1. Cele przedsiębiorstwa a zarządzanie finansami firmy
Gospodarka rynkowa jest gospodarką pieniężną, zarówno w wymiarze makro-, jak i mikroekonomicznym. W
szczególności pieniężny charakter gospodarowania dotyczy przedsiębiorstw. Pieniądz warunkuje i determinuje ich
funkcjonowanie czego przykładem są
procesy gromadzenia kapitału,
konieczność porównywania osiąganych dochodów pieniężnych z ponoszonymi wydatkami bieżącymi czy
kapitałowymi w toku funkcjonowania przedsiębiorstwa,
mające pieniężny wymiar przyczyny, jak i konsekwencje ewentualnego bankructwa.
Cel przedsiębiorstwa ma też wymiar pieniężny.
Tradycyjne sformułowanie celu przedsiębiorstwa: maksymalizacja zysku. W koncepcji tej nie bierze się pod
uwagę wpływu decyzji długookresowych na kształtowanie się wartości akcji firmy na rynku kapitałowym, czyli nie
uwzględnia się ryzyka związanego z tymi decyzjami, którego poziom są skłonni zaakceptować akcjonariusze oraz
rozkładu dochodów w czasie.
Współczesne sformułowanie podstawowego, długookresowego celu przedsiębiorstwa: maksymalizacja
finansowych korzyści właścicieli, oznaczająca praktycznie maksymalizację ich majątku. Działanie firmy ma być
sposobem pomnażania zaangażowanego majątku i w związku z tym istotą funkcjonowania firmy jest stałe
poszukiwanie wszelkich możliwości osiągania tego celu.
Dla potrzeb procesu decyzyjnego tak sformułowany cel jest zbyt mało sformalizowany, aby mógł pełnić rolę
praktycznego weryfikatora podejmowanych decyzji i ich efektywności. Należy więc sformułować taki cel, który
będąc równoważny z celem głównym, pozwoli na praktyczne wykorzystywanie w procedurach decyzyjnych oraz
na ocenę efektywności zarządzania. W toku weryfikacji funkcjonowania przedsiębiorstw w rozwiniętej gospodarce
rynkowej uznano, że ogólnie sformułowanemu celowi odpowiada maksymalizacja rynkowej wartości firmy, a w
szczególności maksymalizacja rynkowej wartości akcji, w dłuższym okresie.
Istotnym elementem procesu zarządzania przedsiębiorstwem, mającym prowadzić do realizowania celu firmy,
jest zarządzanie finansami, czyli wszelkimi zjawiskami i procesami finansowymi zachodzącymi w firmie. Proces
zarządzania finansami firmy może być rozpatrywany z punktu widzenia różnych kryteriów:
funkcjonalnego wyznaczającego podział na dwa zasadnicze typy procesów finansowych: procesy gromadzenia
(pozyskiwania) kapitału i procesy wykorzystywania kapitału,
podmiotowego określającego zakres podejmowanych decyzji w ramach struktury organizacyjnej,
przedmiotowego wyznaczającego podział na poszczególne zagadnienia, takie jak: działalność bieżąca,
rozwojowa, planowanie, analiza finansowa.
2. Funkcje w zarządzaniu finansami firmy
Głównymi funkcjami osób odpowiedzialnych za decyzje finansowe przedsiębiorstwa są:
funkcje związane z wydatkowaniem (inwestowaniem- rozumianym jako każde wydatkowanie kapitału w celu
jego powiększenia) środków; podejmowane decyzje dotyczyć będą takich problemów jak: kiedy inwestować,
w co inwestować, ile inwestować, jaki powinien być rozkład nakładów inwestycyjnych w czasie,
funkcje związane z pozyskiwaniem środków (finansowaniem działalności inwestycyjnej); za podstawowe
problemy decyzyjne należy uznać kwestie związane z wyborem form finansowania długookresowego wraz z
określeniem kosztów pozyskiwania kapitału, z pozyskiwaniem kapitałów własnych i obcych, z kształtowaniem
docelowej struktury kapitałowej przedsiębiorstwa,
funkcje związane z bieżącą działalnością finansową przedsiębiorstwa; za podstawowe problemy decyzyjne
należy uznać kształtowanie odpowiedniej struktury aktywów bieżących, określanie strategii i z
ródeł
finansowania działalności bieżącej, wprowadzenie procedur umożliwiających efektywną kontrolę przepływów
pieniężnych.
Oddziaływanie
Pętle wzajemnych
pośrednie
zależności wewnętrznych
RYNEK
stanów i strumieni
finansowych
Polityka eko- Polityka
Procesy Rezultaty
nomiczna finansowa
realne finansowe
i finansowa państwa
państwa
Oddziaływanie
pośrednie
podmiotów
pozarynkowych
Ogólny schemat zależności między przedsiębiorstwem i otoczeniem oraz między procesami realnymi i
rezultatami finansowymi
a) Przedsiębiorstwo funkcjonuje w otoczeniu, które wywiera decydujący wpływ na to co dzieje się wewnątrz
przedsiębiorstwa;
b) Granice miedzy przedsiębiorstwem i otoczeniem nie są ostre przy czym samo otoczenie może być różnie
rozumiane, interpretowane i rozpatrywane;
c) Z punktu widzenia finansowego wewnątrz przedsiębiorstwa są wyłącznie koszty - wszelkie przychody należy
pozyskać z otoczenia;
d) Wewnątrz przedsiębiorstwa rezultaty finansowe uzależnione są głównie od przebiegu procesów realnych i ich
adekwatności do wymagań otoczenia; w pewnym zakresie mogą one być kształtowane bezpośrednio przez
otoczenie;
e) Rezultaty finansowe decydują o losie przedsiębiorstwa, stąd złe rezultaty finansowe powinny wywoływać takie
zmiany w procesach realnych, które spowodują poprawę tych rezultatów (restrukturyzacja). Pomocniczym
sposobem ratowania sytuacji może być interwencja nadzwyczajna bezpośrednio w sferze rezultatów
finansowych.
f) Oprócz oddziaływania otoczenia i przebiegających w przedsiębiorstwie procesów realnych na rezultaty
finansowe wywierają wpływ również istotny wpływ pętle wzajemnych sprzężeń wewnętrznych stanów i
strumieni finansowych.
y
ródło: opracowanie dr S.Stadtherr
Schemat przepływu funduszów w przedsiębiorstwie
y
ródło: Oprac. dr S.Stadtherr na podstawie: J. Davies:  Sztuka zarządzania finansami ;
PWN 1993r. s.11
SPRAWOZDANIA FINANSOWE
W przedsiębiorstwie cykl produkcyjny ma najczęściej charakter ciągły. Ilustracją tego problemu jest schemat
ruchu okrężnego środków, ukazujący poszczególne fazy przemiany kapitału. Aby mieć możliwość kontrolowania
sytuacji i zarządzania przedsiębiorstwem, powszechnie stosuje się trzy podstawowe zestawienia, obrazujące stan
przedsiębiorstwa w danym momencie lub efekty działalności w danym przedziale czasowym. Są to: bilans,
rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów pieniężnych, dotychczas nazywany
sprawozdaniem z przepływu środków pieniężnych.
BILANS
Bilans przedsiębiorstwa jest odzwierciedleniem stanu zasobów przedsiębiorstwa na dany moment (najczęściej na
koniec roku finansowego). W Polsce ma on najczęściej formę dwustronnej tabeli, której lewa strona jest
przeznaczona jest na zestawienie składników majątkowych firmy, nazywanych aktywami, a prawa strona
obrazuje z
ródła sfinansowania majątku, nazywane pasywami. Czyli pasywa mówią o tym, skąd pochodzą
kapitały firmy (skąd bierze ona pieniądze na swoją działalność), zaś aktywa o sposobie ich zużycia (w jaki
sposób firma wykorzystuje pieniądze do sfinansowania różnych dóbr wykorzystywanych do jej egzystencji i
rozwoju).
Podstawową zasadą tworzenia bilansu jest fakt, iż suma aktywów równa się sumie pasywów, ponieważ obie
strony bilansu prezentują tą samą wartość środków gospodarczych, a tylko rozpatrywaną z różnych punktów
widzenia.
AKTYWA = PASYWA
BILANS
AKTYWA PASYWA
SKA
ADNIKI MAJ
TKOWE KAPITAA
Y
(CO SKA
ADA SI

NA MAJ
TEK (KTO, JAKIEGO RODZAJU I W JAKIEJ
PODMIOTU) WYSOKOŚCI MA PRAWA DO MAJ
TKU
PODMIOTU)
SUMA BILANSOWA SUMA BILANSOWA
AKTYWÓW = PASYWÓW
SPOSÓB ZAANGAŻOWANIA y
RÓDA
A POKRYCIA
KAPITAA
ÓW MAJ
TKU
Na aktywa przedsiębiorstwa składają się dwie główne grupy:
aktywa trwałe,
aktywa obrotowe.
Aktywa trwałe są to takie składniki majątku, które nie zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym, ale niszczeją
w miarę upływu czasu (czyli dekapitalizują się). Aktywa trwałe są podstawą funkcjonowania większości
przedsiębiorstw.
Aktywa obrotowe są to takie aktywa, które zamieniają się w środki pieniężne w okresie cyklu produkcyjnego.
Składniki aktywów obrotowych reprezentują różne stopnie płynności.
Po stronie pasywów przedsiębiorstwa występują głównie dwie grupy:
kapitał własny,
kapitały obce.
Kapitały obce są usystematyzowane według stopnia wymagalności, w celu podkreślenia trwałości związku
danego typu kapitału z przedsiębiorstwem.
STRUKTURA MAJ
TKU ( AKTYWÓW )
ZGODNA Z OBOWI
ZUJ
C
DO KOC
CA 2001 R. USTAW
O RACHUNKOWOŚCI
1. MAJ
TEK TRWAA
Y:
f& WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE : WARTOŚĆ FIRMY, NABYTE PATENTY, KONCESJE, LICENCJE I
INNE,
f& RZECZOWY MAJ
TEK TRWAA
Y: GRUNTY WA
ASNE, BUDYNKI I BUDOWLE, URZ
DZENIA I MASZYNY,
ŚRODKI TRANSPORTU, WYPOSAŻENIE, INWESTYCJE,
f& FINANSOWY MAJ
TEK TRWAA
Y: UDZIAA
Y I AKCJE, INNE PAPIERY WARTOŚCIOWE, UDZIELONE
POŻYCZKI DA
UGOTERMINOWE,
f& NALEŻNOŚCI DA
UGOTERMINOWE
2. MAJ
TEK OBROTOWY:
f& ZAPASY: MATERIAA
ÓW, PÓA
PRODUKTÓW, PRODUKCJI W TOKU, PRODUKTÓW GOTOWYCH, TOWARÓW,
f& NALEŻNOŚCI : OD ODBIORCÓW, SPORNE, INNE,
f& PAPIERY WARTOŚCIOWE PRZEZNACZONE DO OBROTU,
f& ŚRODKI PIENI
ŻNE: W KASIE, W BANKU, WEKSLE I CZEKI OBCE, INNE
3. ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWE
AKTYWA S
SYSTEMATYZOWANE WEDA
UG KRYTERIUM PA
YNNOŚCI
STRUKTURA MAJ
TKU ( AKTYWÓW ) ZGODNA Z NOWELIZACJ
USTAWY O RACHUNKOWOŚCI
A. AKTYWA TRWAA
E:
f& WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE : KOSZTY ZAKOC
CZONYCH PRAC ROZWOJOWYCH, WARTOŚĆ
FIRMY, NABYTE PATENTY, KONCESJE, LICENCJE I INNE,
f& RZECZOWE AKTYWA TRWAA
E:
1.ŚRODKI TRWAA
E: GRUNTY, BUDYNKI I BUDOWLE, URZ
DZENIA TECHNICZNE I MASZYNY, ŚRODKI
TRANSPORTU, INNE ŚRODKI TRWAA
E
2. ŚRODKI TRWAA
E W BUDOWIE
f& NALEŻNOŚCI DA
UGOTERMINOWE
f& INWESTYCJE DA
UGOTERMINOWE:
1. NIERUCHOMOŚCI
2. WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE
3. DA
UGOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE: UDZIAA
Y LUB AKCJE, INNE PAPIERY WARTOŚCIOWE,
UDZIELONE POŻYCZKI, INNE
4. INNE INWESTYCJE DA
UGOTERMINOWE
f& DA
UGOTERMINOWE ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWE
B. AKTYWA OBROTOWE:
f& ZAPASY: MATERIAA
ÓW, PÓA
PRODUKTÓW, PRODUKCJI W TOKU, PRODUKTÓW GOTOWYCH, TOWARÓW
f& NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE
f& INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE: KRÓTKOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE (UDZIAA
Y LUB AKCJE,
INNE PAPIERY WARTOŚCIOWE, UDZIELONE POŻYCZKI, ŚRODKI PIENI
ŻNE I INNE AKTYWA
PIENI
ŻNE), INNE INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE
f& KRÓTKOTERMINOWE ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWE
STRUKTURA KAPITAA
U (PASYWÓW)
ZGODNA Z OBOWI
ZUJ
C
DO KOC
CA 2001 R. USTAW
O RACHUNKOWOŚCI
1. KAPITAA
WA
ASNY :
KAPITAA
PODSTAWOWY
KAPITAA
ZAPASOWY
KAPITAA
Y REZERWOWE
NIE PODZIELONY WYNIK FINANSOWY Z LAT UBIEGA
YCH
WYNIK FINANSOWY NETTO ROKU OBROTOWEGO
2. REZERWY
3. KAPITAA
Y OBCE :
ZOBOWI
ZANIA DA
UGOTERMINOWE
ZOBOWI
ZANIA KRÓTKOTERMINOWE I FUNDUSZE SPECJALNE
4. ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWE I PRZYCHODY
PRZYSZA
YCH OKRESÓW
PASYWA S
SYSTEMATYZOWANE WEDA
UG KRYTERIUM WYMAGALNOŚCI
STRUKTURA KAPITAA
U (PASYWÓW)
ZGODNA Z NOWELIZACJ
USTAWY O RACHUNKOWOŚCI
A. KAPITAA
WA
ASNY :
KAPITAA
PODSTAWOWY
NALEŻNE WPA
ATY NA KAPITAA
PODSTAWOWY (WIELKOŚĆ UJEMNA)
UDZIAA
Y (AKCJE) WA
ASNE (WIELKOŚĆ UJEMNA)
KAPITAA
ZAPASOWY, W TYM:
- ZE SPRZEDAŻY AKCJI POWYŻEJ ICH WARTOŚCI NOMINALNEJ
KAPITAA
Z AKTUALIZACJI WYCENY
KAPITAA
Y REZERWOWE
WYNIK FINANSOWY Z LAT UBIEGA
YCH
WYNIK FINANSOWY NETTO ROKU OBROTOWEGO
ODPISY Z ZYSKU NETTO W CI
GU ROKU OBROTOWEGO (WIELKOŚĆ UJEMNA)
B. ZOBOWI
ZANIA I REZERWY NA ZOBOWI
ZANIA:
REZERWY NA ZOBOWI
ZANIA W PODZIALE NA DA
UGOTERMINOWE
I KRÓTKOTERMINOWE: REZERWA Z TYTUA
U ODROCZONEGO PODATKU DOCHODOWEGO, REZERWA NA
ŚWIADCZENIA EMERYTALNE I RENTOWE, POZOSTAA
E
ZOBOWI
ZANIA DA
UGOTERMINOWE : KREDYTY I POŻYCZKI, ZOBOWI
ZANIA Z TYTUA
U EMISJI
DA
UŻNYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH, INNE ZOBOWI
ZANIA FINANSOWE, INNE ZOBOWI
ZANIA
ZOBOWI
ZANIA KRÓTKOTERMINOWE : KREDYTY I POŻYCZKI, ZOBOWI
ZANIA Z TYTUA
U EMISJI
DA
UŻNYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH, INNE ZOBOWI
ZANIA FINANSOWE, ZOBOWI
ZANIA Z
TYTUA
U DOSTAW I USA
UG, ZOBOWI
ZANIA WEKSLOWE, ZOBOWI
ZANIA PUBLICZNO-PRAWNE,
ZOBOWIAZANIA Z TYTUA
U WYNAGRODZEC
, INNE ZOBOWI
ZANIA KRÓTKOTERMINOWE, FUNDUSZE
SPECJALNE
ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWE: UJEMNA WARTOŚĆ FIRMY, INNE ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWE
STRUKTURA KAPITAA
U WA
ASNEGO W ZALEŻNOŚCI OD FORMY PRAWNEJ PRZEDSI
BIORSTWA
Forma prawna Kapitał Kapitały zapasowe i
podmiotu założycielski rezerwowe
(podstawowy)
Indywidualna wkłady rzeczowe i nie wyodrębnia się
działalność pieniężne
gospodarcza
Spółka cywilna wkłady rzeczowe i nie wyodrębnia się
pieniężne
wspólników
Spółka jawna wkłady rzeczowe i nie wyodrębnia się
pieniężne
wspólników
Spółka komandytowa wkłady rzeczowe i nie wyodrębnia się
pieniężne
wspólników
Spółka z ograniczoną kapitał zakładowy kapitał zapasowy
odpowiedzialnością kapitał rezerwowy z aktualizacji
wyceny
wieloletnie rezerwy celowe
Spółka akcyjna kapitał akcyjny kapitał zapasowy, w tym kapitał
zapasowy ze sprzedaży akcji
powyżej ich wartości nominalnej
kapitał rezerwowy z aktualizacji
wyceny
wieloletnie rezerwy celowe
Spółdzielnia fundusz udziałowy fundusz zasobowy
kapitał rezerwowy z aktualizacji
wyceny
wieloletnie rezerwy celowe
Przedsiębiorstwo fundusz fundusz przedsiębiorstwa
państwowe założycielski kapitał rezerwowy z aktualizacji
wyceny
wieloletnie rezerwy celowe
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
Rachunek zysków i strat jest syntetycznym obrazem strumieni pieniężnych, jakie wystąpiły w przeciągu okresu
sprawozdawczego. Pokazuje on rezultaty działania firmy w kategoriach przychodów ze sprzedaży, kosztów i
wyników.
Zasadniczym celem rachunku zysków i strat jest ustalenie wyniku działalności gospodarczej, traktowanego jako
miara nadwyżki przychodów nad poniesionymi kosztami, czyli uzyskanie najbardziej syntetycznego obrazu
efektywności gospodarczej.
Wynik finansowy wyliczony w ramach rachunku zysków i strat jest kategorią ekonomiczną, ale nie odzwierciedla
rzeczywistego dopływu środków pieniężnych do przedsiębiorstwa. Należy pamiętać, iż zysk wypracowany w
przedsiębiorstwie może okazać się papierowy, gdyż przychody ze sprzedaży (rejestrowane w momencie
wystawienia faktury, a nie wpływu środków pieniężnych -tzw. zasada memoriału) mogą okazać się nieściągalne.
Określenie wysokości wyniku finansowego wymaga porównania przychodów i kosztów z uwzględnieniem
współmierności przedmiotowej i czasowej obu tych elementów. Współmierność ta może być osiągana dwoma
metodami.
W związku z tym ustawa o rachunkowości dopuszcza sporządzanie rachunku zysków i strat w dwóch wariantach:
w wariancie porównawczym,
w wariancie kalkulacyjnym.
Cechą charakterystyczną obecnie sporządzanego w Polsce rachunku zysków i strat jest jego segmentowa
formuła, oznaczająca iż wynik finansowy przedstawiony jest jako suma wyników osiąganych w różnych sferach
działalności przedsiębiorstwa.
Wariant porównawczy
Wariant ten polega na przeciwstawieniu przychodom ze sprzedaży danego okresu obrachunkowego wszystkich
kosztów jakie zostały poniesione w danym okresie. Te dwie wielkości są współmierne czasowo i przedmiotowo,
jeśli cała produkcja wytworzona w danym okresie zostaje w tymże okresie sprzedana, a zapasy mają charakter
stały. W przypadku, gdy poziom zapasów produktów ulega zmianie, niezbędna jest korekta doprowadzająca
przychody i koszty do współmierności.
Zalety wariantu porównawczego:
- stosunkowa łatwość sporządzania,
- możliwość bezpośredniego rozpoznania wysokości i wpływu na wynik zmian stanów wyrobów gotowych i
produkcji w toku,
- możliwość wnioskowania co do kształtowania się wyniku w przyszłości na podstawie wpływu poszczególnych
rodzajów kosztów na jego poziom.
Wady wariantu porównawczego:
- brak powiązania z procesami wytworzenia produktów i usług,
- brak strukturyzacji kosztów według komórek funkcjonalnych firmy.
- korekta na poziomie przychodów zmniejsza czytelność.
Koszty działalności operacyjnej według rodzajów:
" amortyzacja
" zużycie materiałów i energii
" usługi obce
" podatki i opłaty
" wynagrodzenia
" ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
" pozostałe koszty rodzajowe
" wartość sprzedanych towarów i materiałów
Wariant kalkulacyjny
Wariant ten polega na przeciwstawieniu przychodom ze sprzedaży produktów kosztów wytworzenia sprzedanych
produktów, a nie pełnych kosztów , jakie zostały poniesione w okresie obrachunkowym.
Zalety wariantu kalkulacyjnego:
- możliwość ustalenia wyniku brutto na sprzedaży,
- możliwość ustalenia wpływu poszczególnych komórek funkcjonalnych (produkcja, zbyt, zarząd) na wynik
finansowy,
- czytelność informacyjna (związana również z faktem wymogu podawania uzupełniających danych w
informacji dodatkowej),
- powszechność stosowania w układzie międzynarodowym.
Wady wariantu kalkulacyjnego:
- brak bezpośredniej informacji o całkowitych kosztach poniesionych w okresie obrachunkowym na
wytworzenie świadczeń,
- zestawienie obok siebie wielkości kosztów okresu (koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu) i kosztów
wytworzenia sprzedanych produktów,
- problemy związane z powiązaniami między rachunkiem zysków i strat a ujęciem bilansowym.
Podział kosztów działalności operacyjnej na koszty bezpośrednie i pośrednie
Podział ten jest niezbędny do ustalenia kosztów sprzedanych produktów w wariancie kalkulacyjnym rachunku
zysków i strat. Biorąc pod uwagę związki poszczególnych pozycji kosztów globalnych z technologią i organizacją
procesu produkcyjnego wyróżnia się następujące kategorie kosztów:
Koszty bezpośrednie:
- materiały bezpośrednie, stanowiące wartość zużytych materiałów wchodzących w substancję produktu i
bezpośrednio związanych z procesem technologicznym, opakowania podstawowe stanowiące integralną część
produktu, półfabrykaty pochodzące z własnej produkcji,
- paliwo i energia technologiczna,
- wynagrodzenia bezpośrednie za czas pracy bezpośrednio związany z procesem technologicznym lub
wynagrodzenie za ilość (i jakość) wykonanych operacji technologicznych oraz narzuty przypadające na
wynagrodzenia bezpośrednie,
- inne (specjalne) koszty bezpośrednie, które można odnieść ściśle do obiektów kalkulacji, obejmujące np.
koszty przygotowania nowej produkcji, koszty zużycia narzędzi i specjalnych przyrządów, koszty obróbki obcej,
koszty delegacji pracowników zajmujących się montażem i rozruchem maszyn i urządzeń u odbiorców,
wynagrodzenia za projekty wynalazcze i ekspertyzy techniczne, dotyczące określonego produktu,
Koszty pośrednie:
a) pośrednie koszty produkcyjne (wydziałowe)
amortyzacja majątku trwałego,
wynagrodzenia i narzuty na wynagrodzenia pracowników wydziałów,
koszty paliwa, energii, ogrzewania,
koszty remontów i konserwacji środków trwałych,
zużycie materiałów,
koszty utrzymania ruchu,
koszty kontroli,
inne koszty produkcyjne i nieprodukcyjne,
b) koszty sprzedaży:
ogólne koszty sprzedaży:
wynagrodzenia i narzuty na wynagrodzenia,
prowizje,
zużycie materiałów,
koszty reprezentacji,
koszty podróży służbowych,
opłaty pocztowe,
inne,
wydatki na reklamę:
druki reklamowe, katalogi,
wydatki na reklamę w środkach masowego przekazu,
wydatki związane z udziałem firmy w targach,
opłaty pocztowe,
zużycie materiałów biurowych,
zużycie innych materiałów,
inne,
koszty wysyłki i opakowań:
zużycie opakowań,
koszty przewozu,
opłaty za ubezpieczenia transportowe,
inne,
c) koszty administracyjno-gospodarcze:
wynagrodzenia pracowników zarządu wraz z narzutami,
koszty podróży służbowych,
podatki i opłaty,
opłaty za usługi i świadczenia związane z administrowaniem przedsiębiorstwem,
inne,
d) koszty ogólnoprodukcyjne:
koszty transportu ogólnozakładowego,
koszty funkcjonowania straży przemysłowej,
koszty utrzymania magazynów (o ile nie są to magazyny wydziałowe),
inne,
e) koszty zakupu (nie objęte ceną zakupu koszty poniesione w związku z dostarczaniem zakupionych
materiałów do miejsca ich składowania w przedsiębiorstwie związane z załadunkiem, przewozem, wyładunkiem i
sortowaniem tych materiałów ).
RAMOWA STRUKTURA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT WEDA
UG OBOWI
ZUJ
CEJ DO KOC
CA 2001 R.
USTAWY O RACHUNKOWOŚCI ( WARIANT PORÓWNAWCZY)
A. PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY I ZRÓWNANE Z NIMI
B. KOSZTY DZIAA
ALNOŚCI OPERACYJNEJ WEDA
UG RODZAJÓW
C. WYNIK FINANSOWY NA SPRZEDAŻY (A - B)
D. POZOSTAA
E PRZYCHODY OPERACYJNE
E. POZOSTAA
E KOSZTY OPERACYJNE
F. WYNIK FINANSOWY NA DZIAA
ALNOŚCI OPERACYJNEJ (C + D - E)
G. PRZYCHODY FINANSOWE
H. KOSZTY FINANSOWE
I. WYNIK FINANSOWY BRUTTO NA DZIAA
ALNOŚCI GOSPODARCZEJ (F + G - H)
J. ZYSKI NADZWYCZAJNE
K. STRATY NADZWYCZAJNE
L. WYNIK FINANSOWY BRUTTO (I + J - K)
M. OBOWI
ZKOWE OBCI
ŻENIA WYNIKU FINANSOWEGO
N. WYNIK FINANSOWY NETTO (L - M)
RAMOWA STRUKTURA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT
( WARIANT KALKULACYJNY)
A. PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY TOWARÓW I PRODUKTÓW
B. KOSZTY SPRZEDANYCH TOWARÓW I PRODUKTÓW
C. WYNIK FINANSOWY BRUTTO NA SPRZEDAŻY (A - B)
D. KOSZTY SPRZEDAŻY
E. KOSZTY OGÓLNEGO ZARZ
DU
F. WYNIK FINANSOWY NA SPRZEDAŻY (C -D - E)
G. POZOSTAA
E PRZYCHODY OPERACYJNE
H. POZOSTAA
E KOSZTY OPERACYJNE
I. WYNIK FINANSOWY NA DZIAA
ALNOŚCI OPERACYJNEJ (F + G - H)
J. PRZYCHODY FINANSOWE
K. KOSZTY FINANSOWE
L. WYNIK FINANSOWY BRUTTO NA DZIAA
ALNOŚCI GOSPODARCZEJ (I + J - K)
M. ZYSKI NADZWYCZAJNE
N. STRATY NADZWYCZAJNE
O. WYNIK FINANSOWY BRUTTO (L + M - N)
P. OBOWI
ZKOWE OBCI
ŻENIA WYNIKU FINANSOWEGO
Q. WYNIK FINANSOWY NETTO (O - P)
RAMOWA STRUKTURA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT WEDA
UG ZNOWELIZOWANEJ USTAWY
O RACHUNKOWOŚCI ( WARIANT PORÓWNAWCZY)
A. PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAŻY I ZRÓWNANE Z NIMI,
W TYM :
- OD JEDNOSTEK POWI
ZANYCH
I. PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAŻY PRODUKTÓW
II. ZMIANA STANU PRODUKTÓW
III. KOSZT WYTWORZENIA PRODUKTÓW NA WA
ASNE POTRZEBY JEDNOSTKI
IV. PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAŻY TOWARÓW I MATERIAA
ÓW
B. KOSZTY DZIAA
ALNOŚCI OPERACYJNEJ WEDA
UG RODZAJÓW
I. AMORTTYZACJA
II. ZUŻYCIE MATERIAA
ÓW I ENERGII
III. USA
UGI OBCE
IV. PODATKI I OPA
ATY , WTYM:
- PODATEK AKCYZOWY
V. WYNAGRODZENIA
VI. UBEZPIECZENIA SPOA
ECZNE I INNE SWIADCZENIA
VII. POZOSTAA
E KOSZTY RODZAJOWE
VIII. WARTOŚĆ SPRZEDANYCH TOWARÓW I MATERIAA
ÓW
C. WYNIK FINANSOWY ZE SPRZEDAŻY (A - B)
D. POZOSTAA
E PRZYCHODY OPERACYJNE
I. ZYSK ZE ZBYCIA NIEFINANSOWYCH AKTYWÓW TRWAA
YCH
II. DOTACJE
III. INNE PRZYCHODY OPERACYJNE
E. POZOSTAA
E KOSZTY OPERACYJNE
I. STRATA ZE ZBYCIA NIEFINANSOWYCH AKTYWÓW TRWAA
YCH
II. AKTUALIZACJA WARTOŚCI NIEFINANSOWYCH AKTYWÓW TRWAA
YCH
III. INNE KOSZTY OPERACYJNE
F. WYNIK FINANSOWY Z DZIAA
ALNOŚCI OPERACYJNEJ (C + D - E)
G. PRZYCHODY FINANSOWE
I. DYWIDENDY I UDZIAA
Y W ZYSKACH,
W TYM: - OD JEDNOSTEK POWI
ZANYCH
II. ODSETKI, W TYM: - OD JEDNOSTEK POWI
ZANYCH
III. ZYSK ZE ZBYCIA INWESTYCJI
IV. AKTUALIZACJA WARTOŚCI INWESTYCJI
V. INNE
H. KOSZTY FINANSOWE
I. ODSETKI, W TYM: DLA JEDNOSTEK POWI
ZANYCH
II. STRATA ZE ZBYCIA INWESTYCJI
III. AKTUALIZACJA WARTOŚCI INWESTYCJI
IV. INNE
I. WYNIK FINANSOWY BRUTTO Z DZIAA
ALNOŚCI GOSPODARCZEJ (F + G - H)
J. WYNIK ZDARZEC
NADZWYCZAJNYCH
I. ZYSKI NADZWYCZAJNE
 II. STRATY NADZWYCZAJNE
K. WYNIK FINANSOWY BRUTTO (I +/- J)
L. PODATEK DOCHODOWY
M. POZOSTAA
E OBOWI
ZKOWE ZMNIEJSZENIA ZYSKU (ZWI
KSZENIA STRATY)
N. WYNIK FINANSOWY NETTO (K- L - M)
RAMOWA STRUKTURA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT WEDA
UG ZNOWELIZOWANEJ USTAWY O
RACHUNKOWOŚCI ( WARIANT KALKULACYJNY)
A. PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAŻY TOWARÓW I PRODUKTÓW
W TYM :
- OD JEDNOSTEK POWI
ZANYCH
I. PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAŻY PRODUKTÓW
II. PRZYCHODY NETTO ZE SPRZEDAŻY TOWARÓW I MATERIAA
ÓW
B. KOSZTY SPRZEDANYCH PRODUKTÓW, TOWARÓW I MATERIAA
ÓW,
W TYM:
- OD JEDNOSTEK POWI
ZANYCH
I. KOSZT WYTWORZENIA SPRZEDANYCH PRODUKTÓW
II. WARTOŚĆ SPRZEDANYCH TOWARÓW I MATERIAA
ÓW
C. WYNIK FINANSOWY BRUTTO ZE SPRZEDAŻY (A - B)
D. KOSZTY SPRZEDAŻY
E. KOSZTY OGÓLNEGO ZARZ
DU
F. WYNIK FINANSOWY ZE SPRZEDAŻY (C -D - E)
POZOSTAA
E ELEMENTY JAK W WARIANCIE PORÓWNAWCZYM
 ELEMENTY SKA
ADOWE RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT WEDA
UG ZNOWELIZOWANEJ USTAWY O
RACHUNKOWOŚCI
Pozostałe przychody operacyjne obejmują w szczególności:
zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych,
odpisanie zobowiązań przedawnionych, umorzonych i nieściągalnych,
otrzymanie darowizn,
otrzymanie kar, grzywien,
przyznanie odszkodowania,
otrzymanie dotacji, subwencji, dopłat na inne cele niż nabycie lub wykorzystanie środków trwałych,
odpadki uzyskane z zaniechanej produkcji,
inne pozycje.
Pozostałe koszty operacyjne obejmują w szczególności:
strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych,
odpisanie należności przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych,
odpisy aktualizujące wartość należności ( utworzenie i rozwiązanie rezerw),
odpisy aktualizujące wartość zapasów materiałów, towarów, produktów gotowych, półfabrykatów i
produkcji w toku, zarówno wynikające z tytułu zastosowania przy ich wycenie zasady ostrożności, jak i z
tytułu odpisania zaniechanej lub nie podjętej produkcji, remontów, niedoborów i szkód, jeżeli nie powodują
korekty kosztów,
zapłatę odszkodowań, kar i grzywien,
przekazanie darowizny,
koszty postępowania sądowego,
inne pozycje.
Przychody z operacji finansowych obejmują w szczególności:
należne przychody z dywidend i innych udziałów w zyskach osób prawnych,
należne odsetki od udzielonych pożyczek i należności,
należne odsetki od lokat i rachunków bankowych,
dyskonto przy zakupie weksli, czeków obcych i papierów wartościowych,
zysk ze zbycia inwestycji,
aktualizacja wartości inwestycji,
dodatnie różnice kursowe.
Koszty operacji finansowych obejmują w szczególności:
odsetki i prowizje od kredytów i pożyczek,
odsetki za zwłokę w regulacji zobowiązań,
dyskonto przy sprzedaży weksli, czeków obcych i papierów wartościowych,
odpisy aktualizujące wartość,
rezerwy tworzone na ryzyko finansowe,
ujemne różnice kursowe.
Przez straty i zyski nadzwyczajne rozumie się skutki finansowe zdarzeń powstających niepowtarzalnie,
poza zwykłą działalnością jednostki, takich jak : zdarzenia losowe ( powódz
, pożar, kradzież z włamaniem itp.),
zaniechanie lub zawieszenie pewnego rodzaju działalności, postępowanie układowe lub naprawcze.
RACHUNEK PRZEPA
YWÓW PIENI
ŻNYCH
(SPRAWOZDANIE Z PRZEPA
YWU ŚRODKÓW PIENI
ŻNYCH)
Zestawienie to jest formą zobrazowania relacji WPA
YWY - WYDATKI i bierze pod uwagę przepływy pieniężne.
Wpływami będą wszelkie wpłaty gotówkowe, należności ściągnięte od odbiorców, zmniejszenie wartości aktywów
w stosunku do okresu wyjściowego itd. Wydatkami będą wszelkie płatności bieżące, wydatki inwestycyjne,
wzrost wartości aktywów w stosunku do okresu wyjściowego, pokryte zobowiązania itd. Potrzeba sporządzania
dodatkowego zestawienia wynika z konieczności ustalenia sytuacji pieniężnej przedsiębiorstwa, nie pokrywającej
się z obrazem firmy wynikającym z rachunku zysków i strat oraz z bilansu.
PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY `"
`" WPA
YWY
`"
`"
KOSZTY `" WYDATKI
`"
`"
`"
ZYSK NA SPRZEDAŻY `"  WOLNE ŚRODKI PIENI
ŻNE
`"
`"
`"
Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych ma dostarczyć odpowiedzi na następujące pytania:
- jakimi środkami pieniężnymi dysponowało przedsiębiorstwo w okresie sprawozdawczym?
- z jakich z
ródeł pochodziły te środki?
- jak środki te zostały zagospodarowane?
Zgodnie z nowelizacją ustawy o rachunkowości sprawozdanie to może być sporządzane metodą pośrednią i
bezpośrednią. Stosowanie metody bezpośredniej, polegającej na porównaniu wpływów i wydatków, powoduje
większą czytelność informacyjną. Metoda pośrednia nie bazuje na bieżących przepływach pieniężnych, a
punktem wyjścia jest wynik finansowy zaczerpnięty z rachunku wyników. Stwarza to utrudnienia w odbiorze,
jednak eksponuje związki między poszczególnymi sprawozdaniami i eksponuje różnicę między zyskiem a
nadwyżką środków pieniężnych.
Sprawozdanie to jest podobnie jak rachunek zysków i strat sporządzane metodą segmentową, ukazując
przepływy środków pieniężnych w następujących sferach działalności firmy:
działalność operacyjna,
działalność inwestycyjna,
działalność finansowa.
Podział przepływów na trzy rodzaje pozwala określić udział poszczególnych rodzajów działalności w zmianach
środków pieniężnych ogółem, a tym samym w sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
W szczególności poprzez analizę przepływów z działalności operacyjnej  przez odpowiednie porównania- można
ocenić czy kwota uzyskanych środków pieniężnych wystarczy do spłaty zaciągniętych kredytów i pożyczek,
sfinansowania inwestycji w majątku trwałym, utrzymania operacyjnej zdolności do działania, wypłacenia
dywidend lub dokonania lokat kapitałowych bez posiłkowania się zewnętrznymi z
ródłami finansowania.
Przepływy z działalności inwestycyjnej wiążą się z długoterminowymi podstawami działalności firmy.
W przepływach z działalności finansowej ujmowane są skutki pozyskania kapitałów zewnętrznych własnych lub
obcych długo- i krótkoterminowych oraz wydatki związane z ich spłatą i obsługą.
METODA POŚREDNIA - PRZEPA
YW ŚRODKÓW PIENI
ŻNYCH Z DZIAA
ALNOŚCI OPERACYJNEJ
RELACJE MI
DZY ZYSKIEM NETTO A PRZEPA
YWAMI PIENI
ŻNYMI Z DZIAA
ALNOŚCI OPERACYJNEJ
KOREKTA
PRZYCHODÓW
OSI
GNI
TE DO POZIOMU
PRZYCHODY WPA
YWÓW
PRZEPA
YWY
ZYSK
PIENI
ŻNE Z
DZIAA
ALNOŚCI
NETTO
OPERACYJNEJ
PONIESIONE KOREKTA
KOSZTÓW
KOSZTY
DO POZIOMU
WYDATKÓW
INFORMACJE
INFORMACJE
REJESTROWANE
REJESTROWANE
WEDA
UG ZASADY
WEDA
UG ZASADY
MEMORIAA
U
KASY
Korekta przychodów do poziomu wpływów powinna polegać na odjęciu tych przychodów, które nie wiązały się z
wpływem gotówki.
Korekta kosztów do poziomu wydatków powinna polegać na dodaniu tych kosztów , które nie powodują wypływu
gotówki.
Należy również anulować wpływ tych transakcji, które nie powodują przepływu środków pieniężnych.
ZYSK NETTO
+ AMORTYZACJA
+ ZMNIEJSZENIE STANÓW ŚRODKÓW OBROTOWYCH ( Z WYJ
TKIEM
GOTÓWKI)
ALBO - ZWI
KSZENIE STANÓW ŚRODKÓW OBROTOWYCH ( Z WYJ
TKIEM
GOTÓWKI)
+ ZWI
KSZENIE ZOBOWI
ZAC
BIEŻ
CYCH
ALBO - ZMNIEJSZENIE ZOBOWI
ZAC
BIEŻ
CYCH
+ PODATEK DOCHODOWY KSI
GOWY
- PODATEK DOCHODOWY ZAPA
ACONY
+/- POZYCJE KORYGUJ
CE ZWI
ZANE Z WYELIMINOWANIEM WIELKOŚCI
DOTYCZ
CYCH DZIAA
ALNOŚCI INWESTYCYJNEJ I FINANSOWEJ
= ŚRODKI PIENI
ŻNE NETTO Z DZIAA
ALNOŚCI OPERACYJNEJ ( CASH FLOW OPERACYJNY)
STRUKTURA y
RÓDEA
POCHODZENIA ŚRODKÓW I KIERUNKI ICH WYKORZYSTANIA
y
RÓDA
A POCHODZENIA ŚRODKÓW:
I y
RÓDA
A WEWN
TRZNE
- ZYSK NETTO
- AMORTYZACJA
- PRZYROST REZERW
- UWOLNIONE KAPITAA
Y WA
ASNE
II y
RÓDA
A ZEWN
TRZNE
- PRZYROST KAPITAA
ÓW WA
ASNYCH
- PRZYROST KAPITAA
ÓW OBCYCH:
DA
UGOTERMINOWYCH I KRÓTKOTERMINOWYCH
III ZMNIEJSZENIE ŚRODKÓW PIENI
ŻNYCH
KIERUNKI WYKORZYSTANIA ŚRODKÓW:
I INWESTYCJE (NETTO)
- PRZYROST RZECZOWEGO MAJ
TKU TRWAA
EGO
- PRZYROST FINANSOWEGO MAJ
TKU TRWAA
EGO
- PRZYROST KAPITAA
U OBROTOWEGO NETTO
II SPA
ATA ZADA
UŻENIA
- KRÓTKOTERMINOWEGO
- DA
UGOTERMINOWEGO
III ZMNIEJSZENIE KAPITAA
U WA
ASNEGO
- PA
ATNOŚCI DYWIDEND
- SPADEK REZERW
IV ZWI
KSZENIE ŚRODKÓW PIENI
ŻNYCH
STRUKTURA PODZIAA
U ZYSKU
W SPÓA
CE PRAWA HANDLOWEGO
ZYSK BRUTTO
CZ
ŚĆ PRZEJMOWANA ZYSK NETTO
PRZEZ BUDŻET W POSTACI
PODATKU DOCHODOWEGO
OBOWI
ZKOWE ODPISY
Z ZYSKU NETTO
REZERWA NA PODATEK INNE
DOCHODOWY
CZ
ŚĆ DO DYSPOZYCJI
WA
AŚCICIELI FIRMY
CZ
ŚĆ KONSUMOWANA : CZ
ŚĆ AKUMULOWANA :
DYWIDENDY ZATRZYMANE ZYSKI
INWESTYCJE: ZWI
KSZENIE
RZECZOWE KAPITAA
U
FINANSOWE WA
ASNEGO
ZAKUP WARTOŚCI W OBROCIE
NIEMATERIALNYCH
I PRAWNYCH
 PODSTAWOWE ASPEKTY OPODATKOWANIA PRZEDSI
BIORSTW
OBCI
ŻENIA NA RZECZ SYSTEMU BUDŻETOWEGO WYST
PUJ
CE W POLSCE
I. PODATKI:
1. Podatek dochodowy od osób prawnych - podlegają mu podmioty prowadzące
działalność gospodarczą i posiadające osobowość prawną
2. Podatek dochodowy od osób fizycznych - podlegają mu osoby fizyczne
uzyskujące przychody z różnych z
ródeł
3. Podatek od towarów i usług - podlegają mu podmioty prowadzące sprzedaż i
odpłatne świadczenie usług na terytorium RP
4. Podatek akcyzowy- jw.
5. Podatek rolny - podlegają mu podmioty prowadzące działalność rolniczą
6. Podatek leśny - podlegają mu podmioty prowadzące działalność leśną
7. Podatek od nieruchomości - podlegają mu podmioty, będące właścicielami lub użytkownikami
nieruchomości i gruntów
8. Podatek od środków transportowych - podlegają mu podmioty, będące właścicielami środków
transportowych
9. Podatek od czynności cywilnoprawnych- podlegają mu podmioty, dokonujące wymienionych w ustawie
czynności cywilnoprawnych
10. Podatek od gier - podlegają mu podmioty prowadzące działalność polegającą na prowadzeniu kasyn,
salonów gier itp., organizowaniu loterii
11. Podatek od spadków i darowizn - dotyczy wyłącznie osób fizycznych
12. Podatek od posiadania psów - dotyczy wyłącznie osób fizycznych
Podatek jest nieodpłatnym, bezzwrotnym, przymusowym i pieniężnym świadczeniem o charakterze ogólnym,
które jest nakładane przez związek publiczno-prawny (najczęściej państwo).
II. OPA
ATY: skarbowe, administracyjne, targowe, miejscowe, eksploatacyjne, koncesyjne, adiacenckie,
parkingowe, opłaty za użytkowanie wieczyste, inne.
III. CA
A
IV. OPA
ATY NA RZECZ PUBLICZNYCH FUNDUSZÓW CELOWYCH
ELEMENTY KONSTRUKCJI PODATKU
1. podmiot opodatkowania - podatnik, płatnik (kto opłaca podatek)
2. przedmiot opodatkowania (od czego jest opłacany podatek)
3. podstawa opodatkowania (od czego jest obliczany podatek)
4. stawki i skale podatkowe (w jakiej wysokości jest płacony podatek)
5. elementy korygujące wymiar podatku (zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe)
6. warunki płatności podatku (jak i kiedy płacony jest podatek)
OGÓLNY SCHEMAT NALICZANIA PODATKU DOCHODOWEGO
SUMA PRZYCHODÓW
- KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW
= DOCHÓD
- DOCHODY ZWOLNIONE Z OPODATKOWANIA
- ODLICZENIA OD DOCHODU
= PODSTAWA OPODATKOWANIA
PODSTAWA OPODATKOWANIA x STAWKA PODATKOWA = NALEŻNY PODATEK DOCHODOWY
DOCHÓD `" ZYSK
`"
`"
`"
KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW `" KOSZTY DZIAA
ALNOŚCI
`"
`"
`"
KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW UWZGL
DNIANE PRZY OBLICZANIU DOCHODU JAKO PODSTAWY
PODATKU DOCHODOWEGO
Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem wydatków
wymienionych przez ustawodawcę jako nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów. koszty uzyskania
przychodów są potrącalne tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą.
Główne grupy wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów :
1/ wydatki inwestycyjne i modernizacyjne,
2/ wydatki na spłatę rat kredytów i pożyczek,
3/ grzywny, kary pieniężne, odszkodowania z różnych tytułów, odsetki za zwłokę od zobowiązań budżetowych,
4/ wydatki przekraczające wprowadzone limity np. w zakresie wydatków na reprezentację i reklamę,
związanych z użytkowaniem i zakupem samochodów osobowych, w wydatkach na delegacje służbowe,
5/ podatki płacone z zysku oraz podatek od towarów i usług.
Wpływ amortyzacji na wysokość obciążeń podatkowych z tytułu podatków dochodowych
Tarcza podatkowa
Amortyzacja będąc elementem kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym powoduje
zmniejszenie kwoty podatku.
Wartość oszczędności podatkowych (tarcza podatkowa) = amortyzacja x stopa podatkowa
Metody amortyzacji dotychczas stosowane w Polsce:
" amortyzacja liniowa,
" amortyzacja degresywna.
Kwota odpisu amortyzacyjnego stosowana w metodzie liniowej:
roczny odpis amortyzacyjny = wartość początkowa środka trwałego x stawka amortyzacyjna, gdzie stawka
amortyzacyjna = 100% / długość okresu użytkowania w latach
Kwota odpisu amortyzacyjnego stosowana w metodzie degresywnej:
roczny odpis amortyzacyjny = wartość bieżąca środka trwałego (tj. wartość początkowa środka trwałego 
dotychczasowe umorzenie) x stawka amortyzacyjna, gdzie stawka amortyzacyjna = 1,5 - 3-krotnej wysokości
stawki, którą można by zastosować w przypadku wyboru metody liniowej w odniesieniu do danego środka
trwałego
odn = wo " a(1-a)n-1
odpis w roku n-tym ,
gdzie wo - wartość początkowa środka trwałego,
a - stawka amortyzacyjna w metodzie degresywnej.
Zalety metody degresywnej : początkowe obniżenie obciążenia z tytułu podatku dochodowego (oznaczające
realne obniżenie podatku ze względu na zmienną wartość pieniądza w czasie), umożliwiające wcześniejsze
zgromadzenie środków na odtworzenie - forma podatkowego wspierania postępu technicznego.
Amortyzacja planowa a amortyzacja podatkowa
Amortyzacja planowa powinna odzwierciedlać rzeczywiste procesy zużywania się środka trwałego, a
amortyzacja podatkowa jest wyrazem polityki inwestycyjnej państwa.
ZYSK BRUTTO A DOCHÓD PODATKOWY
ZYSK BRUTTO
- PRZYCHODY ZWOLNIONE Z OPODATKOWANIA PODATKIEM
DOCHODOWYM ORAZ PRZYCHODY OPODATKOWANE RYCZAA
TOWO
+ KOSZTY LUB STRATY NIE STANOWI
CE KOSZTÓW UZYSKANIA
PRZYCHODÓW W SENSIE PODATKOWYM
- ODLICZENIA OD DOCHODU
= PODSTAWA OPODATKOWANIA
Przyczyny różnic między wynikiem finansowym a dochodem:
1. Występują różnice co do momentu ujmowania przychodów wg zasady memoriału dla celów
sprawozdawczych, a ujmowaniem przychodów w sensie podatkowym, jak również różnice związane z faktem
iż niektóre przychody rejestrowane sprawozdawczo nie są przychodami podatkowymi. Ustawa podatkowa
definiuje również przychody, które podatnik powinien osiągnąć w danej sytuacji.
2. Część kosztów i strat ujmowanych w sprawozdawczości nie stanowi kosztów uzyskania przychodów w sensie
podatkowym.
3. Niektóre koszty są ujmowane w sensie podatkowym w innym momencie niż koszty w sprawozdawczości.
PODATEK OD TOWARÓW I USA
UG  VAT
Kluczowe elementy podatku od towarów i usług
czynności podlegające opodatkowaniu,
podatek należny przy dokonywaniu czynności opodatkowanych,
podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług przez przedsiębiorstwo,
kwota zobowiązania podatkowego z tytułu podatku od towarów i usług,
stawki podatkowe,
stawka 0 proc. w przypadku eksportu,
odliczanie podatku od towarów i usług w przypadku zakupów inwestycyjnych,
zwolnienia z podatku od towarów i usług,
sankcje w podatku od towarów i usług.
Wpływ podatku od towarów i usług na ceny produktów
KOSZTY + ZYSK + PODATEK NALEŻNY VAT = CENA BRUTTO
Cena brutto jest rzeczywistą ceną płaconą przez nabywcę.
U podatników VAT koszty i przychody są rejestrowane według cen netto, a
rozliczenie VAT jest dokonywane poza rachunkiem zysków i strat.
KOSZTY + ZYSK = CENA NETTO
Wyliczanie wysokości zobowiązania z tytułu podatku od towarów i usług
Jeżeli podatek VAT należny jest większy od podatku VAT naliczonego, to
WPA
ATA DO BUDŻETU = VAT NALEŻNY - VAT NALICZONY
jeżeli podatek VAT należny jest mniejszy od podatku VAT naliczonego, to
ZWROT Z BUDŻETU ( LUB ZALICZKA NA POCZET PRZYSZA
YCH ZOBOWI
ZAC
Z TYTUA
U PODATKU
OD TOWARÓW I USA
UG ) = VAT NALICZONY - VAT NALEŻNY
PRZEDSI
BIORSTWO
ZAKUPY ŚRODKÓW WARTOŚĆ PRZENIESIONA SPRZEDAŻ WYROBÓW
DO PRODUKCJI PO (KOSZTY ZWI
ZANE Z ZAKUPAMI) GOTOWYCH I USA
UG
CENIE NETTO OD PO CENIE NETTO
DOSTAWCÓW + WARTOŚĆ DODANA
+ VAT NALEŻNY
(INNE KOSZTY + ZYSK)
+ VAT NALICZONY
PROBLEMY PA
YNNOŚCI FINANSOWEJ
POJ
CIE PA
YNNOŚCI
" PA
YNNOŚĆ JAKO POZYTYWNY STAN ŚRODKÓW PIENI
ŻNYCH
" PA
YNNOŚĆ W ROZUMIENIU WA
AŚCIWOŚCI SKA
ADNIKÓW MAJ
TKU DO POWROTNEJ PRZEMIANY W
PIENI
DZ
" PA
YNNOŚĆ JAKO STOSUNEK POKRYCIA ZOBOWI
ZAC
SKA
ADNIKAMI MAJ
TKU
" PA
YNNOŚĆ JAKO MOŻLIWOŚĆ POKRYCIA W KAZDYM MOMENCIE ZOBOWI
ZAC
PRZEDSI
BIORSTWA
PA
YNNOŚĆ FINANSOWA = ZDOLNOŚĆ DO TERMINOWEGO REGULOWANIA ZOBOWI
ZAC

( WYRAZ DOBREJ KONDYCJI FINANSOWEJ FIRMY)
TAKTYKA FINANSOWA FIRMY: UTRZYMYWANIE STAA
EJ PA
YNNOŚCI FINANSOWEJ
CZYNNIKI WPA
YWAJ
CE NA UTRZYMYWANIE STAA
EJ PA
YNNOŚCI FINANSOWEJ:
1. UZYSKIWANIE ODPOWIEDNICH PRZYCHODÓW ZWI
ZANE Z ODPOWIEDNI
WIELKOŚCI
SPRZEDAŻY ORAZ
RYTMICZNOŚCI
PRODUKCJI I SPRZEDAŻY
2. OSI
GANIE ODPOWIEDNIEGO POZIOMU RENTOWNOŚCI UMOŻLIWIAJACE REPRODUKCJ
KAPITAA
U
OBROTOWEGO NETTO
3. REGULARNY SPA
YW NALEŻNOŚCI UWARUNKOWANY POSIADANIEM WIARYGODNYCH (WYPA
ACALNYCH)
ODBIORCÓW
4. SKUTECZNA POLITYKA W ZAKRESIE KREDYTU HANDLOWEGO
5. UTRZYMYWANIE BEZPIECZNEGO TEMPA WZROSTU SPRZEDAŻY W SYTUACJI KREDYTOWANIA ODBIORCÓW
6. UTRZYMYWANIE ODPOWIEDNIEJ STRUKTURY SKA
ADNIKÓW MAJ
TKOWYCH  EFEKTYWNE ZARZ
DZANIE
ZAPASAMI ORAZ ŚRODKAMI PIENI
ŻNYMI RÓWNOZNACZNE Z OSI
GANIEM WYSOKIEJ SPRAWNOŚCI
GOSPODAROWANIA AKTYWAMI
7. WYKORZYSTYWANIE ODPOWIEDNICH y
RÓDEA
FINANSOWANIA DZIAA
ALNOŚCI BIEŻ
CEJ
8. EFEKTYWNE PLANOWANIE FINANSOWE, W SZCZEGÓLNOŚCI PLANOWANIE PRZEPA
YWÓW PIENI
ŻNYCH
POJ
CIE KAPITAA
U OBROTOWEGO
KAPITAA
OBROTOWY BRUTTO = SUMA KAPITAA
ÓW POCHODZ
CYCH Z
RÓŻNYCH y
RÓDEA
FINANSUJ
CA ŚRODKI OBROTOWE
PRZEDSI
BIORSTWA
KAPITAA
OBROTOWY NETTO = KAPITAA
STAA
Y  MAJ
TEK TRWAA
Y
CZYLI
KAPITAA
OBROTOWY NETTO = AKTYWA BIEŻ
CE  KRÓTKOTERMINOWE
y
RÓDA
A FINANSOWANIA AKTYWÓW BIEŻ
CYCH
Kapitał obrotowy netto jest więc tą częścią kapitału stałego, która jest wykorzystywana w finansowaniu
działalności bieżącej.
Na poziom kapitału obrotowego netto wpływają następujące czynniki:
- rodzaj prowadzonej działalności,
- długość cyklu operacyjnego,
- wielkość sprzedaży (ze względu na fakt, że wyższa sprzedaż jest najczęściej związana z wyższym poziomem
zapasów i należności),
- polityki kształtowania zapasów,
- polityki kredytowej wobec odbiorców,
- przyjętej strategii w finansowaniu środków obrotowych.
Wysoki poziom kapitału obrotowego netto zapewnia zdolność firmy do finansowania jej bieżących
zobowiązań. Firmy o niskim poziomie kapitału obrotowego netto są bardziej narażone na trudności
finansowe niż firmy o wysokim poziomie tego kapitału.
Wysokość kapitału obrotowego netto jest wyrazem polityki finansowej firmy i wynika z kompromisu między
koniecznością wywiązywania się ze zobowiązań bieżących i niechęcią do zamrożenia środków pieniężnych.
ZAPOTRZEBOWANIE NA KAPITAA
OBROTOWY
Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy odpowiada tej części bieżących potrzeb finansowania przedsiębiorstwa,
która nie została pokryta przez zobowiązania bieżące (bez kredytów obrotowych).
ZAPOTRZEBOWANIE NA KAPITAA
OBROTOWY ZKO =
KAPITAA
OBROTOWY KO  SALDO NETTO ŚRODKÓW PIENI
ŻNYCH
Saldo netto środków pieniężnych, czyli środki pieniężne do dyspozycji przedsiębiorstwa są różnicą między
gotówką i papierami wartościowymi przeznaczonymi do obrotu a środkami obcymi w postaci kredytów
krótkoterminowych.
Wysokość zapotrzebowania na kapitał obrotowy jest znacznie zróżnicowana i zależy od długości cyklu
eksploatacyjnego oraz rotacji środków obrotowych (zapasów, należności).
ZARZ
DZANIE MAJ
TKIEM OBROTOWYM
1. ZARZ
DZANIE NALEŻNOŚCIAMI (WIERZYTELNOŚCIAMI)
Problem ściągania wierzytelności jest jednym z najważniejszych zadań bieżącego zarządzania finansami
firmy. Sprawna realizacja tego zadania wymaga wdrożenia procedur monitorowania należności, które pozwolą na
bieżące identyfikowanie istotnych odchyleń od dotychczasowych lub branżowych standardów.
Zarządzanie należnościami obejmuje również działania mające na celu przyspieszenie dyspozycyjności
należnościami, przy jednoczesnym utrzymywaniu sprzedaży kredytowej.
Do działań mających na celu przyspieszenie wpływu gotówki należą:
- udzielanie odbiorcom kredytu w formie wekslowej,
- udzielanie kredytu bankowego pod zastaw należności,
- cesja należności, w tym factoring,
- odsprzedaż należności wątpliwych i nieściągalnych.
Metody oceny należności przedsiębiorstw:
1. Porównanie tempa wzrostu należności z tempem wzrostu sprzedaży.
2. Analiza wskaz
ników udziału należności w majątku ogółem oraz w majątku obrotowym.
3. Analiza wskaz
nika rotacji należności (przychody ze sprzedaży/przeciętny stan należności) oraz wskaz
nika
cyklu inkasowania należności.
Wskaz
nik cyklu należności informuje, za ile dni sprzedaży klienci nie uregulowali swoich zobowiązań.
Pokazuje on więc efektywność systemów kontroli kredytów udzielanych odbiorcom. Okresy inkasowania
należności powinny być odrębnie analizowane dla poszczególnych rodzajów produktów, klientów, obszarów
rynku zbytu, gdyż polityka kredytowa przedsiębiorstwa powinna być zróżnicowana według tych parametrów.
4. Analiza dłużników w postaci badania struktury wiekowej należności w celu uzyskania szczegółowego obrazu
efektywności systemu kontroli kredytu.
5. Analiza wskaz
ników nieściągalnych należności: wskaz
nika udziału należności nieściągalnych w należnościach
ogółem oraz tzw. wskaz
nika ryzyka kredytowego, stanowiącego udział należności nieściągalnych w
przychodach ze sprzedaży.
6. Sporządzanie bilansowych zestawień wierzytelności według czasu ich spływu do przedsiębiorstwa.
7. Analiza wskaz
ników służących do monitorowania należności takich, jak:
" obieg wierzytelności stanowiący sumę sprzedaży kredytowej przypadającej na złotówkę wierzytelności
" okres ściągania należności DSO wyrażający liczbę dni sprzedaży, za którą nie zainkasowano gotówki
(liczbę dni sprzedaży niezapłaconej)
POLITYKA KREDYTOWA PRZEDSI
BIORSTWA
Firma podejmuje decyzje w sprawie udzielania kredytu swoim odbiorcom, jeżeli spowoduje to zwiększenie
zysku osiągniętego dzięki wzrostowi sprzedaży lub jeżeli jest do tego zmuszona przez konkurencję.
W ramach polityki kredytowej firma musi określić:
- kryteria i metody używane do oceny wiarygodności kredytowej klienta,
- limity udzielanych kredytów,
- warunki kredytowe, tj. okres kredytu oraz jeżeli firma decyduje się na oferowanie dyskonta
gotówkowego, to również stopę dyskonta i okres dyskonta,
- procedury ściągania opóz
nionych należności.
Przy kształtowaniu polityki kredytowej przedsiębiorstwo powinno uwzględnić:
- rozwiązania stosowane przez inne konkurencyjne firmy, prowadzące zbliżoną działalność,
- możliwości sfinansowania należności kredytowych, szczególnie w przypadku rozszerzenia zakresu i
liberalizowania sprzedaży kredytowej.
W prowadzeniu polityki kredytowej firmy mogą stosować następujące strategie:
- strategia konserwatywna polegająca na dążeniu do minimalizowania prawdopodobieństwa strat
wskutek możliwej niewypłacalności klientów; kredyt handlowy udzielany jest jedynie stałym klientom,
których wiarygodność została sprawdzona; warunkiem udzielania kredytu jest często uzyskanie
odpowiednich gwarancji zapłaty.
- strategia umiarkowana polega na bardziej elastycznym udzielaniu kredytów przy rezygnacji z
zaliczek i zapłaty z góry; stan zadłużenia klientów jest na bieżąco sprawdzany, a kolejne dostawy są
na ogół realizowane po uprzednim uregulowaniu płatności za poprzednią dostawę.
- strategia agresywna polegająca na tworzeniu dogodnych warunków kredytowych dla klientów,
nawet przy wysokim poziomie ryzyka kredytowego.
METODY ANALIZY RYZYKA KREDYTOWEGO
Ryzyko kredytowe  wielkość liczbowa charakteryzująca zdolność danego kontrahenta do wywiązywania
się z jego zobowiązań płatniczych.
Ocena ryzyka kredytowego powinna być podstawą wyboru kontrahentów, którym zostanie udzielony
kredyt handlowy oraz podstawą doboru instrumentów (parametrów) polityki kredytowej.
Znajomość ryzyka kredytowego pozwala:
- scharakteryzować skłonność dowolnego kontrahenta lub całych grup klientów do regulowania
zobowiązań,
- oszacować przewidywaną wielkość należności nieściągalnych przy danym poziomie sprzedaży,
- ocenić czy prowadzona polityka kredytowa przyniesie korzyści przedsiębiorstwu, gdyż umożliwia ocenę
realnych możliwości finansowych firmy (z uwzględnieniem zdolności finansowej kontrahentów),
- eliminować zawczasu tych klientów, którzy będą mieć problemy płatnicze.
Metody analizy ryzyka kredytowego:
- metody jakościowe,
- metody ilościowe,
- metody mieszane.
METODA PUNKTOWA
Metoda punktowa oceny ryzyka kredytowego polega na określeniu wartości granicznych
wskaz
ników analitycznych i nadaniu poszczególnym wskaz
nikom odpowiednich wag punktowych w
zależności od ich poziomu. Na podstawie danych finansowych kontrahenta (zawartych w bilansie,
rachunku zysków i strat oraz sprawozdaniu z przepływów pieniężnych) dokonuje się wyliczenia
odpowiednich wskaz
ników celem określenia jego zdolności do wywiązywania się ze zobowiązań. Wyliczone
wielkości wskaz
ników zestawia się w tabeli, a następnie porównuje z wartościami granicznymi uznanymi
jako dopuszczalne, maksymalne bądz
minimalne z punktu widzenia zdolności płatniczej klienta.
Wartości graniczne są ustalane na podstawie:
- przeciętnych wartości wskaz
ników charakteryzujących daną branżę,
- wartości ustalonych na podstawie danych historycznych,
- wartości modelowych.
METODA STANDARDU KREDYTOWEGO
Metoda standardu kredytowego jest oparta na ocenie tzw.  pięciu C kredytu . Ocena dotyczy
następujących kryteriów, które należy wziąć pod uwagę przy ocenie wiarygodności kredytowej klienta. Są
to charakter klienta, wypłacalność (zdolność kredytowa klienta), pokrycie kapitałowe, jakość aktywów
(zabezpieczenie), ogólne warunki otoczenia gospodarczego.
2. ZARZ
DZANIE ZAPASAMI
Zarządzanie zapasami obejmuje określenie wielkości zamawianej partii, ustalenie poziomu zapasów, przy
których należy składać kolejne zamówienia, wyznaczenie rozmiaru zapasu bezpieczeństwa oraz monitorowanie
zapasów.
Przyczyny utrzymywania zapasów są zróżnicowane w zależności od rodzaju zapasów. Zapasy materiałów:
" ułatwiają zachowanie rytmiczności produkcji,
" chronią przed skutkami zmian cen materiałów,
" chronią przed brakiem podaży materiałów oraz skutkami wydłużenia okresu dostaw,
" pozwalają osiągnąć korzyści związane z dyskontem ilościowym możliwym w przypadku zakupu odpowiednio
dużej partii.
Zapasy produkcji w toku zapewniają płynność produkcji.
Zapasy wyrobów gotowych:
" pozwalają natychmiast zaspokoić popyt klientów,
" stabilizują produkcję.
Alternatywnymi rozwiązaniami w stosunku do utrzymywania zapasów są:
" kontrakty futures na dostawy materiałów,
" produkowanie wyłącznie na zamówienie,
" just-in-time systems,
" oferowanie klientom dłuższych terminów dostaw w zamian za niższe ceny lub wydłużenie okresu
kredytowania.
Koszty związane z zapasami obejmują:
1. Koszty utrzymywania zapasów:
" koszt kapitału zaangażowanego w zapasy (stanowiący koszt utraconych korzyści),
" koszty magazynowania,
" koszty przemieszczania zapasów,
" koszty ubezpieczeń,
" koszty starzenia i psucia się zapasów.
2. Koszty zamówień:
" koszty dostawy, rozładunku,
" koszty opłat pocztowych, telekomunikacyjnych itp.
3. Koszty samych zapasów
4. Koszty braku zapasów:
" koszty związane z utratą zamówień,
" koszty interwencyjnego zakupu materiałów po wyższych cenach,
" koszty zatrzymania produkcji.
W zarządzaniu zapasami wykorzystywane są modele zapasów, które pozwalają ustalić:
" optymalny poziom zamówienia,
" poziom zapasów, przy którym należy złożyć ponowne zamówienie,
" częstotliwość zamówień,
" czy należy skorzystać z oferowanego dyskonta ilościowego.
W modelach zapasów minimalizowany jest całkowity koszt związany z zapasami.
Najczęściej wykorzystywanymi modelami zapasów są:
" model EOQ (Economic Order Quantity Model),
" model POQ (Production Order Quantity Model)
" dwuskładnikowy model zapasów.
MONITOROWANIE ZAPASÓW
Firmy utrzymują wiele różnych pozycji zapasów. Nie wszystkie pozycje powinny być obserwowane z taką
samą uwagą. Koszty monitorowania są przeważnie wysokie, a zatem powinno się postępować zgodnie z zasadą
20/80, co oznacza konieczność skoncentrowania się na tych pozycjach, których koszt utrzymywania lub koszt
braku zapasów jest największy.
Przykładem systemu umożliwiającego optymalizacje monitorowania zapasów jest system
A-B-C oparty na podziale zapasów na trzy kategorie:
" kategoria A - pozycje zapasów, które wymagają dużych inwestycji lub są niezbędne dla funkcjonowania
firmy; ich brak naraża firmę na duże koszty,
" kategoria B  pozycje pośrednie,
" kategoria C  pozycje zapasów, które albo są tanie, albo nie muszą być dostępne natychmiast.
Bardzo dokładnie jest monitorowana tylko kategoria A, kategorii B poświęca się mniej uwagi, natomiast pozycje
należące do kategorii C są obserwowane w ograniczonym zakresie.
3. ZARZ
DZANIE ŚRODKAMI PIENI
ŻNYMI
Podstawowymi celami zarządzania gotówką (środkami pieniężnymi) jest
1. zredukowanie trzymanej sumy środków pieniężnych do minimum koniecznego do prowadzenia firmy,
2. umożliwienie jak najszybszego przepływu gotówki przez przedsiębiorstwo.
Minimalny zasób gotówki powinien chronić firmę przed ryzykiem niezaspokojenia nieoczekiwanych potrzeb
gotówkowych. Powinien również umożliwić jej skorzystanie z dyskonta gotówkowego. Utrzymywanie pewnego
poziomu gotówki podnosi wiarygodność kredytową firmy.
Minimalizacja posiadanej gotówki wymaga przede wszystkim zapewnienia synchronizacji wpływów i wydatków.
Minimalizacja stanu gotówki oznacza możliwość takiego zaangażowania jej pozostałej kwoty, aby
zmaksymalizować dochody z jej posiadania. Wzrost zysku z całości zasobów gotówkowych może być osiągnięty
przez inwestycje w papiery wartościowe lub inne lokaty o wyższej rentowności lub poprzez zmniejszenie udziału
gotówki nieoprocentowanej, lub poprzez połączenie obu tych możliwości.
Modele optymalizujące zasób gotówki starają się pomóc w ustaleniu takiej jego wysokości, aby koszt utraconych
odsetek nie przeważał nad pozytywnymi aspektami utrzymywania zasobu gotówkowego. Do takich modeli
należą: model Baumola, model Millera-Orra,
model Stone a.
Przyspieszenie tempa przepływu gotówki przez przedsiębiorstwo jest realizowane przez:
" przyspieszanie inkasowania należności,
" opóz
nianie regulowania zobowiązań.
KRÓTKOTERMINOWE y
RÓDA
A ZASILANIA PRZEDSI
BIORSTWA
" ZOBOWI
ZANIA Z TYTUA
U EMISJI KRÓTKOTERMINOWYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH,
" KRÓTKOTERMINOWE KREDYTY I POŻYCZKI
" ZOBOWI
ZANIA WOBEC DOSTAWCÓW
" ZOBOWI
ZANIA WEKSLOWE
" ZOBOWI
ZANIA WOBEC BUDŻETÓW I INNYCH ISTYTUCJI PUBLICZNO-PRAWNYCH
" INNE ZOBOWI
ZANIA
PLANOWANIE FINANSOWE
Utrzymywanie płynności finansowej w przedsiębiorstwie wymaga planowania finansowego. Dokonywanie
projekcji wpływów i wydatków jest podstawowym narzędziem wskazującym, w jaki sposób w danym okresie
planistycznym zachować między nimi równowagę. Dynamiczne spojrzenie na oba strumienie finansowe pozwala
przewidywać i planować skutki określonych działań przedsiębiorstwa w zakresie wpływów i wydatków
gotówkowych. Planowanie finansowe uwzględniające strumienie gotówkowe powinno dotyczyć zarówno długiego
horyzontu czasowego (planowanie strategiczne), jak i okresów krótszych, takich jak rok, kwartał, miesiąc,
dekada (planowanie operatywne, często nazywane budżetowaniem).
Planowanie strategiczne ma na celu umożliwienie realizacji długookresowych celów działalności firmy. Jednym z
warunków realizacji tych celów jest utrzymywanie płynności finansowej. Zestawienie przepływów pieniężnych
powinno umożliwić ocenę przyszłości przedsiębiorstwa pod tym względem, a w szczególności uzyskanie
odpowiedzi na następujące pytania:
" jakie będzie przewidywane saldo strumienia gotówkowego w poszczególnych okresach?
" w jakim stopniu w poszczególnych okresach rozwój przedsiębiorstwa będzie finansowany ze środków
własnych generowanych wewnątrz przedsiębiorstwa, a w jakim zakresie niezbędne jest uzupełnienie kapitału
z zewnątrz (wzrost kapitału własnego, kredyty, pożyczki)?
" czy ogólna sytuacja finansowa będzie dobra? czy też, w przypadku występowania kłopotów finansowych, w
jakim czasie nastąpi uzdrowienie sytuacji?
PRELIMINARZ OBROTÓW GOTÓWKOWYCH
Z finansowego punktu widzenia funkcjonowanie przedsiębiorstwa w krótkich odcinkach przejawia się
ciągłym dwustronnym ruchem środków pieniężnych: wpływami i wydatkami. Oba kierunki ruchu gotówki
nakładają się w czasie.
W związku z tym firma musi zwracać szczególną uwagę na to, aby być w każdym momencie wypłacalną.
Gotówką należy więc zarządzać na bieżąco: planować jej przepływy i kontrolować ich realizację. Kontrolę taką
umożliwia plan obrotów gotówkowych, zwany preliminarzem.
Preliminarz:
" programuje obieg środków pieniężnych w odpowiednich przedziałach czasu w sposób zapewniający
utrzymanie płynności finansowej przedsiębiorstwa przy racjonalnym kształtowaniu kosztów finansowych
utrzymania tej płynności,
" określa z góry działania podejmowane dla zapewnienia dodatkowych z
ródeł finansowania lub zmierzające do
odpowiedniego przesunięcia płatności,
" wyznacza przedsięwzięcia pozwalające na najkorzystniejsze lokowanie nawet krótkoterminowych nadwyżek
finansowych.
Do planowania przyszłych potrzeb finansowych można podchodzić w dwojaki sposób. Pierwszy rozpoczyna się
od wyliczenia zapotrzebowania na dodatkowy kapitał w przyszłym roku, następnie budowane są plany
szczegółowe i dopasowane do potrzeb firmy poszczególne instrumenty finansowe.
Druga metoda jest odwrotnością pierwszej, czyli najpierw buduje się miesięczne plany wpływów i wydatków
gotówkowych. Z takiego zestawienia wynikają potrzeby finansowe firmy, a co za tym idzie, zapotrzebowanie na
odpowiednie z
ródło finansowania.
W obu metodach punktem wyjścia i najważniejszym krokiem w całym procesie planowania jest oszacowanie
przewidywanej w przyszłym roku wielkości sprzedaży. Prognozowanie wielkości sprzedaży powinno być jednym
z podstawowych zadań działu marketingu.
Umiejętne posługiwanie się preliminarzem obrotów gotówkowych pozwala w praktyce na racjonalne
podejmowanie decyzji dotyczących zarówno wpływów, np. skracania lub wydłużania terminów płatności dla
odbiorców, stosowania opustów ceny w celu przyspieszenia wpływu gotówki, jak i wydatków, np. wydłużania
terminów płatności zobowiązań, szerszego korzystania z kredytów handlowych, renegocjowania warunków umów
kredytowych.
Wykorzystanie preliminarza obrotów gotówkowych do sterowania wpływami i wydatkami przedsiębiorstwa
wymusza bieżącą kontrolę zgodności faktycznie uzyskanych wpływów i dokonanych wydatków z wielkościami
założonymi w preliminarzu. Eliminowanie przyczyn odchyleń od przyjętego planu pozwala na obniżenie kosztów
kapitału, a szybkie zagospodarowywanie wolnej gotówki zapobiega powstawaniu kosztów utraconych korzyści.
PODSTAWOWE SPOSOBY PRZYWRACANIA PA
YNNOŚCI FINANSOWEJ
1. PODNIESIENIE RENTOWNOŚCI SPRZEDAŻY
2. PODWYŻSZENIE KAPITAA
U WA
ASNEGO
3. PRZYSPIESZENIE ROTACJI ŚRODKÓW OBROTOWYCH
4. UWOLNIENIE ŚRODKÓW ZAMROŻONYCH W SKA
ADNIKACH MAJ
TKU TRWAA
EGO
5. ZMIANA STRUKTURY ZOBOWI
ZAC

y
RÓDA
A FINANSOWANIA W PRZEDSI
BIORSTWIE
Struktura z
ródeł pozyskiwania kapitału w przedsiębiorstwie:
y
ródła wewnętrzne:
zatrzymane zyski,
odpisy amortyzacyjne,
uwolnienie kapitału wynikające z przyspieszenia obrotu,
długookresowe rezerwy,
środki uwolnione poprzez zbycie nieproduktywnych składników majątku
y
ródła zewnętrzne:
własne
emisja udziałów lub akcji,
dopłaty udziałowców,
obce
pożyczki pieniężne od innych podmiotów,
obligacje,
krótkoterminowe kredyty bankowe (m.in. kredyty w rachunku bieżącym, kredyty rewolwingowe, kredyty
wekslowe, kredyty w rachunku kredytowym),
długoterminowe kredyty bankowe,
kredyty dostawców (handlowe),
przedpłaty odbiorców,
zobowiązania prawidłowe,
leasing,
factoring,
venture capital,
cesja wierzytelności,
dotacje.
NARZ
DZIA ANALIZY FIRMY NA POZIOMIE EKSPLATACYJNYM
Dy
WIGNIA OPERACYJNA
W sytuacji występowania kosztów stałych każdy przyrost wielkości sprzedaży przyniesie przedsiębiorstwu ponad
proporcjonalny przyrost zysku (przy założeniu stałości innych czynników wpływających na jego poziom. Zjawisko
to jest nazywane dz
wignią operacyjną.
Miarą wpływu dz
wigni operacyjnej na wzrost zysku jest stopień dz
wigni operacyjnej obliczany
następująco:
"EBIT
DOL =
"S
S0 - Kz0
DOL =
EBIT0
gdzie:
" EBIT  procentowy przyrost zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem,
" S  procentowy przyrost sprzedaży,
S0 - sprzedaż netto w wariancie bazowym,
Kz0  poziom kosztów zmiennych w wariancie bazowym,
EBIT0  zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem w wariancie bazowym.
Sn
K, Sn
+
 duża
WE
Marża
Kc
dz
wignia
+
przemysłowa
operacyjna
(brutto,
pokrycia )
-
 mała
Kz
Koszty nie
skutkujące
wydatkowo
WE
KSn
Margines bez-
-
pieczeństwa
KS
KSw
P
Próg Próg
płynności rentowności
Koszty
skutkujące
Rys.11. ELEMENTY ANALIZY RENTOWNOŚCI
wydatkowo
EKSPLOATACYJNEJ
y
ródło: Opracowanie dr S.Stadtherr
ZASTOSOWANIE ANALIZY PROGU RENTOWNOŚCI
Analiza progu rentowności może służyć do:
- wyznaczania ceny,
- wyboru technologii produkcji,
- wyznaczenia wielkości sprzedaży,
- analizy wrażliwości przedsiębiorstwa, czyli analizy wpływu zmian poszczególnych
czynników na poziom rentowności.
Analiza wrażliwości w szczególności może być wykorzystywana do zbadania:
- jaki spadek popytu na produkowane wyroby może doprowadzić do całkowitej
utraty rentowności przez przedsiębiorstwo,
- jakie są możliwości zwiększenia zysku przedsiębiorstwa przez odpowiednie
kształtowanie czynników określających jego poziom.
Uwagi podsumowujące:
- wysoki próg rentowności nie jest dogodny, gdyż w takiej sytuacji przedsiębiorstwo
jest bardzo wrażliwe na zmiany w poziomie sprzedaży,
- im wyższe koszty stałe, tym wyższy próg rentowności,
- im wyższa jest różnica między jednostkową ceną sprzedaży a jednostkowymi
operacyjnymi kosztami zmiennymi, tym niższy jest próg rentowności, gdyż koszty
stałe są absorbowane znacznie szybciej przez różnicę między jednostkową ceną
sprzedaży a jednostkowymi kosztami zmiennymi.
Wskaz
nik bezpieczeństwa:
Q - BEP
Wb =
Q
Margines bezpieczeństwa:
MB = Q  BEP
gdzie:
Q  planowana wielkość (wartość) produkcji (= sprzedaży)
BEP  próg rentowności wyrażony ilościowo lub wartościowo
Dy
WIGNIA FINANSOWA
Występowanie dodatniego efektu dz
wigni finansowej oznacza podniesienie rentowności
kapitału własnego w sytuacji mieszanej struktury kapitału (kapitał własny - kapitał obcy).
Warunkiem wykorzystywania dodatniego efektu dz
wigni finansowej jest osiąganie
wyższej rentowności całego kapitału przedsiębiorstwa (obliczonej jako relacja zysku
przed spłatą odsetek i opodatkowaniem EBIT do kapitału ogółem) od stopy
oprocentowania kapitału obcego ik oraz zachowanie właściwej struktury kapitału, gdyż
zbyt wysoki udział kapitału obcego w kapitale przedsiębiorstwa spowoduje wzrost
oprocentowania kapitału obcego.
Dynamiczne ujęcie efektu dz
wigni finansowej pozwala ocenić jaką zmianę rentowności
kapitału własnego wywoła zwiększenie zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem
EBIT o określony procent. Miarą wpływu dz
wigni finansowej na wzrost rentowności jest
stopień dz
wigni finansowej obliczany następująco:
EBIT0
DFL =
EBIT0 - Od
"r
DFL =
"EBIT
gdzie:
" EBIT  procentowy przyrost zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem,
" r  procentowy przyrost rentowności kapitału własnego,
EBIT0  zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem w wariancie bazowym,
Od  odsetki od kapitału obcego.
Punkt graniczny dz
wigni finansowej (X) jest to taki poziom zysku przed spłatą odsetek i
opodatkowaniem
( EBITx ), który gwarantuje osiągnięcie identycznej rentowności kapitału własnego (rx)
bez względu na zastosowany wariant finansowania.
Kog � ik
EBITx =
100
(EBITx - Od) � (1- T)
= � 100%
r
x
Kw
gdzie: EBITx - graniczny poziom zysku przed spłatą odsetek i
opodatkowaniem,
rx - graniczny poziom rentowności kapitału własnego,
Kog - kapitał ogółem,
Kw - kapitał własny,
ik - stopa oprocentowania kapitału obcego,
Od - odsetki od kapitału obcego,
T - stopa podatkowa.
y
ródło: M.Sierpińska, T.Jachna, Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych.
PWN 1996
ANALIZA KONDYCJI FINANSOWEJ FIRMY
Obraz sytuacji finansowej przedsiębiorstwa uzyskiwany na podstawie rocznych
sprawozdań finansowych może mieć dla kadry kierowniczej dużą wartość informacyjną,
jeżeli menedżerowie będą przygotowani do dokładnego i pogłębionego przeanalizowania
różnych elementów składających się na ten obraz. Sprawozdania finansowe są bowiem
bardzo ważnym z
ródłem informacji pozwalającym ocenić stan kondycji finansowej firmy.
 Kondycja finansowa firmy rozumiana jest jako jej zdolność do generowania zysków,
powiększania majątku i kapitału oraz zachowania wypłacalności. (T.Cebrowska)
Tak zdefiniowane pojęcie kondycji finansowej oznacza, że oparcie oceny  stanu
zdrowia przedsiębiorstwa wyłącznie na ocenie wielkości wypracowanego zysku, a nawet
jego trendu jest niewystarczające. W rzeczywistości może dochodzić do sytuacji, w
których przedsiębiorstwo wykazujące znaczne przyrosty zysku ma poważne problemy z
płynnością finansową. Jednakże, z drugiej strony, nie należy umniejszać znaczenia zysku,
gdyż jest on
wskaz
nikiem efektywności gospodarowania,
z
ródłem finansowania wymiany majątku,
 nagrodą za ryzyko i niepewność towarzyszące każdej działalności gospodarczej,
z
ródłem kapitału finansującym dalszy wzrost firmy.
Główną słabością analizy danych sprawozdawczych jest fakt, że jej
przedmiotem są zawsze dane historyczne, których już nie można zmienić.
Jaki jest więc cel przeprowadzania analizy? Jest nim niewątpliwie pozyskanie
informacji o przyczynach i czynnikach, jakie miały wpływ na zaistniałą sytuację, w
szczególności o sła- bościach i zagrożeniach dla firmy, jak również pozytywnych
aspektach poprawiających kondycję finansową.
Identyfikację przyczyn (diagnozę sytuacji) należy traktować jako pierwszy krok w
rozwiązywaniu problemów przedsiębiorstwa.
Zagadnieniami, które powinny stać się przedmiotem szczególnej uwagi w  czytaniu
sprawozdań finansowych są:
Rentowność
- czy wygospodarowany zysk jest adekwatny w stosunku do zaangażowanego
majątku, kapitału i osiąganej sprzedaży?
Efektywność (sprawność) gospodarowania
- czy przychody ze sprzedaży są odpowiednie ? czy aktywa będące w użytkowaniu
firmy są  dobrze wykorzystywane?
Płynność finansowa
- czy występują jakieś problemy związane z wypłacalnością? czy zarządzanie
aktywami bieżącymi jest prawidłowe?
Struktura kapitałowa
- czy sposób finansowania działalności przedsiębiorstwa jest prawidłowy?
Przeprowadzanie analizy informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych jest
dokonywane najczęściej w dwóch etapach:
wstępna analiza sprawozdań finansowych w ujęciu statycznym (analiza struktury
majątkowej i kapitałowej, struktury kapitałowo-majątkowej oraz analiza z
ródeł
pozyskania i kierunków wykorzystania środków pieniężnych) i dynamicznym (analiza
zmian i trendów),
analiza wskaz
nikowa.
Wskaz
niki obrazują relacje między dwoma wielkościami finansowymi i są używane do
mierzenia i oceny kondycji finansowej. Ponieważ wiele wielkości ekonomicznych wykazuje
wzajemną współzależność, należy uznać za bardzo istotny problem wybór takiego
zestawu wskaz
ników, który uwzględniałby najważniejsze dla danego przedsiębiorstwa
elementy. Analiza wskaz
nikowa może mieć ogólny charakter (wykorzystanie 6 - 12
wskaz
ników) lub bardzo szczegółowy (wykorzystanie ponad 400 wskaz
ników).
Przy dokonywaniu analizy wskaz
nikowej należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:
znaczenie zmiany wielkości poszczególnych wskaz
ników;
należy podkreślić, że sama zmiana wielkości wskaz
nika nie jest wystarczającą
podstawą oceny i może głównie sygnalizować konieczność dokonania pogłębionej
analizy w celu zidentyfikowania czynników, które tą zmianę spowodowały,
wpływ inflacji na realność wyceny poszczególnych wielkości ekonomicznych,
stabilność stosowanych metod rachunkowości, gdyż zmiana tych metod może w
dużym stopniu wpłynąć np. na wycenę aktywów i praktycznie uniemożliwić
porównywalność danych w czasie,
występowanie nadzwyczajnych zmian i zdarzeń oraz wahań sezonowych, które mogą
znacząco zniekształcać obraz sytuacji przedsiębiorstwa w danym okresie.
Analiza kondycji finansowej powinna być dokonywana w kontekście następujących
danych:
wielkości historyczne; uwzględnienie dotychczas osiąganych rezultatów pozwala na
uchwycenie trendów, co może mieć istotne znaczenie dla procesu podejmowania
decyzji,
wielkości planistyczne; porównywanie wartości osiągniętych z planowanymi może
stanowić podstawę oceny działania menedżerów oraz podstawę korekty planowanych
przedsięwzięć,
wielkości osiągane przez inne przedsiębiorstwa tej samej branży czy też sektora
gospodarki; poziomem odniesienia mogą być średnie wartości branżowe lub wartości
osiągane przez liderów danej branży; taka analiza porównawcza może być jednak
utrudniona ze względu na brak dostępu do danych, czy też trudności z
zakwalifikowaniem danego przedsiębiorstwa do odpowiedniej kategorii.
OGÓLNE REGUA
Y OCENY WYSOKOŚCI WSKAy
NIKÓW
1. W przypadku wskaz
ników rentowności, takich jak rentowność kapitałów,
rentowność sprzedaży, rentowność majątku oraz wskaz
ników efektywności
(sprawności) gospodarowania, takich jak wskaz
nik rotacji aktywów, wskaz
niki
rotacji i efektywności poszczególnych składników majątku należy przyjąć, że im
wyższa wartość wskaz
nika, tym lepsza ocena działalności.
Wysokość tych wskaz
ników ma jednak w znacznym stopniu charakter branżowy i ich
analizę w oderwaniu od informacji o wynikach w branży należy uznać za
niewystarczającą.
W dodatku przyjęta strategia działania nastawiona przykładowo na  duży obrót  mały
zysk jednostkowy , czy też strategie finansowe wpływają w istotny sposób na
wysokość tych wskaz
ników.
2. W przypadku wskaz
ników płynności w literaturze finansowej sugeruje się, że
wskaz
nik szybkiej wypłacalności na idealnym poziomie powinien odzwierciedlać
relację 1:1,
wskaz
nik bieżącej płynności na idealnym poziomie powinien odzwierciedlać relację
2:1,
wskaz
nik spłaty zobowiązań (ale nie przeterminowanych) powinien być wyższy niż
30 dni.
Należy jednak podkreślić, że zastosowanie nowoczesnych metod zarządzania, takich
jak metoda  just in time , czy też produkowanie wyłącznie pod zamówienia, powinny
spowodować znaczne ograniczenie wysokości zapasów. W tych przypadkach za
prawidłowe należy uznać kształtowanie się wskaz
nika bieżącej płynności i wskaz
nika
szybkiej wypłacalności na zbliżonym poziomie.
3. Ocena położenia finansowego (zadłużenia, wypłacalności)
Analiza położenia finansowego pozwala ocenić politykę przedsiębiorstwa w
zakresie z
ródeł finansowania działalności.
Wskaz
niki służące do oceny położenia finansowego można podzielić na dwie grupy:
- wskaz
niki ilustrujące strukturę finansową przedsiębiorstwa, w tym w szczególności
poziom zadłużenia,
- wskaz
niki informujące o zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu.
Wskaz
niki ilustrujące strukturę finansową przedsiębiorstwa:
- wskaz
nik udziału kapitałów obcych, ilustrujący zakres wykorzystywania kapitałów
obcych w finansowaniu działalności
Zbyt wysoki poziom tego wskaz
nika może podważać wiarygodność finansową firmy i
tym samym sygnalizować potencjalnemu pożyczkodawcy ponad przeciętne ryzyko
zaangażowania środków. Zbyt niski poziom tego wskaz
nika może świadczyć o
niewykorzystywaniu długu jako zewnętrznego z
ródła finansowania dla zwiększenia
rentowności kapitałów własnych.
- wskaz
nik zadłużenia długoterminowego (wskaz
nik długu, wskaz
nik ryzyka)
Sugerowany w literaturze poziom tego wskaz
nika jest związany ze strukturą kapitału
33:67 (zobowiązania długoterminowe : kapitał własny), a więc wynosi 0,5. Racjonalny
poziom tego wskaz
nika powinien mieścić się w granicach 0,5  1,0.
Jeżeli poziom tego wskaz
nika jest wyższy niż 1,0, to oznacza to wysoki poziom ryzyka
w finansowaniu działalności firmy.
- wskaz
nik pokrycia zobowiązań długoterminowych rzeczowym majątkiem trwałym
Wskaz
nik ten nawiązuje do faktu, że częsta formą zabezpieczenia udzielanych
pożyczek i kredytów długoterminowych są zabezpieczenia na trwałych elementach
majątku pożyczkobiorcy. W związku z tym wyliczana przy pomocy tego wskaz
nika
relacja może być szczególnie istotna w przypadku przedsiębiorstw zagrożonych
upadłością.
Wskaz
niki ilustrujące zdolność przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia:
- wskaz
niki pokrycia obsługi długu
Wskaz
nik pokrycia obsługi długu I informuje ile razy zysk (przed spłatą odsetek i
przed opodatkowaniem) pokrywa roczne spłaty kredytu długoterminowego i wartość
płaconych odsetek. Jest to więc odzwierciedlenie stopnia zabezpieczenia obsługi
kredytu. Bank Światowy za minimalny poziom przyjmuje 1,3.
Wskaz
nik pokrycia obsługi długu II przyjmuje ostrzejsze kryterium obsługi zadłużenia
zakładając konieczność obsługi długu z wygospodarowanego zysku netto.
- wskaz
nik pokrycia odsetek zyskiem, informujący ile razy zysk (przed spłatą odsetek i
przed opodatkowaniem) przewyższa wartość płaconych odsetek
Wysokość tego wskaz
nika nie może być niższa od jedności. Jednakże wysokość
wskaz
nika bliska jedności świadczy o bardzo dużym stopniu ryzyka w odniesieniu do
spłaty odsetek. W związku z tym im wyższy jest poziom tego wskaz
nika, tym
pewniejsze zabezpieczenie pokrycia odsetek przez firmę, nawet w sytuacji pogorszenia
wyników finansowych firmy. W literaturze sugeruje się, że idealny poziom tego
wskaz
nika powinien odzwierciedlać relację 3 : 1.
- wskaz
nik obsługi kredytu z cash flow
Wskaz
nik ten jest jednym z najistotniejszych wskaz
ników wyliczanych na podstawie
bussines planu w celu określenia zdolności przedsiębiorstwa do spłacania kredytu. Za
wartość normatywną przyjmuje się 1,5, oznaczający że suma: zysk netto +
amortyzacja powinna być co najmniej o 50% wyższa niż roczna rata kredytu wraz z
odsetkami. Niższy poziom tego wskaz
nika może w niektórych przypadkach być
dopuszczalny, ale projekt inwestycyjny tak finansowany uznaje się za przedsięwzięcie
o podwyższonym ryzyku wymagające dodatkowych gwarancji kredytowych.
ZESTAW PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW W ANALIZIE KONDYCJI
FINANSOWEJ FIRMY
WSKAy
NIK WZROSTU SPRZEDAŻY - OKREŚLA PUNKT WYJŚCIA DO ANALIZY
ANALIZA CASH FLOW  UMOŻLIWIA ANALIZ
KONKRETNYCH ASPEKTÓW,
DAJE OBRAZ y
RÓDEA
FINANSOWANIA
DZIAA
ALNOŚCI FIRMY
RENTOWNOŚĆ KAPITAA
U CAA
KOWITEGO  JEST SYNTETYCZN
MIAR

EFEKTYWNOŚCI FUNKCJONOWANIA
PRZEDSI
BIORSTWA
RENTOWNOŚĆ SPRZEDAŻY  DETERMINUJE POMYŚLNY ROZWÓJ
FIRMY
WSKAy
NIK ROTACJI AKTYWÓW
WSKAy
NIK ROTACJI WSKAy
NIK ROTACJI
MAJ
TKU TRWAA
EGO MAJ
TKU OBROTOWEGO
- S
WYRAZEM EFEKTYWNOŚCI
ZARZ
DZANIA PIENI
DZEM W FIRMIE
POZIOM Dy
WIGNI OPERACYJNEJ I FINANSOWEJ  OKREŚLA WRAŻLIWOŚĆ
FIRMY NA WAHANIA
WIELKOŚCI SPRZEDAŻY
SCHEMAT SYNTETYCZNEJ OCENY RENTOWNOŚCI FIRMY ( SCHEMAT DU PONT A
)
WSKAy
NIK ZWROTU Z
KAPITAA
U WA
ASNEGO ROE
WSKAy
NIK ZWROTU Z AKTYWÓW MNOŻNIK KAPITAA
U
WA
ASNEGO
( INWESTYCJI ) = RENTOWNOŚĆ
X
( AKTYWA OGÓA
EM / KAPITAA

MAJ
TKU ROA ( ROI ) WA
ASNY )
WSKAy
NIK RENTOWNOŚCI WSKAy
NIK ROTACJI
X
NETTO SPRZEDAŻY ( ROS ) AKTYWÓW
ZYSK NETTO SPRZEDAŻ
AKTYWA OGÓA
EM
: :
MAJ
TEK MAJ
TEK
+
OBROTOWY TRWAA
Y
SPOSOBY POPRAWY RENTOWNOŚCI FIRMY
WZROST ZWROTU Z KAPITAA
U WA
ASNEGO
ROE
POPRZEZ:
ZWI
KSZENIE MNOŻNIKA KAPITAA
U
WA
ASNEGO
ZWI
KSZENIE RENTOWNOŚCI MAJ
TKU
POPRZEZ ZWI
KSZENIE ZADA
UŻENIA
X
ROA ( ROI )
 WYKORZYSTYWANIE DODATNIEGO
EFEKTU Dy
WIGNI FINANSOWEJ
PODNIESIENIE RENTOWNOŚCI POPRAW
ROTACJI
X
NETTO SPRZEDAŻY ( ROS ) AKTYWÓW
WZROST ZYSKU
WZROST SPRZEDAŻY SPADEK
ZAANGAŻOWANYCH
NETTO
POPRZEZ WZROST
SKA
ADNIKÓW MAJ
TKU
WIELKOŚCI SPRZEDAŻY TRWAA
EGO ORAZ
SPADEK KAPITAA
U
LUB WYSOKOŚCI CEN
OBROTOWEGO NETTO
DOTYCHCZASOWYCH
ZMNIEJSZENIE KOSZTÓW
POPRZEZ ZMNIEJSZENIE
CEN LUB ZUŻYCIA
CZYNNIKÓW PRODUKCJI