WPA
YW WYMIANY GOSPODARCZEJ
Z ZAGRANIC
NA PRODUKCJ
I
DOCHÓD
1
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Wymiana gospodarcza z zagranicą w modelu ruchu okrężnego w
gospodarce oraz systemie rachunkowości dochodu narodowego:
1) Eksport (X)  wytworzone w kraju dobra nabywane przez podmioty
zagraniczne;
2) Import (Z)  dobra wyprodukowane zagranicÄ… i nabywane przez
podmioty krajowe;
3) Saldo dochodów z tytułu własności czynników produkcji
za granicÄ….
2
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Bilans handlowy (saldo eksportu netto):
NX=X-Z
X>Z  nadwyżka handlowa (dodatnie saldo NX)
Z>X  deficyt handlowy (ujemne saldo NX)
3
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

saldo eksportu netto jest wliczane do PKB ujmowanego od strony
dochodów i wydatków;
zatem, także i warunek krótkookresowej równowagi w modelu
popytowym musi uwzględniać NX jako kolejne z
ródło popytu
globalnego:
Y = AD
AD = C + I + G + NX
Y = C + I + G + NX
4
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Kilka dodatkowych pojęć:
bilans płatniczy (BP): zapis wszystkich transakcji podmiotów z danego
kraju z zagranicÄ…;
a) rachunek obrotów bieżących (ROB): zapis obrotów w zakresie
towarów, usług, dochodów z własności (majątkowych) i przekazów
(przede wszystkim  NX) - inaczej: transakcje, które nie tworzą
dodatkowych zobowiązań w przyszłości;
b) rachunek obrotów finansowych/kapitałowych (ROF/ROK): zapis
transakcji kraj/zagranica w zakresie aktywów kapitałowych
(związanych z własnością)  transakcje związane ze sprzedażą lub
5
nabyciem aktywów, na skutek których powstają przyszłe
zobowiÄ…zania.
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Podstawowa zasada BP: saldo na rachunku obrotów bieżących oraz
saldo na rachunku obrotów finansowych sumują się do zera:
ROB + ROF = 0
czyli
ROB = - ROF
óð Dlaczego?
óð A
ączna wartość napływu środków finansowych do gospodarki
danego kraju musi przecież być równa wartości tego, na co ją
wykorzystano!
6
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Można to również przedstawić w postaci równości;
- dopływów środków finansowych do gospodarki danego kraju
(płatności dla tego kraju - za dobra i usługi, dochody czynników produkcji
oraz transfery + płatności za aktywa nabywane w tym kraju przez
podmioty zagraniczne)
- oraz
- Odpływów środków finansowych z danego kraju (płatności na rzecz
reszty świata - za dobra i usługi, dochody czynników produkcji oraz
transfery + płatności za aktywa nabywane przez podmioty krajowe w
innych państwach)
7
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Równość:
- dopływów środków finansowych do gospodarki danego kraju
(płatności dla tego kraju - za dobra i usługi, dochody czynników produkcji
oraz transfery + płatności za aktywa nabywane w tym kraju przez
podmioty zagraniczne)
- dodatnich pozycji ROB + dodatnich pozycji ROF
- oraz
- Odpływów środków finansowych z danego kraju (płatności na rzecz
reszty świata - za dobra i usługi, dochody czynników produkcji oraz
transfery + płatności za aktywa nabywane przez podmioty krajowe w
innych państwach)
- ujemnych pozycji ROB + ujemnych pozycji ROF
8
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Skoro:
Dodatnie pozycje ROB + dodatnie pozycje ROF
=
ujemne pozycje ROB + ujemne pozycje ROF
- To:
- Saldo ROB = - saldo ROF
9
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Saldo na rachunku obrotów bieżących zależy przede wszystkim od
salda wymiany towarowej kraju z zagranicÄ….
Aby zrozumieć kształtowanie się równowagi BP, należałoby
porozmawiać także o determinantach napływu kapitału do gospodarki
(stopy procentowe, kursy walutowe, różnice w poziomach inflacji& .)
A my musimy wrócić do modelu popytowego:
Y = C + I + G + Ex - Im
10
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Co determinuje wielkość eksportu i importu?
popyt na eksport zależy przede wszystkim od sytuacji gospodarczej w
innych krajach  stanowi zatem autonomiczny względem dochodu
krajowego składnik popytu globalnego;
wielkość importu jest natomiast uzależniona od wielkości krajowego
dochodu: najczęściej kiedy rośnie dochód krajowy, ceteris paribus
rośnie również wielkość wydatków podmiotów krajowych na zakup dóbr
i usług wyprodukowanych za granicą.
11
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Co determinuje wielkość eksportu i importu?
krańcowa skłonność do importu  KSI/MPI: informuje, jaką część
każdej dodatkowej jednostki dochodu narodowego podmioty krajowe
chcą wydać na dodatkowy import.
zatem: Z=KSIxY
przypomnijmy, że import jest odpływem, a eksport  dopływem do
ruchu okrężnego:
S + NT + Im = I + G + Ex
12
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

MNOŻNIK W GOSPODARCE OTWARTEJ
Tym razem z każdego złotego dodatkowego dochodu wydatki na dobra
krajowe zwiększa [KSK  =(KSK(1-t)-KSI)] złotych.
"I
KSK " "I
(KSK " "I)" KSK =KSK 2" "I
KSK 2" "I" KSK =KSK 3" "I&
óð Czyli M = 1/1-[KSK(1-t)-KSI] =1/1-KSK(1-t)+KSI.
óð Mnożnik w gospodarce otwartej jest mniejszy niż mnożnik
13
w gospodarce zamkniętej!
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Eksport netto a dochód zapewniający równowagę
óð w gospodarce otwartej:
AD = C + I + G + X  Z
óð X to autonomiczny skÅ‚adnik AD, Z (konkretnie KSI) zmienia kÄ…t
nachylenia krzywej AD (część dochodu krajowego jest wydawana na
dobra wyprodukowane za granicą  odpływ!)
óð wraz ze wzrostem dochodu, popyt na import wzrasta (Z= KSIxY),
lecz eksport, który jest autonomiczny składnikiem popytu
globalnego, pozostaje bez zmian
óð zatem, wraz ze wzrostem dochodu, planowany eksport netto spada 14
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Równowaga na rynku dóbr w gospodarce otwartej
AD
45°ð
AD = C + I + G
E
AD = C + I + G + NX
E
15
Y0
0 Y0
Y
Eksport, import i bilans handlowy
Eksport, import i
bilans handlowy
a)
X, Z
Import
Deficyt
Eksport
Nadwyżka
0
Y
Y
b)
Nadwyżka
0
Y
X - Z
16
Deficytt
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Czy import ogranicza liczbÄ™ miejsc pracy w gospodarce?
óð AD = C = I = G = X - Z
óð ograniczajÄ…c import, możemy sprawić, ze wzroÅ›nie popyt na dobra
krajowe  zatem wzrośnie produkcja i liczba miejsc pracy (niższa
KSI spowoduje, że linia AD stanie się bardziej stroma, a więc
wzrosną AD i Y w punkcie równowagi)
17
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Czynniki wpływające na saldo eksportu netto:
1) Preferencje konsumentów dot. dóbr krajowych i zagranicznych.
2) Dochody konsumentów w kraju i za granicą.
3) Ceny dóbr w kraju i za granicą.
4) Kursy walutowe (umożliwiające zamianę waluty krajowej na waluty
zagraniczne).
5) Koszty międzynarodowego transportu dóbr.
6) Polityka handlu zagranicznego.
18
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

óð Polityka handlowa to różne formy aktywnoÅ›ci ekonomicznej rzÄ…dów
zmierzających do oddziaływania na rozmiary, kierunki oraz strukturę
obrotów w handlu zagranicznym.
óð Polityka wolnego handlu vs protekcjonizm: ugrupowania
integracyjne w gospodarce światowej.
19
WYMIANA GOSPODARCZA Z ZAGRANIC

Instrumenty polityki handlowej
1) Cła - obciążenia podatkowe przy imporcie produktów. Cło specyficzne
(od ilości) stanowi stałą opłatę nakładaną na każdą jednostkę produktu
importowanego, cło od wartości (ad valorem) stanowi opłatę stanowiącą
ułamek wartości produktu importowanego.
2) Ograniczenia ilościowe  kontyngenty, kwoty importowe, embargo.
3) Bariery pozataryfowe  to przepisy administracyjne dyskryminujÄ…ce
towary zagraniczne w porównaniu z krajowymi.
4) Subwencje eksportowe  to różne formy pomocy finansowej, udzielanej
przez państwo krajowym eksporterom w celu wzmocnienia ich pozycji
konkurencyjne wobec producentów zagranicznych.
20
PRODUKCJA FAKTYCZNA A PRODUKCJA POTENCJALNA
óð w krótkim okresie w punkcie
równowagi Y=AD, ale nie zawsze
YE = YP;
óð RóżnicÄ™ miÄ™dzy produkcjÄ…
Y = C+I+G+NX
faktycznÄ… a produkcjÄ… potencjalna
nazywamy lukÄ… PKB:
luka PKB = YE  YP
óð Ujemna luka PKB: YE  YP < 0,
Y
czyli YE < YP.
YE YP
21
Ujemna luka PKB
PRODUKCJA FAKTYCZNA A PRODUKCJA POTENCJALNA
óð w krótkim okresie w punkcie
równowagi Y=AD, ale nie zawsze
YE = YP;
óð RóżnicÄ™ miÄ™dzy produkcjÄ…
Y = C+I+G+NX
faktycznÄ… a produkcjÄ… potencjalna
nazywamy lukÄ… PKB:
luka PKB = YE  YP
óð Dodatnia luka PKB: YE  YP > 0,
Y
czyli YE > YP.
YP
YE
22
Dodatnia luka PKB
PRODUKCJA FAKTYCZNA A PRODUKCJA POTENCJALNA
o Co należy zrobić, by
 zamknąć ujemną lukę PKB?
YP = C +I +G +NX
o Różnicy między YE a YP
towarzyszy  ceteris paribus -
Y = C+I+G+NX
różnica między poziomem
wydatków autonomicznych
ADP
odpowiadajÄ…cych YE a
poziomem wydatków
ADE
autonomicznych
odpowiadajÄ…cych YP
Y
YE YP
23
Ujemna luka PKB
PRODUKCJA FAKTYCZNA A PRODUKCJA POTENCJALNA
o Jeżeli ADE < ADP , to  ceteris
paribus  YE < YP (występuje
YP = C +I +G +NX
ujemna luka PKB);
o Aby zamknąć ujemną lukę
Y = C+I+G+NX
PKB, należy więc doprowadzić
do wzrostu ADE do poziomu
ADP
odpowiadajÄ…cego ADP;
ADE
Y
YE YP
24
Ujemna luka PKB
PRODUKCJA FAKTYCZNA A PRODUKCJA POTENCJALNA
o Różnicę między poziomem
planowanych wydatków
YP = C +I +G +NX
autonomicznych,
zapewniajÄ…cym YP, a
luka deflacyjna
Y = C+I+G+NX
poziomem odpowiadajÄ…cym YE
nazywamy luką wydatków;
ADP
o ujemnej luce PKB (YE < YP)
ADE
odpowiada tzw. luka deflacyjna
 jej  zamknięcie (czyli
odpowiedni wzrost
Y
YE YP
planowanych wydatków
autonomicznych) umożliwia
25
 zamknięcie luki PKB.
Ujemna luka PKB
PRODUKCJA FAKTYCZNA A PRODUKCJA POTENCJALNA
o Co należy zrobić, by  zamknąć
dodatniÄ… lukÄ™ PKB?
o Jak już mówiliśmy, różnicy między
YE a YP towarzyszy  ceteris
paribus -różnica między
Y = C+I+G+NX
poziomem wydatków
autonomicznych
odpowiadajÄ…cych YE a poziomem
ADP wydatków autonomicznych
odpowiadajÄ…cych YP
ADE
Y
YP
YE
26
Dodatnia luka PKB
PRODUKCJA FAKTYCZNA A PRODUKCJA POTENCJALNA
o Jeżeli ADE > ADP , to  ceteris
paribus  YE > YP (występuje
dodatnia luka PKB);
o Aby zamknąć dodatnią lukę PKB,
należy doprowadzić do spadku
Y = C+I+G+NX
ADE do poziomu
odpowiadajÄ…cego ADP;
ADP
ADE
Y
YP
YE
27
Dodatnia luka PKB
PRODUKCJA FAKTYCZNA A PRODUKCJA POTENCJALNA
o Różnicę między poziomem
planowanych wydatków
autonomicznych, zapewniajÄ…cym
YP, a poziomem odpowiadajÄ…cym
YE nazywamy luką wydatków;
Y = C+I+G+NX
o dodatniej luce PKB (YE > YP)
odpowiada tzw. luka inflacyjna 
luka
jej  zamknięcie (czyli odpowiedni
inflacyjna
ADP spadek planowanych wydatków
autonomicznych) umożliwia
ADE
 zamknięcie luki PKB.
Y
YP
YE
28
Dodatnia luka PKB