MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ

DEPARTAMENT RYNKU PRACY

Ewa Flaszyńska

Nauka i praca

w krajach europejskich

Niemcy
Austria

Szwajcaria

PORADNIK

Warszawa 2005

2

MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
Departament Rynku Pracy
ul. Tamka 1
00-349 Warszawa


Nauka i praca w krajach europejskich.
Niemcy, Austria, Szwajcaria.
Poradnik


Opracowanie:
Ewa Flaszyńska


Redakcja:
Anna Woynarowska-Janiszewska


Projekt okładki:
Jacek Brzeziński


© Copyright by Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Warszawa 2005

ISBN 83-60302-75-8

Wydawca:
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Departament Rynku Pracy
ul. Tamka 1, 00-349 Warszawa

Publikacja wydana przy wsparciu Wspólnot Europejskich w ramach Programu

Leonardo da Vinci. Treść publikacji nie ma na celu wyrażenia stanowiska Komisji
Europejskiej. Instytucja ta nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności za treść
publikacji.

Łamanie i druk: ZWP MPiPS. Zam. 2063/05.

3

Spis treści:

I. Słowo wstępne ................................................................................... 5

II. Europejski rynek pracy po 1 maja 2004 r. .....................................

5

III. Nauka i praca w Niemczech ............................................................. 8

1. Informacje ogólne ..........................................................................

8

2. Nauka w Niemczech ......................................................................

9

3. Niemiecki rynek pracy ...................................................................

15

4. Regulacje dotyczące możliwości podjęcia pracy

na terenie Niemiec .........................................................................

16

5. Poszukiwanie pracy .......................................................................

27

IV. Nauka i praca w Austrii ................................................................... 30

1. Informacje ogólne ..........................................................................

30

2. Nauka w Austrii .............................................................................

30

3. Austriacki rynek pracy ...................................................................

32

4. Możliwości podjęcia pracy w Austrii ............................................

33

V. Nauka i praca w Szwajcarii ............................................................. 38

1. Informacje ogólne ..........................................................................

38

2. Nauka w Szwajcarii .......................................................................

39

3. Praca w Szwajcarii .........................................................................

40

VI. Bank adresów .................................................................................... 43

4

5

I. Słowo wstępne

Przedstawiamy Państwu kolejną publikację na temat nauki i pracy

w krajach Unii Europejskiej. 1 maja 2004 r. zniknęło wiele barier utrud-
niających obywatelom naszego kraju podejmowanie nauki i pracy
w państwach członkowskich. Biorąc pod uwagę liczbę dostępnych ofert
i zauważalny, zwiększony napływ zagranicznych ofert pracy, można
przypuszczać, że zdobycie posady jest obecnie łatwiejsze. Utrzymujące
się, szczególnie wśród młodych ludzi, zainteresowanie wyjazdami zagra-
nicznymi mającymi na celu podjęcie bądź też kontynuację nauki stało się
również inspiracją do opracowania i wydania niniejszego poradnika. Tym
razem skupiliśmy się na Niemczech i Austrii. Niemcy są obecnie najpo-
pularniejszym krajem emigracji zarobkowej Polaków, corocznie do prac
sezonowych wyjeżdża tam ponad 300 tysięcy Polaków. To w Niemczech
możemy też spotkać najwięcej polskich studentów.

W naszym poradniku przedstawiamy także Szwajcarię, która nie

należy do Unii Europejskiej, jednak we wrześniu 2005 roku Szwajcarzy
opowiedzieli się za otwarciem rynku pracy dla obywateli nowych krajów
członkowskich Unii Europejskiej, w związku z czym zasadne wydaje się
włączenie informacji również o tym kraju.

Poradnik zawiera informacje sprawdzone, potwierdzone, które po-

chodzą między innymi z ambasad opisywanych krajów, Ministerstwa
Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Mini-
sterstwa Edukacji i Nauki oraz internetowych stron unijnych.

Wyrażamy nadzieję, że przygotowana przez nas publikacja rozwieje

Państwa wątpliwości i będzie pomocna przy podejmowaniu decyzji
o wyjeździe za granicę.

II. Europejski rynek pracy po 1 maja 2004 r.

Obywatele polscy mogą od 1 maja 2004 r. swobodnie poruszać się

po terytorium krajów Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Go-
spodarczego (EOG – Norwegia, Islandia i Liechtenstein).

6

Prawo do swobodnego podejmowania pracy przez Polaków we

wszystkich obecnych państwach członkowskich UE jest natomiast wpro-
wadzane stopniowo. Polska zgodziła się na siedmioletni okres przejścio-
wy w dostępie do rynku pracy, rozłożony na trzy etapy, znane jako
formuła „2+3+2”. Po przystąpieniu do Unii w ciągu pierwszych dwóch
lat nie możemy swobodnie pracować we wszystkich „starych” unijnych
krajach. W tym czasie poszczególne kraje mają jednak prawo do wpro-
wadzenia ułatwień dla naszych obywateli. Jeśli w tym czasie państwa nie
wystąpią do Komisji Europejskiej o utrzymanie restrykcji przez kolejne
trzy lata, nasi obywatele będą mieli w tych krajach pełną swobodę za-
trudnienia. W wyjątkowych przypadkach kraje Unii mogą wystąpić do
Komisji Europejskiej o przedłużenie na kolejne dwa lata ograniczeń.

1 maja 2004 roku swoje rynki pracy dla Polaków otworzyły nowe,

przystępujące do Unii Europejskiej wraz z Polską, państwa członkowskie
oraz Wielka Brytania, Irlandia i Szwecja. Oznacza to, że Polacy poszuku-
jący pracy mogą korzystać ze służb zatrudnienia i podejmować pracę
w tych krajach bez wcześniejszego ubiegania się o zezwolenie. Niemcy
i Austria zapowiadają najdłuższy, bo aż 7-letni okres przejściowy w do-
stępie do rynku pracy.

Zniesienie wszelkich ograniczeń dotyczących zatrudnienia Polaków

powinno nastąpić przed 2011 rokiem, w większości krajów nawet przed
2009. Należy zaznaczyć, że we wszystkich państwach członkowskich
Polacy są traktowani preferencyjnie przy wydawaniu zezwoleń na pracę
w stosunku do obywateli państw nie należących do Unii Europejskiej.
Zatrudnieni legalnie pracownicy z Polski mają takie same prawa, jak pra-
cownicy miejscowi. Korzystają też z przepisów europejskich dotyczących
uznawania kwalifikacji oraz koordynacji systemów zabezpieczenia spo-
łecznego. Gwarantuje im to swoboda przemieszczania się pracowników,
której pełne wdrożenie nastąpi najdalej po upływie siedmiu lat od dnia
przystąpienia do Unii.

Prawo do swobodnego przemieszczania się osób przysługuje oby-

watelom Unii Europejskiej będącym pracownikami najemnymi, uczestni-
czącymi w kształceniu zawodowym, osobom, które są członkami rodziny
lub wspólnego gospodarstwa domowego pracownika, bez względu na ich
obywatelstwo, studentom (jeśli zostaną przyjęci na studia i wykażą się
posiadaniem ubezpieczenia oraz wystarczających środków, by podczas
swojego pobytu nie stać się ciężarem dla systemu zaopatrzenia społecz-

7

nego przyjmującego państwa), emerytom (jeśli otrzymują wystarczającą
emeryturę i są ubezpieczeni) oraz pozostałym obywatelom państw człon-
kowskich (jeśli posiadają wystarczające środki na utrzymanie i są ubez-
pieczeni).

Swobodny przepływ pracowników obejmuje zniesienie wszelkiej

dyskryminacji ze względu na przynależność państwową w zakresie za-
trudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy. Każdemu obywate-
lowi państw członkowskich Wspólnoty przysługuje zatem prawo udania
się do innego państwa członkowskiego i podjęcia tam zatrudnienia na
oferowanych miejscach pracy.

Za pracownika w Unii Europejskiej uważa się obywatela Unii Eu-

ropejskiej, który świadczy pracę o konkretnej wartości ekonomicznej na
rzecz innego podmiotu, podlega przy tym jego poleceniom i otrzymuje
w zamian wynagrodzenie. Pracownicy nie mogą być dyskryminowani
z powodu swojego obywatelstwa.

Równy dostęp do zatrudnienia dla obywateli państw członkowskich

oznacza, że nie można wobec nich stosować przepisów ograniczających
możliwość ubiegania się o miejsce pracy, składania ofert pracy, korzy-
stania z takiej samej pomocy biur pośrednictwa pracy, jaką otrzymują
obywatele kraju. Prawo do zatrudnienia na takich samych zasadach, jak
obywatele danego kraju, obejmuje także warunki jego wykonywania oraz
sposób traktowania przy przyznawaniu różnych praw. Chodzi w tym
przypadku o sprawy różnej wagi, na przykład o zaliczenie służby woj-
skowej w innym kraju do stażu pracy, prawo do służbowego mieszkania
czy zniżki kolejowej. Jednakże możliwe jest wymaganie od obcokrajowca
umiejętności językowych niezbędnych do wykonywania określonej pracy.
Może on także, na żądanie pracodawcy, zostać poddany testom zawo-
dowym.

Prawo do równego traktowania rozciąga się także na dostępność do

zatrudnienia i związane z nim korzyści socjalne oraz podatkowe. Zgodnie
z prawem wspólnotowym, niektóre prawa socjalne przysługują również
członkom rodziny pracownika, to znaczy ich małżonkom, dzieciom poni-
żej 21 roku życia oraz rodzicom jego i małżonka, jeśli są od pracownika
zależni. Jeżeli w którymś kraju stosowne prawa dotyczą innych osób, na
przykład konkubentów pracownika, to tak samo powinni być traktowani
konkubenci pracowników pochodzących z innych państw. Dzieci pra-
cownika mają prawo do nauki, a jego współmałżonek do pobytu i pracy,

8

jednak tylko w trakcie trwania związku małżeńskiego. Innymi słowy, po
rozwodzie z pracownikiem były współmałżonek traci swoje prawa, chyba
że sam jest pracownikiem.

Prawo do swobodnego przepływu pracowników znajduje zastoso-

wanie do wszystkich oferowanych stanowisk pracy, z wyjątkiem stano-
wisk w służbie cywilnej. Wyjątkiem objęta jest tu jedynie działalność
w administracji państwowej oraz działalność mająca na celu ochronę inte-
resów państwowych lub interesów innych instytucji publicznych, czyli
praca, która opiera się na lojalności względem państwa.

Obywatel Unii Europejskiej korzysta również z możliwości osie-

dlania się i podejmowania działalności gospodarczej w formie tzw. samo-
zatrudnienia, czyli wykonywania wolnego zawodu lub świadczenia usług,
np. fryzjerskich.

Swoboda przepływu obywateli Unii obejmuje jednak znacznie

więcej, niż tylko dostęp do rynku pracy. Zasada ta odnosi się także do
uznawania dyplomów i kwalifikacji zawodowych oraz zakłada równe
traktowanie obywateli państw członkowskich UE w dostępie do świad-
czeń, wynikających z krajowych systemów zabezpieczenia społecznego.

III. Nauka i praca w Niemczech

1. Informacje

ogólne

Polacy mogą przekraczać granicę z Niemcami na podstawie pasz-

portu lub dowodu osobistego, zarówno starego, ważnego maksymalnie do
31 grudnia 2007 r., jak i nowego typu. Całkowicie zniesiono obowiązek
posiadania wizy przy wjazdach do tego państwa.

Niemcy, a właściwie Republika Federalna Niemiec, to państwo po-

łożone w Europie Środkowej, nad Morzem Bałtyckim i Północnym, które
na północy graniczy z Danią, na wschodzie z Polską, na południowym
wschodzie z Czechami, na południu z Austrią i Szwajcarią, a na za-
chodzie z Francją, Luksemburgiem, Belgią i Holandią. Stolicą kraju jest
Berlin, walutą euro, a językiem urzędowym niemiecki. Zachodnie Niemcy

9

(RFN) były założycielami Wspólnoty Europejskiej (obecnie Unia Euro-
pejska).

Niemcy stanowią drugi, po Rosji, najludniejszy kraj Europy.

W 16 krajach związkowych (czyli niemieckich regionach, tzw. landach)
mieszka ponad 82 mln osób, z czego Niemcy stanowią ok. 91% ogółu
ludności, a pozostałe 9% tworzą mniejszości narodowe.

Zjednoczenie Niemiec (1990) wywarło silny wpływ na niemiecką

gospodarkę. Mimo początkowych trudności obecnie jest to kraj wysoko
rozwinięty, jedna z potęg gospodarczych świata. Pierwsze miejsce pod
względem znaczenia zajmuje przemysł, za nim rolnictwo.

W Niemczech panuje klimat umiarkowany ciepły, łagodny.

2. Nauka

w

Niemczech

Charakterystyczną cechą organizacji nauki w Niemczech jest od-

rębne zarządzanie i finansowanie nauki w skali całego państwa i poszcze-
gólnych krajów związkowych (landów). System kształcenia w Niemczech
uchwala każdy land we własnym zakresie. W związku z tym występują
znaczne różnice pomiędzy landami w systemie edukacji oraz w planach
nauczania.

Obowiązek szkolny w Republice Federalnej Niemiec rozpoczyna

się dla wszystkich dzieci w szóstym roku życia. Wszystkie dzieci w wie-
ku 6–10 lat są objęte obowiązkową czteroletnią nauką w szkole podsta-
wowej (w niektórych landach 6-letnią), a powszechny obowiązek szkolny
wynosi 9 lat i trwa do ukończenia 15 roku życia. Uczęszczanie do szkoły
jest obowiązkowe i w szkołach państwowych bezpłatne. Po ukończeniu
szkoły podstawowej naukę można kontynuować w różnych typach szkół
zawodowych i średnich. Funkcjonują trzy typy szkół średnich:
a) szkoły realne, gdzie nauka trwa 4 lub 6 lat. Ukończenie szkoły realnej

jest podstawą do zawodowego etapu kształcenia, naukę można konty-
nuować bądź w branżowych szkołach zawodowych, bądź w branżo-
wych gimnazjach;

b) gimnazja, których ukończenie uprawnia do podjęcia studiów w szko-

łach wyższych. Nauka w gimnazjum daje absolwentom rzetelną wie-
dzę ogólną, dostosowaną do wymogów późniejszych studiów;

10

c) szkoły całkowite, obejmujące 13-letni zintegrowany cykl nauczania:

zakres podstawowy trwający 4 lata, zakres ponadpodstawowy I – trwa-
jący 6 lat i zakres ponadpodstawowy II – trwający 3 lata.

W niektórych landach występują także tzw. szkoły ogólne, które

skupiają pod jednym dachem więcej typów szkół, dając uczniom możli-
wość uczęszczania na różne zajęcia w zależności od uzdolnień bez ko-
nieczności wcześniejszego zdawania egzaminów.

W Niemczech działa 81 uniwersytetów, najstarsze – w Heidelbergu,

Kolonii i w Wurzburgu, największe zaś – w Berlinie i Frankfurcie n. Me-
nem. Szkoły wyższe są podzielone na: naukowe szkoły wyższe, mające
prawo nadawania stopni naukowych i prowadzące samodzielne badania
naukowe; zawodowe szkoły wyższe, nie mające prawa nadawania stopni
naukowych; wyższe szkoły muzyczne i sztuk pięknych oraz wyższe szko-
ły teologiczne i kościelne.

W rejonie przygranicznym polsko-niemieckim realizowanych

jest szereg projektów edukacyjnych, w ramach których polska mło-
dzież może odbyć część kształcenia w niemieckich szkołach, reali-
zując niemieckie programy nauczania. Informacje na temat możliwości
udziału w tych projektach można uzyskać w kuratoriach oświaty
województw: zachodniopomorskiego (71-615 Szczecin ul. Jana Matejki 6 B,
e-mail [e-mail]), lubuskiego (66-400 Gorzów
Wlkp. ul. Jagiellończyka 10, e-mail [e-mail])
i dolnośląskiego (50-951 Wrocław Pl. Powstańców Warszawy 1, e-mail
[e-mail]). Współpracę i wymianę młodzieży szkolnej
i pozaszkolnej inicjuje i wspiera Organizacja „Polsko-Niemiecka Współ-
praca Młodzieży” (PNWM). Biura organizacji znajdują się w Warszawie
i w Poczdamie: http://www.pnwm.pl

Po 1 maja 2004 roku obywatele polscy uzyskali możliwość podej-

mowania studiów w krajach Unii Europejskiej na zmienionych zasadach.
Od tej chwili zniesiono obowiązek uzyskania przed wjazdem wizy stu-
denckiej. Po podjęciu studiów w wybranym kraju (landzie) konieczne jest
zalegalizowanie pobytu poprzez uzyskanie karty stałego pobytu lub reje-
strację we właściwym urzędzie – w zależności od obowiązujących w da-
nym kraju przepisów. Warunkiem koniecznym do legalizacji pobytu jest
poświadczenie przez uczelnię faktu bycia studentem tej uczelni, posiada-
nie ważnego ubezpieczenia oraz uwiarygodnienia posiadania wystarcza-
jących środków finansowych. Wymagane jest udokumentowanie – naj-

11

częściej w postaci pisemnego oświadczenia – posiadania wystarczających
środków na utrzymanie w wysokości 500 euro na każdy miesiąc plano-
wanego kształcenia, maksymalnie jednak na okres dwóch lat. Zezwolenie
na pobyt jest wystawiane na czas trwania nauki (zazwyczaj na okres jed-
nego roku i corocznie przedłużane). Studenci z krajów członkowskich UE
mają prawo do podjęcia pracy zarobkowej w wymiarze określonym przez
ustawodawstwo krajowe. Zezwolenia na pobyt oraz pozwolenia na pracę
otrzymują także członkowie najbliższej rodziny (w przypadku studentów
za najbliższą rodzinę uważa się dzieci oraz małżonka).

Podstawowym warunkiem przyjęcia na uczelnię na terytorium Unii

jest świadectwo ukończenia „szkoły średniej drugiego stopnia” – odpo-
wiednik polskiej matury. Świadectwo musi zostać przetłumaczone (za-
zwyczaj przez tłumacza przysięgłego, w zależności od wymagań uczelni)
na język kraju, w którym mieści się uczelnia. Polska matura otwiera więc
drogę na studia, choć w większości krajów UE wprowadza się dodatkowo
wymogi rekrutacyjne, np. egzaminy wstępne, rozmowy kwalifikacyjne,
konkurs albo wymóg przedstawienia wykazu innych osiągnięć.

Generalna zasada mówi, że uczniowie i studenci z państw UE mają

na jej terytorium prawo do równego traktowania. Oznacza to, że jeżeli
w danym kraju ewentualną opłatę za szkołę pokrywa państwo, to będzie
ono płacić także za ucznia czy studenta przyjeżdżającego z innego kraju
UE. W Niemczech, gdzie uczy się najwięcej Polaków studiowanie na
państwowych uniwersytetach jest w zasadzie bezpłatne, uiszczać trzeba
tylko niewielkie semestralne opłaty administracyjne.

Oferta stypendialna na niemieckich uczelniach jest ogromna.

Obywatele polscy podejmują i odbywają studia w Republice Federalnej
Niemiec na takich samych zasadach, jak obywatele niemieccy, z wyłą-
czeniem prawa do pomocy socjalnej. Na stypendium do Niemiec wyje-
chać łatwiej niż gdzie indziej. Na pewno mniej osób mówi po niemiecku
niż po angielsku, stąd konkurencja jest mniejsza, również sama nauka
w Niemczech jest bezpłatna, dlatego też polskie uczelnie chętnie podpisu-
ją umowy o wymianie studentów. Stypendia przyznawane są na okres
od 3 do 12 miesięcy. Od kandydatów wymaga się zazwyczaj dobrej
znajomości języka niemieckiego, potwierdzonej przez uczelnię lub przez
odpowiedni certyfikat. Wyjątki mogą stanowić np. kandydaci na kierunki
przyrodnicze, gdzie w zasadzie wystarcza podstawowa znajomość języka
niemieckiego oraz dobra angielskiego. Z wymianą studentów łączy się
Europejski System Transferu Punktów. Gdy student przemieszcza się do

12

innej uczelni, cały czas pozostaje studentem swojej uczelni macierzystej.
Każdej jednostce dydaktycznej (semestr, rok) jest przypisana liczba
punktów, która jest odzwierciedleniem czasu pracy, jaki student włożył
w zaliczenie danego przedmiotu. System ECTS obowiązuje lub jest wpro-
wadzany na ponad 120 uczelniach w Polsce.

Pomiędzy Polską a Niemcami została podpisana umowa o uznaniu

ekwiwalencji w szkolnictwie wyższym, której tekst dostępny jest na stro-
nie Biura Uznawalności Wykształcenia i Współpracy Międzynarodowej:
www.buwiwm.edu.pl. Na podstawie tej umowy uznaje się za równoważ-
ne tytuły zawodowe i stopnie naukowe dla celów kontynuacji kształcenia.
Używanie dokumentów objętych tymi umowami dla celów zawodowych
jest możliwe jedynie przez uznanie w trybie nostryfikacji.

Informacji o stypendiach w Niemczech możemy szukać na

stronach internetowych uniwersytetów, polsko-niemieckich orga-
nizacji oferujących stypendia, fundacji wspierających studentów

za granicą i w niemieckiej ambasadzie. Na stronie internetowej
www.holderied.de/deutschehochschulen.html znajduje się lista wszyst-
kich adresów internetowych i linków do niemieckich uczelni.

Studenci, absolwenci, czy pracownicy naukowi polskich uczelni

mogą dokształcać się na różne sposoby. Zasadniczy nurt wymiany sty-
pendialnej z RFN realizowany jest we współpracy z Niemiecką Akade-
micką Służbą Wymiany (Deutscher Akademischer Austauschdienst –
DAAD). Informacje na temat oferty stypendialnej DAAD dostępne są na
stronach internetowych Przedstawicielstwa w Warszawie www.daad.pl .
Polska jest bowiem jednym z najważniejszych partnerów tej organizacji,
która od 1958 roku sfinansowała pobyty studyjne i badawcze dla ponad
30 tysięcy Polaków. Poza ofertą DAAD, strona niemiecka oferuje rok-
rocznie następujące stypendia:

− Bawarskiego Ministerstwa Oświaty, Wyznań, Nauki i Sztuki:

www.bayhost.de,

− Fundacji im. Roberta Boscha: http://www.bosch-stiftung.de,

− Fundacji Alexandra von Humboldta: www.avh.de.

Nauczyciele języka niemieckiego mają możliwość brania udziału

w kursach doskonalących, hospitacjach, konferencjach i sympozjach
organizowanych przez Niemcy. Informacje na ten temat można uzyskać
na stronach internetowych: Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczy-
cieli: www.codn.edu.pl lub Fundacji im. Roberta Boscha.

13

Warto poszukać informacji w organizacjach pozarządowych, spe-

cjalizujących się we współpracy z Niemcami np.:

Fundacja im. Stefana Batorego – przyznaje stypendia na studia zagra-
niczne i staże badawcze w różnych dziedzinach nauki.
adres: ul. Sapieżyńska 10a

00-215 Warszawa
Tel.: [phone]
Fax: [phone]
e-mail: [e-mail]
www.batory.org.pl

Fundacja Konrada Adenauera – przyznaje trzymiesięczne stypendia
dla ekspertów i naukowców oraz stypendia dla studentów wyższych lat
studiów trwające minimum dwa semestry. Stypendia dotyczą najczęściej
– choć nie wyłącznie – zagadnień prawnych, ekonomicznych i politolo-
gicznych.
adres: Fundacja Konrada Adenauera

ul. J. Dąbrowskiego 56
02-561 Warszawa
Tel.: [phone]
Fax: [phone]
e-mail: [e-mail]
www.kas.pl

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej – wspiera naukowców i zespoły ba-
dawcze oraz inicjatywy inwestycyjne służące nauce w Polsce poprzez
przyznawanie indywidualnych nagród i stypendiów, udzielanie subwencji
w ramach ogłaszanych corocznie programów. Przyznawanie wszelkich
subwencji, nagród oraz stypendiów odbywa się w drodze konkursu.
adres: ul. Grażyny 11

02-548 Warszawa
Tel.: [phone]
Fax: [phone]
e-mail: [e-mail]
www.fnp.org.pl

14

Fundacja Aleksandra von Humboldta – oferuje młodym naukowcom
stypendia w Niemczech.
adres: Jean-Paul-Str. 12

53173 Bonn
Niemcy
Tel.: [phone]
Fax: [phone]
http://www.humboldt-foundation.de

GFPS – POLSKA – Polsko-Niemieckie Stowarzyszenie Naukowo-
-Kulturalne GFPS przyznaje polskim studentom stypendia naukowe
w wybranych ośrodkach uniwersyteckich Niemiec.
adres: GFPS – Polska

ul. Krowoderska 8
31-142 Kraków
e-mail: [e-mail]

Stypendium Fundacji im. Macieja Nowickiego – stypendium podyplo-
mowe dla najlepszych absolwentów wyższych uczelni w dziedzinie
ochrony środowiska. Stypendia przez pół roku są fundowane przez Deut-
sche Bundesstiftung Umwelt i Fundację im. Macieja Nowickiego. Sty-
pendyści kierowani są do renomowanych instytucji niemieckich – zarów-
no do instytutów naukowych, jak i do znanych firm.
adres: Fundacja im. Macieja Nowickiego

ul. Walecznych 44a/1
03-916 Warszawa
Tel.: [phone]
e-maił: [e-mail]
http://www.fundnowickiego.pl

Wiele ciekawych i istotnych wiadomości na temat możliwości

i warunków uczenia się za granicą dostarcza witryna PLOTEUS
http://europa.eu.int/ploteus – portal internetowy Komisji Europejskiej,
który został przygotowany z myślą o udostępnianiu wszystkim zainte-
resowanym informacji na temat możliwości kształcenia i szkolenia
w 31 krajach Europy.

15

3.

Niemiecki rynek pracy

Bezrobocie w Niemczech należało kiedyś do najniższych w Euro-

pie. Jednak sytuacja na niemieckim rynku pracy od dłuższego czasu po-
garsza się. Według obliczeń Federalnej Agencji Pracy około 5,2 mln ludzi
to osoby bezrobotne. Wysokie bezrobocie ma charakter głównie struktu-
ralny, spowodowany ścisłą regulacją rynku pracy i zmieniającą się naturą
niemieckiej ekonomii. Tradycyjny niemiecki przemysł ciężki jak górnic-
two, budownictwo i przemysł stoczniowy charakteryzuje się wysokim
bezrobociem, podczas gdy przemysł usługowy cieszy się dużą ilością
wolnych miejsc pracy. Rynek pracy w Niemczech różni się znacząco
w poszczególnych regionach. Poziom bezrobocia jest dużo wyższy na
wschodzie Niemiec (z wyjątkiem Berlina i południowej części dawnego
NRD). Bezrobocie jest też zwykle wyższe w regionach wiejskich niż
w miastach. Prawie 40% bezrobotnych to osoby uznane za „niedostatecz-
nie wykwalifikowane”, 1/3 bezrobotnych nie ma pracy przez dłuższy
czas, tj. ponad rok. Ponadto osoby starsze mają bardzo niewielkie szanse
na ponowną integrację na rynku pracy.

Warto wiedzieć, że niemieccy pracownicy cieszą się jednymi

z najwyższych płac na świecie, przychylną polityką państwa, a w niektó-
rych gałęziach przemysłu godziny pracy zostały ograniczone do 35 go-
dzin tygodniowo, przy 30 dniach wolnych od pracy rocznie. Tygodniowy
czas pracy w Niemczech wynosi średnio 39 godzin (4 dni po 8 godzin
i 7 godzin w piątek). Za pracę w nadgodzinach obowiązują dodatki
w wysokości 25, 50, 75% stawki podstawowej.

Gotowość i chęć zatrudniania osób pochodzących spoza Niemiec,

w tym także Polaków pozostaje w ścisłym związku z ilością osób bezro-
botnych w Niemczech. Wzrost bezrobocia może przyczynić się do
zmniejszenia liczby zatrudnianych cudzoziemców. W Niemczech co roku
pracuje legalnie, przeważnie sezonowo, ponad 400 tysięcy Polaków i nie
jest wykluczone, że liczba ta może zostać ograniczona. Jednak pomimo
wysokiego bezrobocia niemieccy przedsiębiorcy mają coraz większe kło-
poty ze znalezieniem potrzebnej kadry. Najbardziej poszukiwani są spe-
cjaliści. Brak specjalistów odbija się w wielu przypadkach niekorzystnie
na produkcji, zbycie, marketingu, badaniach i przetwarzaniu danych. Do-
tyka to szczególnie innowacji i ich wdrażania. Zjawisko deficytu dotyczy
określonych branż i regionów. Szczególnie pilnie potrzebni są fachowcy

16

w dziedzinie technologii informatycznych, przemysłu metalowego i elek-
trycznego oraz hotelarstwa i gastronomii. Brak jest personelu w usługach
pielęgnacyjnych i w rzemiośle.

Niemiecki model organizacji służb zatrudnienia wynika z systemu

administracyjnego państwa niemieckiego, które jest federacją landów –
krajów związkowych, posiadających poważne zadania także w sferze
stosunków zatrudnienia, a zarazem swobodnie decydujących o organiza-
cji własnej administracji, także administracji samorządu terytorialnego.
Na szczeblu federalnym (ogólnokrajowym) polityką zatrudnienia zajmuje
się Federalne Ministerstwo Gospodarki i Pracy w Berlinie. W Norymber-
dze natomiast znajduje się Federalna Agencja Pracy (dawniej Federalny
Urząd Pracy), która składa się z 15 regionalnych centrali, uzupełnieniem
tej sieci są regionalne partnerstwa transgraniczne. Urzędy pracy w Niem-
czech funkcjonują w ramach administracji rządowej i obejmują dzia-
łaniem kilka powiatów. Łącznie w Niemczech działa 852 krajowych
i lokalnych urzędów pracy. Zarówno urzędy pracy, jak i partnerstwa
zajmują się doradztwem zawodowym, pośrednictwem pracy oraz udzie-
lają informacji o europejskim rynku pracy. W Niemczech funkcjo-
nuje internetowa baza danych o ofertach pracy w kraju i za granicą,
o ofertach edukacyjnych, o instytucjach wspierających bezrobotnych.
Wyszukiwanie jest bardzo ułatwione. Można szukać ofert w konkret-
nym mieście, w konkretnym zawodzie. Więcej informacji o niemieckim
rynku pracy można znaleźć na stronie Federalnej Agencji Pracy
http://www.arbeitsagentur.de.

4. Regulacje

dotyczące możliwości podjęcia pracy

na terenie Niemiec

Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej korzystają ge-

neralnie w Niemczech z takich samych praw do podjęcia pracy, z jakich
korzystają obywatele niemieccy. Obywatele polscy ze względu na okres
przejściowy nie mają jeszcze swobodnego dostępu do niemieckiego rynku
pracy. W okresie przejściowym obowiązuje system pozwoleń na pracę.

Polska zawarła z Niemcami umowy bilateralne w zakresie delegowa-

nia pracowników i tzw. pracowników-gości, pracowników sezonowych,

17

studentów, praktykantów i zatrudniania pracowników przygranicznych.
Umowy stanowią, że na okres pracy przekraczający 4 miesiące pracownicy
polscy muszą uzyskać zezwolenie na pobyt, które wydają właściwe nie-
mieckie urzędy do spraw cudzoziemców, pod warunkiem potwierdzenia
przez niemiecki urząd pracy udzielenia zezwolenia na pracę. Każdy pra-
cownik zatrudniony zgodnie z prawem w Niemczech podlega niemieckim
przepisom o obowiązkowym ubezpieczeniu społecznym (zasiłki dla bezro-
botnych, renty i emerytury).

Każda osoba z Polski ma możliwość podjęcia pracy w charakterze

pracownika wykonującego prace sezonowe. Zatrudnienie sezonowe trwa
w zasadzie do 4 miesięcy, ale zdarzają się prace sezonowe trwające dłużej.
Do dziewięciu miesięcy w roku mogą na przykład pracować osoby zatrud-
nione przy objazdowych imprezach widowiskowych. Liczba osób mogą-
cych pracować w Niemczech w czasie sezonu nie jest limitowana, ale
związana z potrzebami niemieckiego rynku pracy. Osoby, które ukończyły
18 rok życia, mogą podjąć pracę sezonową w następujących branżach:
− rolnictwo, ogrodnictwo, sadownictwo, uprawa winorośli, szkółkarstwo;

− chów zwierząt;

− świadczenie usług na bazie rolnictwa, ogrodnictwa i hodowli zwierząt;

− leśnictwo;

− przetwórstwo owoców i warzyw;

− tartaki i zakłady przetwórstwa drzewnego;

− gastronomia i hotelarstwo (w tym kempingi), ale z wyłączeniem noc-

nych klubów i lokali rozrywkowych;

− obsługa objazdowych imprez widowiskowych, takich jak jarmarki,

kiermasze, wesołe miasteczka, festyny strzeleckie, sklepy objazdowe,
strzelnice objazdowe, gastronomia pod namiotem, loterie i gry fanto-
we, cyrk, inne imprezy okolicznościowe.

Oferty pracy sezonowej kierowane są w pierwszym rzędzie do osób

bezrobotnych. Do pracy w charakterze pracownika sezonowego potrzeb-
ny jest dokument przyrzeczenia zatrudnienia. Wydawany jest on przez
Centralne Biuro Pośrednictwa Pracy (Zentralstelle fur Arbeitvermittlung
– ZAV) w Bonn, musi być opatrzony stemplem przez Ministerstwo Pracy
i Polityki Społecznej w Warszawie i Wojewódzki Urząd Pracy właściwy
dla miejsca zamieszkania w Polsce. Istnieją dwie formy zatrudnienia

18

sezonowego: imienna i anonimowa. Oferta przygotowywana jest na pod-
stawie zapotrzebowania niemieckich pracodawców. Niemiecki praco-
dawca, który chce zatrudnić pracowników sezonowych z Polski, musi
udowodnić, że nie pozbawia miejsc pracy rodaków. Jest to najczęściej
zwykła formalność, gdyż niemieccy pracownicy nie chcą pracować za
wynagrodzenie, jakie oferowane jest cudzoziemcom.

Pracodawca niemiecki zgłasza zapotrzebowanie na pracowników

sezonowych w lokalnym urzędzie pracy w Niemczech. Może on również
wystąpić o zatrudnienie konkretnej osoby z Polski w ramach tzw. zapo-
trzebowania imiennego. Zgodnie z tym zapotrzebowaniem Wojewódzkie
Urzędy Pracy mają do dyspozycji zarówno imienne umowy o pracę –
wystawione na konkretne nazwisko, jak również umowy bez wskazania
nazwiska, wtedy wybiera się odpowiedniego kandydata do danej pracy.
Decydujące są przy tym kwalifikacje zawodowe oraz znajomość języka.
Natomiast w przypadku zapotrzebowań imiennych nie jest konieczne
sprawdzenie, czy kandydat spełnia warunki niezbędne do wykonywania
danej pracy. Imienne zgłoszenie polega na złożeniu przez firmę niemiec-
ką umowy o pracę na konkretne nazwisko do miejscowego urzędu pracy.
Po otrzymaniu umowy w kraju i jej podpisaniu należy zgłosić się do kon-
sulatu niemieckiego w Polsce w celu otrzymania pozwolenia na pobyt.
Formalności trwają: w przypadku umów imiennych średnio od 2 do
3 miesięcy; w przypadku zgłoszeń anonimowych 2–3 tygodnie dłużej.

Pracownicy sezonowi nie muszą mieć zezwolenia na pobyt. Jedy-

nie wtedy, gdy czas ich pobytu w Niemczech przekroczy jeden miesiąc,
muszą zgłosić swój pobyt listą imienną pracowników we właściwym dla
ich miejsca pobytu urzędzie ds. cudzoziemców. Lista musi zawierać
wymagane dane, i musi być potwierdzona podpisem pracownika. Osobi-
ste zgłoszenie się w urzędzie ds. cudzoziemców ani kopie paszportów
czy dowodów osobistych nie jest potrzebne. Przed podjęciem pracy
nadal wymagane jest zezwolenie na pracę. O zezwolenie występuje pra-
codawca. Od chwili podjęcia pracy pracodawca ma obowiązek ubezpie-
czyć pracownika. Należy podkreślić, że polscy pracownicy sezonowi nie
mogą być zatrudnieni na warunkach mniej korzystnych aniżeli porów-
nywalni pracownicy niemieccy. Wynagrodzenie polskich pracowników
sezonowych winno odpowiadać uregulowaniom taryfowym lub płacy
odpowiedniej dla danego rejonu. W zakresie czasu pracy obowiązują

19

przepisy ustawy o czasie pracy. Ponadto pracodawca ma obowiązek
zapewnić pracownikowi sezonowemu dogodne warunki mieszkaniowe,
odpowiednie pod względem cenowym i wymagań socjalnych. Zakwate-
rowanie w namiotach i przyczepach kempingowych jest niedozwolone,
chyba że chodzi o osoby zatrudnione przy objazdowych imprezach wi-
dowiskowych. Zapewnienie przez pracodawcę niewłaściwych warun-
ków mieszkaniowych lub po zbyt wysokich cenach może doprowadzić
do cofnięcia zatrudniającemu pozwolenia na zatrudnianie pracowników
sezonowych.

Od 1 lipca 2005 r. polscy pracownicy sezonowi w Niemczech pod-

legają regulacjom Europejskiego Prawa Wspólnotowego. Dla części tych
pracowników sezonowych oznacza to, że będą od 1 lipca 2005 ubezpie-
czeni w polskim systemie zabezpieczenia społecznego. Od tego dnia
zmienia się pod względem właściwości państwa ubezpieczenia ocena
osób, które są zatrudnione w Polsce na podstawie umowy o pracę
i podejmują pracę sezonową w Niemczech w czasie płatnego urlopu wy-
poczynkowego. Osoby takie, na podstawie Europejskiego Prawa Wspól-
notowego, podlegają przepisom ubezpieczenia w polskim systemie
zabezpieczenia społecznego. Z tego wynika, że niemiecki pracodawca
jest zobowiązany do wyliczenia i odprowadzenia łącznej składki (części
pracodawcy i pracownika) do polskiego systemu. W przypadku wszyst-
kich pozostałych polskich pracowników sezonowych w Niemczech po-
stępuje się od 1 lipca 2005 r. tak jak do 30 czerwca 2005 r. tj. podlegają
oni przepisom niemieckiego systemu zabezpieczenia społecznego.
W przypadku zatrudnienia krótkotrwałego są tylko ubezpieczeni w usta-
wowym ubezpieczeniu wypadkowym, a pracodawca zawiera dla nich
prywatną polisę ubezpieczenia zdrowotnego. Z wyjątkiem ubezpieczenia
wypadkowego, obowiązek ubezpieczenia społecznego nie powstaje, jeżeli
zatrudnienie w jednym roku kalendarzowym nie przekracza dwóch mie-
sięcy lub 50 dni roboczych i nie stanowi ono podstawowego źródła
utrzymania. W każdym innym przypadku pracownik sezonowy podlega
obowiązkowi ubezpieczenia społecznego w zakresie ubezpieczenia zdro-
wotnego, opiekuńczego, emerytalno-rentowego, wypadkowego oraz
ubezpieczenia od bezrobocia.

Pracodawca niemiecki ma prawo wypowiedzieć umowę o pracę

w okresie do 3 tygodni przed rozpoczęciem pracy. Jeżeli pracownik se-

20

zonowy w Polsce nie zostanie o tym osobiście poinformowany i stawi
się w miejscu pracy w Niemczech, to obie strony związane są umową
o pracę.

Uwagi dotyczące ewidentnych naruszeń umów, np. brak odpowied-

nich warunków socjalnych należy zgłaszać we właściwych urzędach pra-
cy w Niemczech. Po ukończeniu pracy sezonowej pracownicy otrzymują
pisemne potwierdzenie zatrudnienia dla urzędu w Polsce.

W Niemczech funkcjonuje również kategoria „pracowników gości”

(gastarbeiter). Na podstawie umowy między Rządem Republiki Federal-
nej Niemiec a Rządem Rzeczypospolitej Polskiej obywatele polscy mogą
podejmować w Niemczech pracę w charakterze pracownika-gościa w celu
podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych i językowych na okres
12 miesięcy (na wniosek zainteresowanego możliwe jest przedłużenie
o dalszych 6 miesięcy). Zatrudnianie pracowników-gości nie jest w żaden
sposób uzależnione od sytuacji, jaka ma miejsce na niemieckim rynku
pracy. Jednakże pracownicy-goście mogą podejmować pracę tylko
w swoim wyuczonym zawodzie (w wyjątkowych przypadkach dopuszcza
się uznanie 3-letniego doświadczenia zawodowego za równoznaczne
z ukończeniem kształcenia zawodowego). Celem zatrudnienia takich pra-
cowników jest podnoszenie ich kwalifikacji zawodowych i językowych.
Osoba pracująca jako gość musi legitymować się przynajmniej wykształ-
ceniem zasadniczym zawodowym, znać bardzo dobrze język niemiecki,
posiadać odpowiedni staż pracy i ponadto nie może przekraczać wieku
40 lat. Kandydaci są wyszukiwani za pośrednictwem urzędów pracy
i kwalifikowani przez przedstawicieli niemieckich firm.

Określone reguły dotyczą również pracodawcy. Pracodawca musi

posiadać faktyczne kwalifikacje do kształcenia pracowników (patent
mistrzowski). W swoim zakładzie pracodawca powinien posiadać też
określone zakładowe struktury, umożliwiające zatrudnianie pracowników
w celu podnoszenia ich kwalifikacji zawodowych i językowych. Ko-
nieczne jest, aby na jednego pracownika – gościa przypadało przynajm-
niej czterech zatrudnionych na stałe niemieckojęzycznych pracowników
wykwalifikowanych.

Kandydaci na pracowników-gości powinni zgłaszać się najpierw we

właściwym dla miejsca zamieszkania urzędzie pracy. Tylko tam mogą
otrzymać potrzebne formularze i informacje. Dokumenty są następnie

21

przesyłane do właściwej instytucji partnerskiej znajdującej się w stolicy
danego państwa. Ponieważ w polskich urzędach pracy sporadycznie
można spotkać niemieckie oferty pracy dla pracowników gości, osoby
zainteresowane wyjazdem mogą same poszukiwać pracodawców. Jeżeli
niemiecki pracodawca zgodzi się przyjąć do pracy Polaka musi uzyskać
pozwolenie na jego zatrudnienie. Kandydaci, którzy już raz pracowali
w Niemczech jako pracownicy – goście nie mogą składać ponownie
dokumentów na podjęcie pracy w tej formule.

Pracownik-gość może ubiegać się o pracę jedynie za pośrednic-

twem ZAV, jednak może podać listę pracodawców, którzy go interesują.
Również pracodawca w Niemczech ma prawo wystąpić o zatrudnienie
konkretnej osoby z Polski. W takim wypadku kandydat po otrzymaniu
umowy o pracę, bezpośrednio od pracodawcy, we własnym zakresie zała-
twia w Polsce ww. formalności. Pośrednictwo ZAV jest dla obywateli
polskich bezpłatne:

ZAV – Zentralstelle für Arbeitsvermittlung
Internationale Arbeitsvermittlung – 241.10/11
53107 Bonn
Tel.: [phone]
Fax: [phone]
E-mail: [e-mail]

Pracownicy branży hotelarsko-gastronomicznej podejmują kontakt z:

ZIHOGA
(Zentrale und Internationale Management-und Fachvermittlung
für Hotel-und Gaststättenpersonal)
53107 Bonn
Połączenia telefoniczne:
[phone] lub 12 73 – pracownicy recepcji, administracji,
sprzedaży, służby hotelowej);
[phone] lub 12 81 – pracownicy kuchenni;
[phone] lub 10 72 – personel sprzątający;
Fax: [phone]
E-mail: [e-mail]

22

Procedura uzyskania pozwolenia na pracę wygląda następująco:

urząd pracy w Polsce wysyła komplet dokumentów kandydata do Mini-
sterstwa Pracy i Polityki Społecznej w Polsce, które z kolei przekazuje je
do ZAV. Między ZAV a polskimi urzędami współpracującymi istnieje
porozumienie, że każdy kandydat musi wziąć udział w rozmowie kwalifi-
kacyjnej. Po spełnieniu wszystkich wymagań ZAV wydaje kandydatowi
dopuszczenie do pracy w charakterze pracownika-gościa i wraz z umową
o pracę wysyła je do odpowiedniego urzędu pracy w Polsce, który na-
stępnie przekazuje je kandydatowi. Po przyjeździe do Niemiec należy
złożyć wniosek o zezwolenie na pobyt we właściwym urzędzie ds. cudzo-
ziemców. Dopuszczenie do pracy upoważnia do zatrudnienia u konkret-
nego pracodawcy, na konkretnym stanowisku i nie może być przenoszone
na inne firmy. W ciągu tygodnia od przybycia do Niemiec pracownik-
gość ma obowiązek zameldowania się w urzędzie meldunkowym, gdzie
otrzyma kartę podatkową. Jeżeli upłynie termin wizy pobytowej, należy
ją przedłużyć w Ausländeramt – urzędzie dla obcokrajowców. Cała pro-
cedura uzyskania pozwolenia na pracę trwa zazwyczaj od 3 do 4 miesięcy
dla umów imiennych, w przypadku osób nie posiadających przedwstępnej
umowy o pracę u konkretnego pracodawcy znacznie dłużej.

Podstawą otrzymania zgody na pracę jest umowa o pracę. Powinna

ona uwzględniać następujące kwestie:
− pracownik-gość powinien być zatrudniony jako specjalista, a nie jako

personel pomocniczy;

− okres zatrudnienia powinien wynosić co najmniej 1 rok;

− tygodniowa liczba godzin pracy powinna odpowiadać uregulowaniom

taryfowym lub zwyczajowym w danej branży – w wymiarze pełnego
etatu;

− prawa do urlopu;

− wynagrodzenie brutto, odpowiadające uregulowaniom taryfowym

(najczęściej wysokość odpowiada wynagrodzeniu w pierwszym roku
zatrudnienia);

− obowiązek zapewnienia przez pracodawcę zakwaterowania.

Pracownik podlega w Niemczech obowiązkowi ubezpieczenia spo-

łecznego oraz zobowiązany jest do zawarcia miejscowej umowy ubezpie-
czenia zdrowotnego.

23

Trzeba zaznaczyć, że pracownicy-goście z Polski, którzy w dniu

l maja 2004 roku lub po tej dacie legalnie przez 12 miesięcy bez przerwy
pracowali w Republice Federalnej Niemiec, mają wolny dostęp do nie-
mieckiego rynku pracy. Obowiązuje zasada, że pracownik z Polski, który
przepracował legalnie, na podstawie zezwolenia, bez przerwy, 12 miesię-
cy w zatrudnieniu na podstawie stosunku pracy, i w tym czasie miał
pozwolenie na pobyt w Niemczech, otrzymuje – na wniosek – nieograni-
czony dostęp do otwartego rynku pracy i może poszukiwać zatrudnienia
według własnego wyboru.

Obywatele polscy mogą ponadto pracować do dziewięciu miesięcy

w roku kalendarzowym przy widowiskach i imprezach objazdowych jako
pracownicy pomocniczy. Jeśli czas zatrudnienia przekroczy 6 miesięcy,
w roku następnym ponowne zatrudnienie w tym charakterze będzie wy-
kluczone. Pracownicy pomocniczy zatrudniani przy widowiskach i im-
prezach objazdowych mogą wjechać do Niemiec do pracy po otrzymaniu
dokumentu przyrzeczenia zatrudnienia/umowy o pracę. Jeśli czas pobytu
w Niemczech przekracza jeden miesiąc, należy zgłosić swój pobyt
w miejscowym urzędzie ds. cudzoziemców. W przypadku zatrudnienia
krótszego niż trzy miesiące w roku kalendarzowym nie jest potrzebne
zezwolenie Wspólnot Europejskich na pobyt. W przypadku zatrudnienia
dłuższego niż trzy miesiące potrzebne jest jednak takie zezwolenie. Nale-
ży je uzyskać po przyjeździe do Niemiec we właściwym dla miejsca za-
mieszkania urzędzie ds. cudzoziemców. W chwili podejmowania pracy
należy posiadać zezwolenie na pracę.

Na podstawie umowy między Rządem Republiki Federalnej Nie-

miec a Rządem Rzeczypospolitej Polskiej o oddelegowaniu pracowni-
ków polskich przedsiębiorstw do realizacji umów o dzieło, oddelego-
wani przez swych pracodawców do Niemiec pracownicy mogą uzyskać
zezwolenie na pracę na okres przewidywany do realizacji umowy o dzieło
(z reguły nie dłużej niż dwa lata). Uzgadniane przez właściwe niemieckie
i polskie ministerstwa limity dla przedsiębiorstw rozdysponowywane są
przez polskie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Firmy usługowe,
rzemieślnicze zarejestrowane i działające w Polsce mogą zawierać ze
zleceniodawcami niemieckimi umowy o dzieło, czyli na świadczenie
usług. Z możliwości tej korzysta coraz więcej Polaków zakładając w Pol-
sce, bądź w Niemczech własne firmy. Założenie własnej działalności
w kraju i późniejsze jej zalegalizowanie na terenie Republiki Federalnej
jest mniej skomplikowane i tańsze niż za granicą. Jednak firmy zareje-

24

strowane w Polsce spotykają się z pewnymi ograniczeniami w swobodzie
wykonywanie usług na terenie Niemiec. Musimy pamiętać, że w dziedzi-
nach, w których Republika Federalna Niemiec wprowadziła przejściowe
ograniczenie swobody świadczenia usług, a więc szczególnie w sektorze
budowlanym łącznie z pokrewnymi gałęziami gospodarki, umowy o dzie-
ło można zawierać prawomocnie tylko przy współudziale urzędu pracy
w Duisburgu (Arbeitsagentur Duisburg). Jeżeli umowa o dzieło wraz
z dołączoną listą nazwisk została potwierdzona przez ten urząd, można
wyjechać do Niemiec.

Od 1 stycznia 2005 roku została wprowadzona możliwość podej-

mowania pracy w Niemczech w charakterze pomocy domowych
w gospodarstwach osób wymagających stałej opieki. W tych gospodar-
stwach można zatrudniać osoby na okres od 3 miesięcy do maksymalnie
3 lat w zatrudnieniu podlegającym obowiązkowi ubezpieczenia społecz-
nego. W ciągu tego czasu może być udzielona zgoda na zmianę pracodaw-
cy. Zatrudnienia jako pomoc domowa w rodzinach z osobą wymagającą
opieki nie należy rozumieć jako zatrudnienia w zakresie opieki zdrowotnej
lub pielęgniarskiej. Kwalifikacje zawodowe i językowe nie stanowią wa-
runku dla dopuszczenia do zatrudnienia w charakterze pomocy domowej.
Należy jednak podkreślić, iż ze względu na specyfikę tej pracy pracodaw-
cy niemieccy często wymagają od kandydatów dobrej znajomości języka
niemieckiego. Pośrednictwo odbywa się przy udziale publicznych służb
zatrudnienia w Polsce. Oferty do tej pracy dostępne są na stronie interna-
towej urzędów pracy www.praca.gov.pl. Ta forma zatrudnienia podobnie
jak wcześniej wymienione jest możliwa po otrzymaniu zezwolenia na
pracę wystawionego przez ZAV. Niestety nie każda rodzina niemiecka
z osobą w podeszłym wieku może zatrudnić pomoc domową. Osoba wy-
magająca opieki powinna posiadać stwierdzony stopień inwalidztwa.

Studenci polscy mogą podczas przerw semestralnych podejmo-

wać w Niemczech prace wakacyjne trwające do trzech miesięcy w roku.
Studenci, którzy chcą podjąć pracę w Niemczech muszą znać język nie-
miecki przynajmniej w stopniu dobrym, studiować na studiach dziennych,
być w wieku do 30 lat i mieć zapewnioną pracę na minimum 8 tygodni
w ciągu 3 wakacyjnych miesięcy. Pracę wakacyjną można podjąć wy-
łącznie za pośrednictwem ZAV, który współpracuje z Wojewódzkimi
Urzędami Pracy w Polsce. Urzędy pracy udzielają także informacji o ter-
minach związanych ze składaniem dokumentów. Formularze wniosków
dostępne są w Polsce w Wojewódzkich Urzędach Pracy. Do wniosku na-

25

leży dołączyć zaświadczenie z uczelni wg wzoru ZAV, potwierdzające
wpis na listę studentów, czas trwania przerwy wakacyjnej oraz fakt
kontynuowania nauki po wakacjach oraz certyfikat znajomości języka.
Wnioskowany okres zatrudnienia nie może być krótszy niż 8 tygodni.
Określenie we wniosku możliwie elastycznego okresu oraz charakteru
zatrudnienia zwiększa znacznie szanse na uzyskanie miejsca pracy.
O ostatecznym terminie składania dokumentów informują Wojewódzkie
Urzędy Pracy. Nabór kandydatów w Polsce trwa z reguły od października
do końca lutego.

Praca wakacyjna polega przede wszystkim na zatrudnieniu w cha-

rakterze personelu pomocniczego w branży hotelarsko-gastronomicznej,
w rolnictwie i w usługach sprzątania, a w mniejszym stopniu w przemy-
śle. Czas pracy, wynagrodzenie i pozostałe warunki pracy odpowiadają
uregulowaniom taryfowym lub miejscowym zwyczajom. Polscy studenci
nie mogą być zatrudniani w RFN na warunkach mniej korzystnych, aniże-
li pracownicy niemieccy, wykonujący porównywalne prace. Pracodawcy
należy dostarczyć dodatkowe zaświadczenie o immatrykulacji, które bę-
dzie potrzebne do rozliczeń płacowych.

W ciągu 8 dni po przybyciu do Niemiec studenci mają obowiązek

zameldowania się we właściwym terenowo urzędzie meldunkowym. Stu-
denci podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Dalszych
informacji w sprawie podatku od płac udzielają miejscowe urzędy podat-
kowe. Na okres zatrudnienia w Niemczech studenci powinni zawrzeć
w Polsce ubezpieczenie, gwarantujące pokrycie ewentualnych kosztów
leczenia. Koszty podróży i zakwaterowania ponoszą studenci. W wielu
przypadkach – szczególnie w rolnictwie i hotelarstwie – pracodawca
zapewnia zakwaterowanie lub pomaga w jego znalezieniu. Badania lekar-
skie w celu podjęcia pracy wakacyjnej nie są konieczne, jednak w poje-
dynczych przypadkach – np. przy pracy w gastronomii i przemyśle
spożywczym lub przy opiece nad chorymi – studenci muszą poddać się
na własny koszt badaniom lekarskim w Niemczech.

Należy również podkreślić, iż do pracy wakacyjnej w Niemczech

mogą wyjeżdżać także studenci, którzy posiadają już wybranych praco-
dawców i sami zawierają z nimi umowy o pracę. W przypadku zatrudnie-
nia imiennego kandydat do pracy dostarcza swojemu pracodawcy
potwierdzenie o wpisie na listę studentów. Pracodawca za akceptacją
niemieckiego urzędu pracy przygotowuje umowę o pracę, która jest prze-
kazywana przez niemieckiego partnera bezpośrednio na adres osoby zain-

26

teresowanej w Polsce. Następnie po otrzymaniu umowy o pracę student
powinien nawiązać kontakt z pracodawcą i po potwierdzeniu terminu
rozpoczęcia pracy wyjechać do Niemiec.

Inną formą zatrudnienia są praktyki studenckie dla polskich

studentów. Praktyka może trwać maksymalnie 6 miesięcy, a minimalna
wysokość wynagrodzenia za praktykę powinna być zgodna z regulacjami
krajowej ustawy o stypendiach i wynosić około 560 € miesięcznie. Po-
zwolenia na odbycie praktyki studenckiej w Niemczech może jedynie
udzielić ZAV, w ramach studenckich programów międzynarodowych lub
akcji dla osób indywidualnych. Planowana praktyka powinna być powią-
zana tematycznie z kierunkiem studiów, co należy udokumentować przez
przedstawienie planu merytorycznego praktyki.

Jeszcze inną formą pracy jest zatrudnienie w charakterze opie-

kunki do dzieci „Au – pair”. Warunkiem podjęcia pracy jest uzyskanie
pozwolenia na pracę. Wniosek o pozwolenie należy złożyć w konsulacie
niemieckim, przed przyjazdem do Niemiec. Po otrzymaniu pozwolenia na
pobyt, pozwolenie na pracę pobiera się, zaraz po przyjeździe, a więc
przed podjęciem pracy, z miejscowego urzędu pracy. Zatrudnienie w cha-
rakterze Au-pair w Niemczech daje możliwość nauki języka i poznania
kultury obcego kraju. Poleca się korzystanie z agencji pośrednictwa, która
starannie dobiera rodzinę goszczącą i pomaga w rozwiązywaniu proble-
mów na miejscu. Wymagania: wiek przynajmniej 17 lat, opiekunki z kra-
jów spoza UE nie powinny być starsze niż 25 lat, znajomość języka
niemieckiego, czasami prawo jazdy na samochód osobowy. Au-pair
mieszka i pracuje u rodziny, pomaga w opiece nad dziećmi oraz wykonu-
je drobne prace domowe. Jednak nie jest zatrudniona wyłącznie do wyko-
nywania prac domowych. Praca nie powinna trwać dłużej niż 5 godzin
dziennie. Au-pair przysługuje jeden dzień wolny w tygodniu, niekoniecz-
nie podczas weekendu i przynajmniej jedna niedziela w miesiącu oraz
4 tygodnie płatnego urlopu wypoczynkowego, jeżeli umowa zawarta jest
na okres roczny lub 2 dni urlopu za każdy przepracowany miesiąc. Umo-
wa o pracę najczęściej zawierana jest na okres 10 do 12 miesięcy (rzadko
na krócej niż 6 miesięcy). Za pracę Au-pair otrzymuje kieszonkowe.
Koszty podróży ponosi zazwyczaj Au-pair, koszty ubezpieczenia zdro-
wotnego oraz od nieszczęśliwych wypadków pokrywa rodzina goszcząca.

Adresy agencji Au-pair w Niemczech można znaleźć na stronie in-

ternetowej www.au-pair-agenturen.de.

27

5. Poszukiwanie pracy

Mimo tego że trwa jeszcze okres przejściowy, podczas którego do-

stęp do rynku pracy w Niemczech jest ograniczony, obywatele polscy
mają już dzisiaj do wyboru liczne możliwości podjęcia pracy w Niem-
czech. Pracę sezonową w Niemczech najłatwiej znaleźć ludziom młodym,
studentom. Studenci oraz osoby wyjeżdżające do pracy podczas urlopów
cieszą się szczególnym powodzeniem ze strony niemieckich pracodaw-
ców, bowiem koszty ich zatrudniania są stosunkowo niskie. Oczywiście
łatwiej o pracę osobom dobrze znającym język niemiecki. Polscy pra-
cownicy sezonowi zwykle zatrudniani są w tzw. „małej gastronomii”,
przy obsłudze bufetów, kawiarni i restauracji. Osoby z lepszą znajomo-
ścią języka mogą znaleźć pracę w biurach podróży i branży hotelarskiej.
Najwięcej Polaków zatrudnianych jest do prac fizycznych, przy zbiorach
owoców i warzyw (w Bawarii i Badenii-Wirtembergii – zbiory szpara-
gów, w Nadrenii-Westfalii – winogron), w ogrodnictwie oraz w branży
budowlanej, co wymaga znacznego wysiłku fizycznego. W Niemczech
można znaleźć także zatrudnienie jako opiekun do dzieci i osób starszych,
stoczniowiec, mechanik, rzeźnik, informatyk i sprzedawca. Na nie-
mieckim rynku pracy są branże, w których brakuje chętnych do pracy.
Największe szanse na stałe zatrudnienie mają specjaliści – lekarze i in-
formatycy. Niemcy poszukują też polskich pielęgniarek, fizykoterapeu-
tów, rehabilitantów oraz cukierników, piekarzy, kucharzy, mechaników
samochodowych, stolarzy, a także wykwalifikowanych pracowników
budowlanych.

Rząd niemiecki uruchomił ponadto doraźny program umożliwiający

legalną pracę w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych,
aby pokryć zapotrzebowanie na specjalistów z tej dziedziny. Oferta doty-
czy specjalistów spełniających konkretne wymagania (studia wyższe lub
wyższa uczelnia zawodowa o kierunku technologii informacyjnych i ko-
munikacyjnych). Specjalista zatrudniany jest na 5 lat, a w trakcie tego
czasu może zmieniać pracodawcę.

Warto wiedzieć, że wiele zawodów jest ściśle regulowanych w Niem-

czech i wiele stanowisk wymaga kwalifikacji określonych specjalnymi
przepisami. W kraju obowiązuje system doskonalenia zawodowego dla
młodych pracowników i muszą oni przejść 2–3 letni program przygoto-
wawczy, by nabyć odpowiednie doświadczenie. Może to uniemożliwić
pracę obcokrajowcom, którzy posiadają już odpowiednie doświadczenie,

28

ale zdobyte we własnym kraju, np. elektrycy, informatycy, itd. Oficjalne
wykształcenie zawodowe (jak lekarz, nauczyciel, pielęgniarka itd.) trzeba
potwierdzić u odpowiednich władz w Niemczech (zwykle stowarzyszenie
zawodowe, handlowe, cech).

Osoby zainteresowane migracją zarobkową do Niemiec mogą po-

szukiwać pracy poprzez służby zatrudnienia, informacje na temat do-
stępnych ofert można uzyskać na stronie internetowej www.praca.gov.pl
lub w wojewódzkich i powiatowych urzędach pracy. Oferty pracy znaj-
dują się na portalu internetowym EURES, www.europa.eu.int/eures,
gdzie możliwe jest przeglądanie dostępnych ofert pracy, bądź zalogo-
wanie się na stronie i wprowadzenie własnego życiorysu do bazy osób
poszukujących pracy. Wyszukiwanie ofert pracy umożliwia funkcja
„Znaleźć pracę”, dostępna na głównej stronie portalu. Każda oferta pra-
cy posiada jednolitą strukturę, która ma za zadanie ułatwić osobie po-
szukującej pracy doprecyzowanie własnych preferencji. Oferty opisane
są według takich kategorii, jak np.: nazwa zawodu, staż pracy, miejsce
pracy, wykształcenie, rodzaj zatrudnienia, wymiar etatu. Informacje
dotyczące dalszego trybu postępowania znajdują się w opisie każdej
oferty i w zależności od tego kontakt z pracodawcą może nastąpić bez-
pośrednio z samym pracodawcą lub przez wskazanego w ofercie dorad-
cę EURES, odpowiedzialnego za rekrutację. Oferty pracy firmowane
poprzez EURES można również znaleźć w urzędach pracy. Podkreślić
trzeba, że pochodzą od urzędów pracy z krajów EOG i przechodzą we-
ryfikację zgodnie z procedurami obowiązującymi w danym kraju EOG,
co gwarantuje duży stopień bezpieczeństwa oferowanych miejsc pracy.
Należy jeszcze zaznaczyć, że na terenie Polski i Niemiec organizowane
są międzynarodowe giełdy pracy. Osoby znające język niemiecki mogą
poszukiwać odpowiedniej oferty na portalu internetowym niemieckich
urzędów pracy www.arbeitsagentur.de.

Zamiast poszukiwać zatrudnienia na rynku pracy w Niemczech,

można uruchomić tam własną samodzielną działalność gospodarczą.
W takim przypadku każdy sam jest dla siebie pracodawcą. Ma prawo do
pomocy krajowej i rządowej tak z poszczególnych landów jak i od rządu
niemieckiego i działa legalnie w całej Europie. Nie ma ograniczeń co do
rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, co oznacza, że można
prowadzić działalność usługową (np. otworzyć zakład fryzjerki, szewski,
cukiernię), rzemieślniczą (np. produkować drewniane meble ogrodowe),

29

przemysłową (np. produkcja słoików), handlową (np. przedstawiciel han-
dlowy) lub działalność w zakresie wolnych zawodów. Warto pamiętać, że
państwo, w którym prowadzona jest działalność, nie może przedsiębior-
ców – obcokrajowców traktować gorzej niż własnych przedsiębiorców.
Regułą jest tzw. zasada traktowania narodowego. Szczegółowe zasady, na
jakich można tę działalność prowadzić reguluje prawo wewnętrzne każ-
dego państwa. Oznacza to, że np. w kwestii prowadzenia księgowości,
opodatkowania, przepisów bhp itd. zastosowanie znajdą przepisy pań-
stwa, gdzie działalność jest prowadzona. Założenie własnego przedsię-
biorstwa czyli samodzielnej działalności gospodarczej w Niemczech jest
dobrą alternatywą dla poszukiwania pracy na terenie całej Europy. Adre-
sy pomocnych stron internetowych:

www.ihk.pl – Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa
www.twg.pl – Polsko-Niemieckie Towarzystwo Wsparcia Gospo-

darki SA

Pomimo wysokich kar wielu Polaków niestety podejmuje pracę nie-

legalną. Tymczasem osobie pracującej „na czarno” grozi grzywna do
5000 euro, natomiast pracodawcy grozi kara do 500 tys. euro lub w skraj-
nych przypadkach nawet do ośmiu lat więzienia. Nielegalna praca
oznacza brak jakichkolwiek zabezpieczeń socjalnych, pracownik nie ma
ubezpieczenia, a to oznacza, że w przypadku choroby za wszystko trzeba
zapłacić z własnej kieszeni. Ponadto pracując na czarno trudno też wyeg-
zekwować zarobione pieniądze, jeśli pracodawca zalega z wypłatą. Warto
pamiętać o tych zagrożeniach gdy rozważa się decyzję podjęcia nielegal-
nej pracy.

Na koniec kilka informacji praktycznych. W Niemczech nie ma

ustawowo określonej płacy minimalnej. Jednak wysokość najniższego
wynagrodzenia to ostatnio jeden z najgorętszych tematów w Niemczech.
Szacuje się, że powinno ono wynosić 1442 euro miesięcznie (8,50 za go-
dzinę). Na razie jednak wysokość zarobków ustalają pracodawcy i pra-
cownicy. Przykładowe zarobki: au-pair – 200–280 euro miesięcznie;
w rolnictwie – od 3,5 do 7 euro brutto za godzinę; kelnerzy, pomoce
w restauracji – średnio 5–10 euro za godzinę. W Niemczech pracownicy
sezonowi mogą liczyć na 4–6 euro netto za godzinę. Miesięcznie można
zarobić około 2 tysięcy euro. Tygodniowy czas pracy w Niemczech
wynosi średnio 39 godzin (4 dni po 8 godzin i 7 godzin w piątek). Czas

30

pracy może zostać podniesiony do dziesięciu godzin dziennie pod warun-
kiem, że w ciągu sześciu miesięcy nie przekroczy się przeciętnej ośmiu
godzin na każdy dzień. Za pracę w nadgodzinach obowiązują dodatki
w wysokości 25, 50, 75% stawki podstawowej.

IV. Nauka i praca w Austrii

1. Informacje ogólne

Austria leży w południowej części Europy Środkowej, jest pań-

stwem śródlądowym bez dostępu do morza. Graniczy z ośmioma krajami:
na północy z Niemcami i Czechami, na wschodzie ze Słowacją i Węgra-
mi, na południu ze Słowenią i Włochami, na zachodzie ze Szwajcarią
i Lichtensteinem. Ludność Austrii liczy 8,1 mln mieszkańców, z czego
91,1% to Austriacy. Stolicą Austrii jest Wiedeń, językiem urzędowym
jest niemiecki, obowiązującą walutą – euro.

Austria, podobnie jak Niemcy, jest republiką związkową, w której

skład wchodzi 9 landów, czyli krajów związkowych. Austria jest krajem
wysoko rozwiniętym, z dużym udziałem usług (ruch turystyczny i tranzy-
towy, handel wewnętrzny i zagraniczny, instytucje finansowe, ubezpie-
czeniowe i in.) w tworzeniu produktu krajowego brutto.

Jest to górzysty kraj, w którym góry zajmują 84,2% powierzchni.

Największe są Alpy Wschodnie i Masyw Czeski. Klimat Austrii jest
umiarkowany ciepły, a w Alpach górski i silnie zróżnicowany w zależno-
ści od terenu.

Austria jest członkiem Unii Europejskiej od 1 stycznia 2005 roku.

2. Nauka w Austrii

Obowiązkiem szkolnym w Austrii są objęte wszystkie dzieci

w wieku 6–15 lat. Pierwsze 4 lata nauki odbywają się w szkołach
ludowych, następnie jest możliwość wyboru jednego z 2 typów szkół
średnich: zawodowej lub ogólnokształcącej, dającej możliwość wstąpie-

31

nia na wyższą uczelnię. W Austrii istnieją zarówno szkoły państwowe,
jak i prywatne oraz prowadzone przez związki wyznaniowe. Oświata na
poziomie podstawowym jest bezpłatna.

Austriackie uczelnie wyższe to: uniwersytety, szkoły teologiczne,

szkoły artystyczne i szkoły zawodowe. Na uniwersytetach można zdoby-
wać wiedzę w tradycyjnych dziedzinach, takich jak: prawo, medycyna,
nauki społeczne i ekonomiczne, filozofia i teologia, nauki przyrodnicze.
Uniwersytety techniczne to nauki przyrodnicze, elektronika, budowa ma-
szyn, budownictwo, architektura. Wyższe szkoły teologiczne – odpowia-
dają wydziałom teologiczno-katolickim na uniwersytetach, ale podlegają
władzom kościelnym. W wyższych szkołach zawodowych przebieg stu-
diów zakłada zdobycie wiedzy teoretycznej i praktycznej. Natomiast
w akademiach pedagogicznych i akademiach nauk społecznych nauka
trwa 3 lata i może być kontynuowana na uniwersytetach. W Austrii istnie-
je 18 szkół wyższych, w tym 6 uniwersytetów (najstarszy – Uniwersytet
Wiedeński założony w 1365).

Warunki przyjęcia na studia w Austrii:

− posiadanie matury (przedłożyć należy uwierzytelnione tłumaczenie

świadectwa maturalnego),

− potwierdzenie znajomości języka niemieckiego: certyfikat OESD Po-

ziom średni – OESD Mittelstufe: (ukończenie uniwersyteckiego kursu
przygotowawczego),

− potwierdzenie przyjęcia na studia w kraju:

− na ten sam kierunek studiów, który zamierza się studiować w Austrii,

− na ten sam okres czasu, w którym zamierza się studiować w Austrii.

Rok akademicki w Austrii trwa od października do czerwca,

semestr zimowy – od października do stycznia, semestr letni – od marca
do czerwca. Na semestr zimowy można się zapisywać najczęściej od
1-go września, a na semestr letni od 1-go lutego. Minimalny czas trwania
studiów na uniwersytecie wynosi 4 lata. Po ukończeniu studiów otrzymu-
je się tytuł magistra, dodatkowo można otworzyć przewód doktorski.
Istnieje również możliwość zapisania się na studia na semestr lub dłużej
w charakterze „wolnego słuchacza”.

Kursy przygotowawcze trwają od 2 do 9 miesięcy. Ich celem jest

optymalne przygotowanie studentów do rozpoczęcia nauki na jednym
z uniwersytetów w Austrii. W tygodniu odbywa się 20 zajęć lekcyjnych,

32

podczas których uczestnicy kursu poszerzają ogólną znajomość niemiec-
kiego. Podczas zajęć omawiane są zagadnienia z gramatyki niemieckiej
oraz prowadzone konwersacje, które mają na celu nauczenie przyszłych
studentów poprawnego budowania zdań w języku niemieckim oraz
wzbogacenie słownictwa. Innym ważnymi elementem kursu są zajęcia
dotyczące rozumienia tekstu i rozumienia ze słuchu. Oprócz tego uczest-
nicy kursu uczą się, jak przygotowywać formalne i nieformalne teksty
w języku niemieckim.

Nauka na uczelniach wyższych jest płatna, koszt jednego semestru

to około 364 euro. Informacje na temat studiów i możliwości prowadze-
nia prac badawczych w Austrii znajdują się na stronie internetowej orga-
nizacji Österreichischer Austauschdienst (ÖAD) – Austriackiej Służby
Wymiany Akademickiej: www.oaed.ac.at/ oraz na serwerze Federalnego
Ministerstwa Oświaty, Nauki i Kultury www.bmbwk.gv.at

3. Austriacki rynek pracy

Bezrobocie w Austrii w ostatnich latach wzrosło i wynosi obecnie

7,1%. Dostęp do austriackiego rynku pracy jest bardzo ograniczony.
W Austrii panuje bardzo rygorystyczne podejście do zatrudniania cudzo-
ziemców. Zgodnie z przepisami, obcokrajowcy mogą stanowić tylko 8%
siły roboczej w tym kraju. Ten limit jest jednak wykorzystywany przez
cudzoziemców mieszkających w Austrii na stałe. Austria wynegocjowała
7-letni okres przejściowy na otworzenie swojego rynku pracy. Obywatele
Polski, aby podjąć pracę na terytorium Austrii muszą ubiegać się o po-
zwolenie. Liczne ograniczenia zostały utrzymane, w tym konieczność
posiadania zezwolenia na pracę przez pracowników sezonowych, czy też
personel kluczowy (posiadający szczególne i poszukiwane przez miej-
scowy rynek pracy wykształcenie lub specjalne umiejętności). Nie uległa
zmianie dotychczasowa wysokość kontyngentów ilościowych na zatrud-
nianie cudzoziemców, w tym obywateli nowych krajów członkowskich.
Roczny kontyngent wynosi ok. 23 tys. zezwoleń, w tym ok. 15 tys. dla
pracowników sezonowych.

Publiczne pośrednictwo pracy w Austrii świadczone jest w systemie

urzędów pracy – Arbeitsmarktservice (AMS) obejmującym urzędy regio-
nalne, krajowe i urząd federalny. Zadania AMS to poradnictwo zawodo-

33

we, pośrednictwo pracy, pomoc finansowa dla bezrobotnych. Wszystkie
świadczone usługi są bezpłatne. Osoby bezrobotne lub szukające pracy
mogą się zarejestrować w regionalnym urzędzie pracy właściwym ze
względu na miejsce zamieszkania. W strukturze publicznych służb za-
trudnienia umiejscowione są też Centra Informacji Zawodowej, w których
można uzyskać informacje i porady od doradcy zawodowego, w jaki spo-
sób posiadane kwalifikacje mogą być najlepiej wykorzystane na rynku
pracy. Więcej informacji o austriackim rynku pracy znajduje się na stro-
nie internetowej www.ams.or.at, a główne przedstawicielstwo Urzędów
Pracy na terenie całej Austrii znajdziemy w Wiedniu:

Arbeitsmarktservice AMS w Wiedniu
Arbeitsmarktservice Wien Landesgeschäftsstelle
1010 Wien, Weihburggasse 30
Tel.: 01 / 515 25-0
Fax: 01 / 515 25 / 226
[e-mail]

Pozostałe Urzędy Pracy:
http://www.ams.or.at/amsallg/txt100.htm

4. Możliwości podjęcia pracy w Austrii

Od 1 maja 2004 r. przestały obowiązywać dotychczasowe ograni-

czenia w zakresie prawa pobytu. Obywatele Polski korzystają ze swobody
bezwizowego wjazdu i pobytu. Dotyczy to także krótkich pobytów dla
poszukiwania pracy. Warunkiem pobytu jest jednak wykazanie, że posia-
da się wystarczające środki na utrzymanie oraz zapewnienie ubezpiecze-
nia zdrowotnego. Jednak powyższe warunki nie muszą być spełnione,
a uprawnienie do osiedlenia powinno zostać wydane, o ile spełni się na-
stępujące wymagania:
− przedłożone zostanie oświadczenie pracodawcy o przyjęciu do pracy

albo poświadczenie zatrudnienia,

− zainteresowany wykaże się własną działalnością gospodarczą,

− udowodni się, że w ciągu 6 miesięcy od wjazdu na teren Austrii zosta-

nie podjęta praca lub

34

− udowodni się, że ma się zapewnione środki na utrzymanie jako czło-

nek rodziny obywatela UE, uprawnionego do pobytu w Austrii.

Obywatele Polski (i pozostałych nowych krajów członkowskich

UE), którzy 1 maja 2004 roku i później byli legalnie zatrudnieni w Austrii
i mieli austriackie pozwolenie na pracę przez min. 12 miesięcy, uzyskują
swobodny dostęp do austriackiego rynku pracy. Osoby te nie potrzebują
już pozwolenia na pracę, ale przed podjęciem pracy muszą uzyskać od-
powiednie zaświadczenie o swobodnym dostępie do rynku pracy z urzędu
pracy. Obywatele Polski (i innych nowych krajów UE), którzy przebywa-
ją w Austrii stale od pięciu lat i otrzymują tam regularny dochód również
mogą otrzymać zaświadczenie o swobodnym dostępie do rynku pracy.

Polska nie ma podpisanej dwustronnej umowy o zatrudnianiu

naszych obywateli w Austrii. Polacy teoretycznie mają szansę na zatrud-
nienie w Austrii, praktycznie jednak uzyskanie pozwolenia jest bardzo
trudne. Jego udzielenie jest uzależnione od sytuacji na lokalnym rynku
pracy i wymaga wykazania przez pracodawcę, że nie może on znaleźć
chętnego (i spełniającego wymagania) pracownika mieszkającego w Au-
strii. Nawet w takiej sytuacji pracownik uzyskuje tylko „ograniczone
pozwolenie na pracę”. Dopiero po roku nabywa prawo do swobodnego
poruszania się po austriackim rynku pracy, a jego rodzina – po 18 miesią-
cach. Obecnie około 8,8 tys. osób z polskimi paszportami, mieszkających
na stałe w Austrii, pracuje na jej terytorium legalnie.

Wyjątkiem od limitu zatrudniania cudzoziemców są pracownicy

sezonowi, zatrudniani w rolnictwie, hotelarstwie i gastronomii. Praca
sezonowa w Austrii trwa maksimum 6 miesięcy i aby ją podjąć należy
uzyskać od urzędu zatrudnienia specjalne pozwolenie na zatrudnienie,
wystawione na wniosek pracodawcy (często poprzedzone promesą po-
zwolenia na zatrudnienie). Osoby poszukujące pracy muszą więc jeszcze
w Polsce same znaleźć austriackiego pracodawcę, który zgłosi wniosek
o pozwolenie na zatrudnienie w regionalnym urzędzie pracy – Arbeit-
smarktservice (AMS). Wydanie pozwolenia na zatrudnienie poprzedza –
wspomniane wcześniej – tzw. badanie rynku pracy: dokument może być
wystawiony, jeśli AMS w ciągu 4 do 5 tygodni nie znajdzie wśród poszu-
kujących pracy odpowiedniego pracownika – Austriaka. Dopiero wtedy
bierze się pod uwagę kandydatów z innych krajów Europejskiego Obsza-

35

ru Gospodarczego. Po pozytywnym zaopiniowaniu prośby o zatrudnienie
obcokrajowca, pracodawca przesyła swemu przyszłemu pracownikowi
umowę o pracę i/lub zaświadczenie z miejscowego Urzędu Pracy. Trzeba
podkreślić, że pozwolenie na zatrudnienie wystawiane jest na konkretne
stanowisko pracy w przedsiębiorstwie pracodawcy i tylko na tym stano-
wisku cudzoziemiec może być faktycznie zatrudniony. Pracodawca nie
może podnająć cudzoziemca do pracy innemu pracodawcy.

Podjęcie pracy nastąpić musi w ciągu 6 tygodni po wystawieniu

pozwolenia, w przeciwnym razie pozwolenie wygasa. Pracodawca musi
zapewnić zachowanie przepisów dotyczących warunków pracy i wyna-
grodzenia oraz ubezpieczenia społecznego. Cudzoziemiec, zgodnie

z prawem Unii Europejskiej, nie może być zatrudniony na gorszych
warunkach pracy i wynagrodzenia niż większość pracobiorców w Austrii
o podobnych kwalifikacjach, wykonujących podobną pracę. Więcej in-
formacji na ten temat można uzyskać na stronie internetowej austriackich
urzędów pracy www.ams.or.at

Polacy mogą pracować w Austrii, jeśli są „personelem kluczo-

wym” firmy, w której są zatrudnieni. Największe szanse na zdobycie za-
trudnienia mają pracownicy kluczowi o wysokich kwalifikacjach oraz
szczególnych, poszukiwanych przez miejscowy rynek pracy umiejętno-
ściach popartych doświadczeniem. Odpowiedni wniosek o wydanie ze-
zwolenia na pracę pracownika kluczowego sporządza zainteresowany.
Składa go pracodawca w rejonowym Urzędzie ds. Cudzoziemców lub
w urzędzie premiera kraju związkowego. Wniosek rozpatrywany jest naj-
pierw przez Urząd ds. Cudzoziemców, a następnie przez urząd pracy.
Pozwolenie na zatrudnienie może być wystawione po uprzednim badaniu
rynku pracy. Pozwolenie ważne jest 1 rok i może być przedłużane w po-
staci tzw. zgody na pracę lub pozwolenia na zatrudnienie. Cała procedura
trwa ok. 6 tygodni.

Cudzoziemcy będący artystami bądź należący do grup zawodo-

wych artystów, twórców filmowych, radiowych czy telewizyjnych lub
muzyków mogą zostać zatrudnieni bez pozwolenia na zatrudnienie na
okres jednego dnia lub czterech tygodni w ramach całości produkcji arty-
stycznej dla zorganizowania koncertu, imprezy artystycznej, przedstawie-
nia, bieżącej produkcji filmowej, transmisji radiowej czy telewizyjnej na
żywo. Zatrudnienie takie organizator czy producent ma obowiązek zgło-

36

sić w dniu podjęcia pracy przez cudzoziemca we właściwym rejonowym
oddziale urzędu pracy.

W Austrii można też podjąć pracę w charakterze Au-pair. Jako

Au-pair mogą pracować przez rok, bez dalszych zezwoleń, osoby pomię-
dzy 18 a 28 rokiem życia. Pracodawca, na dwa tygodnie przed planowanym
przyjazdem osoby planującej podjąć taką pracę, musi zgłosić ten fakt
w urzędzie pracy. Zaświadczenie o zgłoszeniu zatrudnienia jest specy-
ficzną formą pozwolenia na legalne zatrudnienie wymaganą ok. przy
wolontariacie czy pracy jako Au-pair. Przed przyjazdem do Austrii Au-pair
musi potwierdzić przynajmniej podstawową znajomość języka niemiec-
kiego przedstawiając odpowiednie zaświadczenie, np. świadectwo szkol-
ne przetłumaczone na język niemiecki lub angielski. Jeśli urząd pracy nie
odpowie na zgłoszenie w czasie dwóch tygodni, Au-pair może podjąć
pracę bez potwierdzenia zgłoszenia. Jednak w przypadku odmowy wyda-
nia zezwolenia Au-pair musi zakończyć pracę w przeciągu tygodnia od
powiadomienia o odmowie. Zatrudnienie w charakterze opiekunki do
dzieci na czas dłuższy niż jeden rok nie jest możliwe.

Studenci oraz uczniowie szkół, którzy mają w Austrii pozwolenie

na pobyt, mogą otrzymać pozwolenie na zatrudnienie sezonowe na okres
nie przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym. Od 1 stycznia
2003 r. studenci – obcokrajowcy mają ponadto możliwość przepracowa-
nia legalnie 10 godzin w tygodniu (taki sam przepis obowiązuje studen-
tów z Austrii).

Podejmowanie samodzielnej działalności gospodarczej w Austrii

jest bardzo trudne i skomplikowane. Cudzoziemiec musi na przykład do-
datkowo wskazać, że podejmowana działalność jest w interesie gospodar-
ki austriackiej (np. nastąpi napływ kapitału zagranicznego, działalność
służyć będzie wzmocnieniu konkurencyjności firm austriackich na rynku
międzynarodowym, służyć będzie ekspansji eksportowej, zwiększy na-
pływ turystów do Austrii itp.). Najlepiej jeśli samozatrudnienie przyczyni
się także do stworzenia nowych miejsc pracy dla miejscowych bezrobot-
nych. Własna działalność gospodarcza w niektórych branżach (np. bu-
downictwo, firma sprzątająca) jest również objęta okresem przejściowym
(okresy przejściowe obowiązują też Austriaków na terenie Polski i innych
nowych krajów UE). Wobec polskich firm stosuje się dodatkowe za-
ostrzenia dotyczące swobody przepływu usług. Oznacza to, że w niektó-

37

rych sektorach usług, nadal wymaga się zezwoleń na ich świadczenie na
terenie Austrii. Są to następujące sektory usług:
• usługi związane z rolnictwem,

• cięcie, rzeźbienie i wykańczanie kamienia,

• ręczny wyrób elementów z metalu,

• usługi budowlane i pokrewne,

• ochrona osób i mienia,

• sprzątanie i czyszczenie obiektów.

W Austrii pracuje kilka tysięcy Polaków, głównie sezonowo

w rolnictwie, gastronomii i hotelarstwie, zwłaszcza w górach w sezonie
narciarskim. Austriacy poszukują kelnerów, barmanów, pokojówek,
sprzątaczek, instruktorów narciarstwa i snowboardu. Wymagana jest
znajomość języka. Ile można zarobić? W sezonie 4–6 euro za godzinę,
z napiwkami ok. 2000 euro miesięcznie.

Średnie roczne wynagrodzenie wynosi ok. 24000 euro, nie istnieje

tu pojęcie płacy minimalnej. Ofert pracy można szukać na stronach inter-
netowych:

www.jobpilot.at
www.europa.eu.int/eures
www.jobcenter.at
www.lannet.at/ams
www.personal.at
www.personalberatung.at
www.jobfinder.at
www.uibk.ac.at

Pracownikom pracującym nielegalnie nie grożą kary pieniężne. De-

portacja jest możliwa przy wielokrotnym stwierdzeniu pracy „na czarno”.
Każda praca bez zezwolenia rejestrowana jest w urzędzie pracy, może to
w przyszłości skomplikować i tak już trudny proces otrzymania zezwole-
nia. Natomiast pracodawca zatrudniający cudzoziemca bez wymaganych
ustawą zezwoleń popełnia wykroczenie administracyjne. W przypadku
wykroczeń przeciwko ustawie o zatrudnianiu cudzoziemców pracodawcy
grożą wysokie kary pieniężne – od 1 do 25 tys. euro za każdego nielegal-
nie zatrudnionego pracownika.

38

V. Nauka i praca w Szwajcarii

1. Informacje

ogólne

Szwajcaria, Konfederacja Szwajcarska, to państwo związkowe po-

łożone w Europie Zachodniej, w Alpach, bez dostępu do morza. Graniczy
z Niemcami, Austrią, Księstwem Liechtenstein, Włochami i Francją.
Szwajcaria jest federacją 23 kantonów, w których obowiązują cztery ję-
zyki urzędowe: niemiecki, francuski, włoski i retoromański. Stolicą jest
Berno, a jednostką monetarną frank szwajcarski.

Szwajcaria jest krajem wysoko rozwiniętym i jednym z najbogat-

szych na świecie. Jednym z najważniejszych działów gospodarki są finan-
se i banki, z których wiele należy do największych na świecie. Szwajcaria
jest od wielu lat państwem neutralnym. Do Organizacji Narodów Zjedno-
czonych przystąpiła dopiero 10 września 2002 roku po przegłosowaniu tej
decyzji w referendum. Jest jednym z niewielu państw, w których obowią-
zuje demokracja bezpośrednia – nie ma instytucji głowy państwa, władzę
sprawuje Rada Związkowa.

Kraj górzysto-wyżynny, około 60% powierzchni zajmują Alpy.

W Szwajcarii występuje wielkie zróżnicowanie warunków pogodo-
wych i klimatycznych, występują tu obfite opady śniegu zimą i częste
lawiny.

Szwajcaria nie należy do Unii Europejskiej. Unia Europejska

jest jednak największym partnerem handlowym Szwajcarii – 60%
szwajcarskiego eksportu stanowią towary sprzedawane do UE, 80% im-
portu stanowią towary z UE. Szwajcaria jest drugim z kolei, po Stanach
Zjednoczonych, największym partnerem handlowym UE. W 2005 roku
Szwajcarzy opowiedzieli się za otwarciem rynku pracy dla obywateli
nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej, przy czym Szwajca-
ria, zgodnie z porozumieniami zawartymi z UE, będzie mogła zacho-
wać część ograniczeń w dostępie do swego rynku pracy co najmniej
do roku 2011.

39

2. Nauka

w

Szwajcarii

System edukacji w Szwajcarii nie różni się znacznie od tych, jakie

funkcjonują w innych krajach europejskich. a nauka jest zorganizowana
podobnie jak w Niemczech. Szwajcaria jest wyjątkowym miejscem na
pobieranie nauki. Oprócz doskonałych pedagogów, szkół w spokojnych
i bezpiecznych miejscach, oferuje swoiste warunki klimatyczne i środo-
wiskowe.

System edukacji obejmuje trzy okresy: przedszkolny, nauki obliga-

toryjnej i nauki następującej po okresie nauki obowiązkowej. Ostatni
okres obejmuje kształcenie zawodowe i naukę ogólnokształcącą w szkole
średniej II poziomu, naukę wyższą (uniwersytety i politechniki federalne)
oraz wyższe szkoły specjalistyczne, a także kształcenie podyplomowe
i dokształcanie dorosłych. Nauka przedszkolna (wiek 4–6 lat) trwa przez
okres jednego do dwóch lat, przed podjęciem nauki w obowiązkowej
szkole podstawowej. Nauka obowiązkowa trwa dziewięć lat. We wszyst-
kich kantonach obejmuje ona okres szkoły podstawowej i pierwszy
poziom szkoły średniej (odpowiednik polskiego gimnazjum). Nauka obo-
wiązkowa jest bezpłatna dla wszystkich dzieci, także dla cudzoziemców.
Każde dziecko ma prawo uczęszczać do szkoły publicznej w danej miej-
scowości lub najbliższej miejsca jego zamieszkania. Po skończeniu nauki
obowiązkowej uczeń ma możliwość wyboru między różnymi formami
dalszego kształcenia i przygotowania zawodowego. Drugi etap szkoły
średniej (odpowiednik polskiego liceum lub technikum) ma za zadanie
przygotować ucznia do dalszego kształcenia specjalistycznego, wstępu na
uniwersytet lub do nauki w wyższych szkołach specjalistycznych.

Szwajcarskie szkoły wyższe znane są z bardzo wysokiego poziomu

kształcenia, doskonałego wyposażenia w najnowsze pomoce i urządzenia
dydaktyczne oraz kształcenia zgodnie z najnowszymi trendami edukacji.
Szkoły te dają prestiżowe wykształcenie uznawane na całym świecie.
W Szwajcarii działa 7 uniwersytetów (najstarsze i największe: w Bazylei,
Lozannie, Genewie i w Zurychu) oraz 2 politechniki (w Lozannie
i w Zurychu), wyższa szkoła ekonomiczna w Sankt Gallen oraz kilkana-
ście wyższych szkół zawodowych i artystycznych (w tym 8 konserwato-
riów muzycznych).

Prywatne wyższe uczelnie w Szwajcarii są przeznaczone głównie

dla cudzoziemców. Są to szkoły o wysokiej renomie, umożliwiające uzy-
skanie wyższego wykształcenia w najlepszych możliwych warunkach,

40

w pięknym i bezpiecznym kraju. Więcej informacji na stronie:
http://szkoly.szwajcarskie.net/priv.html

3. Praca

w

Szwajcarii

Szacuje się, że w Szwajcarii pracuje około miliona obywateli Unii

Europejskiej, z czego 830 tys. mieszka tam na stałe, a reszta dojeżdża
z sąsiednich krajów. Poziom bezrobocia jest niski i wynosi około 4%.

Otwieranie szwajcarskiego rynku pracy dla obywateli nowych kra-

jów członkowskich następować będzie stopniowo i podlegać okresowym
ograniczeniom. Dostęp do szwajcarskiego rynku pracy będzie regulowa-
ny przez roczne kontyngenty ściśle limitujące liczbę pracowników, a tak-
że przestrzeganie pierwszeństwa w zatrudnianiu osób miejscowych oraz
rygorystyczną kontrolę płac i warunków pracy. Po 2011 r. powyższe
ograniczenia zostaną uchylone z możliwością ich ponownego wprowa-
dzenia, jeżeli nadmierna migracja zagrozi równowadze rynku pracy.

Roczne kontyngenty pozwoleń na pracę ustalone zostały łącznie dla

wszystkich nowych członków UE bez podziału na poszczególne kraje.
Zestawienie poniżej przedstawia odnośne dane na najbliższe lata.

Roczne kontyngenty pozwoleń na pracę w latach 2005–2011

Rok Pobyty

dłuższe

Pobyty do 1 roku

2005 900 9000
2006 1300 12

400

2007 1700 15

800

2008 2200 19

200

2009 2600 22

600

2010 2800 26

000

2011 3000 29

000

Źródło: Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP w Bernie.

Do 2011 r. jako środki ochrony przeciw napływowi taniej siły robo-

czej przewidziane są:
− priorytet dla obywateli Szwajcarii w podejmowaniu pracy,

− kontrola poziomu płac i warunków pracy, aby zapobiec obniżaniu płac,

41

− limity zatrudnienia obcokrajowców z nowych krajów UE (do 2011 r.

limity te mają wynosić maksymalnie 3000 pozwoleń na dłuższy pobyt
i 29 000 pozwoleń krótkookresowych).

Istotne w przypadku zatrudnienia w Szwajcarii jest to, iż o pozwo-

lenie na pracę należy się starać we własnym kraju. Wykluczone jest na-
tomiast występowanie oraz otrzymanie zezwolenia na pracę na terytorium
Szwajcarii.

Osoby, które chcą uzyskać zezwolenie na pracę same wyszukują

pracodawcę w Szwajcarii. Szwajcarska firma powinna zarekomendować
kandydata do pracy oraz potwierdzić chęć jego zatrudnienia. Najłatwiej
o pracę dla wysoko wykwalifikowanych specjalistów.

Po samodzielnym znalezieniu pracodawcy należy w Ambasadzie

Szwajcarii w Warszawie złożyć następujące dokumenty:

− 3 egzemplarze wniosku wizowego (wypełnione w językach: niemiec-

kim, francuskim, włoskim lub angielskim),

− dokumenty wystawione przez pracodawcę w 3 kopiach: potwierdzenie

zawarcia kontraktu o pracę lub zaproszenie z określeniem celu i czasu
zatrudnienia – dokumenty te również muszą być wystawione w języku
niemieckim, francuskim, włoskim lub angielskim,

− 3 zdjęcia,

− potwierdzenie uiszczenia opłaty wizowej w wysokości 150 zł.

Dokumenty przekazywane są do Federalnego Urzędu Imigracji,

Integracji i Emigracji w Bernie oraz do stosownego oddziału policji kan-
tonalnej, które muszą wyrazić zgodę na zatrudnienie obcokrajowca. Na
rozpatrzenie wniosku czeka się ok. 2 miesięcy. W przypadku, gdy wła-
dze szwajcarskie wyrażą zgodę na podjęcie pracy, należy w Ambasadzie
Szwajcarskiej złożyć paszport. Wiza pobytowa, będąca jednocześnie
pozwoleniem na podjęcie zatrudnienia, zostanie wstemplowana w ciągu
trzech dni roboczych. Po przyjeździe do Szwajcarii w ciągu ośmiu
dni trzeba zarejestrować się w urzędzie meldunkowym. Należy zabrać
ze sobą: ważny dokument tożsamości, potwierdzenie ubezpieczenia
zdrowotnego, umowę o pracę, zdjęcie paszportowe, akt urodzenia, ślu-
bu. Ubezpieczenie zdrowotne należy załatwić samemu – nie jest to
obowiązek pracodawcy. Ubezpieczenie pokrywa leczenie stacjonarne
i ambulatoryjne oraz przepisane leki. Nie obejmuje jednak leczenia

42

stomatologicznego. Bardziej szczegółowe informacje są dostępne na
stronie http://www.imes.admin.ch

Osoby prowadzące samodzielną działalność gospodarczą muszą

udowodnić w ciągu 6 miesięcy, że z działalności tej w pełni się utrzymu-
ją, jak również dowieść spełnienia wszystkich szwajcarskich przepisów
(opłacanie świadczeń socjalnych, ubezpieczeniowych, posiadanie lokalu,
klientów). Każdy wniosek o rejestrację rozpatrywany jest w poszczegól-
nych kantonach indywidualnie. Podstawowe warunki rejestracji to kwali-
fikacje, zdolność prowadzenia działalności zgodnie ze sztuką handlową
lub utworzenie spółki prawnej, obowiązek prowadzenia księgowości,
posiadanie siedziby, własnego personelu, zdolność do podejmowania ry-
zyka finansowego i odpowiedzialności cywilnej, przestrzeganie przepi-
sów korporacyjnych i ekologicznych.

Do Szwajcarii można również wyjechać na staż. Zazwyczaj staż

trwa 12 miesięcy, ale istnieje szansa przedłużenia go o dodatkowe 6 mie-
sięcy. Każdego roku w charakterze stażystów pracuje tu 150 młodych
ludzi z Polski.

Ile można zarobić w Szwajcarii? Średnie miesięczne wynagrodze-

nie wynosi 4000–8000 szwajcarskich franków w zależności od wykształ-
cenia i stanowiska. Pamiętać jednak należy, że Szwajcaria to bardzo
„drogi” kraj z wysokimi kosztami utrzymania.

Oferty pracy w Szwajcarii znaleźć można na stronach:
www.seco.admin.ch
www.jobpilot.ch
www.skitotal.com (praca w ośrodkach narciarskich).

43

VI. Bank adresów

1. Ambasady

i

konsulaty

Niemcy

Ambasada Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie
ul. Dąbrowiecka 30
03-932 Warszawa
Tel.: [phone]
Fax: [phone]
Strona www: http://ambasadaniemiec.pl

Ambasada RP w Berlinie
Lassenstr. 19-21, 14193 Berlin
Tel.: [phone]
Fax: [phone]
Adres e-mail: [e-mail]
Strona www: www.botschaft-polen.de
www.ambasada-polska.de

Wydział Ekonomiczno-Handlowy: http://www.wirtschaft-polen.de

Wydział Konsularny Ambasady RP:
Richard-Strauss-str. 11. 14193 Berlin-Grunewald
Tel.: [phone]
Fax: [phone]
Adres e-mail: [e-mail]
Strona www: www.botschaft-polen.de

Konsulat Generalny RP w Kolonii
Lindenallee 7, 50968 Köln
Ogólne numery telefonów: [phone], [phone]
Dyżurny numer telefonu (w przypadku konieczności skontaktowania się intere-
santów po godzinach pracy): [phone]
Fax: [phone]
Adres e-mail: [e-mail]
Strona www: www.botschaft-polen.de

44

Konsulat Generalny RP w Lipsku
Trufanowstrasse 25; 04105 Leipzig
Ogólne numery telefonów: [phone], [phone]
Dyżurny numer telefonu (w przypadku konieczności skontaktowania się intere-
santów po godzinach pracy): [phone]
Fax: [phone]
Adres e-mail: [e-mail]
Strona www: www.botschaft-polen.de

Konsulat Generalny RP w Monachium
Röntgenstrasse 5, 81679 München
Ogólne numery telefonów: [phone], [phone]
Dyżurny numer telefonu (w przypadku konieczności skontaktowania się intere-
santów po godzinach pracy): [phone]
Fax: [phone]
Adres e-mail: [e-mail]
Strona www: www.botschaft-polen.de

Konsulat Honorowy RP w Stuttgarcie
Am Wallgraben 115, 70565 Stuttgart
Tel.: [phone], -46
Fax: [phone]

Konsulat Honorowy RP w Norymberdze
Luitpoldstrasse 5, 90402 Nürnberg
Tel.: [phone]
Fax: [phone]


Austria

Ambasada Republiki Austrii
ul. Gagarina 34, 00-748 Warszawa
Tel.: [phone]
Strona www: www.ambasadaaustrii.pl

45

Wydział Konsularny Ambasady RP w Wiedniu
Hietzinger Hauptstraße 42c, A-1130 Wien;
P.O. Box 17.
Tel.: [phone]
Fax: [phone]
Adres e-mail: [e-mail]

Konsulat RP w Graz
Konsul Honorowy: Gerold Ortner (niemiecki)
Joannenumring 18/3, A-8010 Graz
Tel.: [phone]
Fax: [phone]

Konsulat RP w Innsbrucku
Konsul Honorowy: Siegfried Resl (niemiecki, angielski)
Technikerstrasse 1-3, A-6020 Innsbruck
Tel.: [phone]
Fax: [phone]

Konsulat RP w Salzburgu
Konsul Honorowy: Jürgen Hinterwirth (niemiecki)
A-5020 Salzburg, Nonntaler Hauptstraße 1
Tel.: [phone]
Fax: [phone]


Szwajcaria

Ambasada Szwajcarii w Warszawie
Al. Ujazdowskie 27
00-540 Warszawa
Tel.: [phone]
Adres e-mail: [e-mail]

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Szwajcarii
Elfenstrasse 20a
3000 Bern 15
Tel.: [phone]
Fax: [phone]
Adres e-mail: [e-mail]

46

Wydział Ekonomiczno-Handlowy
Elfenstrasse 9
3006 Bern
Tel.: [phone]
Fax: [phone]
Adres e-mail: [e-mail]
Strona www: www.weh-pl-bern.ch

2. Inne przydatne adresy

Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Al. J. Ch. Szucha 23, 00-580 Warszawa
Tel.: [phone];
http://www.msz.gov.pl

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
ul. Nowogrodzka 1/3/5
00-513 Warszawa
Tel.: [phone]
www.mps.gov.pl
www.mgip.gov.pl
www.1praca.gov.pl
www.praca.gov.pl

Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej
ul. Smolna 13, Warszawa
Tel.: [phone]
e- mail: [e-mail] lub [e-mail]

Serwisy internetowe dotyczące poszukiwania pracy w UE:

http://www.europa.eu.int/eures
http://euroan.republika.pl/praca.html#adresy
http://www.aci.pl/praca.php?id=5
http://www.careergardens.com/
http://www.cvmarket.pl/index.php

47

http://www.eu-careers.com/index.html
http://www.euro-jobs.net/
http://www.europe.hobsons.com/
http://www.eurojobs.com
http://www.hrc.pl/
http://www.joblinks.f2s.com/index_eng.htm
http://www.jobpilot.com/
http://www3.jobs.pl/
http://www.pracawue.pl/
http://www.stepstone.com
http://www.szukamypracy.pl/

Praca sezonowa:

http://www.gapyearjobs.co.uk/jobsearchfm.asp
http://www.holidayresortjobs.co.uk/
http://www.pickingjobs.com/
http://www.seasonaljobs.net/
http://www.stepstone.com

Oferty pracy jako Au-pair:

http://www.au-pair-box.com/
http://www.aupair.com.pl
http://maps.aupair.com/
http://www.aupair-world.net/
http://www.aupairconnect.com/default.asp
http://www.findaupair.com/
http://www.perfectaupair.com

48