Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Podyplomowe Studia

Wyceny Nieruchomości – V edycja

Agnieszka Bogucka

Ryzyko inwestowania w nieruchomości

w Polsce

Praca dyplomowa napisana

pod kierunkiem

prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska

Warszawa, styczeń 2009

2

Spis treści

1. Wprowadzenie......................................................................................................................3

2. Nieruchomość jako przedmiot inwestycji..........................................................................3

3. Ryzyko na rynku nieruchomości........................................................................................6

4. Rodzaje ryzyka i sposoby jego ograniczania.....................................................................6

5. Ryzyko inwestowania w nieruchomości z punktu widzenia inwestycji

deweloperskich.....................................................................................................................8

6. Podsumowanie....................................................................................................................11

7. Bibliografia.........................................................................................................................13

3

Wprowadzenie

Rozwój gospodarczy, wzrost zamożności społeczeństwa oraz pojawianie się nowych

kapitałów skłaniają inwestorów do poszukiwania kolejnych obszarów inwestowania w tym

również inwestowania w nieruchomości.

1

Ż

adna nieruchomość nie jest dobrem darmowym, zatem jeśli nie jest odpowiednio

wykorzystywana i finansowana, nie jest wyzwalany tkwiący w niej potencjał rozwojowy, to

właściciel jest narażony, jeśli nie na utratę kapitału, to na pewno na pozbawienie możliwości

jego powiększania.

2

Czy warto zatem inwestować w nieruchomości, jakie ryzyko towarzyszy procesowi

inwestowania i w jaki sposób można je minimalizować?

W okresie przełomu pojawia się wiele pytań niewiadomych, pytań bez odpowiedzi i

generalnie wiele chaosu. O tym, jak trudno w takich warunkach uniknąć błędnych decyzji i

ocen zaświadcza historia gospodarcza. Błędy są tym bardziej kosztowne, im większych

przedsięwzięć dotyczą. W odniesieniu do nieruchomości następstwa błędów mogą być

szczególnie dotkliwe, mają bowiem przeważnie wieloletni wymiar.

3

W poniższej pracy została przedstawiona problematyka ryzyka towarzyszącego

procesowi inwestowania w nieruchomości, która ma za zadanie przybliżyć funkcjonowanie

rynku nieruchomości, pułapki inwestycyjne czekające na inwestorów, a także sposoby

ograniczania ryzyka do minimum. Należy jednak pamiętać, że każda inwestycja to sztuka,

którą nawet doświadczony mistrz nie jest w stanie do końca opanować, gdyż każda

inwestycja jest inna i należy ją traktować indywidualnie.

1.Nieruchomość jako przedmiot inwestowania

Inwestowanie w nieruchomość stanowi jeden ze sposobów inwestowania obok takich

możliwości inwestycyjnych jak m.in. nabywanie udziałów w podmiotach gospodarczych i

funduszach inwestycyjnych, a także papierów wartościowych. W ostatnich latach

inwestowanie w nieruchomości znajduje coraz większą liczbę zwolenników, zarówno

przedsiębiorstw jak i osób prywatnych. Inwestowanie w nieruchomości pomimo swojej

1

Życie warszawy „Forum rynku nieruchomości” – „Inwestowanie w nieruchomości” 6 listopad 2006r

2

Maczyńska E., Prystupa M., Rygiel K. „Ile warta jest nieruchomość” Poltext, Warszawa 2007, s.26

3

Maczyńska E., Prystupa M., Rygiel K. „Ile warta jest nieruchomość” Poltext, Warszawa 2007, s.14

4

specyfiki tzn. dużej kapitałochłonności, małej elastyczności, długotrwałego skutkowania, a

także dużej złożoności wynikającej z faktu, iż projekty realizowane na rynku nieruchomości

często uwzględniają cykl budowy wymagający zaangażowania specjalistycznych usług,

cieszy się dużym zainteresowaniem ze strony inwestorów.

Z uwagi na cel inwestowania wyróżnia się w teorii i praktyce ekonomicznej

inwestycje:

Finansowe (akcje, obligacje, bony skarbowe, opcje, lokaty bankowe, udziały w funduszach

inwestycyjnych)

Rzeczowe (metale szlachetne, dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskie, nieruchomości,

maszyny i urządzenia, zapasy, wartości niematerialne i prawne)

Inwestycje w nieruchomości są zarówno w pierwszej grupie (nie bezpośrednio ale w

postaci udziałów w funduszach inwestujących w nieruchomości) jak i w grupie drugiej

(bezpośrednio poprzez zakup nieruchomości lub udziałów w nieruchomości). O tym czy

inwestować w nieruchomości decyduje zarówno aktualna sytuacja na rynku jak również

wysokość kapitału, którym dysponuje inwestor.

4

Istnieje wiele cech odróżniających nieruchomości od innych dóbr, należą do nich

między innymi :

1) nietransformalny charakter – nieruchomość charakteryzuje się integralnym połączeniem

gruntów i budynków stanowiących części składowe nieruchomości, które charakteryzuje

bardzo duże zróżnicowanie. Nie istnieją dwie jednakowe nieruchomości, ponieważ pomimo

uwzględnienia choćby cech fizycznych, nieruchomości podobne zawsze się różnią, np.

położeniem geograficznym, przeznaczeniem bądź wielkością gruntu, a także wieku i stanu

utrzymania budynku itp.

2) zlokalizowanie nieruchomości – lokalizacja stanowi najistotniejszą cechę nieruchomości

od której zależy w konsekwencji jej wartość, a także możliwości użytkowania.

3) długotrwały charakter – właściciel nieruchomości może uzyskiwać korzyści finansowe

lub inne, przez długi okres czasu, traktując nieruchomość jako dobro konsumpcyjne

posiadające wartość użytkową lub jako dobro inwestycyjne posiadające zdolność

generowania regularnych wpływów w czasie. Długotrwały charakter nieruchomości stanowi

4

Życie warszawy „Forum rynku nieruchomości” – „Inwestowanie w nieruchomości” 6 listopad 2006r

5

główną motywację dla inwestorów pragnących długoterminowo inwestować posiadane

kapitały. Inwestycję długoterminowe z natury są inwestycjami obarczonymi stosunkowo

niewielkim poziomem ryzyka, co wynika z długotrwałości budynków, niezniszczalności

gruntów, a także uwarunkowań prawnych, przede wszystkim podatkowych, które zachęcają

inwestorów do alokacji środków w te aktywa.

Nieruchomość zabezpiecza kapitał przed utratą wartości w wyniku niekorzystnych

zmian rynkowych oraz wysokiej inflacji, pod warunkiem że będziemy ten proces rozpatrywać

w perspektywie długoterminowej (cecha nieruchomości jako inwestycji). Nie bez znaczenia

jest również fakt, że lokując w nieruchomości musimy dysponować znacznym kapitałem.

Cechą stanowiącą barierę w dostępności wielu inwestorów do lokowania w nieruchomości

jest ich kapitałochłonność. Nieruchomość w dłuższej perspektywie nie traci na wartości

(wzrost cen ma większą dynamikę niż utrata wartości w wyniku zużycia technicznego,

funkcjonalnego czy środowiskowego)to oznacza, ze chroni również przed inflacją.

Wykonywane w tym zakresie badania i analizy potwierdzają tezę, że przeciętnie wzrost

wartości nieruchomości jest wyższy niż stopa inflacji. Jest to dla wielu oczywiste w okresie

prosperity na rynku nieruchomości ale dużo istotniejsze jest utrzymanie tej relacji w czasie

regresu gospodarczego a tym samym dekoniunktury na rynku nieruchomości. Z tego również

powodu inwestycje w nieruchomości charakteryzują się umiarkowanym stopniem ryzyka a

tym samym są bardzo dobrym zabezpieczeniem kredytów. Rozważając zalety inwestowania

w nieruchomości należy podkreślić, że nieruchomość jest źródłem uzyskiwania dwojakich

dochodów: bieżących w postaci czynszów najmu, dzierżawy oraz kapitałowych, gdy

właściciel zdecyduje się na sprzedaż nieruchomości. Oczywiście podejmując taka decyzję

należy w kalkulacji uwzględnić obciążenia podatkowe i nie przyśpieszać sprzedaży gdy są

niekorzystne.

5

Inwestowanie w nieruchomości obok licznych zalet posiada również wiele wad,

między innymi charakteryzuje się małą płynnością, co wynika chociażby z procedury

sprzedaży (akt notarialny, szereg zaświadczeń uwiarygodniających stan prawny

nieruchomości). Kolejną wadą jest niepodzielność nieruchomości, co sprawia, że zbyciu

mogą podlegać jedynie udziały a nie części jednej nieruchomości. Nie bez znaczenia

pozostaje również zarządzania nieruchomością, inwestowanie w nią w celu nie dopuszczenia

do utraty wartości w wyniku zaniedbań remontowych, czy konserwacyjnych koniecznych z

upływem czasu.

5

Życie warszawy „Forum rynku nieruchomości” – „Inwestowanie w nieruchomości” 6 listopad 2006r

6

Posługiwanie się nieruchomościami jako wartościami ekonomicznymi, obrót i

zarządzanie nimi staje się coraz bardziej wyrafinowaną sztuką, umiejętnością, która może

wywołać pozytywne efekty mnożnikowe. Jednak popełniane błędy mogą być bardzo

kosztowne dla właścicieli i zarządców nieruchomości, ze względu na wywołanie synergii

negatywnych następstw. Nieruchomości należą do aktywów wielokrotnego użycia, które

można – przez zaciąganie na ich konto kredytów – wykorzystywać wiele razy, kreując nowe

przedsięwzięcia i inwestycję. Ta korzystna cecha nieruchomości nie może jednak przesłonić

ryzyka towarzyszącemu inwestowaniu. W przypadku nietrafnych decyzji mogą się one stać

pułapką ekonomiczną. Choć gospodarka rynkowa nie ma na ogół przeciwników, to ma

niestety wiele ofiar – podmiotów nie dysponujących odpowiednią wiedzą.

6

2. Ryzyko na rynku nieruchomości

Goodman International Limited, globalna grupa zarządzająca nieruchomościami

logistycznymi, opublikowała raport na temat czynników ryzyka inwestycji w nieruchomości

na świecie. Według opracowanego przez Goodman i zastosowanego po raz pierwszy w

raporcie wskaźnika Goodman Global Risk Indicator (GGRI) ryzyko inwestycji w

nieruchomości w Polsce jest na średnim poziomie i w najbliższych latach powinno się

zmniejszać.

7

Z raportu wynika, że Polska jest jednym z najbardziej zaawansowanych krajów w

Ś

rodkowej Europie, biorąc pod uwagę rozwój ekonomiczny. Autorzy raportu uważają, że

planowane wejście do strefy euro jest potencjalnym wsparciem dla zagranicznych inwestycji.

Natomiast największym zagrożeniem może być powrót do niestabilnego rynku walutowego,

co może spowodować opóźnienie wejścia do strefy euro i doprowadzić do podwyższenia

przez banki centralne stóp procentowych.

Analitycy prognozują, że trend redukcji ryzyka inwestowania w nieruchomości będzie

się utrzymywał przez najbliższe 5 lat, szczególnie w krajach rozwijających się, w tym i w

Polsce.

Całkowite wyeliminowanie ryzyka nie jest możliwe, jednak poprzez umiejętne

zarządzanie, tzn. prawidłowe rozpoznanie ryzyka, jego rzeczywisty pomiar i skuteczną

kontrolę, można je w znacznym stopniu ograniczać.

8

6

Maczyńska E., Prystupa M., Rygiel K. „Ile warta jest nieruchomość” Poltext, Warszawa 2007, s.11

7

Walczak A. „Jakie jest ryzyko inwestycji w nieruchomości” – www.egospodarka.pl

8

Z. Dobosiewicz, „Bankowość”, PWN, Warszawa 2003 r., s.133

7

Rezygnacja z podejmowania ryzyka jest z punktu widzenia instytucji finansowej

niemożliwa, ponieważ równałaby się z rezygnacją prowadzenia nastawionej na generowanie

zysku działalności na rynku finansowym.

9

3.Rodzaje ryzyka i sposoby jego ograniczania

Każdej inwestycji towarzyszy ryzyko. Wielkość i rodzaj ryzyka zależy od specyfiki

inwestycji. Nie inaczej jest w przypadku inwestycji w nieruchomości.

Biorąc pod uwagę wiele etapów inwestowania w nieruchomości ryzyko możemy

podzielić na:

1) ryzyka związanie z pozyskaniem nieruchomości

• Ryzyko wyceny – wycena z założenia powinna rzetelnie określać wartość rynkową

nieruchomości, w praktyce bywa jednak różnie. Dlatego aby ograniczyć ryzyko często

zarówno strona kupująca jak i strona sprzedająca niezależnie od siebie zlecają

rzeczoznawcą określenie wartości nieruchomości.

• Ryzyko transakcyjne – jest to ryzyko związane z zawarciem między stronami umowy

umożliwiającej skuteczne i płynne przejęcie nieruchomości. W skrajnych przypadkach,

wystąpienie błędu w zawartej umowie lub niedopełnienie wymogów formalnych może

spowodować nawet unieważnienie zawartej transakcji.

2) ryzyka związane ze sprzedażą nieruchomości

• Ryzyko wyceny i ryzyko transakcyjne

• Ryzyko płynności – nieruchomość ze względu na swoją kapitałochłonność jest aktywem o

małej płynności, co może spowodować duże straty dla sprzedającego. Czas potrzebny na

wyjście z inwestycji bywa bardzo długi.

3) ryzyka związane z wynajmowaniem nieruchomości – ten rodzaj ryzyka można

ograniczyć poprzez odpowiednie zarządzanie.

• Ryzyko

niepozyskania najemców – ograniczyć można poprzez zastosowanie

odpowiedniego marketingu. Jest ono ściśle związane z popytem mieszkaniowym co w

konsekwencji sprawia, że jest jednym z najistotniejszych ryzyk

• Ryzyko nie wywiązania się najemców z warunków umowy najmu – można je ograniczyć

poprzez kontrolę najemcy, a także poprzez odpowiednio skonstruowaną umowę najmu.

9

A. Dmowski, J. Sarnowski, D. Prokopowicz, „Podstawy finansów bankowości” Difin Warszawa 2005r., s.341

8

• Ryzyko utraty wartości nieruchomości wskutek niewłaściwego używania – jest to ryzyko

trudne do przewidzenia, ale można je ograniczyć podobnie jak w powyższym przypadku.

4) inne ryzyka zewnętrzne

• Ryzyko rynkowe – duże straty inwestora mogą być skutkiem zmiany cen nieruchomości,

stawek czynszu, wysokości podatku

• Ryzyko polityczne

• Ryzyko ingerencji państwa w rynek nieruchomości (np.wywłaszczenie nieruchomości na

cele publiczne) – nieruchomość jest nierozerwalnie związana z konkretną lokalizacją, może

więc zatem stać się przedmiotem wywłaszczenia np. na rzecz Skarbu Państwa, czy

jednostek samorządu terytorialnego. Przypadki takie wiążą się oczywiście z wypłatą

odszkodowania na rzecz właściciela wywłaszczanej nieruchomości, jednak istnieje ryzyko,

ż

e wysokość uzyskanego odszkodowania nie będzie adekwatna do wartości rynkowej

nieruchomości.

4. Ryzyko inwestowania w nieruchomości z punktu widzenia inwestycji

deweloperskich

Inwestycje

deweloperskie

należą

do

najbardziej

ryzykownych

działań

przedsiębiorczych, wymagają one zaangażowania bardzo dużego kapitału w celu

wytworzenia produktów, które są bardzo mało mobilne do czasu i miejsca. Poza tym

adresowane są one do relatywnie niewielkiego rynku, na którym przyszły popyt jest bardzo

niepewny.

W przypadku inwestycji deweloperskich podmioty narażone na ryzyko możemy

podzielić ze względu na sytuację, w których:

1) deweloper realizuje inwestycję głównie z funduszy klientów – w tym przypadku

podmiotami narażonymi na ryzyko są zarówno inwestorzy (przyszli lokatorzy, najemcy

mieszkań), a także firma deweloperska.

2) deweloper dokonuje sprzedaży mieszkań (domów) po ich wybudowaniu – w tym wypadku

ryzyko ponosi głównie firma deweloperska. Ryzykiem pośrednim objęte są jednak wszystkie

podmioty współpracujące z firmą deweloperską, np. banki kredytujące, dostawcy materiałów

– ich ryzyko związane jest z niewypłacalnością dewelopera.

Ryzyko w działalności deweloperskiej możemy podzielić na:

1) ryzyko deweloperskie

9

• Trudności z wynajmem lub sprzedażą – jest to ryzyko nie niespełnienia wymogu rynku

przez nieodpowiednią koncepcję inwestycji, np. nie atrakcyjna lokalizacja

• Ryzyko prognozy - wiąże się z niebezpieczeństwem tego, że prognozowane warunki

ramowe założone w różnych analizach, stanowiących podstawę podjęcia decyzji

rozpoczęcia realizacji inwestycji, w rzeczywistości nie istnieją

• Ryzyko planowania - w przypadku, gdy analizy, plany i projekty sporządzone w fazie

koncepcji inwestycji dadzą wynik negatywny i inwestycja nie będzie mogła być

zrealizowana ze względów ekonomicznych, technicznych itp., wykonane uprzednio liczne

prace przygotowawcze staną się nieprzydatne, zaś koszty ich wykonania - stratą, którą

trzeba pokryć z przychodów z innej działalności

2) ryzyko związane z organizacją wewnętrzną firmy – ten rodzaj ryzyka można

zminimalizować poprzez odpowiedni dobór zatrudnionej kadry w firmie deweloperskiej, a

także utrzymywanie wieloletniej współpracy ze stałymi partnerami. Z badań wynika, że

stosunkowo dobrze prosperują na rynku firmy, które mają własne jednostki wykonawcze i

projektowe.

• Ryzyko braku doświadczenia głównych uczestników procesu inwestycyjnego - każdy

inwestor, projektant czy kierownik budowy mimo ogólnego doświadczenia, może okazać

się debiutantem, ponieważ każda nowa inwestycja jest różni się od poprzednich, np.

architekturą, użytymi materiałami

• Ryzyko różnorodności realizatorów – spowodowane jest koniecznością częstego zmieniania

firm w procesie inwestycyjnym i co za tym idzie trudności w skoordynowaniu prac

• Ryzyko selekcji wykonawstwa – możliwość nieodpowiedniego wyboru firm w procesie

inwestycyjnym

3) ryzyko rynkowe – bagatelizowanie tej grupy ryzyka jest najczęstszym z powodów

upadłości firm

• Ryzyko marketingowe - wynika z błędnych założeń do konkretnych projektów,

np.”nietrafiona” z punktu widzenia klientów lokalizacja, cena. Ryzyko ma związek ze

zmieniającymi się opiniami społecznymi.

Ryzyko powstaje w momencie podejmowania różnorodnych decyzji. Wynika to z

faktu, iż w wielu przypadkach nie można trafnie ocenić ani wykluczyć błędów tkwiących w

informacjach a także w ich interpretacji.

10

10

Z. Zawadzka, „Ryzyko bankowe – uwagi ogólne” w pracy zbiorowej „Współczesny bank”

pod redakcją W. L. Jaworskiego, Poltext, Warszawa 2001 r., s.52

10

• Ryzyko reputacji, image firmy – utrzymanie się firmy na rynku budowlanym jest ciężki za

sprawą ciągle rosnącej konkurencji, nawet niewielki potknięcie firmy w środkach

masowego przekazu może być poważnym zagrożeniem. Częstym sposobem na ominięcie

tego rodzaju ryzyka jest częste tworzenie przez tych samych właścicieli różnych firm, o

różnych nazwach.

• Ryzyko konkurencji

4) ryzyko w procedurach prawnych

• Ryzyko w procedurach administracyjnych – ryzyko związane z długością załatwiania

pozwoleń formalnych, np. pozwolenie na budowę, których otrzymanie może się okazać

dłuższe niż przewidywał inwestor

• Ryzyko ze strony otoczenia - prawie każda nowo powstająca inwestycja wzbudza opory

sąsiadów, organizacji ekologicznych, obrońców jakichś wartości. Rozpatrywanie protestów

przez różne organy administracji państwowej lub samorządowej na ogół trwa długo. Gdy

protesty pojawia się dopiero w fazie realizacji budowy, może dojść do wstrzymania procesu

budowlanego, a koszt utrzymania wstrzymanej budowy może być bardzo dotkliwy dla

dewelopera

5) ryzyko związane z wykonawstwem technicznym budowy

• Ryzyko warunków gruntowych i atmosferycznych - jest to ryzyko specyficzne dla

inwestycji budowlanych; często nieudokumentowane zmiany morfologiczne gruntów

wymagają stosowania wzmocnień podłoża i fundamentów, szczególne zagrożenia

występują przy budowie obiektów usytuowanych blisko lub graniczących z istniejącymi

budynkami starymi, wysokimi, o nieznacznym zagłębieniu. Harmonogramy realizacji

opracowywane są dla przeciętnych warunków pogodowych, więc wszelkie odstepstwa

stanowią ryzyko dla terminów i kosztów

• Ryzyko jakości – ma bardzo duże znaczenie, ponieważ nawet bardzo dużym nakładem

kosztów, z reguły nie można uniknąć wszystkich usterek

6) ryzyko finansowania inwestycji

• Ryzyko zmiany cen – związane z nieprzewidzianymi zmianami cen materiałów i usług

• Ryzyko braku środków finansowych - większość firm deweloperskich opiera swą

działalność na wpłatach klientów, co wiąże się z ryzykiem opóźnienia wpłat rat należności

za realizowane etapy, na zerwaniu umowy przez klienta itp.

11

Nawet solidna firma o dobrych fundamentach i wysokiej zdolności płatniczej może w

wyniku splotu różnorodnych czynników, zwłaszcza w obliczu niestabilnych warunków

gospodarowania, utracić zdolność płatniczą.

11

• Ryzyko zmiany stóp procentowych - zagraża deweloperowi w przypadku wysokiego

udziału kapitałów obcych w łącznych kosztach inwestycji; wzrost stóp procentowych często

wiąże się ze spadkiem wartości nieruchomości, co - oprócz wysokich kosztów finansowania

- powoduje dodatkowe obciążenie rentowności inwestycji na skutek niższej przewidywanej

ceny sprzedaży

• Ryzyko kursowe - występuje gdy część płatności dokonywana jest w złotówkach na

podstawie umów zakładających ceny stałe, zaś inna część płatności waloryzowana jest

proporcjonalnie do zmian kursowych innej waluty; może to być związane z zaciągnięciem

kredytu dewizowego lub zawarciem umów sprzedaży lub wynajmu opartych na dolarze,

euro lub marce, podczas gdy koszty inwestycji z reguły rozliczane są w złotówkach,

ewentualnie z uwzględnieniem inflacji.

12

• Ryzyko inflacyjne - występuje w krajach o zmiennej, dość wysokiej inflacji; warto

zapewnić sobie możliwość indeksowania kosztów i przychodów tym samym wskaźnikiem

inflacji

7) ryzyko czasu - Czas zalicza się do najistotniejszych czynników ryzyka w toku procesu

inwestycyjnego w budownictwie. Przekroczenie planowanych okresów realizacji i/lub

ekspozycji rynkowej wiąże się z dodatkowym obciążeniem z tytułu obsługi kredytu, co może

pochłonąć zakładany zysk dewelopera. Powody opóźnień mogą mieć charakter wewnętrzny,

np. zła organizacja zespołu deweloperskiego, lub zewnętrzny, np. długotrwały tryb

uzyskiwania pozwoleń. Przeciągnięcie się w czasie okresu realizacji może spowodować, że

korzystna poprzednio sytuacja na rynku może zmienić się na gorsze.

13

8) ryzyko wzrostu kosztów - Wszystkie przedstawione wyżej rodzaje ryzyka mają

bezpośredni wpływ na wzrost kosztów. Ryzyko wzrostu kosztów wynika przede wszystkim z

długiego okresu realizacji inwestycji deweloperskich, co utrudnia sporządzenie wystarczająco

dokładnej prognozy kosztów we wczesnym stadium procesu inwestycyjnego. W praktyce,

11

J. Grzywacz „Podstawy bankowości – system bankowy, kredyty i rozliczenia, ryzyko i ocena banku,

marketing” Difin Warszawa 2006r., s.136

12

Dominika Biegańka, K.Piotrowska „Ryzyko inwestowania w nieruchomości z punktu widzenia instytucji

deweloperskich”

13

Dominika Biegańka, K.Piotrowska „Ryzyko inwestowania w nieruchomości z punktu widzenia instytucji

deweloperskich”

12

uzyskanie pewności co do ostatecznych kosztów bez zakończenia procesu projektowania nie

jest możliwe.

Podsumowanie

Rozważania czy inwestować na rynku nieruchomości można podsumować

stwierdzeniem, że nie każdy będzie na tym rynku dobrym inwestorem bo w zależności od

przyjętej strategii inwestowania może osiągnąć inne efekty.

W trakcie procesu inwestycyjnego inwestor powinien zdawać sobie sprawę z

wszystkich zagrożeń, jakie mogą napotkać podczas przedsięwzięcia inwestycyjnego.

Umiejętność szacowania ryzyka ma niezwykłe znaczenie zarówno dla firm nowo

powstających, jak i dla firm o dłuższym stażu działania na rynku. Ryzyko każdego

przedsięwzięcia jest inne. Wynika to z niepowtarzalności sytuacji inwestycyjnej.

Ponieważ

ryzyko

inwestowania

jest

odwrotnie

proporcjonalne

do

prawdopodobieństwa wyboru najwłaściwszego rozwiązania, stąd najbardziej ryzykowne

inwestycje mogą dać największe zyski i na odwrót. Dodatkowo, skoro nie każdy z

inwestorów ma taką samą skłonność do ryzyka, oznacza to że nie każdy może liczyć na tak

samo wysokie zyski z inwestycji w nieruchomości.

13

Bibliografia

Literatura:

• Biegańka D, K.Piotrowska „Ryzyko inwestowania w nieruchomości z punktu widzenia

instytucji deweloperskich”

• Bryx M. "Wybrane aspekty inwestowania na rynku nieruchomości w Polsce"

• Bryx M., R. Matkowski: „Inwestycje w nieruchomości” Poltext, Warszawa 2001.

• Dąbrowski, Kirejczyk "Inwestycje deweloperskie"

• Dmowski A., J. Sarnowski, D. Prokopowicz, „Podstawy finansów bankowości” Difin,

Warszawa 2005r.

• Dobosiewicz Z. „Bankowość” PWN, Warszawa 2003 r.

• Grzywacz J. „Podstawy bankowości – system bankowy, kredyty i rozliczenia, ryzyko i

ocena banku, marketing” Difin, Warszawa 2006r.

• Henzel H. „Inwestycje na rynku nieruchomości” Akademia Ekonomiczna w Katowicach,

2004r.

• Mączyńska E., Prystupa M., Rygiel K. „Ile warta jest nieruchomość” Poltext, Warszawa

2007r.

• Zawadzka Z. „Ryzyko bankowe – uwagi ogólne” w pracy zbiorowej „Współczesny bank”

pod redakcją W. L. Jaworskiego, Poltext, Warszawa 2001 r.

Artykuły:

• Hucik Gaicka S. „Ryzyko inwestycji na rynku nieruchomości na podstawie Raportu

Goodman”, „Rynek nieruchomości mieszkaniowych a ryzyko kredytowania hipotecznego”,
„Nieruchomość jako przedmiot inwestowania”- artykuły zamieszczone na
www.inwestycje.pl

• Instytut Funkcjonowania Gospodarki Narodowej, Katedra Inwestycji i Nieruchomości SGH

- "Uwarunkowania rozwoju rynku nieruchomości w Polsce"

• Walczak A. „Jakie jest ryzyko inwestycji w nieruchomości?”- artykuł zamieszczony na

www.egospodarka.pl

• Życie Warszawy „Forum Rynku Nieruchomości” – „Inwestowanie w nieruchomości”
6 listopada 2006 roku