
zu¿ycia energii.

Baterie natryskowe

Daj¹ siê regulowaæ po zastosowaniu spe-
cjalnych wodooszczêdnych s³uchawek.
W takich modelach wydatek strumienia
natrysku zostaje zredukowany z oko³o 18
l/min (klasa baterii B), do 8 l/min. W s³u-
chawkach i bateriach natryskowych jed-
nego z producentów mo¿emy spotkaæ
zielony przycisk „eko” umo¿liwiaj¹cy re-
dukcjê przep³ywu wody o 50%. W innych
typach wystêpuje rozwi¹zanie, które po-
zwala na p³ynn¹, bezstopniow¹ regulacjê
strumienia wody, poprzez jego d³awienie.

Baterie termostatyczne

Bêd¹ z pewnoœci¹ ograniczaæ zu¿ycie wo-
dy w instalacjach wspó³pracuj¹cych z pod-
grzewaczem wody pojemnoœciowym. Ko-
rzystanie z natrysku w takiej instalacji wy-
maga czêstego regulowania temperatury
ciep³ej wody z uwagi na jej sta³e obni¿anie
siê w trakcie k¹pieli. Korzystaj¹c z pod-
grzewacza o ma³ej pojemnoœci, wielu u¿yt-
kowników ustawia wysok¹ temperaturê na
termostacie, aby zapewniæ sobie wiêksz¹
iloœæ zmieszanej wody, ale równoczeœnie
przez to korzystanie z natrysku staje siê
wtedy wrêcz niebezpieczne.
Bateria termostatyczna zapewnia sta³e
zmieszanie ciep³ej i zimnej wody w ta-
kim stosunku, aby jej temperatura by³a
równa z nastaw¹ termostatu. Termostaty
w bateriach pracuj¹ zawsze w re¿imie

ciep³ej wody, po odkrêceniu baterii usta-
wionej na np. 38°C, bateria w pierwszej
kolejnoœci zamknie dop³yw wody zimnej
i przepuœci tylko ciep³¹ wodê. Dopiero
po osi¹gniêciu przez czujnik termostatu
nastawy, zacznie dodawaæ wodê zimn¹,
mieszaj¹c ze sob¹ oba strumienie. Roz-
wi¹zanie takie pozwala na oszczêdzanie
wody zimnej, która w wielu wypadkach
w zwyk³ych bateriach niepotrzebnie od-
krêcana jest przez u¿ytkownika.
Obecnie wszystkie baterie termostatycz-
ne s¹ jednoczeœnie wyposa¿one w funk-
cjê umo¿liwiaj¹c¹ ustawienie ma³ego
przep³ywu wody.

Oszczêdne sp³uczki

Czasy ustêpów tureckich i ¿eliwnych,
wiecznie ciekn¹cych sp³uczek dzwono-
wych na szczêœcie minê³y, zast¹pi³y je
górnop³uki tworzywowe z zamkniêciem
p³ywakowym. Jednak nawet szczelny
górnop³uk do oszczêdnych nie nale¿y, ma
bowiem z zasady 12 litrów pojemnoœci
i jednorazowe poci¹gniêcie za sznurek
spuszcza ca³¹ jego zawartoœæ i to nieza-
le¿nie od tego, czy jest taka „potrzeba”,
czy nie.

Dolnop³uk czy kompakt?

Pierwsz¹, znaczn¹ oszczêdnoœæ wody mo-
¿emy uzyskaæ, zastêpuj¹c górnop³uk dol-
nop³ukiem montowanym bezpoœrednio
nad misk¹ lub na niej (wersja kompakto-
wa). Dolnop³uk ma mniejsz¹ pojemnoœæ,
w zale¿noœci od modelu wynosi ona 6 lub
7,5 b¹dŸ 9 litrów. Teoretycznie mo¿na j¹
dalej zmniejszaæ, reguluj¹c poziom p³y-
waka, musimy jednak mieæ na uwadze,
¿e ca³kowite, dok³adne sp³ukanie miski
wymaga co najmniej: 4,5 lub 3 l wody.
Powy¿sze wartoœci s¹ nieprzekraczalne,
a w wielu wypadkach, w zale¿noœci od

[e-mail]

Fot. 1 Bateria z g³owic¹ R44 Plus z Ecodi-
skiem i perlatorem – maksimum wygody i mi-
nimum zu¿ycia wody

F

ot. Roca

Fot. 1 a Bateria termostatyczna

F

ot. Grohe

Rys. 1 Perlator z Waterdimmerem zmniejsza
zu¿ycie wody z 12 l/min. do max. 7,2 l/min.

F

o

t. Hansgrohe

Fot. 2 Bateria z zielonym przyciskiem Eco

F

ot. Eco

Tabela 1 Potencjalne oszczêdnoœci w rodzinie sk³adaj¹cej siê z 4 osób; przyjêto cenê za wodê
i œcieki równ¹ 6 z³

* zak³adaj¹c jedn¹ du¿¹ k¹piel tygodniowo na osobê w pe³nej wannie 120 l, a codzienn¹ k¹piel w 50 l wody; natrysk 30 l

** mycie zêbów dwa razy dziennie, w wersji oszczêdnej 2 kubeczki wody, w rozrzutnej otwarty kran przez minutê

Polski Instalator 12/2006

3

INSTALACJE SANITARNE

konstrukcji miski nawet wy¿sze. Gene-
ralnie bardziej wydajne sp³ukiwanie wy-
stêpuje w dolnop³ukach œciennych i pod-
tynkowych montowanych na pewnej wy-
sokoœci nad misk¹. Sprawnoœæ sp³ukiwa-
nia poprawia tutaj efekt grawitacyjny
(ró¿nica wysokoœci miêdzy misk¹ a zbior-
nikiem). W kompaktach ustawienia fa-
bryczne s¹ najbardziej optymalne.
Zmniejszanie iloœci zu¿ywanej wody za
pomoc¹ obni¿ania fabrycznych ustawieñ
sp³uczek sprzyja niestety zarastaniu
muszli osadami. Aby temu zapobiec war-
to kupiæ miski o du¿ej g³adkoœci po-
wierzchni zapewniaj¹ce ³atwoœæ utrzyma-
nia czystoœci np. pokryte specjalnym
szkliwem o w³aœciwoœciach samoczysz-
cz¹cych, które dodatkowo dziêki odpo-
wiedniej konserwacji wyd³u¿a trwa³oœæ
ceramiki.
Zarówno w kompaktach, jak i sp³uczkach
na- i podtynkowych oszczêdnoœæ wody
mo¿emy te¿ uzyskaæ dziêki: funkcji
„stop” oraz przyciskom dwudzielnym
z mo¿liwoœci¹ „ma³ego i du¿ego sp³uki-
wania”.
Funkcja „stop” umo¿liwia zatrzymanie
sp³ukiwania w dowolnym momencie
przez u¿ytkownika.
Przycisk dwudzielny dzieli w zamyœle
sp³uczkê na dwa osobne zbiorniki: ma³y
o pojemnoœci 3-4,5 litra i du¿y o pojem-
noœci 6-9 litrów.
Przyciœniêcie ma³ego przycisku powodu-
je zrzut wody tylko z czêœci zbiornika,
du¿y przycisk zrzuca wodê z ca³ego
zbiornika. Powy¿sze rozwi¹zanie jest wy-
godne dla rodzin z ma³ymi dzieæmi. Bar-
dzo trudno nauczyæ dziecko korzystania
z funkcji „stop”, natomiast doœæ szybko
i bezb³êdnie rozpoznaje ono przyciski na
sp³uczce, a sama mo¿liwoœæ wyboru spra-
wia mu du¿¹ frajdê.

Obecnie wiele rozwi¹zañ przycisków
dwudzielnych ma te¿ mo¿liwoœæ funkcji
„stop”, naciskaj¹c du¿y przycisk mo¿emy
wiêc w dowolnym momencie zatrzymaæ
sp³ukiwanie.
Przyciski dwudzielne s¹ dostêpne zarów-
no dla p³uczek natynkowych, jak i pod-
tynkowych. Szczególnie atrakcyjnie pre-
zentuj¹ siê p³ytki spustowe dla p³uczek
zabudowanych. S¹ to czêsto jedyne wi-
doczne elementy instalacji, dlatego fir-
my poœwiêcaj¹ im du¿o uwagi projektu-
j¹c ciekawy design i kolorystykê pasuj¹c¹
do ka¿dej ³azienki. Dostêpne na rynku
p³ytki wykonywane s¹ z tworzyw sztucz-
nych, ze stali nierdzewnej lub tylko me-
talizowane. Nowoœci¹ w skali œwiatowej
jest p³ytka, której materia³ zosta³ wzbo-
gacony o jony srebra. Rozwi¹zanie takie
zapewnia higieniczny kontakt z przyci-
skiem, nie dopuszczaj¹c do rozwoju bak-
terii na jego powierzchni (antybakteryj-
ne dzia³anie zosta³o potwierdzone przez
laboratorium w Burgdorf w Szwajcarii).

Pralki

Pojawienie siê na rynku pralek automa-
tycznych by³o wielkim skokiem w ograni-
czaniu zu¿ycia wody. Dziêki funkcji odwi-
rowania dok³adnoœæ p³ukania bielizny
w pralce jest nieporównanie wiêksza. Ko-
rzystaj¹c z pralki powinniœmy jednak prze-
strzegaæ pewnych regu³ prania, umo¿li-
wiaj¹cych dalsze oszczêdnoœci wody.
Pranie korzystniej jest prowadziæ dla pe³-
nego wsadu, co kilka dni, ni¿ codziennie
pior¹c niewielkie iloœci bielizny. Bieliznê
mniej zanieczyszczon¹ powinniœmy praæ
na mo¿liwie krótkim programie, np. bez
prania wstêpnego.
Na rynku mo¿na spotkaæ te¿ urz¹dzenia
z tzw. szóstym zmys³em. Pralki tego typu

maj¹ zwykle automatykê wagow¹ i same
wa¿¹ wielkoœæ wsadu dobieraj¹c do niej
niezbêdn¹ iloœæ wody. Zu¿ycie wody pod-
czas prania mo¿e wtedy spaœæ nawet do
30 litrów. Ograniczenie zu¿ycia wody
umo¿liwia te¿ w starszych rozwi¹zaniach
funkcja „pó³ wsadu”.

www.polskiinstalator.com.pl

Tabela 2 Porównanie zu¿ycia wody w czteroosobowej rodzinie*

* zak³adaj¹c jedne du¿e i cztery ma³e sp³ukiwania miski ustêpowej na dobê na osobê

Fot. 3 Komfort sp³ukiwania w p³uczce natyn-
kowej. Modu³ zaworu z dwudzielnym przyci-
skiem, z mo¿liwoœci¹ dalszej rêcznej regulacji

F

o

t. Geberit

Fot.4 Sp³uczka podtynkowa z dwudzielnym
przyciskiem 6/3 litry

F

ot. Jomo

Polski Instalator 12/2006

4

INSTALACJE SANITARNE

Zmywarki

S¹ nadal ma³o popularne w naszych do-
mach, czasem ze wzglêdu na brak miej-
sca, najczêœciej jednak z uwagi na cenê
i przyzwyczajenia. Uwa¿amy, ¿e nikt tak
dok³adnie nie umyje naszych naczyñ ni¿
my sami. Nic bardziej b³êdnego! Zmy-
warka jest pod tym wzglêdem prawdziw¹
profesjonalistk¹, gdy¿ wyposa¿ono j¹
w odpowiednie programy do mycia ka¿-
dego rodzaju brudu, namaczania naczyñ
szczególnie zabrudzonych i wyschniê-
tych, korzysta te¿ z wysoko wydajnych
detergentów i wartoœci temperatury, któ-
rych nasze rêce po prostu „nie znios¹”.

Badania firm dowodz¹ œrednio 3-krotnie
mniejszego zu¿ycia wody przez zmywar-
kê ni¿ podczas tradycyjnego zmywania.
Modele rynkowe maj¹ te¿ w³asne opcje
dalszego zmniejszania zu¿ycia wody, jak
np. pó³ wsadu czy mycia strefowego,
które pozwalaj¹ myæ nawet niewielkie
iloœci naczyñ, nie trzeba nimi zaraz wy-
pe³niaæ ca³ej zmywarki. Powy¿sze opcje
mog¹ byæ dostêpne pod nazw¹ progra-
mów ekologicznych i ekonomicznych
BIO/ECO.
O sprawnoœci zmywarek niech œwiadczy
fakt, ¿e wydajne modele potrafi¹ na je-
den cykl mycia 12 kompletów naczyñ zu-
¿yæ zaledwie 10 litrów wody.

Podgrzewacze wody

Mog¹ byæ Ÿród³em du¿ych strat wody
w instalacji, jeœli s¹ typu ciœnieniowego
i nie maj¹ zamontowanych naczyñ wzbior-
czych. Naczynie ciœnieniowe podczas
wzrostu temperatury ogrzewanej wody
musi pozbyæ siê nadmiaru jej objêtoœci.
I gdy na instalacji nie ma zamontowanego
naczynia wzbiorczego „robi to” przez za-
wór bezpieczeñstwa – zrzucaj¹c nadmiar
bezpoœrednio do kanalizacji, b¹dŸ podsta-
wionego wiadra. Straty wody w podgrze-
waczu 100-litrowym wynosz¹ dziennie od
kilku do nawet kilkunastu litrów.

[e-mail]

Fot. 5 P³ytka dwudzielna

F

ot. Grohe

F

ot. Gebert

F

ot. Gebert

F

ot. TECE

Polski Instalator 12/2006

5

INSTALACJE SANITARNE