1. Westminster

2. 10 Downing St./No 10

*Premier (No 10/ 10 Downing St.)

rząd jednopartyjny, premier jest liderem

partii, ma większość w parlamencie (prawie

bezpośredni mandat wyborców) na całą

kadencję

premier decyduje o nominacjach (life or

death)

bezpośredni zwierzchnik ok. 100 posłów

posiedzenia gabinetu tylko ratyfikują

rozstrzygnięcia premiera i ministrów

wiele zależy od polityki wewnątrzpartyjnej

1. Whitehall

*  Brytyjska praktyka organizacji oraz funkcjonowania administracji publicznej od lat 80 XX wieku to tzw. model Whitehall, modyfikowany w latach następnych. Jego zasadnicze cechy to:

• uczynienie ze służby cywilnej odrębnej profesji;

• stały charakter jej funkcjonowania;

• wykluczenie wpływu polityków na decyzje dotyczące personalnej obsady poszczególnych stanowisk w administracji (zasada neutralności politycznej);

• obejmowanie najważniejszych stanowisk w administracji przez urzędników o ogólnym przygotowaniu, a nie ekspertów;

• brak odrębnego korpusu służby cywilnej, składającego się z polityków;

• odpowiedzialność polityczna ministrów, a nie urzędników, za podjęte decyzje.

1. MP

2. gabinet ǂ rząd

3. precedens

4. konwenans

* Konwenanse konstytucyjne, czyli normy zwyczajowe, które nie są prawem tzn, nie mogą być egzekwowane w sądach, ale mogą być tam przywoływane lub uznawane w inny sposób. Większość konwenansów funkcjonuje obok systemu prawnego, to znaczy, że nie są sankcjonowane przymusem państwowym, a możliwe konsekwencje ich naruszenia mają wyłącznie charakter polityczny. Np. konwenansem jest ustępowanie gabinetu po wyrażeniu wotum nieufności przez parlament. Konwenanse konstytucyjne są niczym innym niż zwyczajami konstytucyjnymi.

1. common law

*Common law

wiążące reguły opierają się na

precedensowych rozstrzygnięciach

wcześniejszych podobnych spraw case

law (vs. prawo oparte na ustawach)

tworzą je sędziowie

elastyczne, przyswaja stopniowo nowe rozstrzygnięcia

trudno zrozumiałe, zwłaszcza

dla nie-prawników

zakłada duże zaufanie do

sądów

1. Torysi

Torysi, Tories, Tory Party, angielskie stronnictwo polityczne założone w 2. połowie XVII w. (w czasie tzw. kryzysu ekskluzyjnego), opozycyjne wobec partii wigów, grupujące zwolenników nienaruszalności praw dziedziczenia tronu (popierali sukcesję Jakuba II, mimo że był katolikiem). Członkowie ugrupowania wywodzili się z arystokracji, kół dworskich i Kościoła anglikańskiego. Nazwa została im nadana przez przeciwników politycznych i miała obraźliwe znaczenie (torys w ówczesnej angielszczyźnie oznaczał rozbójnika irlandzkiego). Jednak w czasierewolucji angielskiej (1688-1689) stronnictwo torysów wystąpiło wspólnie wigami przeciw dążącemu do absolutystycznych rządów królowi Jakubowi II.

1. Laburzyści

Partia Pracy (ang. Labour Party, LP), potocznie laburzyści – brytyjska socjaldemokratyczna partia polityczna powstała w lutym 1900 r. ze zjednoczenia Niezależnej Partii Pracy, Towarzystwa Fabiańskiego i Federacji Socjaldemokratycznej; do 1906 roku pod nazwą Komitet Przedstawicielstwa Robotniczego (Labour Representation Comitee).

1. gabinet cieni

Gabinet cieni "rząd oczekujący" – skład rządu formułowany przez partie opozycyjne, gotowy przejąć władzę w razie zwycięstwa wyborczego danej partii. Polega na tym, że każdy członek rządu ma odpowiadający mu "cień" w opozycji.

Idea gabinetu cieni jest charakterystyczna dla państw o tradycji anglosaskiej z dwupartyjnym, parlamentarnym systemem rządów, wzorowanym na Wielkiej Brytanii (tzw. system westminsterski), która ma kilkusetletnią tradycję istnienia tej instytucji.

1. system większościowy

2. establishment

3. civil service

4. stały sekretarz

5. Izba Gmin/Izba Lordów

* Kompetencje i skład Izby Lordów

Od 1911r ograniczono ustawodawcze kompetencje Izby Lordów:

- ustawy uznane przez Spikera Izby Gmin za mające charakter finansowy stają się prawem już po miesiącu od przesłania do Izby Lordów , bez względu na to , czy ta zaakceptuje projekt czy nie.

- wszystkie inne ustawy za wyjątkiem tych przedłużających kadencję parlamentu, mogą stać się prawem bez zgody Izby Lordów, jeśli zostaną uchwalone przez Gminy na dwóch sesjach, a między czytaniami na sesjach nie upłynął rok. Ustawodawcze kompetencje Izby Lordów sprowadzają się tylko do prawa weta z wyłączeniem ustaw o charakterze finansowym.

Od początku w Izbie Lordów obok osób świeckich zasiadali duchowni. W 1958r. monarcha otrzymał prawo dożywotniego powoływania w jej skład mężczyzn i kobiet zasłużonych na polu nauki, polityki, służby wojskowej, sztuki, administracji itp. Po zmianach w 1958 r. skład Izbę Lordów tworzą:

- lordowie duchowni, są jedynymi członkami, którzy nie rezydują w Izbie aż do śmierci, a tracą przywilej po przejściu na emeryturę, chyba że otrzymują inny uprawniający do zasiadania w Izbie

- parowie dziedziczni, posiadający różne tytuły szlacheckie, do tej grupy należy 5 parów – członków najbliższej rodziny królewskiej,

- parowie dożywotni (zasłużeni)

- lordowie prawa powoływani dożywotnio do pełnienia funkcji sędziowskich, po przejściu na emeryturę pozostają członkami Izby.

Obecnie w Izbie Lordów zasiada ponad 700 osób. Izba Lordów posiada bardzo ważne kompetencje sądowe. Od 1876 r. powołuje się w skład Izby 12 sędziów, którzy w przeszłości zajmowali ważne stanowiska sędziowskie. Orzekają w składach pięcioosobowych nazywanych komisjami apelacyjnymi.

17.Spiker i rola partii w Izbie Gmin – przewodniczącym i główną postacią w Izbie Gmin jest Spiker. Spikera wybiera się spośród członków partii rządzącej, ale po wyborze rezygnuje on z członkostwa partii i stara się tak sprawować urząd aby być zawsze bezstronnym. Spiker raz wybrany sprawuje urząd aż do emerytury, w wyborach parlamentarnych w jego okręgu nie wysuwa się innych kandydatów. Spiker decyduje w parlamencie o kolejności mówców, rozstrzyga wnioski formalne, dokonuje wykładni norm regulaminowych, dysponuje różnymi możliwościami skracania postępowania i kształtowania porządku obrad. Poza posiedzeniami decyduje między innymi o finansowym charakterze projektu ustawy, powołuje przewodniczących niektórych komisji, zarządza wybory uzupełniające. Nie bierze udziału w dyskusji i głosowaniu, a jeśli ma to uczynić wobec równości głosów to stara się aby podjęta decyzja nie zamykała sprawy ostatecznie. Drugą osobą w Izbie jest Lider Izby Gmin mianowany spośród posłów przez premiera i zasiadający w gabinecie, jego zadaniem jest czuwanie nad realizacją rządowego programu ustawodawczego w Izbie. Whip – dba o dyscyplinę partyjną, czuwa nad zapewnieniem większości w czasie głosowania. W obu partiach jest po kilkunastu whipów, którzy zapewniają kontakty ze swymi posłami, ważna jest współpraca głównych whipów dwóch najważniejszych partii. Największa z opozycyjnych partii nazywana jest Opozycją JKM, posłowie opozycji powołują w parlamencie swój ,,gabinet cieni” i w ten sposób partia jest jakby gotowa do przejęcia władzy w każdej chwili.

Organizacja pracy parlamentu, stanowienie ustaw. Parlament zbiera się na jedną sesję w roku trwającą z przerwami na święta i ferie prawie dwanaście miesięcy. Każda sesja zaczyna się ceremonią otwarcia odbywającą się w Izbie Lordów z udziałem posłów Izby Gmin. Monarcha wygłasza mowę tronową, która rysuje program prac legislacyjnych. Posiedzenia obu Izb odbywają się regularnie we wszystkie dni robocze tygodnia, w Izbie Lordów z wyłączeniem piątków. Struktura komisji parlamentarnych: komisje całej izby, komisje specjalne, komisje podstawowe w Izbie Gmin. Skład komisji całej izby tworzą wszyscy posłowie czy lordowie obradujący bez udziału Spikera czy Lorda Kanclerza. Skierowanie projektu do całej izby może w Izbie Gmin znacznie skrócić proces ustawodawczy. W Izbie Gmin do komisji całej izby kieruje się projekty ustaw uznane za pilne. Projekty ustaw nazywa się billami. Wyróżnia się ustawy publiczne, prywatne i mieszane. Ustawy publiczne wnoszone są przez członków parlamentów, natomiast prywatne przez prawników – specjalistów.

Procedura uchwalania: pierwsze czytanie, drugie czytanie, praca w komisji, rozpatrywanie sprawozdania komisji, trzecie czytanie. Projekty ustaw mogą być wnoszone do obu izb za wyjątkiem ustaw finansowych, które są wnoszone do Izby Gmin. Prawo inicjatywy mają wszyscy posłowie, jednak inicjatywa ustawodawcza posłów prywatnych ma nikłe szanse doprowadzenia do uchwalenia. Środkiem służącym do skrócenia czasu uchwalenia ustawy jest tzw. gilotyna, czyli ustalenie z góry czasu na każde ze stadiów procesu ustawodawczego. Kontrola rządu – opozycja ma godzinę pytań w czasie której manifestuje swoje stanowisko względem rządu, posłowie mają także prawo do zgłaszania wniosków o odroczenie obrad tuż po godzinie pytań za zgodą Spikera i przy poparciu 40 posłów. Szczególną instytucją jest Kontroler Generalny, który jest organem kontroli finansowej w państwie oraz Parlamentarny Komisarz do Spraw Administracji, nazywany parlamentarnym ombudsmanem. Ombudsman jest funkcjonariuszem Izby Gmin, powoływanym przez monarchę. Jest niezależny od rządu, rozpatruje skargi na funkcjonowanie administracji rządowej i innych podmiotów prawa publicznego.

1. speaker

2. dewolucja

3. większość zwykła/bezwzględna/kwalifikowana

4. demokracja jako rządy większości

*koncentruje pełnię władzy wykonawczej w

rękach centrum rządu i pozwala ją

wykonywać bez większych ograniczeń

• dominacja rządu, również nad

parlamentem

• ordynacja wyborcza większościowa

centralizacja władzy

konstytucja giętka

sąd konstytucyjny słaby albo go brak