CO POLACY MYŚLĄ O DEMOKRACJI

NA BIAŁORUSI?

Warszawa, marzec 2010

Przygotowanie: Paweł Ogrodziński, Mariusz Toniszewski,

O badaniu

KIEDY?

W dniach 25.02 – 2.03. 2010 Instytut SMG/KRC

Millward

Brown Company

przeprowadził sondaż typu OMNIBUS

obejmujący ogólnopolską reprezentatywną próbę Polaków.

KTO?

Sondaż zrealizowano na losowej, dobieranej z operatu PESEL,

N = 1013 osobowej próbie Polaków w wieku 15-75 lat.

BŁĄD POMIARU

Błąd pomiaru dla próby N = 1013 wynosi +/- 3.13%

Proszę powiedzieć, czy Białoruś, to…?

Ustrój Białorusi (1)

13%

29%

32%

30%

35%

48%

39%

35%

44%

39%

10%

5%

6%

6%

6%

29%

27%

28%

21%

21%

2006

2007

2008

2009

2010

nie wiem

republika wchodząca w
skład Federacji Rosyjskiej

państwo posiadające
własny rząd i prezydenta,
ale całkowicie zależne od
Rosji

niepodległe państwo

Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba Polaków w wieku 15 – 75,
2006; N = 1003, 2007; N = 1004, 2008; N = 1007, 2009; N = 1001, 2010; N = 1013

W pytaniu respondentom

daliśmy do wyboru zarówno

odpowiedź opisującą stan

prawny (niepodległe

państwo), jak i taką, która

opisuje faktyczną sytuację

Białorusi w kontaktach z

Rosją.
W porównaniu do

poprzedniego roku spadł

odsetek wskazań na

Białoruś jako na państwo

posiadające własny rząd i

prezydenta, ale całkowicie

zależne od Rosji (39%

obecnie, w porównaniu do

44% w roku 2009). Wzrosło

natomiast przekonanie, że

Białoruś to niepodległe

państwo, osiągając

najwyższy poziom w

dotychczasowej historii

pomiarów.

44%

37%

36%

30%

26%

19%

18%

15%

13%

16%

18%

15%

17%

21%

20%

12%

19%

19%

22%

19%

4%

8%

9%

8%

11%

2%

4%

5%

2006

2007

2008

2009

2010

Proszę powiedzieć na ile zdaniem Pana(i) Białoruś jest

rządzona demokratycznie. Proszę skorzystać ze skali od 1

(zdecydowanie nie jest rządzona demokratycznie) do 7

(zdecydowanie jest rządzona demokratycznie)

Ustrój Białorusi (2)

Ankietowani mieli za zadanie ocenić poziom demokracji na Białorusi korzystając z

siedmiostopniowej skali. Pośród tych, którzy potrafili wykonać to zadanie, 40% uznało że jest

on bardzo niski (odpowiedzi 1 i 2). W porównaniu do wyników z 2009 oznacza to spadek o 3

punkty procentowe. Potwierdza się tendencja o coraz mniej krytycznym postrzeganiu poziomu

nie-demokratyczności rządów na Białorusi.

1

2

3

4

5

6 7

zdecydowanie nie jest

rządzona

demokratycznie

zdecydowanie jest

rządzona

demokratycznie

Nie mam zdania:

2006;26%
2007; 27%
2008; 25%

2009; 18%
2010; 18%

Kto aktualnie jest prezydentem Białorusi?

Prezydent Białorusi

W porównaniu do

poprzednich pomiarów

nie zmieniła się

znacząco wiedza

Polaków na temat

osoby pełniącej funkcję

prezydenta Białorusi -

ponad połowa Polaków

potrafi prawidłowo

wskazać nazwisko

prezydenta Białorusi.

54%

53%

55%

53%

56%

4%

9%

10%

11%

12%

42%

38%

35%

37%

32%

2006

2007

2008

2009

2010

nie wiem

inni

Aleksander Łukaszenko

Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba Polaków w wieku 15 – 75,
2006; N = 1003, 2007; N = 1004, 2008; N = 1007, 2009; N = 1001, 2010; N = 1013

Jakim człowiekiem jest Aleksander Łukaszenko? Proszę

skorzystać ze skali od 1 do 7.

Wizerunek Aleksandra Łukaszenki

Polacy, którzy kojarzą Aleksandra Łukaszenkę (wskazali go jako prezydenta Białorusi) na

większości wymiarów wciąż mają o nim złą opinię. W porównaniu do wyników z 2009

roku obserwujemy znaczący (średnio o około 10 punktów procentowych) spadek

deklaracji negatywnych, kosztem wzrostu ocen ambiwalentnych. Jaki jest Łukaszenko w

oczach Polaków? – wciąż: niesprawiedliwy, nieprzewidywalny, brutalny oraz mający

dyktatorskie skłonności.

Podstawa 2010: N = 569, osoby, które wskazały Aleksandra Łukaszenko jako prezydenta

Białorusi

1+2+3

ani …, ani … (4)

5+6+7

niesprawiedliwy

nieprzewidywalny

brutalny

żądny władzy dyktator

sprawiedliwy

przewidywalny

łagodny

ma na uwadze

dobro obywateli

61%

35%

4%

60%

35%

5%

77%

17%

5%

70%

22%

8%

60%

31%

8%

2006
2007
2008

62%

30%

8%

58%

35%

7%

74%

18%

8%

67%

18%

15%

57%

29%

14%

62%

34%

4%

60%

35%

5%

76%

19%

5%

71%

21%

8%

63%

28%

10%

64%

31%

4%

81%

14%

6%

78%

12%

9%

67%

25%

9%

2009
2010

Jak Pan(i) myśli o dążeniach Białorusinów, to jest to kraj,

którego mieszkańcy …?

Dążenia Białorusinów

W tym pytaniu respondenci

mieli za zadanie wczuć się

w punkt widzenia zwykłych

Białorusinów. W dalszym

ciągu ponad połowa

Polaków (w tym roku co

prawda o 5 punktów

procentowych mniej niż w

2009) przypisuje

Białorusinom dążenie do

bliższych związków z UE, a

na tym samym poziomie co

w ubiegłym roku utrzymuje

się odsetek Polaków

uważających, że Białorusini

chcieliby bliższego związku

z Rosją.

53%

54%

52%

57%

52%

10%

10%

12%

15%

16%

37%

36%

36%

27%

31%

2006

2007

2008

2009

2010

nie wiem

chcieliby bliższego
związku z Rosją

chcieliby bliższego
związku z Europą (Unią
Europejską)

Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba Polaków w wieku 15 – 75,
2006; N = 1003, 2007; N = 1004, 2008; N = 1007, 2009; N = 1001, 2010; N = 1013

Jak Pan(i) ocenia możliwość zmian na Białorusi? Czy zdaniem

Pan(i) prawdopodobne jest, że w ciągu najbliższych 5 lat na

Białorusi nastąpią demokratyczne zmiany?

Przyszłość Białorusi

W porównaniu do

poprzedniego roku spada

odsetek pesymistycznie

oceniających możliwości

demokratycznych zmian

na Białorusi, zaś odsetek

optymistów rośnie (o 4

punkty procentowe).

Mimo tych zmian odsetek

pesymistów jest

nieznacznie większy niż

odsetek optymistycznie

postrzegających

perspektywę najbliższych

5 lat dla zmian na

Białorusi.

8%

10%

10%

14%

10%

19%

19%

19%

30%

28%

28%

28%

29%

26%

29%

8%

6%

8%

5%

8%

36%

37%

34%

25%

26%

2006

2007

2008

2009

2010

nie wiem

bardzo prawdopodobne

raczej prawdopodobne

raczej mało
prawdopodobne

mało prawdopodobne

Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba Polaków w wieku 15 – 75,
2006; N = 1003, 2007; N = 1004, 2008; N = 1007, 2009; N = 1001, 2010; N = 1013

Proszę powiedzieć na ile zgadza się Pan(i) z każdym ze

stwierdzeń

Stosunek Polaków do sytuacji na Białorusi (1)

Polacy okazują się być raczej pasywni wobec Białorusi – owszem deklarują ogólne hasła - są przekonani o tym, że Białoruś

powinna dążyć do integracji z UE oraz podkreślają, że w interesie Polski leży niepodległość i niezależność Białorusi, lecz nie

przenosi się to na poparcie i oczekiwania aktywnych działań mogących pomóc aby tak się stało. Czynne działania

wspierające demokratyczne ruchy na Białorusi popiera nieco ponad połowa Polaków (co ciekawe takie przekonanie ma w

większym stopniu charakter indywidualny). Polacy (51%) oczekują od rządu polskiego, że będzie oficjalnie wspierał

niezależne organizacji białoruskie, choć w mniejszym stopniu akceptują finansowe zaangażowanie Państwa Polskiego we

wspieranie białoruskiej opozycji (36%). Połowa Polaków oczekuje od rządu, że będzie głośno dopominał się o prawa

więzionych „politycznych” Białorusinów, ale już tylko 42% naszych rodaków chce aby nasz rząd przyjmował i utrzymywał

wyrzucanych za polityczne przekonania białoruskich studentów. Połowa Polaków wyraża opinię, że należy głośno

manifestować poparcie dla demokratycznych zmian na Białorusi. Na następnym slajdzie pokazujemy jak zmieniał się

stosunek Polaków do sytuacji na Białorusi na przestrzeni ostatnich lat .

64%

50%

55%

52%

36%

51%

50%

42%

21%

65%

13%

25%

20%

25%

40%

24%

24%

33%

53%

11%

tak

nie

Dla Polski będzie lepiej, gdy Białoruś będzie w pełni

demokratycznym i niezależnym państwem.

Polacy powinni wspierać demokratyczne ruchy na

Białorusi zmierzające do zakończenia rządów Łukaszenki

Ja osobiście popieram demokratyczne ruchy na Białorusi

zmierzające do zakończenia rządów Łukaszenki

Polacy powinni manifestować swoje poparcie dla

demokratycznych zmian na Białorusi

Polska powinna wspierać finansowo demokratyczną

opozycję na Białorusi.

Rząd polski powinien oficjalnie wspierać demokratyczne

dążenia niezależnych organizacji białoruskich

Rząd Polski powinien głośno dopominać się o prawa

Białorusinów więzionych za przekonania polityczne

Rząd Polski powinien przyjmować wyrzucanych ze

studiów za przekonania polityczne białoruskich

studentów i opłacać ich naukę w Polsce

Białoruś powinna stać się częścią Rosji, ponieważ

terytorialnie zawsze do niej należała

Białoruś powinna dążyć do integracji z Unia Europejską

59%

48%

52%

46%

35%

57%

44%

47%

41%

27%

43%

52%

52%

46%

48%

45%

36%

67%

54%

57%

50%

34%

52%

64%

50%

55%

52%

36%

51%

Proszę powiedzieć na ile zgadza się Pan(i) z każdym ze

stwierdzeń

Stosunek Polaków do sytuacji na Białorusi (2)

Przekonanie o tym, że Polska powinna włączyć się w demokratyczne zmiany na Białorusi poprzez finansowanie

demokratycznej opozycji nieznacznie zmieniło się w porównaniu do poprzedniego roku (wzrost o 2 punkty

procentowe). Spadło natomiast przekonanie o dobrodziejstwie przejścia Białorusi w poczet w pełni

demokratycznych oraz niezależnych państw – choć wciąż jest to najbardziej popularna pro białoruska postawa

wśród Polaków. Nieznacznie spadło również osobiste jaki i ogólne poparcie dla demokratycznych ruchów na

Białorusi. Nieznacznie wzrosło natomiast przekonanie o manifestowaniu przez Polaków poparcia dla

demokratycznych zmian na Białorusi.

2006

2007

Polska powinna wspierać finansowo

demokratyczną opozycję na Białorusi.

Polacy powinni manifestować swoje poparcie dla

demokratycznych zmian na Białorusi

Ja osobiście popieram demokratyczne ruchy na

Białorusi zmierzające do zakończenia rządów

Łukaszenki

Polacy powinni wspierać demokratyczne ruchy na

Białorusi zmierzające do zakończenia rządów

Łukaszenki

Dla Polski będzie lepiej gdy Białoruś będzie w

pełni demokratycznym i niezależnym państwem.

Rząd Polski powinien oficjalnie wspierać

demokratyczne dążenia niezależnych organizacji

białoruskich.

2008

2009
2010

Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba Polaków w wieku 15 – 75,
2006; N = 1003, 2007; N = 1004, 2008; N = 1007, 2009; N = 1001, 2010; N = 1013

Czy zaangażowanie Polski w sprawy Białorusi może mieć

negatywny wpływ na relacje Polski z Rosją? Proszę

powiedzieć, czy jest to …?

Zaangażowanie w sprawy Białorusi a relacje z Rosją

Aż 56% Polaków jest zdania, że

zaangażowanie Polski w sprawy

Białorusi może przełożyć się na

negatywne relacje z Rosją – tym

samym nie wprost potwierdzają,

że postrzegają Białoruś jako kraj

znajdujący się w Rosyjskiej strefie

wpływów.

Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba Polaków w wieku 15 – 75,
2010; N = 1013

mało

prawdopodobne;

4%

raczej mało

prawdopodobne;

16%

raczej

prawdopodobne;

38%

bardzo

prawdopodobne;

18%

nie wiem; 23%

W porównaniu do poprzednich lat Polacy częściej zwracają uwagę na fakt, że

Białoruś to niepodległe państwo (35% wskazań, to dotychczas najwyższy wynik

dla tego typu deklaracji, mierzonych od 4 lat).

Obecnie 40% Polaków wyraża jednoznaczną opinię, że Białoruś nie jest krajem

rządzonym demokratycznie. Tym samym potwierdza się tendencja do coraz

bardziej łagodnego postrzegania Białorusi na tym wymiarze - cykliczny spadek

wskazań z roku na rok (43% w roku 2009, 51% w roku 2008, 56% w roku 2007,

63% w roku 2006).

Jednocześnie w porównaniu do poprzedniego roku wzrósł wśród Polaków odsetek

optymistów - pozytywnie postrzegających przyszłość Białorusi (wzrost z 31% w

2009 roku deklarujących nadzieję, że w ciągu najbliższych 5 lat nastąpią na

Białorusi demokratyczne zmiany do 37% w roku 2010). Odsetek pesymistów

(osób, które nie wierzą w demokratyczne zmiany na Białorusi w ciągu najbliższych

5 lat) spadł w porównaniu z poprzednim pomiarem do 38% (spadek o 6 punktów

procentowych).

Mamy wrażenie, że z czasem postrzeganie Białorusi jako „udręczonego sąsiada”

ulega złagodzeniu. Zdaje się, że Polacy przyzwyczaili się już do staus quo sąsiada i

brak spektakularnych czynów godnych potępienia nie pobudza ich do bardziej

skrajnych ocen.

Co ciekawe w porównaniu do poprzedniego pomiaru spadło przekonanie wśród

Polaków o chęci zbliżenia się Białorusi z Unią Europejską (co prawda do średniego

poziomu z poprzednich lat), przy czym nie wzrosło przekonanie o dążeniu do

pogłębienia związków z Rosją.

Podsumowanie (1)

W roku 2010 Polacy charakteryzują się raczej pasywną postawą wobec Białorusi –

owszem deklarują ogólne hasła - są przekonani o tym, że Białoruś powinna dążyć do

integracji z UE oraz podkreślają, że w interesie Polski leży niepodległość i

niezależność Białorusi, lecz nie przenosi się to na poparcie i oczekiwania aktywnych

działań mogących pomóc aby tak się stało. Czynne działania wspierające

demokratyczne ruchy na Białorusi popiera nieco ponad połowa Polaków (co ciekawe

w większym stopniu osobiście niż ogólnie). Polacy (51%) oczekują od swojego

rządu, że będzie oficjalnie wspierał niezależne organizacji białoruskie, choć w

mniejszym stopniu akceptują finansowe zaangażowanie Państwa Polskiego we

wspieranie białoruskiej opozycji (36%). Połowa Polaków oczekuje od rządu, że

będzie głośno dopominał się o prawa więzionych „politycznych” Białorusinów, ale już

tylko 42% naszych rodaków chce aby rząd przyjmował i utrzymywał wyrzucanych za

polityczne przekonania białoruskich studentów. Połowa Polaków wyraża opinię, że

należy głośno manifestować poparcie dla demokratycznych zmian na Białorusi.

W porównaniu do poprzednich lat nie zmieniła się wiedza Polaków na temat osoby

pełniącej funkcję prezydenta Białorusi – obecnie 56% ankietowanych w wieku 15-75

lat prawidłowo wskazało nazwisko aktualnego prezydenta Białorusi – Aleksandra

Łukaszenkę.

Łukaszenka jest wciąż postrzegany negatywnie, aczkolwiek wraz z upływem czasu

topnieje odsetek w ten sposób oceniających prezydenta Białorusi (w porównaniu do

roku 2009 spadek o średnio 10 punktów procentowych dla każdego stwierdzenia).

Jaki jest Łukaszenko w oczach Polaków? Dla 67% naszych rodaków, którzy

rozpoznali Łukaszenkę jako prezydenta Białorusi, to żądny władzy dyktator. Około

60% Polaków opisuje go jako człowieka brutalnego, niesprawiedliwego oraz

nieprzewidywalnego.

Podsumowanie (2)