NARODOWE CENTRUM ZASOBÓW

PORADNICTWA ZAWODOWEGO

PROGRAM LEONARDO DA VINCI

Materia³y Informacyjne

MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY

NAUKA I PRACA

W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ

Ewa Flaszyñska

Poradnik

MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY

Wielka Brytania

Irlandia

MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY

DEPARTAMENT RYNKU PRACY

Ewa Flaszyńska

Nauka i praca

w krajach Unii Europejskiej

Wielka Brytania

Irlandia

PORADNIK

Warszawa 2005

2

MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY
Departament Rynku Pracy
ul. Tamka 1
00-349 Warszawa

Nauka i praca w krajach Unii Europejskiej.
Wielka Brytania, Irlandia.
Poradnik

Opracowanie:
Ewa Flaszyńska

Redakcja:
Anna Woynarowska-Janiszewska

Projekt okładki:
Jacek Brzeziński

© Copyright by Ministerstwo Gospodarki i Pracy
Warszawa 2005

ISBN 83-86539-81-X

Wydawca:
Ministerstwo Gospodarki i Pracy
Departament Rynku Pracy
ul. Tamka 1, 00-349 Warszawa

Publikacja wydana przy wsparciu Wspólnot Europejskich w ramach Programu Leonardo
da Vinci. Treść publikacji nie ma na celu wyrażenia stanowiska Komisji Europejskiej.
Instytucja ta nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności za treść publikacji.

Łamanie i druk: ZWP MGiP. Zam. 813/05.

3

Spis treści:

I. Słowo wstępne ....................................................................................

5

II. Swobodny

przepływ osób w Unii Europejskiej ...............................

5

III. Nauka i praca w Wielkiej Brytanii ...................................................

7

1. Informacje ogólne ..........................................................................

7

2. Nauka w Wielkiej Brytanii ............................................................

8

3. Brytyjski rynek pracy .....................................................................

10

4. Program rejestracji pracowników ..................................................

13

5. Poszukiwanie pracy .......................................................................

15

6. Ubezpieczenia społeczne ...............................................................

17

7. Co warto wiedzieć wyjeżdżając do Wielkiej Brytanii ...................

20

IV. Nauka i praca w Irlandii ...................................................................

22

1. Informacje ogólne ..........................................................................

22

2. Nauka w Irlandii ............................................................................

23

3. Irlandzki rynek pracy .....................................................................

25

4. Możliwości podjęcia pracy w Irlandii ...........................................

26

5. Ubezpieczenia społeczne ...............................................................

28

6. Co warto wiedzieć wyjeżdżając do Irlandii ...................................

30

V. Jak

uchronić się przed nielegalnym pośrednikiem .........................

31

VI. Bank adresów .....................................................................................

33

4

5

I. Słowo wstępne

Od 1 maja 2004 roku Polacy mają pełen dostęp do rynków pracy

w nowych państwach członkowskich oraz Wielkiej Brytanii, Irlandii
i Szwecji. Oznacza to, że obywatele Polski nie potrzebują już pozwoleń na
podjęcie pracy w tych krajach.

Otwarcie niektórych zagranicznych rynków pracy, jak również uła-

twienia w dostępie do innych spowodowało, że bezrobotni – i nie tylko
– mogą szukać pracy poza Polską. Pojawienie się tej możliwości ma istotne
znaczenie dla wielu osób dotkniętych bezrobociem i stanowi ważne źródło
dochodów wielu rodzin. Stopniowe otwieranie dostępu do zagranicznych
rynków pracy to także wielka szansa dla ludzi m

ł

odych, którzy swoją ka-

rierę pragną postrzegać w skali międzynarodowej.

Przygotowany przez Departament Rynku Pracy w Ministerstwie

Gospodarki i Pracy poradnik przedstawia możliwości podejmowania nauki
i legalnego zatrudnienia obywateli polskich w Wielkiej Brytanii i Irlandii.
Poradnik obejmuje regulacje prawne i zasady obowiązujące przy ubieganiu
się o studia i pracę oraz przedstawia sposoby poszukiwania zatrudnienia.
Można w nim także znaleźć podstawowe informacje o tych dwóch krajach.

Informacje o Wielkiej Brytanii i Irlandii otwierają cykl publikacji na

temat nauki i pracy w krajach Unii Europejskiej. Wyrażamy nadzieję, że
będą one pomocne przy podejmowaniu decyzji o wyjeździe za granicę.

II. Swobodny przepływ osób

w Unii Europejskiej

Prawo do swobodnego przemieszczania się osób przysługuje obywa-

telom Unii Europejskiej będącym pracownikami najemnymi, uczestniczą-
cymi w kształceniu zawodowym, osobom, które są członkami rodziny lub
wspólnego gospodarstwa domowego pracownika, bez względu na ich oby-
watelstwo, studentom (jeśli zostaną przyjęci na studia i wykażą się posia-
daniem ubezpieczenia oraz wystarczających środków, by podczas swojego

6

pobytu nie stać się ciężarem dla systemu zaopatrzenia społecznego przyj-
mującego państwa), emerytom (jeśli otrzymują wystarczającą emeryturę
i są ubezpieczeni) oraz pozostałym obywatelom państw członkowskich
(jeśli posiadają wystarczające środki na utrzymanie i są ubezpieczeni).

Swobodny przepływ pracowników obejmuje zniesienie wszelkiej

dyskryminacji ze względu na przynależność państwową w zakresie zatrud-
nienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy. Każdemu obywatelowi
państw członkowskich Wspólnoty przysługuje zatem prawo udania się
do innego państwa członkowskiego i podjęcia tam zatrudnienia na ofero-
wanych miejscach pracy. W przypadku obywateli polskich należy jednak
pamiętać, że nie wszystkie rynki pracy zostały już dla nas otwarte – Polska
bowiem zgodziła się na czasowe ograniczenie dostępu do rynków pracy
niektórych państw członkowskich.

Za pracownika w Unii Europejskiej uważa się obywatela Unii Eu-

ropejskiej, który świadczy pracę o konkretnej wartości ekonomicznej
na rzecz innego podmiotu, podlega przy tym jego poleceniom i otrzymu-
je w zamian wynagrodzenie. Pracownicy nie mogą być dyskryminowani
z powodu swojego obywatelstwa.

Równy dostęp do zatrudnienia dla obywateli państw członkowskich

oznacza, że nie można wobec nich stosować przepisów ograniczających
możliwość ubiegania się o miejsce pracy, składania ofert pracy, korzystania
z takiej samej pomocy biur pośrednictwa pracy, jaką otrzymują obywatele
kraju. Prawo do zatrudnienia na takich samych zasadach, jak obywatele da-
nego kraju, obejmuje także warunki wykonywania pracy oraz sposób trak-
towania pracownika przy przyznawaniu różnych praw. Chodzi w tym przy-
padku o sprawy różnej wagi, na przykład o zaliczenie służby wojskowej
w innym kraju do stażu pracy, prawo do służbowego mieszkania czy zniżki
kolejowej. Jednakże możliwe jest wymaganie od obcokrajowca umiejętno-
ści językowych niezbędnych do wykonywania określonej pracy. Może on
także, na żądanie pracodawcy, zostać poddany testom zawodowym.

Prawo do równego traktowania rozciąga się także na dostępność do

zatrudnienia i związane z nim korzyści socjalne oraz podatkowe. Zgodnie
z prawem wspólnotowym, niektóre prawa socjalne przysługują również
członkom rodziny pracownika, to znaczy ich małżonkom, dzieciom poni-
żej 21 roku życia oraz rodzicom jego i małżonka, jeśli są od pracownika
zależni. Jeżeli w którymś kraju stosowne prawa dotyczą innych osób, na
przykład konkubentów pracownika, to tak samo powinni być traktowani

7

konkubenci pracowników pochodzących z innych państw. Dzieci pracow-
nika mają prawo do nauki, a jego współmałżonek do pobytu i pracy, jednak
tylko w trakcie trwania związku małżeńskiego. Innymi słowy, po rozwo-
dzie z pracownikiem były współmałżonek traci swoje prawa, chyba że sam
jest pracownikiem.

Prawo do swobodnego przepływu pracowników znajduje zastosowa-

nie do wszystkich oferowanych stanowisk pracy, z wyjątkiem stanowisk
w służbie cywilnej. Wyjątkiem objęta jest tu jedynie działalność w admi-
nistracji państwowej oraz działalność mająca na celu ochronę interesów
państwowych lub interesów innych instytucji publicznych, czyli praca,
która opiera się na lojalności względem państwa.

Obywatel Unii Europejskiej korzysta również z możliwości osie-

dlania się i podejmowania działalności gospodarczej w formie tzw. samo-
zatrudnienia, czyli wykonywania wolnego zawodu lub świadczenia usług
np. fryzjerskich.

Swoboda przepływu obywateli Unii obejmuje jednak znacznie wię-

cej, niż tylko dostęp do rynku pracy. Zasada ta odnosi się także do uznawa-
nia dyplomów i kwalifikacji zawodowych oraz zakłada równe traktowanie
obywateli państw członkowskich UE w dostępie do świadczeń, wynikają-
cych z krajowych systemów zabezpieczenia społecznego.

III. Nauka i praca w Wielkiej Brytanii

1. Informacje

ogólne

Od 1 maja 2004 roku wszyscy obywatele nowych państw członkow-

skich mają prawo przybyć, mieszkać i pracować w Wielkiej Brytanii (pełna
nazwa to Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej).
Wielka Brytania jest pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej od
1 stycznia 1973 roku.

Wielka Brytania składa się z czterech części: Anglii, Szkocji, Wa-

lii i Irlandii Północnej. Zjednoczonemu Królestwu podlegają dodatkowo
terytoria zależne (np. Kajmany, Falklandy). Stolicą państwa jest Londyn,
a językiem urzędowym język angielski. Walutą brytyjską jest funt szterling

8

(Wielka Brytania znajduje się poza strefą euro). Jeden funt dzieli się na
100 pensów i stanowi równowartość około 6,5–7 złotych. Czas miejscowy
to czas obowiązujący w Polsce minus 1 godzina. Na drogach Wielkiej Bry-
tanii obowiązuje ruch lewostronny.

Wielka Brytania jest krajem wielonarodowościowym, imigranci

z krajów europejskichi spoza Europy stanowią 6% mieszkańców. Wy-
spiarskie położenie, a zwłaszcza sąsiedztwo ciepłego prądu, opływającego
Wyspy Brytyjskie od północy i zachodu, powodują, że panuje tam klimat
umiarkowany ciepły, wybitnie morski. Charakterystycznym elementem
klimatu są mgły.

2.

Nauka w Wielkiej Brytanii

We wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej ponad

90% uczniów szkół podstawowych korzysta z placówek państwowych lub
dotowanych przez państwo szkół niepublicznych – oznacza to, że nauka
w większości szkół na tym poziomie opłacana jest przez władze danego
państwa. Także publiczne szkolnictwo średnie jest zwykle bezpłatne. Ina-
czej natomiast jest w przypadku szkolnictwa wyższego, gdzie najczęściej
wielkość i sposób opłaty zależą od rodzaju uczelni i kierunku studiów.

Studenci z Unii Europejskiej uczący się na uniwersytetach i w col-

lege’ach w Anglii, Walii i Irlandii Północnej ponoszą takie same opłaty,
jak studenci brytyjscy. Noszą one nazwę „home fees”. Czesne za semestr
wynosi ok.1 tys. funtów na studiach licencjackich i 3 tys. na magisterskich
(w Oxford i Cambridge trzeba dodatkowo wpłacić 2,8 tys. funtów na rok).
Kursy podyplomowe, za które stawki są wysokie to te, na których używa-
ny jest drogi sprzęt lub wymagające kosztownych warunków naukowych.
Zwykle są to dziedziny takie jak: medycyna, prawo, finanse i niektóre
dziedziny nauki i technologii. Opłaty za tego typu kursy dochodzą do
7 tys. funtów. Wysokie są koszty utrzymania – od 6,5 tys. do 8 tys. funtów
rocznie, z czego 1,7–2,7 tys. to opłaty za akademik. Wynajęcie mieszkania
jest jeszcze droższe.

Uczelnie i szkoły generalnie samodzielnie decydują o kryteriach

przyjęcia. Najwięcej informacji można zdobyć na uczelni, na której chce
się studiować. Każda uczelnia ma własne kryteria przyjęć studentów, może
na przykład zażądać wykazania się znajomością języka. Ponadto trzeba

9

pamiętać o dopełnieniu szeregu innych formalności (przetłumaczenie
dokumentów, często wymagane jest zdanie egzaminów wstępnych czy
też odbycie rozmów kwalifikacyjnych itp.). Możliwe, że przed rozpo-
częciem studiów uczelnia może zażądać odbycia tzw. Access Course,
czyli trwającego rok przygotowania do nauki na wyższej uczelni. Podania
o przyjęcie na studia trzeba składać w UCAS (organizacji pośredniczącej)
– www.ucas.ac.uk – pomiędzy 1 września a 15 stycznia, a w wypadku
niektórych kursów do 15 października. Szybko uzyskać dyplom natomiast
można decydując się na jedno z kolegiów, które prowadzą krótkie kursy
zawodowe. Listy uczelni znajdują się na stronie www.scit.wlv.ac.uk.

Nie ma większych problemów przy uznawaniu dyplomów dla ce-

lów akademickich. Uznawanie dyplomów służy kontynuowaniu nauki
w innym państwie członkowskim UE i jest oparte na szczegółowym
porównaniu programów studiów. Uznawanie to leży w kompetencjach
poszczególnych państw członkowskich i nie jest regulowane na szcze-
blu wspólnotowym. Komisja Europejska promuje uznawanie dyplo-
mów dla celów akademickich poprzez programy wspólnotowe takie jak
SOCRATES/Erasmus, które przyczyniają się do wzajemnego poznania
systemów edukacji i wzajemnego uznawania wykształcenia. W ramach
tego programu działa Europejski System Transferu Punktów ECTS
(European Credit Transfer System), którego zadaniem jest zapewnienie
wspólnych procedur gwarantujących uznawanie studiów akademickich
odbywanych za granicą. Jest to metoda oceniania i porównywania osią-
gnięć w nauce, która jednocześnie pozwala na transfer ocen z jednej
uczelni do drugiej. Szczegółowe informacje na temat programu można
znaleźć na stronie http://www.socrates.org.pl/erasmus/index.html. Każ-
da uczelnia Wielkiej Brytanii rządzi się więc swoimi prawami, a każdy
wniosek rozpatrywany jest indywidualnie.

Informacje o brytyjskim systemie edukacji znajdują się na stronach:
www.hefce.ac.uk
www.britishembassy.gov.uk
www.unesco.org/education/studyingabroad/networking/

studyabroad.shtml

Ciekawe informacje można również znaleźć na polskich i brytyjskich

stronach British Council, np. informacje o finansowaniu i baza danych Bri-
tish Council o stypendiach: http://ukscholarshipsdatabase.britishcouncil.org,

10

o kosztach nauki: www.educationuk.org. Wiele ciekawych i istotnych wia-
domości na temat możliwości i warunków uczenia się za granicą dostarcza
witryna PLOTEUS http://europa.eu.int/ploteus.

Podsumowując warto podkreślić, że nauka w Zjednoczonym Króle-

stwie wiąże się z kilkoma korzyściami:

Wszystkim studentom zagranicznym na kursach w pełnym wy-

miarze trwających ponad sześć miesięcy przysługuje bezpłatne leczenie
w ramach National Health Service – państwowej służby zdrowia. Z bez-
płatnej opieki medycznej w Wielkiej Brytanii można korzystać po okaza-
niu przywiezionego z Polski formularza E 128 (informacje o ubezpiecze-
niu www.universitiesuk.ac.uk/health).

Studenci z Unii Europejskiej płacą takie samo czesne, jak studenci

brytyjscy. Niektórzy studenci z UE, z rodzin o niskim dochodzie, płacą tyl-
ko część, lub nie płacą w ogóle. W Szkocji studenci z UE nie płacą czesne-
go za kursy magisterskie, ale pobierane są opłaty za kursy podyplomowe
według cennika dla obywateli Zjednoczonego Królestwa.

3.

Brytyjski rynek pracy

Sytuacja na brytyjskim rynku pracy jest dobra. Bezrobocie w tym

kraju oscyluje wokół 4,7% i jest ponad trzykrotnie niższe niż w Polsce.

Formalnie nie istnieją żadne ograniczenia odnośnie swobodnego

przepływu pracowników z nowych państw członkowskich UE przyby-
wających do Wielkiej Brytanii. Wprowadzono jednak system rejestracji
w celu śledzenia wpływu rozszerzenia Unii Europejskiej na rynek pracy
w tym kraju. Ponadto zmieniono prawo dotyczące ubezpieczeń społecz-
nych w celu ograniczenia dostępu do niektórych świadczeń uzależnionych
od wysokości dochodów. Poza tym wprowadzono poprawki do prawa
o zapobieganiu nielegalnemu zatrudnieniu, zmieniające rodzaje dokumen-
tów, jakie podlegają weryfikacji przez pracodawców w Wielkiej Brytanii,
w celu uniknięcia zatrudniania nielegalnych pracowników. Rząd brytyjski
zaznaczył również, że pozwolenie gwarantujące swobodny przepływ pra-
cowników może zostać wycofane w każdym momencie, jeśli okaże się, że
pozwolenie to jest nadużywane lub ma negatywny wpływ na rynek pracy
w jakimkolwiek regionie lub sektorze.

11

Aby pracować w Wielkiej Brytanii należy posiadać paszport Unii

Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, bądź też dowód
tożsamości kraju członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego
Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii.

Brytyjski model organizacji służb zatrudnienia jest jednym z bar-

dziej rozbudowanych i posiadających bardzo liczne instytucje, które
zajmują się problematyką rynku pracy w tym problemami przeciwdzia-
łania bezrobociu. W Wielkiej Brytanii aż 92 tys. urzędników obsługuje
bezrobotnych – rząd utrzymuje stosunkowo wysoki poziom zatrudnienia
w służbie zatrudnienia, zwiększając je jeszcze bardziej w okresach wzro-
stu bezrobocia. Zgodnie z brytyjską zasadą decentralizacji centralnych
urzędów i przybliżania ich do obywateli zagadnienia związane z doradz-
twem, poradnictwem zawodowym i szkoleniem bezrobotnych przypisane
są centrom pracy (Jobcentre Plus). Centra te organizowane są na szczeblu
regionu i dystryktu i odpowiadają także za instytucjonalną obsługę w za-
kresie wypłacania zasiłków dla bezrobotnych i pomoc w poszukiwaniu
pracy.

Wielka Brytania posiada swój własny system ochrony praw pracow-

niczych. Warunki zatrudnienia stanowią kwestię do uzgodnienia pomiędzy
pracodawcą i pracownikiem. Poradnik na temat tych praw znajduje się
w dziale Employment Relations na stronie internetowej Departamentu
Handlu i Przemysłu: http://www.dti.gov.uk. Generalnie większość bry-
tyjskich pracodawców oczekuje 37,5 godzinnego czasu pracy i zapewnia
4 tygodnie urlopu płatnego, choć mogą zdarzyć się odstępstwa od tej
normy. Najniższe krajowe wynagrodzenie zostało wprowadzone 1 kwiet-
nia 1999 roku. Aktualnie pracownicy pomiędzy 18–21 rokiem życia są
upoważnieni do otrzymania minimalnego wynagrodzenia w wysokości
4,10 funtów za godzinę. Pracownicy powyżej 22 roku życia mogą otrzy-
mać 4.85 funtów za godzinę. Te stawki mogą ulec zmianie tylko z po-
wodu opłat za zakwaterowanie lub kosztów szkoleń. Za przerwy w pracy
z powodu choroby pracownikowi przysługują zasiłki chorobowe wypłaca-
ne po 4 dniu choroby, chociaż niektóre firmy wydłużają ten okres zgodnie
z własnymi schematami wypłat zasiłków chorobowych dla pracowników.
Pracodawca i osoba nadzorująca miejsce pracy mają obowiązek zapewnić
zatrudnionemu odpowiednie warunki pracy, które będą chronić zdrowie,
bezpieczeństwo i mienie.

12

Od 1 maja 2004 r. kwalifikacje obywateli polskich uznawane są na

zasadach obowiązujących w UE, tzn.:
– w celu podjęcia pracy – uznaje pracodawca;
– w celu podjęcia pracy w zawodzie regulowanym (czyli zawodzie,

którego podjęcie lub wykonywanie jest uzależnione od spełnienia
określonych wymogów określonych w przepisach prawnych danego
państwa członkowskiego, przy czym każde państwo posiada własną
listę zawodów regulowanych) – na podstawie tzw. dyrektyw ogólnych
(89/48/EWG, 92/51/EWG, 99/42/WE) lub dyrektyw sektorowych
(w przypadku zawodów: lekarza, lekarza stomatologa, lekarza wetery-
narii, pielęgniarki, położnej, farmaceuty, architekta);

– dla celów akademickich (dalszego kształcenia się) – regulowane pra-

wem wewnętrznym praw członkowskich: poszczególne państwa okre-
ślają zasady uznawalności świadectw i dyplomów.

Informacje o instytucjach zajmujących się uznawaniem zagranicz-

nych dokumentów potwierdzających wykształcenie dostępne są na stronie:
www.enic-naric.net

Trzeba wspomnieć o jednej bardzo istotnej rzeczy – wszystkie

państwa członkowskie, a więc także Wielka Brytania uprawnione są do
wprowadzania w ograniczonym zakresie zasad weryfikacji kwalifikacji
nabytych w innym państwie członkowskim. W przypadku znaczących
różnic w systemach kształcenia w obrębie jednego zawodu między dwoma
państwami UE, sprowadza się to do wyboru jednej z dwóch form:
a) stażu adaptacyjnego – czyli okresu czasu (różny w państwach człon-

kowskich), w którym obywatel innego państwa członkowskiego może
podjąć działalność zawodową, ale tylko pod nadzorem upoważnionego
podmiotu państwa przyjmującego (jest to coś w rodzaju praktyki prowa-
dzonej pod nadzorem państwa przyjmującego);

b) egzaminu kwalifikacyjnego – egzamin odbywa się w języku państwa

przyjmującego i zasadniczo powinien obejmować te elementy kształ-
cenia, które są wymagane w państwie przyjmującym, a nie były przed-
miotem kształcenia w państwie uzyskania kwalifikacji zawodowych
wnioskodawcy; egzamin nie powinien dublować tych egzaminów, które
wnioskodawca złożył w państwie nabycia kwalifikacji.

Wyjątek stanowią zawody związane z kształceniem w zakresie sys-

temu prawnego państwa przyjmującego (w tym wypadku to państwo decy-
duje o wyborze formy weryfikacji kwalifikacji zawodowych).

13

4.

Program rejestracji pracowników

Polacy chcący legalnie pracować w Wielkiej Brytanii powinni

zarejestrować się w UK Home Office (Ministerstwie Spraw Wewnętrz-
nych Wielkiej Brytanii) w terminie jednego miesiąca od podjęcia pracy.

1

Wymóg ten dotyczy pracowników pochodzących ze wszystkich nowych
państw członkowskich, za wyjątkiem Malty i Cypru, których obywatele są
z tego obowiązku zwolnieni. Wpis do Worker Registration Scheme (Sys-
temu Rejestracji Pracowników) wiąże się z opłatą w wysokości 50 funtów
szterlingów.

Pracownicy będący obywatelami Polski muszą być zatrudnieni nie-

przerwanie przez okres 12 miesięcy, aby mogli otrzymać prawo pobytu
w Wielkiej Brytanii. Jeśli zatrudnienie uległo przerwaniu, pracownik wi-
nien rozpocząć nową pracę w terminie 30 dni i ponownie się zarejestrować,
aby zatrudnienie było traktowane jako ciągłe. Opłata rejestracyjna jest po-
bierana tylko wtedy, gdy pracownik wpisuje się do Worker Registration
Scheme (Systemu Rejestracji Pracowników) po raz pierwszy. Przy ponow-
nej rejestracji nie pobiera się żadnej opłaty.

Systemem Rejestracji Pracowników objęci są pracownicy, którzy:

– rozpoczęli nową pracę dnia 1 maja 2004 r. lub później,
– pracowali w Wielkiej Brytanii przed dniem 1 maja 2004 r. bez zezwolenia,
– są zatrudnieni na krótki okres czasu lub tymczasowo,
– studiują i jednocześnie pracują.

Pracownicy nie muszą rejestrować się w systemie, jeśli są obywatela-

mi Wielkiej Brytanii, Szwajcarii lub kraju, który należał do Europejskiego
Obszaru Gospodarczego przed dniem 1 maja 2004 r. Następujące osoby
również nie są zobowiązane do złożenia wniosku o rejestrację w Systemie:
– osoby pracujące na własny rachunek (prowadzące działalność gospo-

darczą),

– osoby zatrudnione legalnie w Wielkiej Brytanii przez okres co najmniej

12 miesięcy w obecnym miejscu pracy przed dniem 1 maja 2004 r.,

– osoby zatrudnione legalnie w Wielkiej Brytanii i kontynuujące pracę

w tym samym miejscu pracy po dniu 1 maja 2004 r.,

1

Wszystkie informacje na temat rejestracji pracowników pochodzą z Ambasady Wielkiej

Brytanii w Warszawie.

14

– osoby, które otrzymały pozwolenie na wjazd do Wielkiej Brytanii jako

uczestnicy Seasonal Agricultural Workers Scheme (Programu Pracy
Sezonowej w Rolnictwie) przed dniem 1 maja 2004 r.,

– osoby, które świadczą usługi w Wielkiej Brytanii w imieniu pracodaw-

cy, którego siedziba znajduje się poza terytorium Wielkiej Brytanii,

– członkowie rodzin (współmałżonkowie lub dzieci w wieku poniżej

21 lat) obywateli Szwajcarii lub kraju należącego do Europejskiego
Obszaru Gospodarczego, zatrudnionych w Wielkiej Brytanii,

– członkowie rodzin obywateli Szwajcarii lub kraju należącego do Euro-

pejskiego Obszaru Gospodarczego, przebywających w Wielkiej Brytanii
i będących studentami, emerytami lub osobami niezależnymi finansowo,

– członkowie rodzin osób legalnie zatrudnionych w Wielkiej Brytanii.

Wskazówki dotyczące Worker Registration Scheme (Systemu Reje-

stracji Pracowników) znajdują się na stronie: www.workingintheuk.gov.uk.
Formularze dostępne są do pobrania na stronie internetowej: www.ind.
homeoffice.gov.uk. Do formularza trzeba dołączyć kopię kontraktu zatrud-
nienia lub list od pracodawcy potwierdzający zatrudnienie, 2 zdjęcia, paszport
lub inny dokument tożsamości, opłatę w wysokości 50 funtów. Oczywiście
paszport (lub inny dowód tożsamości) zostaną potem odesłane wraz z kar-
tą rejestracyjną zawierającą imię i nazwisko, datę urodzenia, narodowość
i numer referencyjny pracownika.

Wypełniony formularz powinien zostać wysłany pocztą do: Worker

Registration Team Home Office, WalsalI Road Cannock, WS110WS.

Warto pamiętać, że:

1. Zalecane jest wysłanie wniosku listem poleconym, gdyż nie przewiduje

się obsługi osób zgłaszających się w tej sprawie osobiście.

2. Opłata jest wnoszona tylko przy pierwszej rejestracji, a płatności moż-

na dokonać czekiem banku Wielkiej Brytanii, przekazem pocztowym,
kartą płatniczą (Delta lub Switch) lub kredytową (tylko Visa lub Master-
Card). Gotówka nie jest akceptowana.

3. Rejestracja leży w interesie pracownika, bowiem jej dokonanie umoż-

liwia rozpoczęcie naliczania okresu 12 miesięcy nieprzerwanego za-
trudnienia oraz umożliwia uzyskanie po upływie tych miesięcy pełnego
prawa do swobodnego przemieszczania się.

4. Powyższe zasady nie odnoszą się do Wyspy Man oraz Wysp Normandz-

kich, gdzie obowiązują lokalne prawa i pozwolenie na pracę jest ko-
nieczne.

15

Obszerne informacje na temat warunków podejmowania zatrudnie-

nia w Wielkiej Brytanii dostępne są na stronie www.workingintheuk.gov.uk
(również w języku polskim).

5. Poszukiwanie

pracy

W Wielkiej Brytanii pracodawcy poszukują przede wszystkim ku-

charzy, personelu hotelowego, hydraulików, spawaczy, elektryków. Znajdą
zajęcie kierowcy autobusów i ciężarówek (szczególnie z uprawnieniami
do przewozu niebezpiecznych materiałów). Na pracę mają szanse przed-
szkolanki, opiekunki domowe i opiekunki do dzieci. Pojawiają się też pro-
pozycje dla osób z wyższym wykształceniem: informatyków, nauczycieli,
lekarzy, pielęgniarek, dentystów, specjalistów od zarządzania i logistyki.
Bardzo popularne jest zatrudnianie obcokrajowców do prac sezonowych,
podczas miesięcy letnich i zwykle dotyczy miejsc takich jak hotele, fabry-
ki, farmy, ośrodki wypoczynkowe.

Najłatwiej i najbezpieczniej poszukiwać pracy poprzez urzędy pracy.

W załatwianiu pracy za granicą pośredniczą również prywatne, upoważ-
nione do tego firmy, pracy można szukać także na własną rękę.

Urzędy pracy w Polsce posiadają informacje na temat miejsc pracy

w Wielkiej Brytanii dostarczane przez sieć EURES. Europejskie Służby
Zatrudnienia EURES to jednolity system wymiany informacji o wolnych
miejscach pracy w Unii Europejskiej polegający na współpracy publicz-
nych służb zatrudnienia państw członkowskich Unii, Norwegii, Lichten-
steinu i Islandii (z tytułu członkostwa tych trzech państw w Europejskim
Obszarze Gospodarczym). W ostatnim czasie do EURES przystąpiła
Szwajcaria. System międzynarodowego pośrednictwa pracy stworzony
został w celu umożliwienia praktycznego wdrożenia postanowień Unii
Europejskiej dotyczących swobodnego przepływu pracowników. Do za-
dań tego systemu należy: informowanie o możliwościach i warunkach
podjęcia zatrudnienia poza granicami państwa zamieszkania, poradnictwo
w zakresie możliwości podjęcia zatrudnienia, umiejętności zawodowych,
oceny kwalifikacji i szans rozwoju zawodowego oraz pośrednictwo opar-
te o wymianę informacji o wolnych miejscach pracy między służbami
zatrudnienia państw członkowskich UE.

16

Oferty pracy umieszczane w systemie EURES są na bieżąco ak-

tualizowane. Znajdują się tam również informacje na temat warunków
życia i pracy w każdym z krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Z doradcami EURES można się skontaktować poprzez urząd pracy lub po-
przez międzynarodową stronę internetową EURES: www.eures-job.com.
Obywatele Polski poszukujący zatrudnienia mogą umieścić swoje CV na
stronie internetowej. Zarejestrowani pracodawcy używają tej usługi do po-
szukiwania odpowiednich kandydatów na wolne miejsca pracy i są dzięki
temu w stanie skontaktować się z kandydatem bezpośrednio. Polska strona
EURES to: http://www.eures.praca.gov.pl.

Polacy szukający pracy w Wielkiej Brytanii mają swobodny do-

stęp do usług brytyjskich publicznych służb zatrudnienia Jobcentre Plus.
Jobcentre Plus posiada sieć urzędów rozsianych po Wielkiej Brytanii,
w których personel służy pomocą w znalezieniu pracy na poziomie lokal-
nym, krajowym lub międzynarodowym. Będąc w Wielkiej Brytanii należy
wyszukać numer telefoniczny Jobcentre Plus lub Jobcentre. Wolne miejsca
pracy ogłaszane poprzez Jobcentre Plus są również dostępne na stronie in-
ternetowej: www.jobcentreplus.gov.uk.

W załatwianiu pracy – zarówno w Polsce, jak i w Wielkiej Brytanii

– pośredniczą również prywatne, upoważnione do tego firmy. W obu kra-
jach pośrednictwo pracy jest bezpłatne. Kierowanie do pracy za granicą za
pośrednictwem agencji pośrednictwa pracy w Polsce (agencja musi mieć
certyfikat Ministra Gospodarki i Pracy) odbywa się na podstawie umowy
zawieranej przez te agencje z obywatelami polskimi. Umowa powinna
m.in. określać pracodawcę zagranicznego, warunki pracy i płacy, warunki
ubezpieczenia społecznego, obowiązki, uprawnienia i zobowiązania stron
zawierających umowę, kwotę należną agencji pośrednictwa pracy z tytułu
faktycznie poniesionych kosztów związanych ze skierowaniem do pracy
za granicą. Agencja pośrednictwa pracy ma również obowiązek zawierania
umowy z pracodawcą zagranicznym, do którego zamierza kierować oby-
wateli polskich do pracy za granicą.

W Wielkiej Brytanii nie wolno pobierać opłat od poszukujących

pracy za znalezienie pracy. Jednakże są przypadki, kiedy agencje pobierają
opłaty za szkolenie, koszty administracyjne lub badania lekarskie. Zwy-
kle powyższe opłaty powinny być uiszczane przez pracodawcę będącego
klientem agencji. W przypadku wątpliwości należy skontaktować się z lo-
kalnym urzędem pracy. Agencje rekrutacyjne stanowią istotne źródło ofert
pracy w Wielkiej Brytanii w większości miast. Agencji tych należy szukać

17

pod hasłem Employment Agencies lub Personnel Consultants w książkach
telefonicznych lub wyszukiwarkach internetowych.

Niektóre agencje zatrudnienia są zarejestrowane w Recruitment

& Employment Confederation (REC), – czyli Konfederacji Rekrutacji
i Zatrudnienia. REC jest stowarzyszeniem agencji rekrutacyjnych i może
służyć pomocą w doborze odpowiedniej agencji. Można zwrócić się do
REC z prośbą o wyszukanie licencjonowanych agencji:

REC 36 – 38 Mortimer Street London
W1 N 7RB
Tel: [phone]
Strona internetowa; www.rec.uk.com.

Dobrym źródłem ofert pracy są główne codzienne angielskie gazety,

takie jak: The Guardian, The Independent, The Times, The Daily Tele-
graph. Pomocne i użyteczne mogą być również zawodowe czasopisma
i gazety dostępne w Wielkiej Brytanii. Użytecznym źródłem informacji na
temat firm są izby handlowe: www.chamberonline.co.uk.

Wielu Polaków niestety pracuje „na czarno”. W przypadku wykrycia

faktu wykonywania pracy nierejestrowanej karani są pracodawcy, mak-
symalna kara z tytułu nielegalnego zatrudnienia pracowników wynosi
5 000 funtów za każdego nielegalnie zatrudnionego pracownika. Trzeba
pamiętać, że nielegalna praca oznacza brak jakichkolwiek zabezpieczeń
socjalnych, pracownik nie ma ubezpieczenia, a to oznacza, że w przypadku
choroby za wszystko trzeba zapłacić z własnej kieszeni. Ponadto pracując
na czarno trudno też wyegzekwować swoje pieniądze, jeśli pracodawca
zalega z wypłatą. Warto wcześniej o tym pomyśleć.

6. Ubezpieczenia

społeczne

W każdym z krajów Unii Europejskiej obowiązują odrębne systemy

ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Unia Europejska nie wprowadzi-
ła co prawda jednolitego systemu ubezpieczeń społecznych, ale zobowią-
zała kraje członkowskie i ich instytucje ubezpieczeniowe do przestrzegania
określonych zasad i reguł, które zapewniają koordynację systemów zabez-
pieczenia społecznego wszystkich państw członkowskich. Celem prze-
pisów wspólnotowych jest skoordynowanie m.in. krajowych systemów
ubezpieczeń na wypadek bezrobocia. Oznacza to, iż na poziomie Wspól-

18

noty funkcjonują przepisy, których celem jest umożliwienie obywatelom
państw członkowskich Unii Europejskiej bezkolizyjnego korzystania
z podstawowej swobody Wspólnoty, tj. prawa do wolnego przepływu osób
(tzn. poruszania się) na terenie Unii Europejskiej.

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego oznacza: zakaz

dyskryminacji ze względu na obywatelstwo (obywatele z innych państw
członkowskich maja takie same prawo do świadczeń wynikających z ubez-
pieczenia społecznego, jak obywatele kraju, w którym przebywają), zacho-
wanie praw nabytych (okresy ubezpieczenia, zatrudnienia i zamieszkania
w poszczególnych krajach członkowskich są sumowane i brane pod uwagę
przy wyznaczeniu wysokości emerytury lub renty).

I tak na przykład zasada dotycząca sumowania okresów zatrudnienia

lub ubezpieczenia umożliwia uzyskanie świadczeń z tytułu bezrobocia
obywatelowi kraju Europejskiego Obszaru Gospodarczego, który posia-
da okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia w dwóch lub więcej państwach
członkowskich. Okresy takie są brane pod uwagę przez właściwą instytu-
cję danego państwa przy ocenie spełnienia warunków uzależniających na-
bycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do świadczeń z tytułu bezrobocia.
Ustawodawstwem stosowanym dla ustalenia prawa do świadczeń z tytułu
bezrobocia jest wyłącznie ustawodawstwo państwa ostatniego zatrudnie-
nia. Jedynie to państwo ponosi ciężar wypłaty zasiłku i na podstawie usta-
wodawstwa państwa ostatniego zatrudnienia przyznawana jest wysokość
świadczeń i czas ich wypłacania. Bezrobotny, który spełnił wymagane
warunki do uzyskania świadczeń z tytułu bezrobocia i udaje się do jednego
lub kilku państw członkowskich Unii Europejskiej ma prawo do transferu
swojego zasiłku, tj. pobierania zasiłku w kraju poszukiwania pracy. Prawo
poszukiwania pracy w innym kraju członkowskim Unii Europejskiej speł-
nia bowiem zasadę przepływu osób i gwarantuje jednocześnie zachowanie
w tym okresie prawa do nabytych świadczeń pieniężnych.

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego oznacza także

przenoszenie roszczeń emerytalnych i innych świadczeń, czyli z chwilą
przeniesienia się do innego kraju członkowskiego pracobiorcy nie mogą
tracić nabytych przez siebie praw. Składki na poczet zabezpieczenia spo-
łecznego, wpłacone w poszczególnych krajach, są zliczane bez różnic ze
sobą i są gwarancją, że pracobiorca jest zawsze chroniony.

Włączenie polskiego systemu zabezpieczenia społecznego do wspól-

notowej koordynacji umożliwia obywatelom polskim zachowanie praw
w zakresie zabezpieczenia społecznego nabytych za granicą, zaś obywate-

19

lom innych państw członkowskich umożliwi zachowanie takich praw na-
bytych w Polsce. Obywatele polscy będą mogli otrzymywać świadczenia
należne za okresy przepracowane w państwach członkowskich, a polskie
świadczenia będą transferowane za granicę. Ponadto, obywatele polscy,
ubezpieczeni w Polsce, czasowo przebywający w państwie członkowskim,
którzy ulegną tam wypadkowi lub nagle zachorują, będą mogli uzyskać
pomoc medyczną w niezbędnym zakresie.

Zgodnie z brytyjskimi, nowymi przepisami, osoba ubiegająca się

o świadczenia winna przedstawić „right to reside” („prawo do pobytu”)
w Wielkiej Brytanii. Pracownik pochodzący z kraju należącego do grupy
państw nowoprzyjętych do Unii

2

, który przyjeżdża do pracy po dniu 1 maja

2004 r., tylko wtedy może uzyskać prawo do pobytu w Wielkiej Brytanii,
jeśli pracuje i został zarejestrowany w Systemie Rejestracji Pracowników
lub zakończył wstępny 12-miesięczny okres nieprzerwanego zatrudnienia
jako pracownik zarejestrowany. Czyli jeśli ktoś wcześniej nie mieszkał
i nie pracował w Wielkiej Brytanii, a tym samym nie płacił ubezpieczenia
narodowego, nie ma prawa do zasiłku.

W czasie 12-miesięcznego okresu wstępnego pracownik z grupy no-

wych państw UE będzie miał prawo do zasiłku na dzieci oraz świadczeń
związanych z pracą, jak np. kredyt podatkowy. Jeśli dochody pracownika
są niskie, może być on uprawniony do otrzymywania zasiłku mieszka-
niowego i zasiłku na podatek lokalny. Poszukujący pracy i nieaktywni
zawodowo są wykluczeni z prawa do zasiłków związanych z pobieraniem
wynagrodzenia. Generalnie obowiązująca zasada jest taka, że przebywanie
na terenie Wielkiej Brytanii uzależnione jest od posiadania wystarczają-
cych środków, chodzi bowiem o to, aby nie stanowić nadmiernego obcią-
żenia dla państwa.

Obywatele Polski, którym obecnie zasiłek dla bezrobotnych wypła-

cany jest w innym państwie członkowskim, mogą również otrzymywać go
w Wielkiej Brytanii, jeśli osoby te otrzymają formularz E303 ze swojego
kraju i spełnią warunki, jakim musi odpowiadać osoba otrzymująca taki
zasiłek w Wielkiej Brytanii. Obywatele pracujący na własny rachunek,
będą uprawnieni do otrzymywania renty inwalidzkiej, pod warunkiem że
opłacili odpowiednie National Insurance Contributions (składki na ubez-
pieczenie państwowe).

2

Z

wyjątkiem Malty i Cypru, które należą do Brytyjskiej Wspólnoty Narodów i których

obywatele są traktowani na równi z Brytyjczykami.

20

Wejście Polski do Unii Europejskiej nie wpłynęło na polskie regu-

lacje prawne dotyczące rent i emerytur. Wyjątek dotyczy tych osób, które
pracowały wcześniej w krajach UE i ten okres nie został uwzględniony,
a które teraz mają prawo złożyć do ZUS wniosek o przyznanie lub przeli-
czenie świadczenia. Okresy ubezpieczenia i zatrudnienia w jakimkolwiek
kraju UE będą brane pod uwagę przy ustalaniu prawa do emerytury, renty
lub zasiłku dla bezrobotnych. Osoby uprawnione do pobierania emerytur
i rent, a zamieszkujące na terenie innego państwa członkowskiego, po
1 maja 2004 mają możliwość odbioru świadczenia w kraju zamieszkania,
a nie jak dotychczas tylko na terenie Polski. Osoby przemieszczające się
po terytorium kilku państw Unii Europejskiej mogą podlegać prawu ubez-
pieczeń społecznych tylko jednego państwa (zasada jedności stosowanego
ustawodawstwa).

Każde państwo Unii Europejskiej zachowuje własne zasady przy-

znawania rent i emerytur. Wniosek może być złożony do odpowiedniej
instytucji w tym państwie członkowskim, którego przepisom o ubezpie-
czeniu społecznym ostatnio się podlegało, w państwie zamieszkania lub
w państwie pobytu.

Należy podkreślić, że udokumentowane okresy zatrudnienia obywa-

teli polskich u pracodawców zagranicznych zaliczane są do okresów pracy
w Polsce w zakresie uprawnień pracowniczych, pod warunkiem opłacania
składek na Fundusz Pracy. Opłatę na Fundusz Pracy wnosi się na konto
powiatowego urzędu pracy, właściwego ze względu na miejsce zamiesz-
kania Polaka pracującego za granicą, począwszy od miesiąca przez niego
wskazanego.

7. Co warto wiedzieć wyjeżdżając do Wielkiej Brytanii

Wielu Polaków zapomina, że otwarcie rynku pracy daje tylko moż-

liwość poszukiwania i podejmowania pracy bez dyskryminacji, ale nie
oznacza gwarancji znalezienia zatrudnienia. Niestety, wielu Polaków prze-
konało się o tym dopiero na miejscu, nie wierząc informacjom o koniecz-
ności nawiązania kontaktu z potencjalnym pracodawcą jeszcze w Polsce,
co umożliwiają m.in. serwisy internetowe, chociażby wspomniany wyżej
unijny serwis pośrednictwa pracy – EURES. Warto również rozglądać się
za pracą nie tylko w Londynie, lecz także dalej od stolicy, np. w Szkocji.

21

Szkoci chcą przyciągnąć imigrantów, by przeciwdziałać spadkowi liczby
mieszkańców. Lokalny rząd stworzył plan, który ma zachęcić imigrantów
do osiedlania się w Edynburgu i innych miastach szkockich.

Będąc w Wielkiej Brytanii podlega się prawu brytyjskiemu. W przy-

padku kłopotów prawnych należy skontaktować się z Ambasadą Polską lub
konsulatem polskim w Wielkiej Brytanii. Instytucje te służą informacją,
gdzie należy zgłosić się po pomoc prawną.

W Wielkiej Brytanii nie ma ograniczeń przywozu i wywozu gotów-

ki, jak również kontroli wymiany pieniędzy. Obowiązuje natomiast bez-
względny zakaz wwozu: niebezpiecznych narzędzi (noże, noże składane,
sprzęt do sztuk walki itp.) i przedmiotów imitujących broń oraz towarów
z podrobionymi markami (ubrania, obuwie itp.). W razie wątpliwości na-
leży zwrócić się do urzędnika celnego. Zabroniony jest wwóz zwierząt bez
uprzedniego uzyskania licencji, którą zwierzę może otrzymać po przejściu
6-miesięcznej kwarantanny weterynaryjnej. Niedozwolone jest posiadanie
w miejscu publicznym ostrych narzędzi, takich jak noże, noże składane,
bagnety itp. Posiadanie każdej ilości narkotyku jest karalne. Za wwiezienie
lub obrót narkotykami grozi kara do 24 lat pozbawienia wolności.

Ceny w Wielkiej Brytanii są wysokie i różnią się w zależności od re-

gionu (najdroższy jest Londyn). Poszukując mieszkania można skorzystać
z gazet, gdzie często zamieszczane są ogłoszenia, jak również skorzystać
z pomocy agencji nieruchomości, które zajmują się wynajmowaniem
mieszkań. Często sklepowe okna są miejscem zamieszczania takich ogło-
szeń. Można wynająć również umeblowane jak i nieumeblowane domy
bezpośrednio od właściciela jak i przez agencje. Hotele i pensjonaty za-
pewniają raczej mieszkanie na krótki okres czasu. Szukanie mieszkania
przez agencję to jednak dodatkowa opłata.

Jeśli wybieramy się do Wielkiej Brytanii samochodem, przed wy-

jazdem obowiązkowo trzeba wykupić międzynarodowe ubezpieczenie sa-
mochodowe tzw. „zieloną kartę”. Można posługiwać się polskim prawem
jazdy w okresie do 12 miesięcy od daty przybycia lub międzynarodowym
prawem jazdy. Autostrady w Wielkiej Brytanii są bezpłatne.

Przed wyjazdem należy:

– zebrać informacje nt. warunków pracy panujących w Wielkiej Brytanii,
– koniecznie skompletować adresy i telefony polskich przedstawicielstw

dyplomatyczno-konsularnych oraz mapy i atlasy,

– ubezpieczyć siebie i ewentualnie pojazd, którym będziemy podróżo-

wać; upewnić się, czy posiadamy międzynarodowe prawo jazdy,

22

– starać się unikać nieuczciwych pośredników,
– pamiętać, jakie ryzyko niesie ze sobą praca „na czarno”: jest źle opła-

cana, cechują ją nienajlepsze warunki, nie zapewnia ubezpieczenia spo-
łecznego.

Ponadto zawsze należy meldować policji i polskiej placówce dy-

plomatyczno-konsularnej o zgubieniu lub kradzieży paszportu. W takim
wypadku powrót do kraju umożliwi nam tzw. paszport blankietowy, wysta-
wiony przez tę ostatnia placówkę. W bardzo trudnej sytuacji materialnej,
np. po okradzeniu, można również zwrócić się do konsulatu polskiego
o udzielenie pożyczki.

Nie należy bagatelizować zagrożenia terrorystycznego. Wielka Bry-

tania jest krajem wielu narodowości i religii. Działają tu również islamskie
organizacje ekstremalne, które w sposób jawny występują przeciwko po-
lityce tego kraju wobec Iraku. Ich siedzibą są meczety przy Finsbury Park
w Londynie oraz dzielnica arabska w Birmingham.

IV. Nauka i praca w Irlandii

1. Informacje

ogólne

Irlandia wprowadziła pełną swobodę przepływu siły roboczej z no-

wych państw członkowskich, począwszy od 1 maja 2004 roku.

Irlandia to „mała” (powierzchnia: 70 273km

2

) wyspa. Jej ludność to

około 3,6 mln mieszkańców. Językami urzędowymi są: irlandzki i angiel-
ski. Jak się jednak okazuje niewiele osób posługuje się językiem irlandz-
kim, przeważa angielski. Stolicą kraju jest Dublin. Walutą irlandzką jest
EURO. Jedno EURO dzieli się na 100 centów i stanowi równowartość
około 4,5 złotego. Czas miejscowy to czas obowiązujący w Polsce minus
1 godzina.

Irlandia – podobnie jak Wielka Brytania – przystąpiła do Unii Euro-

pejskiej w 1973 roku. Irlandia może być dla Polski przykładem kraju, który
najlepiej wykorzystał możliwości, jakie daje przynależność do Unii Euro-
pejskiej. Kraj ten posiada małą, ale nowoczesną, szybko rozwijającą się

23

gospodarkę, zależną od handlu. Jest jednym z najszybciej rozwijających
się gospodarczo państw unijnych.

Irlandia jest krajem jednolitym narodowościowo. Klimat jest łagod-

ny z dużą ilością opadów, częstym zjawiskiem są mgły.

2.

Nauka w Irlandii

Obowiązek szkolny obejmuje dzieci i młodzież od 6 do 16 roku ży-

cia. I etap nauki to sześcioletnia szkoła podstawowa. Po ukończeniu szkoły
podstawowej uczniowie automatycznie przechodzą do tzw. niższej szkoły
średniej. Nauka w szkole średniej trwa 3 lata. Edukacja kończy się egza-
minem państwowym z 5 przedmiotów; po zdaniu egzaminu uczniowie po-
dejmują naukę w wyższej szkole średniej. Nauka kończy się egzaminem,
który uprawnia do podjęcia studiów.

System szkolnictwa wyższego Irlandii jest oparty na sztywnym

modelu binarnym, z wyraźnym rozróżnieniem między sektorem uniwersy-
teckim a nieuniwersyteckim. W skład sektora uniwersyteckiego wchodzi
7 uniwersytetów, z których tylko 2 znajdują się w znacznej odległości Dubli-
na. Do sektora nieuniwersyteckiego należą instytuty techniczne (łącznie 14)
i kolegia edukacyjne (5) oraz inne, a ponadto szereg niezależnych pry-
watnych kolegiów, kształcących głównie w dziedzinach związanych
z biznesem, nadających kwalifikacje zawodowe, zaświadczenia, dyplomy
i stopnie.

Najstarszą uczelnią Irlandii, a jednocześnie obecnie najbardziej reno-

mowaną jest Uniwersytet w Dublinie (Trinity College), założony w 1572 r.,
w którym studiuje ponad 14 tysięcy studentów. Inną znana uczelnią dubliń-
ską jest National University of Ireland. Największą uczelnią Irlandii nie
należącą do sektora uniwersyteckiego jest Dublin Institute of Technology,
kształcący około 22 tysięcy osób. Uczelnia ta nadaje własne stopnie, za-
równo na poziomie licencjackim, jak i podyplomowym.

Uniwersytety irlandzkie oferują programy studiów na poziomie ba-

chelor, master i doktorskim w takich dziedzinach jak: nauki humanistyczne,
ścisłe, techniczne, społeczne czy medyczne. Niektóre uniwersytety zamiast
dotychczasowego systemu trymestralnego wprowadziły semestralny cykl
studiów oraz modularyzację oferowanych programów, stwarzając w ten
sposób większą elastyczność studiowania. Stopień bachelor (odpowiednik
naszego licencjatu) uzyskuje się po zakończeniu 3–4 letnich studiów sta-

24

cjonarnych. Można go uzyskać także w trakcie porównywalnych czasowo
studiów niestacjonarnych. Czas trwania studiów na ten stopień zależy od
dziedziny i przepisów wewnętrznych uczelni. Wyższy dyplom (graduate/
higher diploma) uzyskuje się zwykle po rocznych studiach stacjonarnych
lub 2-letnich niestacjonarnych, po uprzednim uzyskaniu kwalifikacji na
poziomie bachelor. Stopień magistra, czyli pierwszy stopień na poziomie
post graduate, jest dostępny prawie we wszystkich dziedzinach studiów,
które trwają 1–3 lata. Podstawowym wymaganiem przy przyjęciu na te
studia jest stopień bachelor. Stopień magistra jest nadawany po ukończeniu
studiów i zdaniu egzaminu bądź po wykonaniu badań, lub też na podsta-
wie zaliczenia obydwu elementów. Najwyższą kwalifikacją akademicką
w Irlandii jest doktorat.

Jedynymi stypendiami, w ramach których można wyjechać na studia

do Irlandii, są Socrates/Erasmus (może z niego skorzystać praktycznie
każdy student z wysoką średnią) i CEMS (Community of European Mana-
gement School) w warszawskiej Szkole Głównej Handlowej (program dla
elit, wymaga oprócz wysokiej średniej także pewnych nakładów finanso-
wych).

Uczelni można także szukać na własną rękę. Wtedy należy samemu

ubiegać się o przyjęcie na pierwszy rok studiów. Informacje o uczelniach
irlandzkich znajdują się na stronie internetowej www.educationireland.ie.
Generalnie, żeby zacząć studia jesienią, trzeba złożyć aplikację do 1 lute-
go. Złożenie dokumentów jest płatne. Formularze znajdują się na stronie
Central Applications Office www.cao.ie, instytucji, do której składa się
również dokumenty. Kandydaci na studia muszą mieć zdaną maturę (pol-
skie świadectwo maturalne musi być przetłumaczone przez tłumacza przy-
sięgłego) i znać język angielski (najczęściej wymagane są certyfikaty).
O przyjęciu na studia decyduje uczelnia. Rok akademicki rozpoczyna się
pod koniec września i trwa do końca czerwca.

Do podjęcia studiów potrzebne są:

– potwierdzenie o przyjęciu na wybrane studia i ich opłacenie,
– udokumentowane środki na utrzymanie w Irlandii,
– potwierdzenie zakwaterowania,
– ważny paszport.

Osoby pozostające w Irlandii dłużej niż 3 miesiące muszą zarejestro-

wać się na policji w rejonie zamieszkania. Dobrze jest wykupić ubezpie-
czenie medyczne.

25

Studia w Irlandii są płatne i kosztują różnie, w zależności od kie-

runku i uczelni, np. medycyna około 6 tys. euro za semestr, architektura
5 tys., prawo 4 tys., pielęgniarstwo 2,5 tys. euro. Warunki zakwaterowania
– według relacji polskich studentów – są średnie, a do tego drogie, łóżko
w akademiku kosztuje około 70–100 euro tygodniowo w wieloosobowym
pokoju.

3.

Irlandzki rynek pracy

Od 1 maja 2004 roku obywatele Polski nie potrzebują pozwoleń

(work permits oraz work authorisations) na podjęcie pracy w Irlandii.
Sytuacja na irlandzkim rynku pracy jest dobra, stopa bezrobocia wynosi
około 4,5% i jest jedną z najniższych w Unii Europejskiej.

Służby zatrudnienia w Irlandii noszą nazwę FAS (Agencje Zatrud-

nienia i Szkoleń) – www.fas.ie. W skład FAS wchodzi ponad 70 urzędów
bezpośrednio obsługujących bezrobotnych i 18 centrów szkoleniowych.
Misją FAS jest zwiększanie poziomu zatrudnienia, umiejętności i mobilno-
ści osób poszukujących pracy i pracowników tak, aby spełniali wymagania
rynku, przyczyniając się tym samym do promowania konkurencyjności
i społecznej reintegracji.

Dla każdego podejmującego pracę najważniejszą rzeczą są warunki

zatrudnienia, które są ustalane między pracodawcą i pracownikiem. Należy
pamiętać o tym, że nie mogą być gorsze od przewidzianych w kodeksie
pracy i w innych obowiązujących w Irlandii aktach prawnych w tym za-
kresie. Minimalne wynagrodzenie dorosłego pracownika z udokumento-
wanym 2-letnim stażem wynosi w Irlandii 7 euro za godzinę, a bez stażu
5,6 euro w pierwszym i 6,3 euro/godzinę w drugim roku pracy. Maksy-
malny tydzień pracy obejmuje średnio 48 godzin (jest to norma unijna).
Średnia obliczana jest na przestrzeni 4, 6, albo 12 miesięcy (w większości
przypad ków bierze się pod uwagę okres nie dłuższy niż 4 miesiące). Nie-
które sektory gospodarki, w tym rolnictwo, prze mysł restauracyjny, sprzą-
tanie, prace konstrukcyjne, prace związane z instalacjami elektrycznymi,
praca w hotelach (poza Dublinem, Dun Laoghaire i Cork), prace zwią-
zane z handlem detalicznym artykułami spożywczymi i pra ce związane
z ochroną, są objęte wiążącymi umowami prawnymi, które określają płace
minimalne mogące przewyższać krajową płacę minimalną dla tego rodzaju
zatrudnienia.

26

Prawo do urlopu nabywa się od momentu podjęcia zatrudnienia,

pracownikowi przysługują minimum 4 tygo dnie płatnego urlopu w ciągu
roku. Jednak długość urlopu zależy od przepracowanego czasu. Osoba pra-
cująca na cały etat ma prawo do jednego tygodnia płatnego urlopu za każde
trzy przepracowane miesiące. W przypadku przepracowania 1365 godzin
w roku w danym przedsiębiorstwie u tego samego praco dawcy, nabywa się
prawo do czterotygodniowego płatne go urlopu; ten przywilej nie dotyczy
jednak osób, które zmieniają w tym czasie miejsce pracy. Jeśli pracownik
jest zatrudniony na pół etatu, to wówczas ma on prawo do corocznego
płatnego urlopu w wymiarze 8% wszystkich przepracowanych przez nie-
go godzin, jednak pod warunkiem, że będzie to nie więcej niż 4 tygodnie
w ciągu roku.

Pracodawca (czy to osoba fizyczna, czy instytucja wypłacająca wy-

nagrodzenie za pracę) jest odpowiedzial ny za zagwarantowanie pracowni-
kowi przysługują cych mu minimalnych świadczeń pracowniczych, w tym
przede wszystkim wynagrodzenia.

4. Możliwości podjęcia pracy w Irlandii

Irlandia stwarza duże możliwości podjęcia pracy, ale przede wszyst-

kim osobom świetnie znającym język angielski. Gospodarka irlandzka
potrzebuje rozmaitych specjalistów: poszukiwani są specjaliści z dziedzin
informatyki, bankowości i finansów, inżynierowie, projektanci i technicy
budowlani, specjaliści ds. marketingu, telesprzedawcy, pielęgniarki, poko-
jówki, recepcjoniści, kucharze, pracownicy ferm hodowlanych i gospo-
darstw rolnych.

Obywatele dziesięciu nowych państw członkowskich są traktowa-

ni w taki sam sposób jak inni obywatele Unii Europejskiej, jeżeli chodzi
o poszukiwanie pracy, co oznacza, że mają prawo do rejestracji i korzy-
stania z rozmów kwalifikacyjnych, poradnictwa i doradztwa zawodowego
oraz mają dostęp i mogą ubiegać się o pracę ze stron internetowych FAS
Jobs Ireland (irlandzkich urzędów pracy), bezpłatnie korzystać z kiosków
multimedialnych, telefonu i gazet w biurach terenowych FAS. Obywatele
dziesięciu nowych państw członkowskich mogą korzystać z programów
szkoleniowych i zatrudnienia FAS pod warunkiem, że spełniają odpowied-
nie kryteria uczestnictwa.

27

Wszystkie osoby rejestrujące się w FAS w celu poszukiwania pracy

muszą mieć numer PPS (Personal Public Service – numer ubezpieczenia
społecznego). Można go otrzymać w najbliższym oddziale Ministerstwa
Spraw Społecznych i Rodziny. Więcej informacji o procedurze nadawania
numeru i wymaganiach można otrzymać na stronie http://www.welfare.ie/
topics/ppsn/apply.html.

Najłatwiej i najbezpieczniej poszukiwać pracy poprzez urzędy pracy.

Informacje o wolnych miejscach pracy są dostępne na stronach interneto-
wych FAS – www.fasjobsireland.com, jak również na międzynarodowej
stronie internetowej EURES: www.eures-job.com. Polska strona EURES
to: http://www.eures.praca.gov.pl (szerzej o systemie EURES w infor-
macjach o Wielkiej Brytanii).

Warto zajrzeć również na stronę irlandzkiego Ministerstwa Przed-

siębiorczości, Handlu i Zatrudnienia (Department of Enterprise, Trade
and Employment) www.entemp.ie. Informacje na temat pracy i pobytu
w Irlandii znajdują się też na informacyjnej irlandzkiej stronie rządowej
www.oasis.gov.ie.

Informacje o możliwości pracy w Irlandii zawierają też strony:
www.jobsireland.com
www.irishjobs.ie
www.ireland.com/jobs
www.topjobs.ie
www.monster.ie

Informacje o wolnych miejscach pracy można również znaleźć na

stronach internetowych irlandzkich gazet:

Irish Examiner – www.examiner.ie
Irish Independent – www.unison.ie/irish_independent/
Irish Times – www.ireland.com
Sunday Business Post – www.sbpost.ie
Sunday Tribune – www.tribune.ie

Podobnie jak w Wielkiej Brytanii, również w Irlandii bardzo silnie

rozwinięte jest prywatne pośrednictwo pracy. Osoby, które zamierzają
szukać pracodawcy przez agencje pracy, powinny wiedzieć, że zgodnie
z irlandzkim ustawodawstwem biuro pośrednictwa pracy musi posiadać
licencję na prowadzenie takiej działalności i nie może pobierać wynagro-
dzenia od osoby, w imieniu której pośredniczy w znalezieniu pracy.

28

W Irlandii za pracę „na czarno” grozi grzywna, jeśli urząd podatko-

wy otrzyma informacje, że pracownik nie płaci podatków. Urząd wysyła
upomnienie, jeśli to nie skutkuje, wysyła wezwanie do zapłaty, a jeśli i to
nie działa, kieruje sprawę do sądu. Likwiduje się wszystkie przysługujące
ulgi. Irlandia nie stosuje deportacji. Pracodawca jeśli nie płaci podatku za
pracownika, może być ukarany w podobny sposób.

5. Ubezpieczenia

społeczne

Obywatele nowych państw członkowskich, którzy ubiegają się od

irlandzkiego rządu o pomoc z opieki społecznej muszą spełniać warunek
stałego zamieszkania (Habitual Residency Condition). Ubezpieczenie
zdrowotne i inne świadczenia społeczne przysługują wszystkim osobom,
bez względu na narodowość, które mają status zwyczajnego rezydenta, tzn.
mieszkają w Irlandii co najmniej od trzech lat. Szczegółowych informa-
cji dotyczących warunków pobytu obywateli polskich w poszczególnych
krajach Unii Europejskiej powyżej 90 dni udzielają przedstawicielstwa
tych państw akredytowane w Polsce (tj. konsulaty lub ambasady). Oso-
bom znajdującym się w trudnych warunkach życiowych przysługuje karta
świadczeń zdrowotnych (medical card) upoważniająca je do nieodpłatnych
usług medycznych. Osoby nie posiadające takiej karty muszą płacić za
wybrane usługi.

Karta zdrowia wprowadzona w Irlandii przez fundusz zdrowia

uprawnia jej posiadacza do otrzymywania bezpłatnie określonych świad-
czeń zdrowotnych. Zazwyczaj małżonka (-ek) oraz dzieci posiadacza
karty są również osobami uprawnionymi do otrzymywania określonych
świadczeń zdrowotnych bezpłatnie. Karty zdrowia są małymi, plastikowy-
mi kartami podobnymi do kart kredytowych. Posiadacze kart zdrowia są
zwolnieni z płacenia składki zdrowotnej oraz mogą być zwolnieni z opłat
za transport szkolny.

Kartę zdrowia mogą otrzymać tylko uprawnione osoby, nie posiada-

jące przychodów innych niż:
– emerytura nie wymagająca płacenia składek,
– alimenty,
– zasiłek dla osób zakaźnie chorych,
– zasiłek dla osób niepełnosprawnych,
– zasiłek dla samotnych rodziców,

29

– renta wdowia nie wymagająca płacenia składek,
– renta sieroca nie wymagająca płacenia składek,
– renta dla osób niewidomych,
– dodatkowe świadczenia z opieki społecznej.

Osoba uprawniona do posiadania karty zdrowia, musi udać się do

funduszu zdrowia odpowiedniego dla regionu, gdzie otrzymuje listę prak-
tykujących lekarzy oraz formularz akceptacyjny lekarza. Karty zdrowia
są zazwyczaj przyznawane dzieciom w okresie wychowywania. Niektóre
osoby mogą być uprawnione do otrzymania karty zdrowia na podstawie
regulacji unijnych. Samotni rodzice wychowujący dzieci są oceniani wg
niższych limitów przychodów niż osoby w związku małżeńskim

Każdy obcokrajowiec nabywa prawa do korzystania z bezpłatnej

opieki medycznej w swoim czwartym roku pobytu w tym kraju. Niestety,
zakres tej opieki jest bardzo skromny. Wielu pracowników podejmuje do-
datkowe ubezpieczenie zdrowotne, albo poprzez firmę albo indywidualnie.
Ubezpieczenie zdrowotne służy do rozliczania się za opiekę zdrowotną
w szpitalach i gabinetach lekarskich. Zasady różnią się w zależności od
firmy; zwykle firmy ubezpieczeniowe zawierają ze szpitalami umowę, że
będą im płacić bezpośrednio. Zazwyczaj pacjent płaci lekarzowi za usługi
medyczne, po czym wnioskuje o zwrot kosztów leczenia do firmy ubezpie-
czeń zdrowotnych.

Nagła pomoc szpitalna jest świadczona bezpłatnie dla obywateli Unii

Europejskiej posiadających formularz E-III. Więcej informacji na ten temat
można znaleźć na stronie: www.welfare.ie/publications/index.html.

Osoby zatrudnione w innych krajach Europejskiego Obszaru Go-

spodarczego, włączając w to dziesięć nowych krajów członkowskich,
powinny mieć prawo do przeniesienia zasiłku dla bezrobotnych, o ile
dotyczy to przeniesienia zasiłku z owego kraju do Irlandii na okres trzech
miesięcy. Przeniesienie zostaje dokonane poprzez biuro ubezpieczeń spo-
łecznych z właściwego kraju i irlandzkie Ministerstwo Spraw Społecz-
nych i Rodziny.

Podobnie jak w przypadku Wielkiej Brytanii, podejmując pracę w Ir-

landii możemy zaliczyć ten okres zatrudnienia do okresów pracy w Polsce
w zakresie uprawnień pracowniczych, pod warunkiem opłacania składek
na Fundusz Pracy. Opłatę na Fundusz Pracy wnosi się na konto powiatowe-
go urzędu pracy, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania Polaka
pracującego za granicą, począwszy od miesiąca przez niego wskazanego.

30

6.

Co warto wiedzieć wyjeżdżając do Irlandii

Zaleca się osobom planującym wyjazd do Irlandii w celu poszu-

kiwania pracy upewnić się, czy mają wystarczające środki na pokrycie
własnych wydatków podczas pobytu w tym kraju. Warto odnotować, że
koszty utrzymania należą tam do najwyższych w Unii Europejskiej. Należy
również zwrócić uwagę na wysokie koszty wynajmu mieszkań, w szcze-
gólności w Dublinie, gdzie cena wynajmu pojedynczego pokoju wynosi co
najmniej 300 EURO miesięcznie.

Na niektórych irlandzkich stronach internetowych znaleźć można

informacje dostępne w języku polskim:

1. Prawa pracownicze w Irlandii – informacja w 10 językach.

Ministerstwo Przedsiębiorczości, Handlu i Zatrudnienia udostępnia

informacje o prawach pracowniczych w Irlandii (Przewodnik po Irlandz-
kim Prawie Pracy, Bezzasadne Zwolnienia, Wypłaty Wynagrodzeń, Urlo-
py i Dni Wolne od Pracy, itd.). Powyższe informacje są również dostępne
na stronie www.entemp.ie w dziesięciu językach: angielskim, czeskim,
węgierskim, łotewskim, litewskim, polskim, portugalskim, rumuńskim,
rosyjskim i chińskim.

2. Bezpieczeństwo i higiena pracy w sektorze ogrodniczym.

Informacje na temat bezpieczeństwa i higieny pracy w sektorze ogrod-

niczym są dostępne w następujących językach: angielskim, łotewskim, pol-
skim, litewskim i rosyjskim na stronie www.bordglas.ie/services/labour.htm.

Produkty takie jak: broń palna, amunicja, materiały wybuchowe, nie-

bezpieczne leki, książki pornograficzne, rośliny i sadzonki, żywe i martwe
zwierzęta, drób i ptaki, siano, słoma oraz produkty opakowane w te ma-
teriały, mięso i produkty mięsne mogą być wwożone do Irlandii tylko na
podstawie odpowiednich zaświadczeń. W razie wwozu żywych zwierząt
(kotów, psów) wymagana jest 6-miesięczna kwarantanna.

Polacy powinni bezwzględnie pamiętać o wykupieniu przed udaniem

się do Irlandii ubezpieczenia zdrowotnego i wypadkowego, ponieważ Pol-
ska i Irlandia nie podpisały umowy dotyczącej pomocy medycznej. Polisy
polskich towarzystw ubezpieczeniowych są uznawane zgodnie z istnieją-
cymi porozumieniami zawartymi z irlandzkimi odpowiednikami.

Polskie międzynarodowe prawo jazdy jest honorowane w Irlandii,

można się nim posługiwać do roku, następnie trzeba zdać egzaminy i uzys-
kać irlandzkie prawo jazdy. Jeżeli pobyt w Irlandii ma charakter turystycz-

31

ny, można prowadzić swój samochód bez rejestracji w irlandzkim urzędzie.
Jeśli jednak osoba przebywająca na terenie Irlandii ma status rezydenta
tego kraju, jest zobowiązana do rejestracji pojazdu następnego roboczego
dnia po dacie sprowadzenia go na teren kraju.

Przydatne informacje:

– żaden bank irlandzki nie przyjmie nieudokumentowanej gotówki w wy-

sokości powyżej 12 800 euro;

– banki i urzędy otwarte są zazwyczaj 10.00–12.30 i 13.30–16.00.

W większych miastach nie ma przerwy na lunch. Jednego dnia tygodnia
(zazwyczaj czwartek) instytucje te otwarte są do godziny 17.00. Sklepy
otwarte są od poniedziałku do soboty, najczęściej w godzinach 10.00–
–18.00, duże obiekty handlowe między 9.00 a 20.00;

– Irlandia oferuje bardzo bogatą bazę noclegową. Pobyt w hotelu jest

stosunkowo drogi. Popularne są noclegi ze śniadaniem (tzw. bed & bre-
akfast), które są tańsze. Działają również liczne, stosunkowo niedrogie
schroniska młodzieżowe i pola namiotowe;

– w styczniu 2004 r. weszła w życie ustawa wprowadzająca całkowity

zakaz palenia tytoniu w miejscach publicznych, także w pubach.

V. Jak uchronić się

przed nielegalnym pośrednikiem

Wysoki poziom bezrobocia w Polsce powoduje, że z roku na rok co-

raz więcej osób korzysta z usług agencji pośrednictwa do pracy za granicą.
Świadczą o tym choćby dane Ministerstwa Gospodarki i Pracy, według
których tylko w 2003 roku za pośrednictwem takich agencji za granicę
wyjechało 41 166 osób, z tego ponad 6 tysięcy kobiet. Ważna jest dla nich
możliwość poprawy swojej sytuacji materialnej i poziomu życia. Niestety,
wciąż pojawiają się informacje o działalności nielegalnych pośredników
pracy za granicą, którzy często, chcąc uwiarygodnić swoją ofertę, angażują
w proces rekrutacji publiczne służby zatrudnienia.

Korzystanie z usług prywatnych pośredników nie zawsze jest bez-

pieczne. Należy za każdym razem sprawdzić, czy firma ma licencję Mi-
nisterstwa Gospodarki i Pracy na pośrednictwo w pracy za granicą. Żadna

32

agencja nie może jednak pośredniczyć w legalnych wyjazdach do pracy
w Niemczech, Francji i Austrii, bo nie wydaje się zezwoleń na prywatne
pośrednictwo w tych państwach.

Polskie przepisy określają, że agencje zatrudnienia od osób, dla któ-

rych poszukują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, lub którym udzie-
lają pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia,
nie mogą pobierać opłat, chyba że są to opłaty związane z faktycznie po-
niesionymi kosztami np. koszt przejazdu za granicę, wizowania paszportu,
badań lekarskich, dodatkowego ubezpieczenia, tłumaczenia niezbędnych
dokumentów dla osoby wyjeżdżającej, szkolenia bhp – zgodnego z pra-
wem międzynarodowym, szkolenia językowego w zależności od potrzeb
przyszłego pracodawcy, opłat manipulacyjnych związanych z uzyskaniem
zaświadczenia o niekaralności itp. Natomiast zabronione jest pobieranie
od osób kierowanych do pracy za granicą opłat z tytułu: przedpłat, kaucji,
wynajmu lokalu, opłat eksploatacyjnych, wynagrodzenia pracowników,
wyjazdów pracowników agencji, rekrutacji, usług pocztowo–telekomuni-
kacyjnych, druków, reklamy i ogłoszeń prasowych, opracowania umów.
Należy o tym pamiętać, bo nieuczciwi pośrednicy działający zarówno
w kraju, jak i za granicą wykorzystują łatwowierność osób bezrobotnych
najczęściej zdeterminowanych w poszukiwaniu jakiejkolwiek pracy.

Wykaz agencji zatrudnienia posiadających certyfikat i legalnie po-

średniczących w załatwianiu pracy za granicą znajduje się na stronie inter-
netowej Ministerstwa Gospodarki i Pracy www.praca.gov.pl, na stronach
internetowych wojewódzkich i często powiatowych urzędów pracy. Każdy
wyjeżdżający za granicę przed wyjazdem powinien sprawdzić wiarygod-
ność pośrednika i dowiedzieć się, jakie są warunki pracy panujące w kraju,
w którym zamierza podjąć zatrudnienie. Takiej informacji powinny udzielić
urzędy pracy oraz agencja pośrednicząca w wyjeździe. Pomocne mogą oka-
zać się osoby, które kiedyś pracowały w danym państwie. Również rozma-
ite publikacje, przewodniki i informatory są przydatnym źródłem wiedzy.

W przypadku kiedy pracodawca naruszy umowę podpisaną za po-

średnictwem legalnie działającej agencji, każdy wyjeżdżający ma prawo
zwrócenia się do właściwego urzędu pracy za granicą, na terenie którego
działa pracodawca, z prośbą o pomoc i interwencję. Mogą się zdarzyć sy-
tuacje, kiedy po przyjeździe do pracy, okazuje się że jest to praca „na czar-
no”, czego nie byliśmy świadomi nie sprawdziwszy wcześniej pośrednika
ani pracodawcy. Wówczas pozostaje nam tylko dochodzenie swoich praw
na drodze sądowej.

33

Jeśli chcemy skorzystać z usług prywatnego pośrednika w Wielkiej

Brytanii to musimy wiedzieć, że każdy ma tam prawo świadczyć usługi
w zakresie pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego, pośrednictwa
zawodowego i pracy tymczasowej. Nie wymagane jest pozwolenie (znie-
sione w 1995 roku) za wyjątkiem pracy dla pielęgniarek i opiekunek.

Bardziej zaostrzone przepisy są w Irlandii, gdzie agencja zatrudnie-

nia musi posiadać licencję wydawaną przez Ministra Gospodarki i Pracy
i odnawiać ją co roku. Agencja płaci za nią 500 EURO, musi wykazać
się poparciem dwóch niezależnych podmiotów i mieć nieposzlakowaną
opinię – zaświadczenie wydane przez policję. Dodatkowo agencja musi
posiadać odpowiedni lokal na terenie Irlandii i prowadzić ewidencję osób
korzystających z jej usług. W każdej chwili taka agencja może zostać po-
zbawiona licencji, jeśli nie jest już w opinii ministra odpowiednią instytu-
cją do prowadzenia takiej działalności lub na przykład jej lokal nie spełnia
ustawowych standardów. Podmioty z innych krajów mogą prowadzić po-
średnictwo pracy bez zezwolenia tylko w przypadku jeżeli działalność ta
jest prowadzona przez internet. Pozwala to ustrzec się przed nielegalnymi
pośrednikami.

VI. Bank adresów

1.

Ambasady i konsulaty

Ambasada Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
Al. Róż 1
00-556 Warszawa
tel. [phone],
(0-22) 628-10- 05
fax: [phone]
e-mail: [e-mail]
www.britishembassy.pl

Konsulat w Gdańsku
ul. Grunwaldzka 100/102
80-224 Gdańsk
tel/fax: [phone]

34

Konsulat w Katowicach
ul. PCK 10
40-057 Katowice
tel. [phone]
fax: [phone]

Wielka Brytania
Ambasada RP
47 Portland Place, London W1B 1JH
tel. [phone]
http://www.polishembassy.org.uk

Wydział Ekonomiczno-Handlowy
15 Devonshire Street, London W1G 7AP
tel. [phone]
http://www.polishemb-trade.co.uk

Konsulat RP w Londynie
73 New Cavendish Street, London W1W 6LS
tel. (centrala) [phone]
tel. (sekretariat) [phone]
fax. [phone]
e-mail: [e-mail]

Konsulat RP w Bristolu
Konsul Honorowy: Ireneusz G. Peszyński (polski, angielski)
132 Henleaze Road, Henleaze, Bristol BS9 4LB
tel/fax. [phone],
e-mail: [e-mail]

Konsulat RP w Edynburgu
2 Kinnear Road, Edinburgh EH3 5PE
el. [phone]
tel./fax [phone]
modem: [phone]
e-mail: [e-mail]

Konsulat RP w Gibraltarze
Konsul Honorowy: Anthony J.P. Lombard (angielski)
35, Governor´s Parade, Gibraltar
tel. [phone]
fax. [phone]

35

Konsulat RP w Hull
Konsul Honorowy: Joseph R. Carby-Hall (angielski)
41, North Bar Without, Beverley, East Yorkshire, HU17 7 AG
tel. [phone]
fax. [phone]
e-mail: [e-mail]

Konsulat RP w Kidderminster
Konsul Honorowy: Michael M.G. Oborski (angielski)
6, Osborne Close, Kidderminster, Worcs DY10 3YY
tel. [phone]
fax. [phone]
e-mail: [e-mail]

Konsulat RP w Sheffield
Konsul Honorowy: Dr Graham E. White (angielski)
4 Palmerston Road, Sheffield S10 2TE
tel. [phone]
fax. [phone]
e-mail: [e-mail]

Ambasada Irlandii
ul. Mysia 5
00-496 Warszawa
tel: [phone] 55
fax: [phone]
e-mail: [e-mail]
www.irlandia.pl

Konsulat Irlandii w Poznaniu
ul. Kramarska 1
61-855 Poznań
tel. [phone]
fax: [phone]
e-mail: [e-mail]

Irlandia
Ambasada RP
5 Ailesbury Road, Ballsbridge, Dublin 4, Ireland
(0-03531) 283 08 55
e-mail: [e-mail]
http://www.polishembassy.ie

Wydział Ekonomiczno-Handlowy
4 The Vicarage, St. John’s Road, Dublin 4
tel. [phone]

36

2. Nauka

Informacje o brytyjskim systemie edukacji znajdują się na stronach:
www.hefce.ac.uk,
www.britshembassy,pl,
http://ukscholarschipsdatabase.org,
www.unesco.org/education/studyingabroad/networking/studyabroad.
Informacje o uczelniach irlandzkich znajdują się na stronie internetowej
www.educationireland.ie.

3.

Internetowe adresy narodowych agencji pracy

Wielka Brytania: http.://www.jobcentreplus.gov.uk
Irlandia: http://www.fas.ie

4.

Inne przydatne adresy

Brytyjska Izba Handlowa:
The British Chambers of Commerce London Office 1 st Floor
65 Petty France
St James Park
London, SW1 H 9EU
tel: [phone]
fax: [phone]
www.chamberonline.co.uk
e-mail: [e-mail]

Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Al. J. Ch. Szucha 23, 00-580 Warszawa
tel. [phone];
http://www.msz.gov.pl

Ministerstwo Gospodarki i Pracy
Pl. Trzech Krzyży 3/5, 00-507 Warszawa
tel. [phone]
http://www.mgip.gov.pl

Urząd Komitetu Integracji Europejskiej
Al. Ujazdowskie 9, 00-918 Warszawa
tel. [phone]
http://www.ukie.gov.pl

Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej
ul. Smolna 13, Warszawa
tel. [phone]
e-mail: [e-mail] lub [e-mail]