DIAGNOSTYKA
Wykorzystanie badań termowizyjnych
we współczesnej medycynie
Termografia (termowizja) jest nieinwazyjną i bezpieczną metodą diagnostyczną. Pozwala okreslić stan
fizjologiczny badanych tkanek lub narządów na podstawie emitowanego przez nie niewidzialnego pro-
mieniowania podczerwonego. Termografia znalazła szerokie zastosowanie w nowoczesnej medycynie,
lecz w rozpoznawaniu wielu schorzeń jej przydatność jest wciąż niedoceniana.
statnie dwudziestolecie przyniosło promieniowanie cieplne. Jest to promie- rzędu 20 mK, detektor mikrobolometrycz-
Oznaczący postęp w możliwościach niowanie elektromagnetyczne emitowa- ny pozwala uzyskać rozdzielczość rzędu
diagnostycznego obrazowania. Obec- ne przez molekuły materii przy zmianach 65-80 mK. Dostępne są również kamery
nie najbardziej popularnymi metodami ich stanu energetycznego. z niezmiernie dokładną matrycą typu FPA.
są ultrasonografia, rentgenodiagnostyka Padające na układ optyczny promie- Stosowanie dodatkowych technik pomia-
i scyntygrafia, które umożliwiają określe- niowanie podczerwone skupiane jest na rowych pozwala osiągnąć rozdzielczość
nie stanu anatomicznego badanych tkanek powierzchni fotoczułej detektora. W de- termiczną na poziomie nawet 1 mK. Czę-
i narządów. Oprócz tego coraz częściej ko- tektorze następuje zamiana energii pro- stotliwości rejestracji obrazu wynoszą oko-
rzysta się z tomografii komputerowej i ma- mieniowania podczerwonego na sygnał ło 50-400 Hz.
gnetycznego rezonansu jądrowego. Jednak elektryczny i po konwersji na postać cyfro-
metody te często cechuje znaczna szkodli- wą, obraz termiczny obiektu prezentowa- adania termowizyjne stają się coraz
wość i inwazyjność, duży koszt i koniecz- ny jest w postaci kolorowej mapy rozkładu Bbardziej pomocne w analizie czynno-
ność zastosowania wysokospecjalistycz- temperatury, czyli termogramu. ści układu krążenia. W Klinice Chirurgii
nej aparatury. Systemy termowizyjne można podzie- Ogólnej, Naczyniowej i Transplantacyj-
Badaniem, które nie posiada żadnego lić pod względem historycznym i techno- nej Śląskiej Akademii Medycznej w Ka-
z wyżej opisanych ograniczeń, jest termogra- logicznym na: towicach nasz zespół już od kilku lat wy-
fia. Początki termowizji sięgają 1800 roku,  optomechaniczne z zastosowaniem de- korzystuje termografię do oceny zmian
kiedy to angielski fizyk Friedrich Wilhelm tektorów punktowych (pierwsza gene- hemodynamicznych w obrębie kończyn
Herschel rozwinął doświadczenie Izaaka racja), dolnych u chorych ze schorzeniami na-
Newtona z pryzmatem rozszczepiającym  liniowe skanery termowizyjne, czyń obwodowych po zastosowaniu zabie-
światło białe i dowiódł istnienia niewidzial-  z zastosowaniem matryc szczelinowych gów chirurgicznych i fizykalnych w okre-
nego dla człowieka promieniowania elektro- (druga generacja), sie pooperacyjnym. Pozwala to określić,
magnetycznego. Swoje odkrycie Herschel  chłodzone termoelektryczne (efekt Pel- w jakim stopniu wybrane leczenie popra-
nazwał  światłem niewidzialnym , którą to tiera) z pompą Stirlinga lub ciekłym azo- wia warunki krążenia krwi i wpływa na
nazwę póz
niejsi badacze zmienili na  pro- tem, polepszenie trofiki w obrębie kończyny.
mieniowanie podczerwone . W 1833 roku  niechłodzone (trzecia generacja), Jest to doskonałe uzupełnienie standardo-
odkrycie Herschela doczekało się zastoso-  stacjonarne lub przenośne, wej ultrasonografii dopplerowskiej. Termo-
wania praktycznego  opracowano tech-  krótkofalowe (pracujące w zakresie fali wizję najczęściej stosujemy do porówna-
nologiÄ™ wytwarzania pierwszych detekto- 3-5 µm) i dÅ‚ugofalowe (pracujÄ…ce w za- nia stopnia ukrwienia przed i po zabiegu
rów podczerwieni. W 1960 roku w Szwecji kresie fali 8-14 µm), strippingu żyÅ‚y odpiszczelowej i/lub od-
powstała pierwsza kamera termowizyjna  ze zmiennym zakresem odbieranych fal strzałkowej w przypadkach przewlekłej
AGA 600 (prototyp), która ważyła 60 kg (czwarta generacja, w trakcie badań na- niewydolności żylnej oraz plastyki i po-
i była chłodzona ciekłym azotem, lecz ze ukowych). mostowania aortalnego u chorych z miaż-
względu na niską wydajność i znaczny koszt Termografia zajmuje się detekcją i wi- dżycą zarostową tętnic. Dokonujemy rów-
okazała się nieprzydatna do szerszego zasto- zualizacją promieniowania podczerwone- nież monitorowania wpływu stosowanych
sowania w praktyce. W 1966 roku wyprodu- go lub mikrofalowego emitowanego przez w poradni chirurgicznej zabiegów fizykal-
kowano pierwszą seryjną kamerę AGA 660, obiekty. Ludzkie ciało emituje szerokie nych w okresie ambulatoryjnym, zwłasz-
którą skutecznie wykorzystano do celów spektrum promieniowania podczerwone- cza u pacjentów z owrzodzeniami goleni
wojskowych (noktowizor sÅ‚użący do obser- go  pomiÄ™dzy 3 µm a 50 µm. o różnej etiologii lub w przypadku stopy
wacji w warunkach nocnych). Natomiast W nowoczesnej diagnostyce niezmier- cukrzycowej. Dzięki temu możemy obser-
w medycynie termowizję szerzej wykorzy- nie istotnymi czynnikami są dokładność, wować efekt poprawy ukrwienia skórne-
stuje się od kilkunastu lat. czułość i inne parametry pomiarowe. De- go w obrębie całej kończyny, zwłaszcza
Każde ciało, którego temperatura jest tektory chłodzone pompą Stirlinga cha- w okolicach ubytku, co świadczy o przy-
wyższa od zera bezwzględnego, emituje rakteryzują się rozdzielczością termiczną spieszeniu procesu gojenia owrzodzenia
w okresie pooperacyjnym.
hermography (thermal vision) is a non- tion. Thermography is very popular in mo-
obecnej chwili we współpracy Kate-
T-invasive and safety diagnostic method. dern medicine, but it s usefulness in many
Wdry i Zakładu Biofizyki Lekarskiej
This method allows describe the physiolo- illnesses is still not discovered.
ÅšlÄ…skiej Akademii Medycznej w Katowi-
gical status of examined tissues or organs, Key words: thermography, diagnostics,
cach z Instytutem Fizjoterapii Państwowej
based on emitted invisible infra-red radia- physical therapy.
Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej
16 REHABILITACJA W PRAKTYCE 3/2007
DIAGNOSTYKA
w Opolu trwają badania nad zastosowa- termowizji można analizować zaawanso-
niem termowizji w nadzorowaniu popra- wanie choroby Paleta i zespołu Sudecka.
wy warunków hemodynamicznych po Coraz popularniejsze staje się również mo-
zastosowaniu różnych metod kompresjote- nitorowanie zmian w wypadku zespołów
rapii, która jest podstawowym czynnikiem bólowych kręgosłupa, łokcia tenisisty, wad
zapobiegawczym i leczniczym w przypad- postawy czy osteoporozy.
ku przewlekłej niewydolności żylnej. Większość ze znanych schorzeń reu-
Oprócz tego termografię można wyko- matoidalnych charakteryzuje się utratą
rzystać do rozpoznawania zespołu Ray- lub ograniczeniem funkcji zajętego sta-
nauda. Próbę termiczną wykonuje się, wu, bólem i odczynem zapalnym. Każ-
zanurzając obie ręce w wodzie o tempe- dy z tych objawów może być zobrazowa-
raturze 17-20°C na 1 minutÄ™. Temperatura ny termograficznie. Naciek zapalny bÄ™dÄ…
ręki osób zdrowych wraca do stanu wyj- znamionować ogniska hipertermiczne,
ściowego nie póz
niej niż po 10 minutach. natomiast ograniczenie ruchomości sta-
Proces ten przebiega dłużej w przypadku wu i ból  obrazy hipotermiczne. Dlatego
osób chorych. badanie termowizyjne przeprowadza się
W chirurgii naczyniowej i kardiologii w reumatoidalnym zapaleniu stawów, ze-
inwazyjnej inne zastosowania to: ocena sztywniającym zapaleniu stawów kręgo-
procesu gojenia się ran pooperacyjnych słupa i innych artrozach.
lub przepuklin, przesiewowe testy do roz- Termowizja jest pomocna również
poznania zakrzepicy żył, nadzorowanie w diagnostyce wybranych narządów we-
postępów leczenia ostrego zapalenia żył, wnętrznych. Za pomocą badań termogra-
optymalizacja doboru poziomu amputacji ficznych można wykryć lub nadzorować
naczyniowej i monitorowanie zabiegów na przebieg stanu zapalnego narządów śród-
otwartym sercu. miąższowych (wątroba, śledziona i ner-
Jedna z pierwszych dziedzin medycyny, ki) i różnicować pod względem cieplnym
w której zastosowano termowizję, to onko- guzki gruczołu tarczowego. Termowizję
logia. Najlepsze efekty diagnostyczne osią- stosuje się również do dokładnego obra-
gane są w rozpoznawaniu nowotworów zowania stanów zapalnych w obrębie śli-
sutka, charakteryzujących się wczesnym nianek i obwodowych węzłów chłonnych
mikronaczyniowym rozrostem. Nowotwór (szczególnie szyjnych, karkowych, podżu-
może zostać wykryty w postaci ognisk hi- chwowych, nad- i podobojczykowych oraz
pertermicznych. Stanowi to niezmiernie pachowych). Badania te w znaczÄ…cy spo-
czułe uzupełnienie badania ultrasonogra- sób uzupełniają ultrasonografię. Obecnie
ficznego i mammografii. trwajÄ… prace nad termografiÄ… impulsowÄ…,
co w przyszłości pozwoli poszerzyć zakres
uż od kilku lat termografia staje się pod- zastosowań, dokładność i czułość pomiaro-
JstawÄ… nowoczesnej fizjoterapii. Badanie wÄ… oraz analizÄ™ obrazu.
to pozwala dokładnie i obiektywnie dia- Inne wybrane zastosowania badań ter-
gnozować wybrane schorzenia narządu ru- mowizyjnych w medycynie przedstawio-
chu, a także ocenić skuteczność wybranych no w tabeli 1.
metod usprawniania i postęp w rekonwa-
lescencji pacjenta. Termowizja prowadzi DR MED. JAKUB TARADAJ
do wykrycia stanu zapalnego w przebiegu Katedra i Zakład Biofizyki Lekarskiej
zmian w stawach: skroniowo-żuchwowym, Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach
biodrowym, kolanowym i w nasadach dal- Instytut Fizjoterapii Państwowej Medycznej
szych kości udowych u dzieci. Za pomocą Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu
diagnostyka z
renic, kontrola zmian tęczówki,
Okulistyka
rejestracja pigmentacji spojówki, jaskra
choroby przyzębia, ocena materiałów do wypełnień ubytków,
Stomatologia
analiza wpływu laseroterapii
zmiany skórne o podłożu naczyniowym, mikroangiopatie skórne,
Dermatologia
popromienne zapalenie skóry, twardzina skóry, ocena oparzeń
rozległość i charakter zapalenia zatok, skrzywienia przegrody nosa,
Laryngologia
guzy szyi, zapalenia ślinianek i jamy ustnej
Neurologia ocena pourazowa, krwiaki, zespoły bólowe, dyskopatie
Gastroenterologia nieżyt żołądkowo-jelitowy, stany zapalne w alergii pokarmowej
Nefrologia wodonercze, kamica nerkowa
badanie wodniaków jąder, żylaki powrózka nasiennego,
Urologia
śledzenie efektów skręcenia przydatka jądra
Tabela 1. Pozostałe zastosowania termowizji w medycynie
REHABILITACJA W PRAKTYCE 3/2007 17