- po końcówce Nominatiwu poznajemy rodzaj rzeczownika
RZECZOWNIKI
- po końcówce Genetivu - przynależność do deklinacji
I II III IV V
żeński męski, nijaki wszyskie męski, nijaki żeński
Nominativus kto? co? -a -us, -er; -um -różne, -i -us; -u -es
kogo? czego? czyj? -ae
Genetivus -i -is -us -ei
Dativus komu? czemu? -ae -o -i -ui, -u -ei
Accusativus kogo? co? -am -um -em; =N -um, -u -em
Ablativus kim? czym? -

-o -e, -i -u -e
Vocativus o! -a -e, -er; -um =N -us; -u -es
Nominativus kto? co? -ae -i; -a -es; -a (-ia) -us; -ua -es
kogo? czego? czyj? -arum
Genetivus -orum -um, (-ium) -uum -erum
Dativus komu? czemu? -is -is --
bus -ibus (-ubus) -ebus
Accusativus kogo? co? -as -os, -a -es, -a (-ia) -us; -ua -es
Ablativus kim? czym? -is -is --
bus -ibus (-ubus) -ebus
Vocativus o! -ae -i; -a -es, -a (-ia) -us; -ua -es
ZAIMEK pytajny ZAIMEK wskazujący
ZAIMKI względne  który (jaki), która, które
quis, quid?  ten, ta, to
Singularis Singularis Singularis
Nominativus qui, que, quod quis, quid? kto? co? is, ea, id
Genetivus cuius cuius? kogo? czego? eius
Dativus cui cui? komu? czemu? ei
Accusativus quem, quam, quod quem? quid? kogo? co? eum, eam, id
Ablativus quo, qua, quo quo? kim? czym? eo, ea, eo
Pluralis Pluralis
Nominativus qui, quae,quae ei, eae, ea
Genetivus quorum, quarum, quorum eorum, earum, eorum
Dativus quibus eis
Accusativus quos, quas, que eos, eas, ea
Ablativus quibus eis
ZAIMKI osobowe  ja, ty, on
Singularis
JA TY ON
Nominativus ego tu - (ille)
Genetivus mei tui sui
Dativus mihi tibi sibi
Accusativus me te se
Ablativus me te se
Pluralis
MY WY ONI
Nominativus nos vos - (illi)
Genetivus nostri vestri sui
Dativus nobis vobis sibi
nostrum  spośród nas
Accusativus nos vos se
vestrum  spośród was
Ablativus nobis vobis se
ZAIMKI dzierżawcze
Singularis
mój meus, -a, -um
twój tuus, -a, -um
jego, (swój) suus, -a, -um
Pluralis
nasz noster, -a, -um
wasz vester, - a, -um
ich (swój) suus, -a, -um
1/10
CZASOWNIKI
Modi (tryby):
Tempora (czasy):
PRAESENS - teraz
niejszy INDICATIVUS  oznajmujący
IMPERFECTUM  przeszły niedokonany CONIUNCTIVUS  łaczący (przypuszczający)
FUTURUM I  przyszły niedokonany IMPERATIVUS  rozkazujący
PERFECTUM  przeszły dokonany
PLUSQUAMPERF.  zaprzeszły
FUTURUM II  przyszły dokonany
Nomina verbalia (formacje imienne)
INFINITIVUS  bezokolicznik
PARTICIPIUM  imiesłów
GERUNDIVUM (Participium Futuri Passivi)  przymiotnik odsłowny
GERUNDIUM  rzeczownik odsłowny
SUPINUM  celownik odsłowny
kon I: -are; kon II -
re (temat samogłoskowy)
CZASOWNIKI
kon. III -
re (temat spółgłoskowy); kon. IV -ire
ACTIVUM PASSIVUM
-o -i-mus -or -i-mur
Praesens
-i-s -i-tis -e-ris -i-mini (-itur)
I, II, III, (IV)
-i-t -u-nt -i-tur -(u)-ntur
-e-ba-m -e -ba-mus -e -ba-r -e-ba-mur
Imperfectum
-e-ba-s -e -ba-tis -e -ba-ris -e-ba-mini
I, II, III, IV
-e-ba-t -e -ba-nt -e -ba-tur -e -ba-ntur
-bo -bimus -am -emus -bor -bimur -ar -emur
Futurum I
-bis -bitis -es -etis -beris -bimini -eris -emini
I, II, III, IV
-bit -bunt -et -ent -bitur buntur -etur -entur
-v-i -v-imus PPP+sum PPP+sumus
Perfectum
-v-isti -v-istis +es +estis
I, II, III, IV
-v-it -v-erunt +est +sunt
-v-eram -v-eramus PPP+eram PPP+eramus
Plusquamperfect.
-v-eras -v-eratis +eras +eratis
I, II, III, IV
-v-erat -v-erant +erat +erant
-v-ero -v-erimus PPP+ero PPP+erimus
Futurum II
-v-eris -v-eritis +eris +eritis
I, II, III, IV
-v-erit -v-erint +erit +erunt
Tryb rozkazujący tworzy się: sing - odcięcie końcówki, plur - odc. końc +te (I, II, IV) lub -ite (III)
SUPINUM
- celownik odsłowny, występuje tylko w Acc. i Abl.
Tworzenie: Acc.: do tematu praesens dodać: -t-um; Abl.: do tematu praesens dodać: -t-u
Uzywa się go do wyrażenia celu (aby, żeby, ażeby)
Wzór:
I voca-t-um (aby wezwać)
II moni-t-um (aby upomnieć)
III dic-t-um (ażeby powiedzieć)
IV audi-t-um (ażeby usłyszeć)
Niestety, występuje mnóstwo alternacji w tematach i nie sposób się zorientować, jak to utworzyć. Na dodatek w przyrostku też są
wyjątki: przed zębową (np. t, d) -t- zamienia się na -s-. Chyba można przyjąć, ze SUPINUM to wszystkie z końc: -t-um i -s-sum.
PARTICIPIUM PERFECTI PASSIVI (PPP)
- imiesłów bierny cz. przeszłego dokonanego,
Odmienia się tak jak przymiotnik. Służy do tworzenia Indicativus Passivum czasów: Perfectum, Plusquamperfectum i
Futurum II
Tworzenie: do SUPINUM dodać końcówki rodzajowe: (sing) -us, -a, -um; (plur) -i, -ae, -a
np.: amat-us (pokochany)
Ważne!: PPP musi być tworzone w odpowiedniej liczbie: singularis lub pluralis.
2/10
CONIUNCTIVUS
tryb przypuszczający: nie ma coniunctivus dla obu futuri
CONIUNCTIVUS
 niech ,  oby ,  -byśmy
ACTIVUM PASSIVUM
Końcówki takie -m -mus -r -mur
jak w Ind praes, z -s -tis -ris -mini
wyjątkiem I osoby -t -nt -tur -ntur
CONIUNCTIVUS I kon: od infinitivu praes act. odciąć końcówkę oraz -a-, dodać -e- i końc. osobowe;
PRAESENTIS
II, II, IV kon: od infinitivu praes act. odciąć końcówkę, dodać -a- i końc. osobowe
-e-m -e-mus -e-r -e -mur
I -e-s -e-tis -e-ris -e -mini
-e-t -e-nt -e-tur -e -ntur
Np.: 1 os.: orna-re orn-e-m Np.: 1 os.: orna-re orn-e-r
(zdobiłbym, mógłbym zdobić); (byłbym, mógłbym być ozdobiony)
-a-m -a-mus -a-r -a-mur
II, III, IV -a-s -a-tis -a-ris -a-mini
-a-t -a-nt -a-tur -a-ntur
Np.: 1 os.: dele-re dele-a-m Np.: 1 os.: dele-re dele-a-r
(niszczyłbym, obym niszczył); (byłbym, mógłbym być niszczony)
Np.: 1 os.:puni-re puni-a-m Np.: 1 os.:puni-re puni-a-r
(karałbym, mógłbym karać, obym karał) (byłbym, mógłbym być, obym był ukarany)
CONIUNCTIVUS
Wszystkie koniugacje: do infinitivu dodać końc. osobowe
IMPERFECTI
-m -mus -r -mur
I, II, III, IV -s -tis -ris -mini
-t -nt -tur -ntur
Np.: 1 os.: orna-re orna-re-m Np.: 1 os.: orna-re orna-re-r
(ozdobiłbym); (byłbym ozdobiony)
Np.: 1 os.: dele-re dele-re-m Np.: 1 os.: dele-re dele-re-r
(zniszczyłbym); (byłbym zniszczony);
Futurum I
CONIUNCTIVUS Activi: od tematu PERFECTI odciąć -i-,
Passivi: PPP + con. praesentis ESSE
PERFECTI
dodać -eri- + końc. osobowe activi
-eri-m - eri-mus PPP+sim PPP+simus
- eri-s - eri-tis +sis +sitis
- eri-t - eri -nt +sit +sint
Np.: 1 os.: ornav-i ornav-eri-m Np.: 1 os.: ornatus, -
Np.: 1 os.: ornati, -
(byłbym ozdobił); a, -um sim
ae, -a simus
Np.: 1 os.: delev-i delev-eri-m (byłbym [został]
(bylibyśmy [zostali]
(byłbym niszczył); ozdobiony)
ozdobieni);
CONIUNCTIVUS Activi: do tematu PERFECTI dodać -isse- +
Passivi: PPP + con. imperfecti ESSE
PLUSQAMPERF.
końc. osobowe activi
-isse-m -isse-mus PPP+essem PPP+essemus
- isse-s -isse-tis +esses +essetis
- isse-t -isse-nt +esset +essent
Np.: 1 os.: ornav-i ornav-isse-m Np.: 1 os.: ornatus, -
Np.: 1 os.: ornati, -
(byłbym ozdobił); a, um essem
ae, -a essemus
Np.: 1 os.: delev-i delev-isse-m (byłbym został
(bylibyśmy zostali
(byłbym zniszczył); ozdobiony)
ozdobieni);
Futurum II
3/10
infinitivus ESSE:
Inf. praes.:esse (być, że jest, ze są)
Inf. fut.: futurus, -a, -um esse (że będę, będzie, będą)
Inf. perf.: fuisse (że byłem, był, byli)
indicativus ESSE
Praesens Imperfectum Futurum I Perfectum Plusquamperf Futurum II
sum sumus eram eramus ero erimus fu-i fu-imus fu-eram fu-eramus fu-ero fu-erimus
es estis eras eratis eris eritis fu-isti fu-istis fu-eras fu-eratis fu-eris fu-eritis
est sunt erat erant erit erunt fu-it fu-erunt fu-erat fu-erant fu-erit fu-erint
imperativus ESSE
imperativus praesentis activi
3. es! (bądz
) este! (bądz
cie)
imperativus fut. activi
2. es-to (bądz
że!) estote (bądz
cież!)
3.es-to (niech będzie) s-u-nto (niech będą)
coniunctivus ESSE (byłbym, obym był)
Praesens Imperfectum Fut I Perfectum Plusquamperf Fut II
si-m si-mus esse-m esse-mus fueri-m fueri-mus fuisse-m fuisse-mus
si-s si-tis esse-s esse-tis fueri-s fueri-tis fuisse-s fuisse-tis
si-t si-nt esse-t esse-nt fueri-t fueri-nt fuisse-t fuisse-nt
dod do tematu es cechy -se-
dod do tematu s cechy -i- fu-eri+końcówki osobowe fuisse+końcówki osobowe
oraz końcówek osobowych brak brak
oraz końcówek osobowych praesens praesens
praes.
PARTICIPIUM (imiesłów)
imiesłów
PARICIPIUM
Participium mają czasy: Praesens, Futurum i Perfectum
ACTIVUM PASSIVUM
PART.
temat praesentis + (I, II)-ns, (III, IV): -e-ns Nie ma
PRAESENTIS
I N. lauda-ns (chwaląc[y]), G. lauda-nt-is
odmiana wg. III
II N. tene-ns (trzymając[y]), G. tene-nt-is
deklinalcji
III N. leg-e-ns (czytając[y]), G. leg-e-nt-is
samogłoskowej
IV N. puni-e-ns (karząc[y]), G. puni-e-nt-is
[GERUNDIVUM]:
PART. FUTURI I do tematu supinum + urus, - ura, -urum tem. praes. + -nd- (-e-nd-) + (nom. sing) -us, -a, -um;
+ (nom. plur) -i, -ae, -a
laudat-urus, -ura, -urum lauda-nd-us, -a, -um
I
(mający [zamiar] chwalić; ten, który będzie chwalił) (mający być chwalony, godny pochwalenia)
monit-urus -urus, -ura, -urum mone-nd-us, -a, -um
II
odmiana wg.
(mający [zamiar] napominać, ten, który będzie...) (mający być napominany, godny...)
dekl I (-a)
lect-urus, -ura, -urum leg-e-nd-us, -a, -um
i II (-us, -um)
III
(mający [zamiar] czytać; ten, który będzie...) (mający być czytany, godny...)
audi-e-nd-us, -a, -um
audit-urus, -ura, -urum
IV
(mający [zamiar] słuchać; ten, który będzie...) (mający być słuchany, godny...)
Temat SUPINI + (nom. sing) -us, -a, -um;
PART. PERFECTI nie ma
+ (nom. plur) -i, -ae, -a
I orna-t-us, -a, -um (ozdobiony, -a, -e)
odmiana wg.
II mone-t-us, a, um (napomniany)
dekl I (-a)
III lege-t-us, a, um (przeczytany)
i II (-us, -um)
IV audi-t-us, a, um (usłyszany)
4/10
INFINITIVUS
Infinitivus mają czasy: praesens, Futurum i Perfectum
INFINITIVUS
ACTIVUM PASSIVUM
INF.
-re -ri, -i
PRAESENTIS
I orna-re (ozdabiać) orna-ri (być ozdabianym)
II mone-re (napominać) mone-ri (być upominanym)
III leg-e-re (czytać, zbierać), mitt-e-re (wysyłać) leg-i, (być czytanym), mitt-i (być wysyłanym)
IV audi-re (słyszeć) audi-ri (być słyszanym)
Passivi: supinum + iri
INF. FUTURUM I Activi: participium futuri activi + esse
(nieodmienny)!
ornat-urus, -ura, -urum esse ortatum iri
I
że będę (będziesz itd.) ozdabiał, że ozdobię że będę (będziesz itd.) ozdobiony
monit-urus, -ura, -urum esse monitum iri
II
że będę napominał, że napomnę że będę (będziesz itd.) napomniany
lect-urus, -ura, -urum esse lectum iri
III
że będę czytał. że przeczytam że będę (będziesz itd.) przeczytany
audit-urus, -ura, -urum auditum iri
IV
(że będę słuchał, że wysłucham) że będę (będziesz itd.) wysłuchany
INF.
Activi: temat PERFECTI + -isse Passivi: PPP + ESSE
PERFECTUM
I orna-v-isse (że ozdobiłem, -łeś) orna-t-us, -a, -um esse (że zostałem ozdobiony)
II mone-v-isse (że napominałem, -łeś) mone-t-us, a, um esse (że zostałem napomniany)
III leg-isse (że czytałem, -łeś) lec-t-us, a, um esse (że zostałem przeczytany)
IV audi-v-isse (że usłyszałem, -łeś) audi-t-us, a, um esse (że zostałem usłyszany)
GERUNDIUM
(rzeczownik odsłowny)
tworzenie od tematu praesentis: cecha -nd- (dla I i II dekl) i -end- (dla III i IV dekl)+ końcówki przypadków II dekl
singularis.
Gerundium ma tylko r. nijaki,
nie ma Nom., zamiast niego infinitivus.
I II III IV
N. laudare lege-re cape-re audi-re
chwalenie czytanie chwytanie słuchanie
G. lauda-nd-i lege-nd-i cap-i-e-nd-i audi-e-nd-i
chwalenia chwytania
D. lauda-nd-o cap-i-e-nd-o audi-e-nd-o
dla chwalenia
Acc. ad lauda-nd-um ad cap-i-e-nd-um
do, w celu chwalenia
Abl. lauda-nd-o cap-i-e-nd-o
chwaleniem, chwaląc
Jak odróżnić Gerundium od Gerundivum (Part. Fut. Passivi):
1. Kontekst zdania
2. Gerundium odmienia się tylko w II dekl i tylko w singularis
3. Gerundivum (Part. Fut. Passivi) występuje często w składni Coniugatio Periphrastica Passiva, a wtedy towarzyszy
mu odmieniane ESSE
4. Accusativus Gerundium w Accusativie ma ad
5. Ostatecznie róznica znaczeń nie jest tak wielka: Gerundivum może pełnić funkcję Gerundium
Np. Exercitus ad urbem occupandam contendit. - to jest Gerundivum, ale tlumaczymy jak Gerundium.
Wojsko wyruszyło (perfectum) na zdobywanie (w celu zdobycia) miasta.
5/10
ACI - ACCUSATIVUS CUM INFINITIVO
(biernik z bezokolicznikiem)
Accusativus + Infinitivus + verbum regens.
accustativus tłumaczymy jak mianownik!
infinitivus tłumaczymy w: osobie, liczbie i rodzaju dostosowanych do podmiotu
łącznik: że, żeby, aby
ACI jest konstrukcją, którą tłumaczymy jako zdanie dopełnieniowe lub podmiotowe. W takim zdaniu Infinitivus staje
się orzeczeniem a Accusativus podmiotem. Czasownik, od którego zależy cała konstrukcja, nazywamy VERBUM
REGENS (słowo rządzące). W Accusativie występuje najczęściej rzeczownik lub zaimek.
Do wyrażania czynności teraz
niejszej służy Infinitivius Praesentis Activi i Passivi (nieodmienne):
Puerum currere video
(widzę, że chłopiec biegnie)
accusativus inf. praesentis activi
Puerum laudari scio
(wiem, że chłopiec jest
chwalony)
accusativus inf. praesentis passivi
dla czynności przeszłej lub przyszłej Infinitivus Perfecti Activi
Puerum cucurrisse scio
(wiem, że chłopiec biegł)
accusativus inf. perfecti activi
i Passivi (odmienne - tu ma być a Accusativie)
Puerum laudatum esse scio
(wiem, że chłopiec był
inf. perfecti passivi (w Acc
chwalony)
accusativus
l.poj)
Pueros laudatos esse scimus
(wiem, że chłopiec był
inf. perfecti passivi (w Acc
chwalony)
accusativus
l.mn.)
Infinitivus Futuri wyraża czynność póz
niejszą
W skrócie:
odmienia się tylko Inf fut. Act oraz Inf. Perfectum passivi. Wobec tego w składni ACI będą one w Accusativie.
Końcówki podmiotów i czasowników w składni ACI wyglądają następująco:
FORMACJE W ACCUSATIVIE
rodzaj
podmiot Inf fut. Act Inf. Perfectum passivi
singularis
męski -um (II), -em (III) orna-t-ur-um (-em) esse orna-t-um (-em) esse
żeński -am -t-ur-am esse -t-am, esse
nijaki -um (II), -em (III) -t -ur-um (-em) esse -t-um (-em) esse
(że ozdobi, że będzie ozdabiać) (że został ozdobiony)
pluralis
męski -os (II), -es (III) orna-t-ur-os (-es) esse orna-t-os (-es) esse
żeński -as -t -ur-as esse orna-t-as esse
nijaki -a -t-ur-a esse orna-t-a esse
(że ozdobią) (że będą ozdobieni)
6/10
ABLATIVUS ABSOLUTUS
(gdy, ponieważ, pomimo że, chociaż, jeśli)
Ablativus + participium praesentis lub participium perfecti (w ablativie)
(jeśli są wątpliwości, szukać rzeczownika w Ablativie!)
- bezspójnikowy sposób wyrażania okolicznika, nie precyzuje, jakie to zdanie okolicznikowe
jeśli przy rzeczowniku występuje:
Participium Praesentis - czynność równoczesna z czynnoscią zdania nadrzędnego;
Participium Perfecti - czynność wcześniejsza od czynności zd. nadrzędnego
Ablativus + participium praesentis
(uwaga! Part. Praes odmienia się wg. III, więc końcówki: -e [sing.], -ibus [plur])
Romulo regnante bellum cum Sabinis fuit. (Gdy Romulus panował, była wojna z Sabinami lub: Za rządów Romulusa...)
Graeci advienientibus Persis Thermopylas occupaverunt. (Gdy nadchodzili Persowie, Grecy zajęli Termopile)
Lesbia praesente viro mala verba mihi dixit. (Lesbia w obecności męża powiedziała mi przykre słowa)
Alienos agros irrigas, tuis sitientibus? (Nawadniasz cudze pola, chociaż twoje są suche?)
Ablativus + participium perfecti
(uwaga! Part. Perfecti odmienia się wg. I i II, więc końcówki: I -a [sing.], -is [plur])
II -o [sing.], -is [plur]
Exactis regibus Valerius consul fuit. (Kiedy królowie zostali wypędzeni, konsulem był... lub: Po wypędzeniu królów...)
Imperator hostibus victis in castra properavit. (Gdy wrogowie zostali pokonani, imperator podażył do obozu)
Etiam sanato vulnere cicatrix manet. (Chociaż rana została zaleczona, blizna pozostaje, lub: Nawet po zaleczeniu...)
Utroque consule occiso dictator nominate est. (Ponieważ jeden i drugi konsul został zabity, mianowano dyktatora)
CONIUGATIO PERIPHRASTICA ACTIVA
(koniugacja omowna czynna - mam, mam zamiar)
odmieniane (Nom sing i Nom. plur) Participium Futuri Activi (-urus, -ura, -urum) + odmieniane ESSE
lecturus sum librum (mam [zamiar] czytać książkę)
lecturus eram (miałem [zamiar] czytać
lecturi eramus (mieliśmy [zamiar] czytać)
signum daturus erat (miał [zamiar] dać hasło)
CONIUGATIO PERIPHRASTICA PASSIVA
(koniugacja omowna bierna - muszę, powinienem)
odmieniane (Nom sing i Nom. plur) Participium Futuri Passivi (-e-nd-us, --e-nd-a, -e-nd-um) + odmieniane ESSE
7/10
CONSECUTIO TEMPORUM
(następstwo czasów w zd. złożonych)
Polega na tym, że gdy zdanie nadrzędne jest w jakimś czasie, to w zdaniu podrzędnym będzie okreslony coniunctivus
czasy w zd. nadrzędnym czynność w zd. podrzędnym
równoczesna wcześniejsza póz
niejsza
Praesens
interrogo (pytam)
Con. praesentis Con. Perfecti Con. -urus sim
Futurum I
Czasy główne
quid facias? quid faceris? quid facturus sis?
interrogabo (zapytam)
co robisz? co zrobiłeś? co zrobisz?
Futurum II
interrogavero (zapytam)
Imperfectum
interrogabam (pytałem)
Con. Imperfecti Con. Plusquamperf. Con. -urus essem
Perfectum
Czasy historyczne
guid faceres? quid fecisses quid facturus esses
interrogavi (zapytałem)
co robisz? co zrobiłeś? co zrobisz?
Plusquamperfectum
interrogaveram (zapyt. byłem)
Dla czynności póz
niejszej stosowane sa specyficzne rodz coniunctivu
Czasy główne: Con. -urus sim (odmienny)
To Coniunctivus praes. coniugationis periphrastica activa.
Tworzenie: Part. Fut. I (odmieniony) + Con. Praesentis ESSE (odmieniony)
sim simus
Np. w Nomiativie -urus, -ura, -urum + sis sitis
sit sint
Czasy historyczne: Con -urus essem (odmienny)
To Coniunctivus imperfecti coniugationis periphrastica activa.
Tworzenie: Part. Fut. I (odmieniony) + Con. Imperfecti ESSE (odmieniony)
essem essemus
Np. w Nomiativie -urus, -ura, -urum + esses essetis
esset essent
ZDANIA Z CUM
CUM HISTORICUM - zd. podrzędne czasowe (gdy, podczas gdy, po tym jak)
W zdaniu nadrzędnymorzeczenie musi byćtylko w czasach przeszłych
- dla wyrażenia czynności równoczesnej z czynnością zd nadrzędnego - Coniunctivus Imperfecti Activi
- dla wyrażenia czynności wcześniejszej od czynności zd nadrzędnego - Coniunctivus Plusquamperfecti Activi
CUM TEMPORALE
CUM CASUALE - zd. podrzędne przyczynowe (ponieważ, chociaż)
Tłumaczenie tak jak CONSECUTIO TEMPORUM
CUM CONCESSIVUM - zd. podrzędne przyzwalające (chociaż, jakkolwiek)
Tłumaczenie tak jak CONSECUTIO TEMPORUM
Ułatwienie: tu często w zdaniu nadrzędnym występuje tamen, atamen (jednak, a jednak, przecież)
Cum ... tamen ... - Chociaż ... jednak ...
ZDANIA Z UT
UT FINALE - celowe (w jakim celu?)
UT OBIECTIVUM - dopełnieniowe (co?, czego?)
- gdy w zd. nadrzędnym jest czas główny, to w podrzędnym orzeczenie jest w Coniunctivus Praesentis
- gdy w zd. nadrzędnym jest czas hist.., to w podrzędnym orzeczenie jest w Coniunctivus Imperfecti
Ułatwienie - tłumaczenie i częste zwroty: aby, ażeby, żeby; ne - żeby nie, aby nie; neve, neu - i ażeby nie, i aby nie
UT CONSECUTIVUM - skutkowe
Orzeczenie:
- jeśli skutek dot. teraz
niejszości (trwa) w Coniunctivus Praesentis
- jeśli skutek dot. przeszłości w Con. Perfecti lub Con. Imperfecti
Nie obowiązuje consecutio temporum! (tzn. że nie ważne jaki jest czas. zd. nadrzędnego)
Ułatwienie: w zdaniu nadrzędnym występuje zwykle: ita, sic, - tak, tam - tak, tak bardzo, adeo - do tego stopnia, tantus
- tak wielki, tantum, tantopere - tak bardzo, talis - taki, tot - tylu.
8/10
zaimki przymiotne  NULLUS, -A, -UM zaimek NEMO, NIHIL
(żaden, żadna, żadne) (nikt, nic)
Odmiana podobna do przymiotnikowej,
z wyj Gen. i Dat.
Singularis Singularis
Nominativus nullus, -a, -um nemo
Genetivus null-ius nullius
Dativus null-i nemini
Accusativus nullum, nullam, nullum neminem
Ablativus nullo, nulla, nullo nullo
Pluralis Pluralis
Nominativus nulli, nullae, nulla nihil
Genetivus null-orum nullius rei
Dativus null-is nulli rei
Accusativus nullos, nullas, nulla nihil
Ablativus nullis nulla re
STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW REGULARNYCH
Comparativus r m i ż tworzy się przez dodanie do tematu gen. sing. końc. -ior, a rodz. niajki: -ius
Superlativus: dodanie do tematu gen. sing.: -issimus, -a, -um lub (dla zakończonych na -er): -rimus, -a, um
positivus comparativus superlativus
Nom. Gen.
altus, alt-i alt-ior, alt-ior, alt-ius alt-issimus, -a, -um
-a, -um
wysoki
prudens prudent-is prudent-ior, prudent-ior, prudent-ius prudent-issimus, -a, -um
-a, -um
gravis gravis grav-ior, grav-ior, grav-ius gravissimus, -a, -um
pulcher, pulchr-i pulchr-ior, pulchr-ior, pulchr-ius pulcher-rimus, -a, -um
-a, -um
STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW NIEREGULARNYCH
positivus comparativus superlativus
bonus, -a, -um melior, melior, melius optimus, -a, -um
dobry
malus, -a, -um peior, peior, peius pessimus, -a, -um
zły
magnus, -a, -um maior, maior, maius maximus, -a, -um
wielki
parvus, -a, -um minor, minor, minus minimus, -a, -um
mały
multus, -a, -um
liczny
plures, plures, plura plurimi, -ae, -a
multi, -ae, -um
liczni, wielu
propinquus, -a -um propior, propior, propius proximus, -a, -um
bliski
PRZYIMKI - w łac. łączą się z Abl. lub Acc.
Z Abl.
ab (a) - od (ab+ ablativus= zdanie w stronie biernej np.:Multi libri ab me leguntur)
ex (e) - z (czegoś, skądś) np.: z lasu,
de - od, z (z góry na dół)
in - w (na pyt. gdzie? kiedy?) do (miejsce)
cum - z kimś (np.: mecum =cum me)
sine - bez (np.: sine causa - bez powodu)
sub - pod
Z Acc, np.: ad - do
9/10
Sposób tłumaczenia zdań (najprostszych):
W zdaniu w orzeczniku występuje najpierw rzeczownik, następnie przymiotnik. Czyli: przedmiot + jego określenie, np.
Tulia puella Romana est.
Orzecznik i podmiot są często w tym samym przypadku.
Kolejność tłumaczenia:
1. znalez
ć czasownik
2. wyszukać podmiot w mianowniku i tej samej liczbie co czasownik
3. rzeczownik i przymiotnik w tej samej liczbie, przypadku i rodzaju.
10/10