pobrano z www.sqlmedia.pl
pobrano z www.sqlmedia.pl
pobrano z www.sqlmedia.pl
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpocz cia egzaminu.
WPISUJE ZDAJ CY Miejsce
na naklejk
KOD PESEL
z kodem
dysleksja
EGZAMIN MATURALNY
Z J ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY
MAJ 2012
Instrukcja dla zdaj cego
1. Sprawd , czy arkusz egzaminacyjny zawiera 19 stron.
Ewentualny brak zg o przewodnicz cemu zespo u
nadzoruj cego egzamin.
2. Rozwi zania zada zamie w miejscu na to
przeznaczonym.
3. Pisz czytelnie. U ywaj d ugopisu/pióra tylko z czarnym
Czas pracy:
tuszem/atramentem.
170 minut
4. Nie u ywaj korektora, a b dne zapisy wyra nie przekre l.
5. Pami taj, e zapisy w brudnopisie nie b d oceniane.
6. Mo esz korzysta ze s ownika poprawnej polszczyzny
Liczba punktów
i s ownika ortograficznego.
do uzyskania: 70
7. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój
numer PESEL i przyklej naklejk z kodem.
Cz I ! 20 pkt
8. Nie wpisuj adnych znaków w cz ci przeznaczonej
Cz II ! 50 pkt
dla egzaminatora.
MPO-P1_1P-122
Uk

ad graficzny © CKE 2010
pobrano z www.sqlmedia.pl
2 Egzamin maturalny z j zyka polskiego
Poziom podstawowy
Cz I ! rozumienie czytanego tekstu
Przeczytaj uwa nie tekst, a nast pnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj
tylko na podstawie tekstu i tylko w asnymi s owami ! chyba e w zadaniu polecono inaczej.
Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jeste proszona/y.
WIKIPEDIA, CZYLI JESZCZE NIGDY!
1. Encyklopedie, zw aszcza powszechne, s uwa ane za najbardziej ambitny, najtrudniejszy
rodzaj popularyzacji. Wielotomowe dzie o obejmuj ce ca o wiedzy z najró niejszych
dziedzin, napisane z naukowym rygoryzmem, przeznaczone dla odbiorcy nie tylko
nieznaj cego si na jakiej konkretnej dziedzinie, ale cz sto dopiero pobieraj cego nauki !
czy mo na sobie wyobrazi trudniejsze zadanie?
2. S owo "encyklopedia# pochodzi od greckich s ów enkyklios ! ogólny i paideia !
(wy)kszta cenie. Od lat u ywa si go na okre lenie wydawnictwa informacyjnego
zawieraj cego zbiór wiedzy ogólnej lub z wybranej dziedziny. Pierwsze ksi ki pod takim
tytu em zacz y si pojawia w XVI wieku, cho zbiory o podobnym charakterze,
tyle e inaczej nazywane, by y tworzone ju w staro ytno ci i w redniowieczu.
3. Popularyzatorski charakter, przydatno dla szerokich kr gów u ytkowników, nadawa y
encyklopediom wyj tkowe znaczenie. By y przez wieki tym, czym Internet jest dzi . Trudno
przeceni rol , jak odegra a w historii Wielka Encyklopedia Francuska, wydawana przez
Diderota i d$Alemberta w latach 1751-1780. W tym samym czasie zacz to wydawa kilka
encyklopedii, które kontynuowane s do dzi , jak na przyk ad Encyclopaedia Britannica.
Tworzenie encyklopedii to wielkie przedsi wzi cie organizacyjne, finansowe i edytorskie.
Nowa wersja XV wydania Encyclopaedia Britannica, powsta a w 1974 roku, by a dzie em
przesz o czterech tysi cy autorów ze 131 krajów. Koszt przygotowania (nie licz c kosztów
druku) wyniós 32 miliony ówczesnych dolarów, co przek ada si na sum oko o
100 milionów dolarów dzisiejszych. Mo na powiedzie , e ka de spo ecze stwo ma tak
encyklopedi , na jak je sta , jakiej potrzebuje i jak jest w stanie stworzy , ale te na jak
pozwalaj warunki.
4. Od 15 stycznia 2001 roku realizowany jest bezprecedensowy projekt stworzenia
najwi kszej encyklopedii w dziejach ludzko ci ! Wikipedii, czyli "wolnej encyklopedii, któr
ka dy mo e redagowa #. Inicjatorem tego przedsi wzi cia jest Jimmy Wales, ameryka ski
biznesmen o wielkim, idealistycznym zaci ciu. Nazwa pochodzi z j zyka hawajskiego; "wiki
wiki" to po hawajsku "szybko#. Wales wpad na genialny pomys : zamiast tworzy zespó
specjalistów, który przez dziesi ciolecia budowa by kolejne dzie o encyklopedyczne,
postanowi wykorzysta entuzjazm, dobr wol , a przede wszystkim wiedz milionów
ochotników na ca ym wiecie ! "encyklopedystów# XXI wieku.
5. Dzi Wikipedia istnieje w ponad dwustu wersjach j zykowych, z tego w trzydziestu
dwóch ma ponad 50 tysi cy hase , a w oko o siedemdziesi ciu ! ponad 10 tysi cy.
Najwi ksza jest wersja angielska, zawieraj ca ponad 3 miliony hase . Polska Wikipedia ma
przesz o 600 tysi cy hase i jest czwart co do wielko ci, po angielskiej, niemieckiej
i francuskiej, ale przed hiszpa sk , japo sk , chi sk czy rosyjsk . We wszystkich wersjach
j zykowych Wikipedia zawiera przesz o 10 milionów hase . czne nak ady poniesione przez
Walesa na Wikipedi wynios y zaledwie oko o 500 tys. dolarów. Jimmy Wales nazwa swoje
dzie o "prób stworzenia i rozpowszechnienia wieloj zycznej wolnej encyklopedii
o najwy szym mo liwym poziomie dla ka dej osoby na Ziemi w jej w asnym j zyku#.
Ocenia si , e korzysta z niej oko o siedmiuset milionów u ytkowników rocznie (przez co
rozumie si liczb wej na jej strony, a nie liczb fizycznych osób). Równie imponuj ca
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j zyka polskiego 3
Poziom podstawowy
jak liczba hase , wersji j zykowych i u ytkowników jest liczba autorów. Wikipedi stworzy o
oko o 100 tysi cy autorów. Ich praca nie by a op acana. Jest to chyba najwi kszy "czyn
spo eczny# w dziejach% Ochotniczy zaci g do grona autorów, swoboda tworzenia hase , brak
hierarchicznej redakcji, ucieranie wersji has a w toku sporów i dyskusji, no nik (Internet) ! to
nie jedyne ró nice pomi dzy Wikipedi a tradycyjnymi encyklopediami. Niezwykle wa ne
jest to, e korzysta z niej mo e ka dy za darmo.
6. Ten anarchiczny sposób tworzenia encyklopedii oraz jej darmowy charakter wzbudza y
wielkie emocje, oskar enia, próby dyskredytacji z jednej strony, a deklaracje o prawdziwie
wolno ciowym i demokratycznym sposobie dystrybucji i upowszechniania wiedzy z drugiej.
Prawda le y po obu stronach.
7. Brak kontroli nad standardami hase to najcz stszy zarzut. Obro cy mówi , e ka dy
mo e przecie has o poprawi , u ci li czy rozbudowa . Tylko sk d laik ma wiedzie , które
has o nale y do jakiej kategorii? (Obecnie przy wielu has ach znajduje si uwaga,
e wymagaj one uzupe nienia). Wikipedia pad a te (i pada nadal) ofiar aktów wandalizmu.
Niektórzy lubi umieszcza bazgro y na murach, ama awki w parku czy niszczy
przystanki autobusowe ! inni korzystaj z okazji, by zdewastowa niezabezpieczone has a
w najwi kszych encyklopediach wiata.
8. Niestety, niektóre has a trzeba by o chroni przed swobodnym dost pem pseudoautorów.
Dotyczy to zw aszcza biogramów najbardziej znanych (i kontrowersyjnych) osób oraz
bie cych wydarze politycznych. Ten wandalizm bywa dzie em zaskakuj cych o rodków.
Skandalem zako czy o si ledztwo w sprawie dewastacji stron dotycz cych przeciwników
politycznych prezydenta G. W. Busha. Okaza o si , e niektórych aktów wandalizmu
dokonywano z komputerów znajduj cych si w Bia ym Domu.
9. Inny cz sty zarzut pod adresem Wikipedii to rzekomo "nijaki#, pozbawiony autorskiej
werwy charakter artyku ów, b d cy wynikiem ucierania si pogl dów i kompromisów
zawieranych przez wielu autorów. Có , to zarówno wada, jak i zaleta. Anarchiczny sposób
powstawania tej "ksi gi# wp ywa te na bardzo przypadkowy dobór hase . Nawet w obszernej
polskiej wersji cz sto brakuje artyku ów na, wydawa oby si , bardzo wa ny temat, a mo na
znale szczegó y na temat czego ma o istotnego.
10. Moje osobiste do wiadczenie z u ywaniem i tworzeniem hase w Wikipedii pokazuje,
e jest to ród o informacji niezwykle u yteczne, ale wymagaj ce du ej ostro no ci. Nadaje
si jako szybki i atwy podr czny odno nik, zbiór odsy aczy, który w adnym wypadku
nie mo e by traktowany jako materia ród owy, a tym bardziej nie powinien zast powa
podr cznika czy akademickich rozpraw i monografii. wietne rezultaty przynosi porównanie
tre ci tego samego has a w kilku wersjach j zykowych.
11. Wielki sukces Wikipedii wynika nie tylko z entuzjazmu autorów, niebywa ego
pospolitego ruszenia ludzi chc cych si podzieli swoj wiedz , ale i z tego, co odziedziczono
po poprzednikach. Newton w s ynnym li cie do Hooke$a napisa : "Je li widzia em dalej, to
tylko dlatego, e sta em na ramionach gigantów#. Szybki start projektu by mo liwy dzi ki
wch oni ciu zbiorów hase z kilku encyklopedii i s owników, które sta y si publicznie
dost pne w sieci. Bior c pod uwag popularno Wikipedii, mo na powiedzie , parafrazuj c
Churchilla, e "jeszcze nigdy tak wielu nie zawdzi cza o tak wiele tak nielicznym#.
Pami taj c jednak o wielkiej liczbie autorów, mo e lepiej powiedzie : "Jeszcze nigdy tak
wielu czytelników nie zawdzi cza o tak wiele tak licznym autorom#.
Na podstawie: Stanis aw Bajtlik, Wikipedia, czyli jeszcze nigdy#
[w:] Ksi ki w Tygodniku, "Tygodnik Powszechny#, nr 45/2009
pobrano z www.sqlmedia.pl
4 Egzamin maturalny z j zyka polskiego
Poziom podstawowy
Zadanie 1. (1 pkt)
Na podstawie akapitów 1. i 3. odpowiedz na pytanie, dlaczego tworzenie encyklopedii
powszechnej jest niezwykle trudnym przedsi wzi ciem. Wymie trzy powody.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 2. (1 pkt)
Podaj dwa powody uzasadniaj ce celowo u ycia liczb w akapicie 5.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 3. (1 pkt)
Wymie trzy ró nice mi dzy Wikipedi a tradycyjn encyklopedi .
Lp. Wikipedia Encyklopedia
1.
2.
3.
Zadanie 4. (1 pkt)
Jak funkcj w kompozycji ca ego tekstu pe ni akapit 6.?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 5. (1 pkt)
Wymie dwa powody uzasadniaj ce uznanie przez autora sposobu tworzenia Wikipedii
za anarchiczny.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 6. (2 pkt)
Jakie rodki j zykowe w akapitach 5. i 7. nadaj tekstowi zabarwienie emocjonalne? Okre l
dwa i podaj przyk ad ka dego z nich.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j zyka polskiego 5
Poziom podstawowy
Zadanie 7. (2 pkt)
W akapitach 7.!9. zosta y wyliczone zarzuty formu owane pod adresem Wikipedii. Wymie
dwa, z którymi autor artyku u si zgadza.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 8. (1 pkt)
W akapicie 8. autor pos u y si przyk adem. Wyja nij, jakie zjawisko nim zobrazowa .
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 9. (1 pkt)
Wyja nij, jak autor ocenia Wikipedi jako ród o informacji (akapit 10).
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 10. (1 pkt)
Czym na tle ca ego tekstu wyró nia si sposób formu owania opinii o Wikipedii w akapicie 10.?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 11. (2 pkt)
Wyja nij, jakie funkcje w tek cie pe ni zacytowana w akapicie 11. metafora, któr pos u y
si Newton. Wymie dwie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
6 Egzamin maturalny z j zyka polskiego
Poziom podstawowy
Zadanie 12. (2 pkt)
Ka demu punktowi linearnego planu artyku u przyporz dkuj numery akapitów (pami taj,
e jest to pe ny plan ca ego tekstu, a wi c obejmuje wszystkie akapity).
Numery akapitów
1. Informacje dotycz ce tradycyjnej encyklopedii ....................................................................
2. Historia Wikipedii ..................................................................................................................
3. Niebywa y sukces internetowej encyklopedii ........................................................................
4. Zalety i wady nowego ród a informacji ...............................................................................
5. Subiektywne odczucia autora .................................................................................................
6. Podsumowanie rozwa a .......................................................................................................
Zadanie 13. (2 pkt)
Doko cz zdania, wybieraj c s owa spo ród podanych:
wnioskowanie, definiowanie, porównywanie, przeciwstawienie
1. Zdanie: Encyklopedie to wielotomowe dzie a obejmuj ce ca o wiedzy z najró niejszych
dziedzin jest przyk adem ........................................................................................................
2. Zdanie: Ten anarchiczny sposób tworzenia encyklopedii oraz jej darmowy charakter
wzbudza y wielkie emocje, oskar enia, próby dyskredytacji z jednej strony, a deklaracje
o prawdziwie wolno ciowym i demokratycznym sposobie dystrybucji i upowszechniania
wiedzy z drugiej jest przyk adem ...........................................................................................
3. Zdanie: Bior c pod uwag popularno Wikipedii, mo na powiedzie , [#] e $jeszcze
nigdy tak wielu czytelników nie zawdzi cza o tak wiele tak licznym autorom" jest przyk adem
.................................................................................................................................................
Zadanie 14. (2 pkt)
Uzupe nij tabel , wpisuj c w odpowiedniej rubryce liter "I#, je li zdanie zawiera
informacj , lub liter "O#, je li w zdaniu jest wyra ona opinia.
Lp. Zdanie Odpowied
Pierwsze encyklopedie, ksi ki pod takim tytu em, zacz y si
1.
pojawia w XVI wieku.
Tworzenie encyklopedii to wielkie przedsi wzi cie organizacyjne,
2.
finansowe i edytorskie.
[&] jest to ród o informacji niezwykle u yteczne, ale wymagaj ce
3.
du ej ostro no ci.
wietne rezultaty przynosi porównanie tre ci tego samego has a
4.
w kilku wersjach j zykowych.
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j zyka polskiego 7
Poziom podstawowy
Cz II ! pisanie w asnego tekstu w zwi zku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu.
Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze ni dwie strony (oko o 250 s ów).
Temat 1. Wyja nij symbolik lewej i prawej strony oraz jej znaczenie dla wymowy
utworu, analizuj c przytoczony fragment III cz ci Dziadów Adama
Mickiewicza. Zwró uwag na posta Nowosilcowa i postawy innych bohaterów
wobec niego.
DZIADY, cz III ! Akt I, scena VIII (fragmenty)
LOKAJ
Cz owiek kupca Kanissyna
Czeka i jaki Panu rejestr1 przypomina. [...]
SEKRETARZ
(wstaj c od stolika)
On powiada, e je li Pan zap at zwleka,
On zrobi proces.
SENATOR
Napisz grzecznie, niechaj czeka.
(zamy la si )
A propos2 ! ten Kanissyn ! trzeba mu wzi syna
Pod ledztwo. ! Oj, to ptaszek%
SEKRETARZ
To ma y ch opczyna.
SENATOR
Oni to wszyscy mali, ale patrz w ich serce; !
Najlepiej ogie zgasi , dopóki w iskierce.
SEKRETARZ
Syn Kanissyna w Moskwie.
SENATOR
W Moskwie? ! a, voyez-vous3,
Emisaryjusz klubów. ! Czas zabie e temu,
Wielki czas.
SEKRETARZ
On podobno u kadetów s u y.
SENATOR
U kadetów? ! voyez-vous, on tam wojsko burzy. [...]
Rozumiesz% ! Hej, de urny% ! We dwadzie cia cztery
Godzin wys a kibitk i zabra papiery.
Zreszt ojciec l ka si nie ma przyczyny,
Je li syn dobrowolnie przyzna si do winy. [...]
(Muzyka gra menueta z $Don Juana" ! z lewej strony stoj czynownicy, czyli urz dnicy
i urz dniczki ! z prawej kilku z m odzie y, kilku m odych oficjerów rosyjskich, kilku starych
ubranych po polsku i kilka m odych dam. ! Na rodku menuet. Senator ta czy [&])
1
rejestr ! tu: wykaz d ugów.
2
Ä… propos (fr.) ! w zwi zku z tym, przy sposobno ci.
3
voyez-vous (fr.) ! widzicie.
pobrano z www.sqlmedia.pl
8 Egzamin maturalny z j zyka polskiego
Poziom podstawowy
BAL
SCENA PIEWANA
Z PRAWEJ STRONY
DAMA
Patrz, patrz starego, jak si wije,
Jak sapie, oby skr ci szyj .
(do Senatora)
Jak licznie, lekko ta czysz Pan%
(na stron )
Il crévera dans l`instant4.
M ODY CZ OWIEK
Patrz, jak on asi si i li e,
Wczora mordowa , ta czy dzi ;
Patrz, patrz, jak on oczyma strzy e,
Skacze jak w klatce ry .
DAMA
Wczora mordowa i katowa ,
I tyle krwi niewinnej wyla ;
Patrz, dzisiaj on pazury schowa
I b dzie si przymila .
Z LEWEJ STRONY
KOLLESKI REGESTRATOR5
(do Sowietnika6)
Ta czy Senator, czy widzicie?
Ej, Sowietniku, pód my w tan%
SOWIETNIK
Uwa aj, czy to przyzwoicie,
By ze mn ta czy Pan.
REGESTRATOR
Ale tu znajdziem kilka dam.
SOWIETNIK
Ale nie o to idzie rzecz:
Ja sobie wol ta czy sam
Ni z tob ! pójd e precz.
REGESTRATOR
Sk d e to?
SOWIETNIK
Jestem sowietnikiem.
REGESTRATOR
Ja jestem oficerski syn.
SOWIETNIK
Mój Panie, ja nie ta cz z nikim,
Kto ma tak niski czyn7.
4
Il # (fr.) ! on p knie za chwil .
5
kolleski regestrator (z ros.) ! urz dnik o niskiej randze.
6
sowietnik (z ros.) ! radca, urz dnik o randze wy szej ni kolleski regestrator.
7
czyn ! ranga s u bowa.
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j zyka polskiego 9
Poziom podstawowy
(do Pu kownika)
Pód , Pu kowniku, pód e w taniec,
Widzisz, e ta czy sam Senator. [...]
LEWA STRONA, chórem
DAMY
Ah% Quelle beauté, guelle grâce%8
M CZY NI
Jaka to wietno , przepych jaki%
PRAWA STRONA, chórem
M CZY NI
Ach, otry, szelmy, ach, ajdaki%
eby ich piorun trzas .
SENATOR
(ta cz c, do Gubernatorowej)
Chc zrobi znajomo Starosty,
On pi kn on , córk ma;
Ale zazdro ny !
GUBERNATOR
(bieg c za Senatorem)
To cz ek prosty;
Niech Pan to na nas zda.
(podchodzi do Starosty)
A ona Pa ska?
STAROSTA
W domu siedzi.
GUBERNATOR
A córki?
STAROSTA
Jedn tylko mam.
GUBERNATOROWA
I córka balu nie odwiedzi?
STAROSTA
Nie%
GUBERNATOROWA
Pan tu sam?
STAROSTA
Ja sam.
GUBERNATOR
I ona nie zna Senatora?
STAROSTA
Dla siebie tylko on mam.
GUBERNATOROWA
Chcia am wzi córk Pa sk wczora.
8
Ah% Quelle# (fr.) ! Ach% Co za pi kno , co za gracja.
pobrano z www.sqlmedia.pl
10 Egzamin maturalny z j zyka polskiego
Poziom podstawowy
STAROSTA
Us u no Pani znam.
GUBERNATOR
Tu w menuecie para zbywa,
Senator potrzebuje dam.
STAROSTA
Moja córka w parach nie bywa,
Jej par znajd sam.
GUBERNATOROWA
Mówiono, e ta czy i grywa,
Senator chcia zaprosi sam.
STAROSTA
Widz , e pan Senator wzywa
Na raz po kilka dam.
LEWA STRONA, chórem
Jaka muzyka, jaki piew,
Jak pi knie meblowany dom.
PRAWA STRONA, chórem
Te szelmy z rana pij krew,
A po obiedzie róm9.
SOWIETNIK
(pokazuj c Senatora)
Drze ich, to prawda, lecz zaprasza,
Takiemu da si drze nie al.
STAROSTA
Po turmach siedzi m odzie nasza,
Nam ka i na bal. [...]
PANNA
(ta cz c, do Matki)
Nazbyt ohydni, nazbyt starzy.
MATKA
(z prawej strony)
Je li ci zbrzydn , to go rzu .
SOWIETNIKOWA
(z lewej strony)
Jak mojej córeczce do twarzy.
STAROSTA
Jak od nich rumem czu %
SOWIETNIKOWA DRUGA
(do córki stoj cej obok)
Tylko, Zosie ku, podnie wzrok,
Mo e Senator ci obaczy.
STAROSTA
Je eli o mnie si zahaczy,
Dam r koje ci
(bior c za karabel )
! w bok.
9
róm ! rum.
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j zyka polskiego 11
Poziom podstawowy
LEWA STRONA, chórem
Ach, jaka wietno , przepych jaki%
Ah% Quelle beauté, guelle grâce%
PRAWA STRONA
Ach, szelmy, otry, ach, ajdaki%
eby ich piorun trzas .
Z PRAWEJ STRONY MI DZY M ODZIE
JUSTYN POL10
(do Bestu ewa11, pokazuj c na Senatora)
Chc mu scyzoryk mój w brzuch wsadzi
Lub zamalowa w pysk.
BESTU EW
Có st d, jednego otra zg adzi
Lub obi , co za zysk?
Oni wyszukaj przyczyny,
By uniwersytety znie ,
Krzykn , e ucznie jakubiny,
I wasz m odzie zje .
JUSTYN POL
Lecz on zap aci za m czarnie,
Za tyle krwi i ez.
BESTU EW
Cesarz ma u nas liczne psiarnie,
Có , e ten zdechnie pies.
POL
Nó wierzbi w r ku, pozwól ubi .
BESTU EW
Ostrzegam jeszcze raz%
POL
Pozwól przynajmniej go wyczubi 12.
BESTU EW
A zgubi wszystkich was.
POL
Ach, szelmy, otry, ach, zbrodniarze%
BESTU EW
Musz ciebie wywie za próg.
POL
Czy go to za nas nikt nie skarze?
Nikt si nie pom ci?
(odchodz ku drzwiom)
KS. PIOTR
! Bóg%
(Nagle muzyka si zmienia i gra ari Komandora13)
Adam Mickiewicz, Utwory dramatyczne, Warszawa 1983
10
Justyn Pol ! jeden z filaretów, organizator powstania na Litwie.
11
Bestu ew ! Aleksander Bestu ew; rosyjski poeta i powie ciopisarz; uczestnik powstania dekabrystów.
12
wyczubi ! obi .
13
aria Komandora ! aria pochodz ca z ko cowej sceny opery Mozarta Don Juan (w a c. Don Giovanni);
tytu owy bohater dzie a, zdemoralizowany uwodziciel, zabi Komandora, broni cego czci swojej córki; w finale
opery kamienny pos g Komandora przybywa, aby dokona zemsty.
pobrano z www.sqlmedia.pl
12 Egzamin maturalny z j zyka polskiego
Poziom podstawowy
Temat 2. Porównaj postawy yciowe Izabeli ckiej i Joanny Podborskiej ukazane
w podanych fragmentach Lalki Boles awa Prusa i Ludzi bezdomnych Stefana
eromskiego. Odwo uj c si do znajomo ci utworów, zwró uwag
na okoliczno ci, które mia y wp yw na ukszta towanie osobowo ci bohaterek.
LALKA (fragment)
Ciekawym zjawiskiem by a dusza panny Izabeli.
Gdyby j kto szczerze zapyta : czym jest wiat, a czym ona sama? niezawodnie
odpowiedzia aby, e wiat jest zaczarowanym ogrodem, nape nionym czarodziejskimi
zamkami, a ona ! bogini czy nimf uwi zion w formy cielesne.
Panna Izabela od kolebki y a w wiecie pi knym i nie tylko nadludzkim, ale !
nadnaturalnym. Sypia a w puchach, odziewa a si w jedwabie i hafty, siada a na rze bionych
i wy cie anych hebanach lub palisandrach, pi a z kryszta ów, jada a ze sreber i porcelany
kosztownej jak z oto.
Dla niej nie istnia y pory roku, tylko wiekuista wiosna, pe na agodnego wiat a, ywych
kwiatów i woni. Nie istnia y pory dnia, gdy nieraz przez ca e miesi ce k ad a si spa
o ósmej rano, a jada a obiad o drugiej po pó nocy. Nie istnia y ró nice po o e
jeograficznych, gdy w Pary u, Wiedniu, Rzymie, Berlinie czy Londynie znajdowali si ci
sami ludzie, te same obyczaje, te same sprz ty, a nawet te same potrawy: zupy z wodorostów
Oceanu Spokojnego, ostrygi z Morza Pó nocnego, ryby z Atlantyku albo z Morza
ródziemnego, zwierzyna ze wszystkich krajów, owoce ze wszystkich cz ci wiata. Dla niej
nie istnia a nawet si a ci ko ci, gdy krzes a jej podsuwano, talerze podawano, j sam
na ulicy wieziono, na schody wprowadzano, na góry wnoszono.
Woalka chroni a j od wiatru, kareta od deszczu, sobole od zimna, parasolka i r kawiczki
od s o ca. I tak y a z dnia na dzie , z miesi ca na miesi c, z roku na rok, wy sza nad ludzi,
a nawet nad prawa natury. Dwa razy spotka a j straszna burza, raz w Alpach, drugi ! na Morzu
ródziemnym. Truchleli najodwa niejsi, ale panna Izabela ze miechem przys uchiwa a si
oskotowi druzgotanych ska i trzeszczeniu okr tu, ani przypuszczaj c mo liwo ci
niebezpiecze stwa. Natura urz dzi a dla niej pi kne widowisko z piorunów, kamieni
i morskiego odm tu, jak w innym czasie pokaza a jej ksi yc nad Jeziorem Genewskim albo
nad wodospadem Renu rozdar a chmury, które zakrywa y s o ce. To samo przecie robi
co dzie maszyni ci teatrów i nawet w zdenerwowanych damach nie wywo uj obawy.
Ten wiat wiecznej wiosny, gdzie szele ci y jedwabie, ros y tylko rze bione drzewa,
a glina pokrywa a si artystycznymi malowid ami, ten wiat mia swoj specjaln ludno .
W a ciwymi jego mieszka cami by y ksi niczki i ksi ta, hrabianki i hrabiowie tudzie
bardzo stara i maj tna szlachta obojej p ci. [...] Ca a ta ludno , mi dzy któr ostro nie
przesuwali si wygalonowani lokaje, damy do towarzystwa, ubogie kuzynki i akn cy
wy szych posad kuzyni, ca a ta ludno obchodzi a wieczne wi to. [...]
Poza tym czarodziejskim by jeszcze inny wiat ! zwyczajny. [...]
I jeszcze wiedzia a panna Izabela, e jak w oran eriach rosn kwiaty, a w winnicach
winogrona, tak w tamtym, ni szym wiecie wyrastaj rzeczy jej potrzebne. Stamt d pochodzi
jej wierny Miko aj i Anusia, tam robi rze bione fotele, porcelan , kryszta y i firanki, tam
rodz si froterzy, tapicerowie, ogrodnicy i panny szyj ce suknie. B d c raz w magazynie
kaza a zaprowadzi si do szwalni i bardzo ciekawym wyda si jej widok kilkudziesi ciu
pracownic, które kraja y, fastrygowa y i uk ada y na formach fa dy ubra . By a pewna, e robi
im to wielk przyjemno , poniewa te panny, które bra y jej miar albo przymierza y suknie,
by y zawsze u miechni te i bardzo zainteresowane tym, a eby strój le a na niej dobrze. [...]
W ogóle dla ludzi z ni szego wiata mia a serce yczliwe. Przychodzi y jej na my l s owa
Pisma wi tego: "W pocie czo a pracowa b dziesz#. Widocznie pope nili oni jaki ci ki
grzech, skoro skazano ich na prac ; ale tacy jak ona anio owie nie mogli nie ubolewa nad
ich losem. Tacy jak ona, dla której najwi ksz prac by o dotkni cie elektrycznego dzwonka
albo wydanie rozkazu.
Boles aw Prus, Lalka, Warszawa 1981
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j zyka polskiego 13
Poziom podstawowy
LUDZIE BEZDOMNI (fragment)
5 listopada. Ma o snu, bo dopiero nad ranem zapadam w stan drzemania i dzi a
z wdzi kiem zmok ej kury. Lekcje odbywa am jak ci kie roboty. Zgn bienie dusi, sprawia,
e cz owiek usuwa si , kurczy, n dznieje. Postanowi am z tej dusznej ciasnoty, gdziem by a
zatarasowana przez gorzk wiadomo , si si wydoby . Nie, nie opuszcz Henryka% B d
dwa razy wi cej pracowa a, wezm nowe lekcje, mo e nawet ranne. Niech sko czy cho
jakiekolwiek kursa, to przecie b dzie móg tutaj l ej pracowa . Nigdy nie od a uj ,
e nie zda do politechniki ! ale to trudno. [...]
13 listopada. Wzi am now lekcj . Wcisn am j mi dzy Lipeckich i Zosi K. Nowa
robota jest to przygotowanie dziewczynki, Heni L., do klasy wst pnej na pensj . Nie zna si
jeszcze na niczym. Ani dyktanda, ani tabliczki mno enia, ani adnej rzeczy. Pokój du y,
ciemny jak piwnica, o jednym oknie wychodz cym na ciasny dziedziniec. W tej porze jeszcze
s o ce nie zachodzi, ale tam ju jest wieczór. [...]
Stamt d, wysiedziawszy godzin , p dz co ko skoczy na gumach kaloszowych w g bie
Powi la do Blumów z piln wiadomo ci , e "trybem oznajmuj cym wypowiadamy
czynno ci w stosunku do odno nego podmiotu rzeczywiste ! rozkazuj cym rozkazane
lub zakazane, warunkowym czynno ci tylko mo ebne, przypuszczone, zamierzone...#
Teraz dzie ju jest napchany, formalnie napchany jak torba, lekcjami. Tak si
przyuczy am do systematycznego chodzenia w oznaczonych terminach, e w niedziel ,
trawi c poobiednie godziny lekcyj na czczej gaw dzie albo czytaniu, doznaj co chwila
odruchów przestrachu i zrywam si jak wariatka. Same nogi skacz i wykonywuj jakie
logarytmy kursów na Smocz lub na Dobr . Któ by uwierzy , e ja, n dzny twór kielecki,
dojd kiedy w samym rodku Warszawy do 62 rubli miesi cznego zarobku z wysiewania
po ró nych ulicach tajemnic wiedzy%
17 listopada. [...] Jak e szcz liwe s te damy, które mijam, wolnym krokiem id ce na spacer
czy tam dok d. Tocz mi e, urocze, weso e rozmowy z modnie ubranymi panami. Kto s ci
ludzie? Co oni robi , gdzie mieszkaj ? Nie znam ich wcale. wiat jest taki ma y, taki ciasny,
a taki zarazem olbrzymi% Cz owiek na nim jest to biedny niewolnik, biegaj cy wci t sam
cie k , tam i z powrotem, jak wilanowska kolejka.
Cofn am si my l do miejsc, gdziem dawniej by a, i sam siebie przypomnia am sprzed
lat kilku.
By am wtedy lepsza. Dzi nie mog abym ju tak zam cza si prac , byle "co dobrego
zrobi #. [...]
Mam jeszcze du o entuzjazmu dla dobrych i p on cych natur, dla wszystkich, co si
m cz a pogardzaj z em ukrytym, ale to jest ju inne. Nie wiem, nie mog tego szczerze
wyzna , czy kocham takich ludzi, czy tylko chcia abym i z nimi w szeregu z tego
wyrachowania, e jest to szereg, w którym i najbezpieczniej, bo do zwyci stwa.
Stefan eromski, Ludzie bezdomni, Warszawa 2000
pobrano z www.sqlmedia.pl
14 Egzamin maturalny z j zyka polskiego
Poziom podstawowy
WYPRACOWANIE
na temat nr .....................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j zyka polskiego 15
Poziom podstawowy
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
16 Egzamin maturalny z j zyka polskiego
Poziom podstawowy
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j zyka polskiego 17
Poziom podstawowy
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
18 Egzamin maturalny z j zyka polskiego
Poziom podstawowy
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z j zyka polskiego 19
Poziom podstawowy
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)