Standardy tworzenia audiodeskrypcji do produkcji audiowizualnych

STANDARDY TWORZENIA AUDIODESKRYPCJI

DO PRODUKCJI AUDIOWIZUALNYCH

Opracowali:

Barbara Szyma

ska

Tomasz Strzymi

ski

one.

adna cz

ęść

tej publikacji

nie mo

e by

wykorzystywana, powielana ani rozpowszechniana

za pomoc

urz

dze

elektronicznych, mechanicznych, kopiuj

cych, nagrywaj

cych i innych bez uprzedniego wyra

enia zgo-

dy przez autora niniejszej publikacji.

Białystok, 29 wrze

nia 2010

Spis tre

Wprowadzenie ……………………………………………………………………………………… 3

Podstawowe definicje …………………………………………………… 3
Słowo wst

pne ……………………………………………………………………… 3

II.

Audiodeskrypcja produkcji audiowizualnych ………… 7

Przygotowanie skryptu audiodeskrypcji ……… 7

III.

Co i jak opisywa

………………………………………………………………………… 14

Wskazówki edytorskie …………………………………………………… 29
Sprawdzenie i konsultacja skryptu ………………… 31

IV.

Nagranie skryptu …………………………………………………………………………… 32

Wprowadzenie.

Podstawowe definicje

Audiodeskrypcja [AD] - przekład tre

ci obrazu na słowa.

Werbalny opis warstwy wizualnej spektakli teatralnych, pro-

dukcji audiowizualnych, sztuk plastycznych oraz wydarze

widowiskowych sprawia, i

staj

one dost

pne osobom

niewidomym i słabowidz

cym.

Produkcje audiowizualne - dzieła filmowe i telewizyjne,

które s

płynnym ci

giem obrazów i d

ków.

Skrypt - tekst zawieraj

cy opis wizualnej warstwy dzieła.

W skrypcie zamieszczane s

adnotacje i wskazówki umo

liwia-

ce dokładn

synchronizacj

obrazu z opisem.

Deskryptor – osoba, która pisze i redaguje tre

ść

skryptu.

Audiodeskryptor – Osoba, która pisze i redaguje tre

ść

skryptu oraz odczytuje go dostosowuj

c ton i tempo głosu do

produkcji audiowizualnej.

Lektor – osoba, która odczytuje skrypt dostosowuj

c ton

i tempo głosu do produkcji audiowizualnej.

Słowo wst

pne

Na przestrzeni ostatnich kilku lat obserwuje si

roz-

wój rynku audiodeskrypcji w Polsce. Wi

ąż

e si

on mi

dzy in-

nymi z dostosowywaniem do norm audiodeskrypcji obowi

zuj

cych w innych krajach oraz ró

nymi sposobami ich interpre-

tacji i adaptacji. Skutkiem tego w tre

ci audiodeskryp-

cji zauwa

na chocia

by łamanie najbardziej podstawo-

wego wymogu, którym jest opisywanie tego, co mo

na zaobser-

wowa

na obrazie. Zamiast opisu wizualnej warstwy obrazu,

w tre

ci audiodeskrypcji odnajdujemy osobiste odczucia, do-

mysły i skojarzenia, jakie dany obraz, a tak

e d

k z nim

zwi

zany wywołał u osoby tworz

cej audiodeskrypcj

. Funda-

cja Audiodeskrypcja maj

c powy

sze na uwadze uznała za nie-

dne wdro

enie do praktyki standardów tworzenia audiode-

skrypcji wraz z kodeksem post

powania audiodeskryptorów.

Prezentowany dokument stanowi kompleksowe opracowanie tej

problematyki.

Standardy maj

na celu:

ujednolicenie praktyki zawodowej osób tworz

cych audio-

deskrypcj

;

harmonizowanie norm tworzenia audiodeskrypcji i zasad

ich wdra

ania przez audiodeskryptorów polskich z tymi,

które obowi

zuj

powszechnie w innych krajach;

promowanie jednolitych, obowi

zuj

cych w

rodowisku osób

tworz

cych audiodeskrypcj

, reguł post

powania, wpływa-

cych na ukształtowanie ich odpowiedzialno

ci zawodo-

wej;

kształtowanie wymaga

i oczekiwa

odbiorców audiode-

skrypcji pod adresem osób j

tworz

cych oraz, z drugiej

strony, tworzenie podstaw do oddziaływania audiodeskryp-

torów na tre

ść

audiodeskrypcji;

zabezpieczenie interesów odbiorców audiodeskrypcji po-

przez sformułowanie wymogów, jakim powinna odpowiada

prawidłowo stworzona audiodeskrypcja;

umo

liwienie dokonania oceny działalno

ci konkretnego

deskryptora, audiodeskryptora i lektora przy zastosowa-

niu zobiektywizowanych kryteriów, jakimi s

te standar-

dy.

Standardy s

zbiorem usystematyzowanych reguł i zasad

oraz norm zawodowych dla audiodeskryptorów tworz

cych opisy

do produkcji audiowizualnych. Zostały zebrane i usystematy-

zowane przez Barbar

Szyma

i Tomasza Strzymi

skiego,

pionierów audiodeskrypcji w Polsce oraz zało

ycieli Funda-

cji Audiodeskrypcja. Fundacja jako pierwsza organizacja po-

zarz

dowa w Polsce rozpocz

ła działania na rzecz udost

niania kultury i sztuki wizualnej osobom niewidomym i sła-

bowidz

cym za pomoc

audiodeskrypcji.

Praca nad standardami miała charakter wielostopniowy.

Powstały one na bazie opracowa

stkowych oraz bogatych

wiadcze

zało

ycieli Fundacji Audiodeskrypcja w zakresie

tworzenia, wdra

ania audiodeskrypcji i szkole

prowadzonych

w tym zakresie. Inspiracj

uregulowa

stanowiły równie

standardy obowi

zuj

ce mi

dzy innymi w Wielkiej Brytanii,

Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Hiszpanii. Cz

ęść

oryginal-

nych materiałów

ródłowych, na podstawie, których zostały

one opracowane, jest dost

pna na stronach internetowych:

the American Council of the Blind, Guidelines for Audio

Description

http://www.acb.org/adp/docs/ADP_Standards.doc

ADP - initial draft, May 2009

Pilar Orero - Universitat Autònoma de Barcelona, Spain,

Steve Wharton - University of Bath, UK, The Audio De-

scription of a Spanish Phenomenon: Torrente 3,

http://www.jostrans.org/issue07/art_orero_wharton.pdf

The Journal of Specialised Translation, 2007

Joe Clark, Toronto, Canada, Standard techniques in au-

dio description

http://joeclark.org/access/description/ad-principles.html

Homepage: Joe Clark, 2007

Described and Captioned Media Program, Description Key

for Educational Media

http://descriptionkey.org/

http://www.dcmp.org/caai/nadh227.pdf

Guidelines for Audio Description of Meetings and Presen-

tations

http://www.dcmp.org/caai/nadh207.pdf

DCMP, 2006 - 2008

Royal National Institute for the Blind UK, Audio de-

scription for children

http://www.rnib.org.uk/xpedio/groups/public/documents/pu

blicwebsite/public_ADforchildren.doc

RNIB, (2006)

Bernd Benecke - Bayerischer Rundfunk, Munich, Germany,

"Audio-Description"

http://www.erudit.org/revue/meta/2004/v49/n1/009022ar.pdf

Meta: journal des traducteurs / Meta: Translators'Jour-

nal, 2004

Joel Snyder, "The Visual Made Verbal"

http://www.audiodescribe.com/links/AD-

The%20Visual%20Made%20Verbal.pdf

Audio Description Associates

Audio Description International AD Guidelines

http://www.acb.org/adp/guidelines.html

ADI, 2003

Independent Television Commission (ITC/UK). Guidance on

standards for audio description.

http://www.ofcom.org.uk/tv/ifi/guidance/tv_access_serv/archiv

e/audio_description_stnds/itcguide_sds_audio_desc_word.doc

OFCOM, 2000.

Uzyskano tak

e szereg wa

nych opinii i uwag zarówno od

osób niewidomych i słabowidz

cych, jak i od osób działaj

cych na rzecz upowszechniania audiodeskrypcji w Polsce. Au-

torzy zapoznali si

z cało

nadesłanych im opinii, uwag

oraz wniosków i wiele z nich wykorzystali w przygotowaniu

ostatecznej

wersji

standardów,

jaka

została

przyj

i przedstawiona w niniejszym dokumencie.

Podkre

nale

y, i

standardy nie stanowi

normy nie-

wzruszalnej w czasie i b

one ulegały wykładni w toku

dalszego rozwoju audiodeskrypcji oraz kształtowania zawodu

audiodeskryptora i zakresu jego zawodowej działalno

ci.

Uzupełniane b

tak

e nowymi regulacjami, niezb

dnymi ze

wzgl

du na potrzeby praktyki.

II. Audiodeskrypcja produkcji audiowizualnych

Przygotowanie skryptu audiodeskrypcji.

Czas przygotowania skryptu audiodeskrypcji zale

y za-

równo od gatunku i stopnia skomplikowania produkcji audio-

wizualnej, jak i od do

wiadczenia audiodeskryptora.

rednio

przyjmuje si

, i

stworzenie skryptu do około dwóch godzin

audycji zajmuje tydzie

pracy deskryptora. Wyposa

enie

miejsca pracy audiodeskryptora składa si

zazwyczaj z kom-

putera, monitora, gło

ników, odtwarzacza DVD, edytora tek-

stu oraz oprogramowania umo

liwiaj

cego odtwarzanie i edy-

plików video.

Aby stworzy

skrypt wymagana jest kopia oryginalnego

materiału video. Przy wyborze materiału do audiodeskrypcji

warto zwróci

uwag

na gatunek dzieła audiowizualnego. Cho

upodobania widzów niewidomych wobec produkcji audiowizual-

nych s

podobne do upodoba

widzów widz

cych, to jednak po-

pularno

ść

nie oznacza, i

wszystkie wysoko oceniane audycje

nadaj

do audiodeskrypcji. Nale

żą

do nich m.in. progra-

my informacyjne, quizy i teleturnieje. Audiodeskrypcja za-

stosowana w audycjach, w których dominuje przekaz słowny,

e sprawi

, i

widz niewidomy by móc cokolwiek zrozumie

dzie musiał dokonywa

ustawicznej selekcji słyszanych

tre

ci, co w konsekwencji jest bardzo m

ce. Audiode-

skrypcja staje si

wówczas bardziej przeszkod

, ni

pomoc

Zanim rozpocznie si

pisanie skryptu nale

y obejrze

cały

materiał, do którego audiodeskrypcja ma zosta

przygotowa-

na. Pocz

tkuj

cym audiodeskryptorom zaleca si

wykonywanie

wicze

zwi

kszaj

cych umiej

tno

ci obserwacji i koncentra-

cji oraz wst

pne ogl

danie materiału bez obrazu. Odsłuchu-

cie

kow

po raz pierwszy nale

y zwróci

uwag

m.in. na tre

ść

dialogów, długo

ść

przerw pomi

dzy nimi, ton

głosu oraz rodzaj efektów d

kowych. Dzi

ki temu mo

lepiej wczu

w sytuacj

odbiorcy niewidomego, zrozumie

jego potrzeby oraz ustali

to, co powinno zosta

opisane,

wybra

kluczowe elementy bez opisu, których widz niewidomy

e czu

zdezorientowany.

Osoba ogl

daj

ca produkcj

kilka razy mo

e zauwa

bł

dy w ci

gło

ci lub tre

ci opisywanej sceny np. zegarek

cyfrowy na nadgarstku rycerza, który w dłoni dzier

y miecz,

blizna widoczna na prawym policzku, w kolejnej scenie na

lewym i ponownie na prawym. Audiodeskryptor nie powinien

jednak zwraca

na to uwagi widzów, gdy

tym samym odci

gnie

ich uwag

od tego, co istotne. Opis z obrazem oraz d

kiem mu towarzysz

cym powinien zawsze stanowi

spójn

ca-

ło

ść

Tworzenie skryptu ułatwia wgl

d do scenariusza wybra-

nej produkcji oraz listy dialogowej. W scenariuszu mo

znale

źć

dodatkowe wskazówki opisu scen, które z ró

nych

przyczyn mog

budzi

tpliwo

ci pod wzgl

dem składaj

cych

na nie tre

ci wizualnych. Scenariusz nie powinien jed-

nak stanowi

głównego

ródła opisu, jako

e cz

sto zdarza

, i

ostateczna wersja produkcji audiowizualnej ró

od otrzymanej wersji jej scenariusza. Lista dialogowa

ułatwia natomiast synchronizacj

opisów z dialogami. Na jej

bazie mo

na tak

e tworzy

skrypt.

Przyst

puj

c do pisania skryptu warto sprawdzi

, czy

ywany edytor tekstu pozwala na wy

wietlanie dwóch okien

na ekranie. Dzi

ki temu mo

na ogl

video w jednym oknie,

pisa

skrypt w drugim. w ten sposób mo

na łatwo skra-

, zmienia

i dostosowywa

opis do obrazu i d

ków.

Aby zapewni

logiczn

i prawidłow

synchronizacj

au-

diodeskrypcji z obrazem, dialogami i efektami d

kowymi

w skrypcie nale

y poda

tzw. czasówk

[ang. Time code].

Okre

la si

na podstawie statusu odtwarzania, który wy-

wietla si

na pasku post

pu w okienku odtwarzania video.

Czasówka składa si

z sze

ciu cyfr dokładnie okre

laj

cych

godziny, minuty, sekundy, podczas których audiodeskrypcja

ma zosta

odczytana. Opcjonalnie jest te

podawany numer

klatki video, fragment poprzedzaj

cego audiodeskrypcj

dia-

logu, lub słowne okre

lenie charakterystycznego d

ku, po

którym audiodeskrypcja ma by

odczytana. Minimalizuje to

liwo

ść

bł

dów przy nagrywaniu audiodeskrypcji.

W skrypcie wpisujemy zawsze czasówk

wskazuj

c miejsce

rozpocz

cia, za

po niej kolejn

, zaznaczaj

c miejsce za-

czenia. Dodatkowo zaleca si

wpisywanie wskazówek ukazu-

cych, jak szybko tekst ma by

odczytany. Mo

na do tego

wykorzysta

okre

lenia tempa stosowane w muzyce np. powoli

piewnie, powoli, ale pewnie, zdecydowanie, w tempie spo-

kojnego kroku, umiarkowanie, ruchliwie, wesoło,

ywo, szyb-

ko, bardzo szybko.

Przykład:

00:00:00

00:00:09

[

ywo]

Drzwi otwieraj

. Pomieszczenie skryte w mroku prze-

czesuje promie

wiatła. Zatrzymuje si

na obrazie za-

wieszonym na

cianie.

Liczby okre

laj

miejsce oraz przedział czasu, w jakim

audiodeskrypcja ma zosta

odczytana. w tym przypadku audio-

deskrypcja wypełnia pierwsze 9 sekund produkcji. Audiode-

skrypcja odczytana powinna by

ywym tempie.

Warto pami

e nigdy w ograniczonym czasie, nie

jeste

my w stanie przekaza

słowami wszystkiego, co nasze

oczy s

w stanie zaobserwowa

. Po zapoznaniu si

z tematem

produkcji, jej stylem wybieramy jedynie to, co istotne.

ywaj

c trafnych i precyzyjnych słów zapewniamy widzom

czytelny obraz. Praca audiodeskryptora nad skryptem trwa

dopóty, dopóki słowa zaczn

wywoływa

opisywane obrazy. Na-

dziem, które pisz

cym mo

e ułatwi

znalezienie odpowied-

niego słowa, wyra

pokrewnych znaczeniowo lub frazy wyra-

cej okre

lone poj

cie, okre

lony sens, jest słownik po-

ciowy dost

pny w edytorze tekstu np. tezaurus. Funkcje

i narz

dzia dost

pne w edytorze nie zawsze jednak s

wy-

starczaj

pomoc

w pisaniu skryptu, tak jak chocia

funkcja sprawdzania pisowni [spell-checker], która ułatwia

kontrol

literówek i bł

dów ortograficznych, lecz nie umo

liwia rozpoznawania bł

dów stylistycznych i leksykalnych.

Dlatego te

warto zapewni

sobie dost

p do innych

ródeł,

które pomog

rozwia

tpliwo

ci i odnale

źć

wła

ciwe roz-

zanie. Mog

to by

np. słowniki online:

Sieciowa wersja Korpusu J

zyka Polskiego PWN. Korpus

tekstów polskich to fragment słownikowej kuchni, czyli

autentyczny materiał j

zykowy, na którego podstawie opi-

sujemy znaczenia słów i konstrukcji. sieciowa wersja

Korpusu J

zyka Polskiego PWN wielko

ci 40 milionów słów.

Dzi

ki niemu mo

na sprawdzi

, w jakich kontekstach u

ywa

danego słowa w ró

nych typach tekstów.

http://korpus.pwn.pl/

Korpus J

zyka Polskiego stworzony przez Zespół In

ynie-

rii Lingwistycznej w Instytucie Podstaw Informatyki PAN.

http://www.korpus.pl/

Słownik bł

dów trudnych do zauwa

enia. Parada pleona-

zmów, tautologii i paradoksów, czyli niepoprawnych wyra-

, w którym jeden lub wi

cej wyrazów niepotrzebnie po-

wtarza jak

ąś

ęść

znaczenia innych. Podobnie paronimy,

czyli wyrazy, które ze wzgl

du na podobie

stwo brzmie-

niowe lub wspólno

ść

rdzenia s

mylone z innymi. Nie s

jednak ze sob

spokrewnione zarówno etymologi

, jak

i znaczeniem.

http://www.lpj.pl/pleonazm.html

Słownik j

zyka polskiego. To rodzaj leksykonu z krótkimi

definicjami, du

żą

liczb

znacze

i wyrazów pochodnych,

które nie wymagaj

samodzielnych definicji. To „słownik

pierwszego kontaktu”, dostarczaj

cy jedynie podstawowych

informacji. Słownik liczy ponad sto tysi

cy haseł, zo-

stał opracowany na podstawie wspólnej bazy dwóch najwa

niejszych słowników Wydawnictwa Naukowego PWN:

Uniwersalnego słownika j

zyka polskiego i Wielkiego

słownika wyrazów obcych.

http://sjp.pwn.pl/

sjp.pl słownik j

zyka polskiego. Umo

liwia sprawdzanie

poprawno

ci i znacze

słów.

http://www.sjp.pl/

Wielki słownik ortograficzny. Słownik zawiera około 140

tysi

cy haseł – zarówno wyrazów polskich, jak i wyrazów

obcych u

ywanych w polszczy

nie, w tym znaczn

liczb

nazw własnych, zwłaszcza miejscowych i osobowych. Podaje

formy odmiany wyrazów.

http://so.pwn.pl/

Słownik odmiany wyrazów. Zawiera ponad 160 tysi

cy ha-

seł. Ka

de hasło zawiera wszystkie mo

liwe formy odmia-

ny. W zasobach słownika znajduj

tak

e nazwy własne,

skróty, miasta, kraje i narodowo

ci, wyrazy obcego po-

chodzenia, wyrazy pochodz

ce ze slangów itp.

http://www.slownik.iorg.pl/

Zasady pisowni i interpunkcji.

http://so.pwn.pl/zasady.php?id=629470

Baza fleksyjna j

zyka polskiego. Zbiory form fleksyjnych

ok. 120 tysi

cy wyrazów skonwertowanych do postaci flek-

syjnej.

http://winnie.ics.agh.edu.pl/proj_uk/fleksbaz/

Rozmaito

ci fleksyjne.

http://polszczyzna.pwn.pl/

Internetowa encyklopedia PWN. Zawiera wybór 80 tysi

haseł ze stale aktualizowanej bazy encyklopedycznej Wy-

dawnictwa Naukowego PWN.

http://encyklopedia.pwn.pl/

Uniwersalny słownik j

zyka polskiego PWN. To kilka słow-

ników w jednym. Zawiera 100 tysi

cy haseł wraz z infor-

macjami o znaczeniu wyrazu, pochodzeniu, odmianie, wymo-

wie i zasadach poprawnego u

ycia. Ponadto zawiera przy-

słowia i popularne zwi

zki frazeologiczne wraz z obja-

nieniem ich nierzadko metaforycznych znacze

oraz spe-

cjalistyczne terminy. Doł

czona do haseł słownika ponad

stutysi

czna baza wyrazów bliskoznacznych, umo

liwia od-

nalezienie danego słowa w sieci relacji semantycznych,

jak

tworzy ono wraz z innymi słowami j

zyka polskiego.

Z jego pomoc

znale

źć

na najcelniejsze słowa, by

unikn

ąć

monotonii i niezr

cznych powtórze

http://usjp.pwn.pl/

Słownik wyrazów obcych PWN. Elektroniczna wersja zawiera

prawie 30 tysi

cy haseł.

http://swo.pwn.pl/slowo.php/

Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcoj

zycznych Włady-

sława Kopali

skiego. W internetowej wersji indeks alfa-

betyczny oraz wyszukiwarka wyrazów obcych i zwrotów ob-

coj

zycznych.

http://www.slownik-online.pl/index.php

Słownik synonimów. Tezaurus do pobrania w wersji teksto-

wej.

http://prdownloads.sourceforge.net/synonimy/thesaurus-

1.5.txt.gz?download

Słownik synonimów - program freeware. Obsługuje pełn

hierarchi

znacze

http://www.lexland.com.pl/download/pl1lt_sy.php

Słownik synonimów "Gdy Ci słowa zabraknie". Internetowy

słownik wyrazów bliskoznacznych.

http://www.synonimy.pli

Słownik synonimów. Wolnodost

pny słownik wyrazów blisko-

znacznych j

zyka polskiego.

http://synonimy.ux.pl/

Słownik internetowy cotojest.info. W przyst

pny sposób

wyja

nia trudne poj

cia.

http://www.cotojest.info/

Archaizmy - Słownik Staropolski. Ponad 3 tysi

ce haseł

dotycz

cych słownictwa u

ywanego w j

zyku staropolskim.

http://staropolska.pl/slownik/

Sztuka w obrazkach. Wyja

nienia terminów zwi

zanych

z technikami plastycznymi i drukarskimi.

http://www.wiw.pl/obrazki/sztuka/

Słownik teatru. Wyja

nia poj

cia teatralne.

http://www.eximus.14lo.lublin.pl/slownik_teatru.htm

Słownik on-line Wydawnictwa PWN

wiat Biologii. Przegl

wybranych terminów i klasyfikacji.

http://www.dmoz.org/World/Polski/Nauka_i_edukacja/Biologia

Atlas zwierz

t. Zwierz

wiata. Spis i systematyka

zwierz

http://zwierzeta.ekologia.pl/

Polski atlas ro

lin. Rozbudowane opisy ro

lin, zdj

cia

lin w naturze. Słownik botaniczny, taksonomia, nazew-

nictwo polskie, łaci

skie i angielskie.

http://www.atlas-roslin.com/

Leksykon ekologii i ochrony

rodowiska. Prezentuje ok.

4300 haseł z ró

nych dziedzin nauki, m.in. biologii,

chemii, fizyki, geografii, gleboznawstwa i astronomii.

http://slownik.ekologia.pl/115_Leksykon_ekologii_i_ochro

ny_srodowiska/1_A_0_alfabetycznie.html

Encyklopedia le

na. Prezentuje ok. tysi

ca haseł z ró

nych dziedzin powi

zanych z problematyk

http://slownik.ekologia.pl/116_Encyklopedia_lesna/3_A_0_

alfabetycznie.html

Słowniczek jednostek fizycznych. Zawiera definicje pod-

stawowych jednostek fizycznych i zjawisk z nimi zwi

za-

nych.

http://www.wiw.pl/fizyka/slowniki/jednostki.asp

Helionica - sieciowa encyklopedia informatyki.

http://helionica.pl/index.php/Strona_g%C5%82%C3%B3wna

Elektronika - Digipedia - Encyklopedia techniki cyfro-

wej. Kilka tysi

cy haseł z zakresu informatyki i dzie-

dzin pokrewnych.

http://www.digipedia.pl/def

By zapewni

przejrzyst

kompozycj

i wysok

czytelno

ść

tekstu, do pisania skryptu powinna zosta

wła

ciwie dobrana

czcionka. Do pisania skryptu nie u

ywaj czcionek ozdobnych,

ornamentowych oraz krojów pisma wzorowanego na pi

mie r

cz-

nym. Utrudnia to szybkie odczytywanie tre

ci audiodeskryp-

cji. Do pisania skryptu stosuj czcionk

, która charaktery-

zuje si

żą

czytelno

i przejrzysto

oraz nadaje

do wydruków papierowych. Mog

to by

m.in. klasyczne

czcionki monotypiczne o stałej szeroko

ci, przypominaj

czcionk

maszynow

np. Courier, Courier New oraz czcionki

szeryfowe np. Bookman Old Style. Czcionka szeryfowa zawiera

znaki z ró

nego rodzaju poprzecznymi lub uko

nymi ogonkami,

które pomagaj

przenosi

wzrok z jednego znaku na drugi,

prowadz

wzrok wzdłu

linii tekstu i przez to ułatwiaj

czytanie. Czcionka szeryfowa mo

e jednak m

czy

wzrok przy

czytaniu wersji elektronicznej. Tekst na ekranie łatwiej

czyta si

wietlony krojem czcionki bezszeryfowej o pro-

stych zako

czeniach np. Arial, Verdana. Wielko

ść

czcionki

ustaw na 12 do 13 pkt., odst

py mi

dzy wierszami na 1,5

wiersza.

Przy tworzeniu skryptu nigdy nie nale

y zapomina

o tym, i

skrypt mo

e by

odczytywany przez inn

osob

której powinni

my zapewni

przejrzysto

ść

skryptu. W tym ce-

lu warto optycznie oddzieli

czasówk

[time code] oraz

wszelkie inne dodatkowe wskazówki ułatwiaj

ce synchroniza-

obrazu z tekstem, od tre

ci audiodeskrypcji. Mo

na to

uzyska

chocia

by poprzez zachowanie odst

pów, wpisywanie

czasówki i dodatkowych uwag, czcionk

bezszeryfow

, za

tekstu audiodeskrypcji czcionk

szeryfow

. Czasówk

, tre

ść

audiodeskrypcji, napisy i dodatkowe wskazówki dla lektora

zaleca si

wyró

innym kolorem czcionki.

Przykład:

Kolor niebieski: czasówka, pocz

tek audiodeskrypcji.

Kolor czerwony: czasówka, koniec audiodeskrypcji.

Kolor zielony: napisy na ekranie, dialogi obcoj

zyczne

(drugi lektor).

Podczas pisania nie nale

y przenosi

ęś

ci wyrazów do

nast

pnej linii. Warto upewni

czy cz

ęść

wyrazu nie zo-

stała przeniesiona na kolejn

stron

tekstu, gdy

w ten

sposób mo

emy utrudni

odczytanie skryptu. Tekst na ka

dej

stronie zawsze powinien by

wyrównany do lewej, a na dole

strony w stopce wyrównany do zewn

trz powinien znajdowa

numer strony.

Co i jak opisywa

Istniej

trzy złote zasady audiodeskrypcji.

Opisz to, co wida

na obrazie, co mo

esz na nim zaobser-

wowa

Nie interpretuj, nie przedstawiaj swoich wniosków, opi-

nii ani motywów opisywanych postaci.

Nie mów w czasie dialogów. Wyj

tek stanowi

jedynie bar-

dzo istotne akcje rozgrywaj

ce si

na ich tle.

da produkcja audiowizualna wymaga indywidualnego

podej

cia i samodzielnego podejmowania decyzji dotycz

cych

wyboru najwła

ciwszych rozwi

jej opisu. Cho

produkcje

ró

od siebie i ró

ne rozwi

zania s

stosowane do

ich opisu, to zasady tworzenia audiodeskrypcji zawsze po-

winny by

te same. Bez prawidłowego stosowania zasad audio-

deskrypcji, jej tre

ść

zawsze pozostawia wiele do

yczenia.

Nieprawidłowo

ci w opisie zostaj

natychmiast zauwa

one

przez osoby niewidome, dla których ka

de słowo niesie ze

sob

konkretne znaczenie. Precyzja i przejrzysto

ść

sformu-

łowa

w opisywaniu obrazu, to fundament, na którym opiera

budowa audiodeskrypcji.

Joel Snyder, zało

yciel Audio Description Associates,

trener i specjalista audiodeskrypcji w Stanach Zjednoczo-

nych, przyrównuje audiodeskrypcj

do literackiej sztuki

haiku. Estetyczny minimalizm, precyzja, zwi

zło

ść

i wielka

oszcz

dno

ść

słów sprawia, i

dy tekst haiku jest obraz-

kiem, który odzwierciedla aktualny stan wycinka

wiata. Po-

dobnie audiodeskrypcja za pomoc

krótkich fraz, pojedyn-

czych, barwnych i obrazowych słów przedstawia istotne tre-

ci wizualne niezb

dne do zrozumienia obrazu.

Obecnie wiele produkcji rozpoczyna si

od wy

wietlenia

logotypów firm i instytucji, dzi

ki którym dana produkcja

powstała. Krótko opisz znaki i symbole graficzne. Poinfor-

muj widza o tym, co pojawia si

na ekranie wymieniaj

c przy

tym wy

wietlan

nazw

firmy lub instytucji.

Przykład:

Audiodeskrypcja:

Bł

kitne litery na czarnym tle tworz

napis:

Telewizja Polska

lub

Na zielonym tle ta

my filmowej pojawiaj

napisy:

Zespół filmowy

KADR

Tytuł filmu powinien podobnie jak inne napisy pocz

kowe zosta

odczytany. Sposób pojawiania si

lub znikania

napisów z ekranu, opisujemy wówczas, kiedy czas na to po-

zwala.

Przykład:

Audiodeskrypcja:

W chmurach szaro-sinego dymu pojawiaj

i rozpływaj

jak w zwierciadle wody, napisy z nazwiskami twórców

i wykonawców.

li tytuł i napisy pocz

tkowe pojawiaj

na tle

istotnych akcji rozpoczynaj

cych film, wówczas ogranicz si

jedynie do przedstawienia widzom tytułu i nazwisk re

ysera,

scenarzysty, producenta, wykonawców ról głównych. Wszystkie

pozostałe napisy przenie

do napisów ko

cowych. Standardowo

wszystkie napisy wy

wietlane na ekranie powinny by

odczy-

tywane, jako audiotekst. Wyj

tek stanowi

sceny, w których

ze wzgl

du na ograniczenia czasowe nie jeste

my w stanie

odczyta

jej audiodeskrypcji i wy

wietlanych napisów. Wów-

czas audiodeskryptor musi zdecydowa

czy napisy pozwalaj

zrozumie

sens akcji, czy niezb

dna w tym celu staje si

audiodeskrypcja. Podczas audiodeskrypcji powinny zosta

od-

czytane w j

zyku oryginalnym równie

wszelkie pojawiaj

nagłówki gazet, tre

ci tablic informacyjnych.

Przykład:

Audiodeskrypcja:

Przed ogrodzeniem biała tablica z czarnym napisem:

Shriners Hospitals for Children, Chicago.

li napisy pojawiaj

ce si

na dole ekranu s

w j

zy-

ku obcym, to powinny zosta

odczytane w oryginalnym j

zyku.

To samo tyczy si

tekstów piosenek i tre

ci dialogów wy-

wietlanych na dole ekranu.

Tworzenie audiodeskrypcji wymaga wnikliwej obserwacji

opisywanego obrazu oraz uporz

dkowania cech według pewnej

logicznej kolejno

ci. Aby opis zachował przejrzysto

ść

zwracamy uwag

tylko na te cechy, które s

warto

ciowe

i niezb

dne do odzwierciedlenia celu i charakteru konkret-

nej produkcji. Przed przyst

pieniem do tworzenia audiode-

skrypcji nale

y dobrze rozpozna

styl, gatunek i tre

ść

pro-

dukcji, by móc stworzy

odpowiedni plan opisu oraz dobra

wła

ciwe słownictwo. Przykładowo do audiodeskrypcji doku-

mentalnych filmów przyrodniczych zaleca si

stosowanie po-

wszechnie znanych poj

ęć

przyrodniczych, a nie skomplikowa-

nej nomenklatury przyrodniczej. Audiodeskrypcja powinna

opisywa

zjawisko, a nie okre

jego nazwy. Audiodeskryp-

cja w filmach dokumentalnych nie powiela słów narracji,

która poprzez komentarze do obrazu, sceny, generuje u od-

biorcy poczucie obcowania z nim, lecz opisuje otoczenie,

tło, na którym pojawia si

obiekt opisywany przez lektora

w filmie.

Przykład:

Lektor w filmie:

Las stwarza korzystne warunki

ycia wielu gatunkom zwie-

t, które znajduj

w nim dostateczn

ilo

ść

pokarmu

i bezpieczne kryjówki.

Audiodeskrypcja:

Pomi

dzy wrzosami przechodzi szary je

li narracja filmu dokumentalnego obejmuje opis jed-

nego, wybranego fragmentu obrazu i pozostawia dłu

prze-

jedynie z d

kami natury, wówczas warto opisa

tło

lub pozostałe tre

ci obrazu, które wzbogac

jego odbiór.

Przykład:

Lektor w filmie:

A oto pasikonik

piewaj

cy. Nasz bohater postanowił

wspi

ąć

ble trawy na wy

sze pi

tro krzewu je

ny.

Audiodeskrypcja:

[po słowach lektora]

Pasikonik zawieszony jest „grzbietem do dołu”. Obejmuje

bło ko

czynami. Wdrapuje si

kilka centymetrów po

skosie w gór

. Ze

lizguje si

. Wspina si

ponownie.

Zje

a po

ble.

Lektor w filmie:

Zmagania godne Syzyfa.

Przykład:

Lektor w filmie:

Na wilgotnych ł

kach z wysok

linno

zieln

oraz

w bardziej suchych miejscach na bagnach mo

na usłysze

charakterystyczny głos.

Audiodeskrypcja:

Szary,

redniej wielko

ci ptak z krótkim trójk

tnym

dziobem.

Lektor w filmie:

Dobrze ukryty w wysokiej trawie odzywa si

derkacz. To

ptak o nieprawdopodobnie skrytym trybie

ycia.

W audiodeskrypcji unika

nale

y odmian socjolektu, ta-

kich jak slang i

argon, którymi mog

posługiwa

boha-

terowie produkcji. Słownictwo w audiodeskrypcji powinno by

neutraln

ęś

produkcji audiowizualnej, które wraz

z konstrukcj

zdania powinno by

dostosowane do grupy wie-

kowej, stanowi

cej adresatów danej produkcji.

Zaleca si

tak

e, by audiodeskryptor tworz

c skrypt,

nigdy nie zakładał wiedzy lub niewiedzy odbiorców audiode-

skrypcji, którzy mog

, lecz nie musz

mie

doskonał

znajo-

ść

terminologii z zakresu wybranej dziedziny. Widzowie

tym ch

tniej anga

w przedstawion

histori

, je

z tre

ci audiodeskrypcji oraz kontekstu, mog

wyłowi

zna-

czenie specjalistycznych okre

, którymi operuje lektor

w filmie dokumentalnym lub które zostały u

yte w dialogach.

Przykład:

Lektor w filmie:

Z utworzonych po nocnej ulewie kału

korzystaj

rybitwy

białoskrzydłe.

Audiodeskrypcja:

Grupa szaro-białych ptaków brodzi w du

ej kału

Lektor w filmie:

Teraz mog

odda

piel

gnacji swego upierzenia. Wy-

bieraj

na k

piel miejsca odsłoni

te.

Audiodeskrypcja:

Ptaki machaj

szeroko rozło

onymi skrzydłami. Zanurzaj

głowy w wodzie. Przeczesuj

dziobem pióra.

Podobnie mało znane, charakterystyczne gesty, ruchów,

jako przekaz niewerbalny, które wykonywane s

przez kon-

kretne osoby w okre

lonych sytuacjach powinny znale

źć

od-

zwierciedlenie w audiodeskrypcji.

Przykład:

[Profesor wychodzi z klasy. Rozlega si

trudny do iden-

tyfikacji d

k.]

Audiodeskrypcja:

Chłopcy wsuwaj

palec wskazuj

cy pomi

dzy policzek a z

by. Poruszaj

nim szybko na boki jednocze

nie wydychaj

powietrze.

[LUDWIK:]

- o co chodzi?

[ROMEK:]

- Tak, o co chodzi? Przecie

to jest profesor Syfon!

Zamiast okre

lania gestu, jako "syfon" audiodeskryptor

powinien opisa

ten gest. Dzi

ki audiodeskrypcji widz nie-

widomy dowiaduje si

, w jaki sposób uczniowie wykonuj

gest, za pomoc

, którego uzyskuj

k podobny do tego,

który wydaje syfon.

Audiodeskryptor powinien unika

ywania słów typu za-

uwa

amy, widzimy. Zamiast tego nale

y od razu opisa

to, co

widzimy i zauwa

amy. Audiodeskrypcja pozwala by widz niewi-

domy wiedział, co wydarza si

na ekranie w danej chwili,

w danym momencie.

Opis sceny jest podstawow

ęś

audiodeskrypcji.

Scena to ci

g sytuacji, wydarze

, które przyczyniaj

rozwoju fabuły. W audiodeskrypcji sceny wykorzystuje si

cztery główne kategorie informacji: kiedy, gdzie, kto i co.

Wyj

tek stanowi

sceny, które zmieniaj

bardzo szybko.

Audiodeskrypcja zmieniaj

cych si

scen ogranicza si

wów-

czas do jednego lub kilku słów, które maksymalnie odzwier-

ciedl

tre

ść

wizualn

dego obrazu.

Przykład:

Audiodeskrypcja:

Kolejno wyłaniaj

obrazy: nawołuj

cy samiec głuszca,

myszołów, wschodz

ce za drzewami sło

ce.

W ten sposób zachowana zostaje ci

gło

ść

fabuły. Bez

audiodeskrypcji szybko zmieniaj

cych si

obrazów na ekra-

nie, widz niewidomy mo

e czu

zdezorientowany lub zagu-

tek historii.

Przy opisywaniu zmian sceny pomocna bywa informacja na

temat zmiany pory dnia lub roku, która odzwierciedla tak

upływ czasu. Tworz

c opis sceny nale

y pami

o wzajemnym

współdziałaniu wszystkich czynników w danym momencie akcji

i opisaniu jedynie tych elementów, które s

niezb

dne by

zrozumie

jej sens, umo

liwiaj

logiczne przej

cie do dal-

szej cz

ęś

ci fabuły.

Bł

d w audiodeskrypcji:

Audiodeskrypcja:

parapetu

zeskakuje

wysoki

brunet.

Podchodzi

Ludwika.

[RYSIEK:]

- Tu si

patrz, klarnecie!

Audiodeskrypcja:

Uderza Ludwika w czoło.

W opisie sceny zabrakło kluczowej informacji o tym,

gdzie nakazuje patrze

Ludwikowi Rysiek. W wyniku tego sce-

na stała si

nie czytelna. Nawet, je

li czas jest ograni-

czony, opis sceny nale

y stworzy

tak, by widz niewidomy

zrozumiał jej sens.

Przykład:

Audiodeskrypcja:

Z parapetu zeskakuje wysoki brunet. Palcem wskazuje

Ludwikowi swoje buty.

[RYSIEK:]

- Tu si

patrz, klarnecie!

Audiodeskrypcja:

Uderza Ludwika w czoło.

Opis sceny wymaga przedstawienia postaci w ruchu

i w działaniu. Zawiera zarówno opisy elementów nieruchomych

- tło czy sceneria, jak i dynamicznych tzn. zmieniaj

cych

i zachodz

cych zdarze

. Elementy te w audiodeskryp-

cji powinny by

ze sob

le powi

zane.

Przykład:

Audiodeskrypcja:

Noc. Ulica. Na chodniku zaparkowany samochód. Przy

drzwiach kierowcy od strony ulicy kobieta. W mokrym as-

falcie odbija si

wiatło latarni. Opona p

dem wje

w kału

żę

. Woda rozchlapuje si

. Czarna maska samochodu

uderza w kobiet

. Jej ciało osuwa si

. Czarny samochód

w oddali wtapia si

w czer

nocy.

W audiodeskrypcji sceny nie przedstawia si

zamiarów

i motywów bohaterów. Audiodeskrypcja nigdy nie odpowiada na

pytanie dlaczego i po co?

Bł

d w audiodeskrypcji:

Audiodeskrypcja:

ołnierze wchodz

do jeziora. Obur

cz unosz

karabiny

ponad głowy, aby ich nie zamoczy

Audiodeskrypcja ma umo

liwi

widzom niewidomym samo-

dzieln

interpretacj

, podobnie jak obraz umo

liwia to oso-

bie widz

cej. Z powy

szego opisu sceny powinien zosta

za-

tem usuni

ty fragment wyja

niaj

cy dlaczego po wej

ciu do

jeziora

ołnierze podnosz

karabiny ponad głow

Przykład:

Audiodeskrypcja:

ołnierze wchodz

do jeziora. Obur

cz unosz

karabiny

ponad głowy.

W audiodeskrypcji sceny dynamik

opisywanego zdarzenia

uzyskujemy poprzez krótkie frazy, okre

laj

ce dan

czyn-

ść

Przykład:

Audiodeskrypcja:

ęż

czyzna dosiada gniadego konia. Lew

zaci

ga wo-

dze. Ko

lekko unosi przednie ko

czyny.

W opisach unikamy pełnych, zło

onych zda

oraz spójni-

ków. Ka

de słowo, fraza lub zdanie powinno by

obrazem.

Najcz

ęś

ciej u

ywanymi znakami interpunkcyjnymi w audiode-

skrypcji s

kropka i przecinek. Oba te znaki wyznaczaj

rytm w audiodeskrypcji, pełni

funkcj

pauzy pomi

dzy obra-

zami rysuj

cymi si

w wyobra

ni, umo

liwiaj

łatwiejsze

przej

cie z obrazu na obraz.

Przykład:

[BEATA:]

- Najlepiej jak si

zazi

bimy.

[PAWEŁ:]

- Ale jak?

Audiodeskrypcja:

Dzieci w pi

amach staj

przy otwartym oknie. Wiatr roz-

wiewa firanki. Beata zdejmuje pi

amk

. Wystawia twarz do

wiatru. Wdycha powietrze gł

boko przez nos.

W opisach u

ywaj obrazowych czasowników w czasie te-

niejszym i trybie oznajmuj

cym, które okre

laj

ruch,

dzianie si

np. biega, podskakuje, przechadza si

, idzie,

kroczy, unosi, opada. Nie u

ywaj w opisach czasowników mo-

dalnych, które wymuszaj

ycie innego czasownika w bezoko-

liczniku np. usiłuje czyta

, chce otworzy

, pragnie wzi

ąć

zamierza skoczy

, postanawia wróci

, pozwala odej

ść

. Za ich

pomoc

wyra

ane s

jedynie pro

by,

yczenia, zakazy, mo

li-

ci, ch

ci, powinno

ci, stosunek do, lecz nie s

wła

ci-

wie odzwierciedlane wykonywane czynno

ci, konkretne zacho-

wania oraz ruch. Podobnie czasownik zwrotny - stara si

nie niesie ze sob

konkretnej tre

ci wizualnej.

Bł

d w audiodeskrypcji:

[scena rozgrywa si

na tle gło

nego d

ku dobiegaj

ce-

go zza okna]

Audiodeskrypcja:

ęż

czyzna stara si

czyta

ksi

ąż

Taki opis sceny wyra

a jedynie domniemanie audiode-

skryptora, który przedstawia jedynie ch

ęć

, zamiar bohatera.

Nie umo

liwia precyzyjnego wyobra

enia sobie danej sceny.

Widz niewidomy zostaje pozbawiony informacji, na podstawie,

której samodzielnie mógłby stwierdzi

, czy, a je

li tak, to

w jaki sposób m

ęż

czyzna stara si

czyta

ksi

ąż

Przykład:

[scena rozgrywa si

na tle gło

nego d

ku dobiegaj

ce-

go zza okna]

Audiodeskrypcja:

ęż

czyzna siedzi przy stole. Głow

pochyla nad ksi

ąż

Kciukami zatyka uszy.

By opisa

lokalizacj

i rozmieszczenie obiektów wzgl

dem siebie w przestrzeni u

ywaj wyra

przyimkowych oraz

pochodz

cych od nich przysłówków np. na, u, za, po, pod,

nisko, zza, koło, przy, wzdłu

, ponad, wysoko, od, ku.

W opisie najpierw ustal konkretny punkt odniesienia wzgl

dem, którego opisujesz poło

enie obiektu w przestrzeni. Za-

chowuj ci

gło

ść

i konsekwencj

w opisie. Nagłe zmiany punk-

tu odniesienia cz

sto wywołuj

dezorientacj

widza niewido-

mego. Nie wystarczy informacja, i

obok stołu stoi krzesło,

by widz niewidomy potrafił dokładnie wskaza

lokalizacj

krzesła przy stole.

Przykład:

Audiodeskrypcja:

Stół. Po prawej krzesło.

lub:

Stół. Przed nim, po prawej krzesło.

lub:

Stół. Po prawej krzesło tyłem.

Zwró

uwag

, w jaki sposób ka

de słowo kształtuje ob-

raz w wyobra

ni. Unikaj przeno

ni, które zmieniaj

znacze-

nie słów. Pami

taj, i

opisujesz rzeczywisty obraz, wi

opisuj go zgodnie z prawd

, tak by ka

de słowo miało swój

konkretny desygnat np. u

ywaj

c słowa "sło

", jego desygna-

tem powinien by

obiekt, o którym mo

na zgodnie z prawd

powiedzie

e jest słoniem. Nie opisuj obiektów podaj

własne skojarzenia np. budynek przypomina …. Pami

taj, i

dy widz niewidomy podobnie jak widz

cy mo

e dysponowa

inn

warstw

skojarzeniow

konkretnego słowa, konkretnego

obiektu, a w zwi

zku z tym równie

percypowanych charakte-

rystycznych cech tego obiektu. Opisuj zatem obiekty uwydat-

niaj

c jego charakterystyczne cechy, tak by widz niewidomy

mógł sam tworzy

własne skojarzenia.

Nie staraj si

przenie

ść

całego obrazu w jednym zda-

niu. Postaraj si

raczej niczym rze

biarz, który ka

dym ko-

lejnym ruchem dłuta wydobywa kształt, ukazywa

elementy ob-

razu ka

dym kolejnym słowem, ka

dym kolejnym zdaniem.

Sprawd

znaczenie słowa zanim zdecydujesz si

go u

. Wy-

bór słowa powinien by

adekwatny do tego, co chcesz opisa

np. koło, pier

cie

, okr

g. Od wła

ciwego doboru słów

w opisie tre

ci wizualnej zale

y, czy odbiorcy audiode-

skrypcji zobacz

rzeczywi

cie obraz, który opisujesz. Uni-

kaj długich, zło

onych zda

i zbyt szczegółowych opisów.

Bardzo du

a ilo

ść

informacji na temat sceny, osoby lub

przedmiotu mo

e sprawi

, i

widz niewidomy zagubi si

w g

szczu danych i nie b

dzie w stanie uko

czy

rekonstruk-

cji umysłowej opisywanego obrazu.

Bł

d w audiodeskrypcji:

Audiodeskrypcja:

Z lewej strony, przed oknem z widokiem na szare bloki,

przy drewnianym, br

zowym stole siedzi na drewnianym

krze

le około czterdziestoletni m

ęż

czyzna. Ma proste,

ciemnobr

zowe włosy, na twarzy dwudniowy zarost. Ubrany

jest w czerwono-zielon

, kraciast

koszul

, granatowe

jeansy i czarne, skórzane mokasyny. M

ęż

czyzna pochyla

głow

nad otwart

ksi

ąż

, która le

y przed nim na bla-

cie stołu, o który m

ęż

czyzna wspiera łokcie. Kciukami

prawej i lewej dłoni m

ęż

czyzna zatyka sobie uszy.

Opis szczegółowy pojawia si

wył

cznie wtedy, gdy wy-

darzenia zewn

trzne wpływaj

na zachowanie bohatera i prze-

bieg akcji. Najpierw ogólnie opisz scen

, nie koncentruj

na szczegółach. Okre

l to, co si

dzieje w ogólnym toku

akcji. Rozró

nij plan pierwszy i tło. Je

li tło jest chwi-

lowe i nie ma wpływu na rozwój akcji skupiamy si

jedynie

na scenie pierwszoplanowej i elementach oraz postaciach,

które rozwijaj

akcj

na przód. Opisuj ich zachowania

i działania, które maj

wpływ na rozwój wydarze

. Postaci

buduj poprzez opis, a nie przez wyra

anie opinii i pochop-

nych s

dów na jej temat. Zamiast podawania ogólnych wra

jakie wzbudza opisywana posta

typu przystojny, seksowna,

elegancki, pi

kna, sympatyczny, miła itp. opisz wygl

d ze-

trzny, wzrost, budow

ciała, kształt i rysy twarzy, wło-

sy, oczy, nos, usta, ubiór, tak by odbiorca niewidomy samo-

dzielnie mógł budowa

opini

na temat wygl

du danej posta-

ci. Je

li opisujesz osob

innej narodowo

ci opisz cech

charakterystyczn

jej wygl

du np. kolor cery. Termin azjata

e dotyczy

zarówno chi

czyków, jak i hindusów.

Nie obawiaj si

ywania kolorów w opisach. Kolory s

integraln

ęś

wiata i dlatego nie powinno si

ich

unika

. Nawet osoby niewidome od urodzenia, które nigdy nie

widziały barw, potrafi

je skojarzy

z przedmiotem z wła-

snego otoczenia, wra

eniem dotykowym, woni

lub emocjami,

które towarzyszyły im podczas poznawania danej barwy. Wi

sza cz

ęść

osób niewidomych, to osoby ociemniałe, które za-

chowały pami

ęć

wzrokow

, dzi

ki czemu zachowały w pami

kolory. Nie opisuj postaci przez zaprzeczenie, nie pisz

o tym, kim dana posta

nie jest oraz nie opisuj tego, czego

nie ma np. nie u

miecha si

, nie jest piel

gniark

, nie

mieszka w tym domu, nie ma włosów, nie nosi kapelusza. Ni-

gdy nie charakteryzuj postaci. Ka

dy bohater demonstruje

cechy swego charakteru w ró

nych okoliczno

ciach. Zamiast

podawania cech charakteru wybranej postaci, oceny jej po-

powania i relacji z otoczeniem poprzez subiektywne przy-

słówki i przymiotniki typu leniwy,

yczliwy, zło

liwy, to-

lerancyjny, wyrozumiały, serdeczny, ciepły, oboj

tny, kry-

tyczny, wrogi, lekcewa

żą

cy, zarozumiały, opisuj zachowania

postaci, tak by odbiorca niewidomy mógł samodzielnie wnio-

skowa

o cechach jej charakteru i budowa

swój stosunek do

niej. Zamiast okre

emocje bohatera opisz cechy, które

na nie wskazuj

np. marszczy brwi, zaciska usta, zaciska

ęś

ci, u

miecha si

szeroko, szeroko otwiera usta, mru

powieki. Pami

taj, i

widz niewidomy podobnie jak widz

cy,

woli odkrywa

cechy bohaterów, obserwuj

c ich zachowania

podczas rozwoju akcji. Przy opisywaniu wyrazu twarzy, zwró

uwag

na to, i

widz niewidomy usłyszy go w kontek

cie,

w jakim dana akcja si

rozgrywa. Zamiast interpretowa

mi-

mik

twarzy, opisz cechy, które j

charakteryzuj

. Zwró

uwag

na to, i

widz niewidomy obserwuje posta

w konkret-

nej sytuacji, słyszy i odczytuje emocje w tonie głosu, czy

miechu bohatera. Znaczenie mimiki twarzy zmienia si

wraz z kontekstem i tylko w nim powinno by

odczytywane.

li bohater „puszcza oko”, mo

e to oznacza

, i

jest on

kim

zainteresowany,

e chce przekaza

komu

potajemn

wia-

domo

ść

, i

nie nale

y przyjmowa

czego

powa

nie, itd.

Przykład:

[Laura zwraca si

do matki:]

- Nie zostawiaj mnie tutaj.

Audiodeskrypcja:

Matka wychodzi. Drzwi si

zamykaj

. Podbródek dziewczyn-

ki dr

y. W oczach pojawiaj

łzy.

Główni bohaterowie oraz inne postaci, które odgrywaj

istotn

rol

w przebiegu akcji powinny by

opisywane krót-

kimi frazami. Przedstawienie i opis postaci pojawia si

wraz z pojawieniem si

postaci po raz pierwszy w akcji.

Imiona i nazwiska, relacje i zwi

zek mi

dzy bohaterami po-

daje si

wówczas, kiedy nie jest to tajemnic

i w taki spo-

sób bohaterowie zwracaj

do siebie nawzajem. Wyj

tek

stanowi

postaci, których to

samo

ść

jest ukrywana. Je

zostaje ona ujawniona w kolejnych scenach, to powinno mie

to odzwierciedlenie w audiodeskrypcji. Zanim to

samo

ść

zo-

stanie odkryta, w audiodeskrypcji przedstawiamy jedynie to,

co jest w stanie zauwa

da osoba ogl

daj

ca film. Mog

to by

- przybli

ony wiek danej postaci np. około 30 letni m

ęż

czy-

zna, kobieta w

rednim wieku, staruszek, nastolatka;

- charakterystyczne cechy jej wygl

du np. czarny, filcowy

kapelusz, rude, długie, kr

cone włosy, blizna, pieprzyk;

- pełniona funkcja np. mechanik, policjant, piel

gniarka,

dzi

ki czemu odbiorca pó

niej bez problemu b

dzie mógł so-

bie przypomnie

dan

posta

Pami

taj by przypisan

cech

zawsze kojarzy

z dan

postaci

, dopóty jej to

samo

ść

nie zostanie ujawniona. Je-

li np. w pierwszej scenie został opisany jedynie kolor

włosów i ubiór małego chłopca, a dopiero kilka scen dalej

ten sam chłopiec pojawia si

ponownie w towarzystwie m

ęż

czyzny, który okazuje si

, i

jest jego ojcem i zwraca si

do niego po imieniu, to w audiodeskrypcji tej sceny powinny

ponownie zosta

przytoczone cechy wygl

du chłopca, które

zostały wymienione w audiodeskrypcji pierwszej sceny. Dzi

ki temu widz niewidomy b

dzie mógł skojarzy

, i

chłopiec

wyst

puj

cy w pierwszej scenie i chłopiec z ojcem, to ta

sama posta

Podobna zasada obowi

zuje w przypadku przedmiotów,

które dopiero w pó

niejszych scenach okazuj

kluczowe

dla zrozumienia sensu akcji np. zapalniczka, która zostaje

znaleziona przy zgliszczach po po

arze, a która du

o wcze-

niej pojawiła si

tylko raz w dłoni jednego z bohaterów.

Dezorientacj

mog

wprowadza

nagłe zmiany w opisywaniu po-

staci. Je

li dokładny wiek postaci jest znany lub istotny

dla akcji nie wahaj si

go poda

. Nie uprzedzaj rozwoju wy-

darze

i nie wyja

niaj przyczyn wygl

du bohaterów dopóty

nie zostanie to ujawnione np. na policzku blizna z dzieci

stwa. W scenach ukazuj

cych przywołanie wcze

niejszych wy-

darze

przez bohatera lub stanowi

cych jego spojrzenie

w przyszło

ść

opisz sceny tak, by równie

widz niewidomy

mógł odczu

przeniesienie si

bohatera w czasie i w prze-

strzeni.

Przykład:

Audiodeskrypcja:

Leszek w kabinie samolotu. Rozsiada si

wygodnie w fote-

lu pilota. Zdejmuje czapk

. Wkłada hełmofon. Chwyta za

stery samolotu. Spogl

da w niebo. Przechyla si

na boki

symuluj

c lot. U

miecha si

Odpowiednio stworzony opis sceny wraz z tłem d

ko-

wym pozwala widzom niewidomym odczu

marzenie lub wspomnie-

nie bohatera. Zamiast informacji o tym, i

scena stanowi

antycypacj

lub reminiscencj

bohatera, opisz elementy sce-

ny, które na to wskazuj

, by równie

widz niewidomy mógł to

samodzielnie odczu

. Nie zawsze jest mo

liwe wprowadzenie

całego opisu postaci wraz z jej pojawieniem si

. Zaplanuj

zatem opis bohatera tak, by charakterystyczne cechy jego

wygl

du były wprowadzane stopniowo i odbiorca audiodeskryp-

cji miał mo

liwo

ść

poznawania postaci podczas rozwoju ak-

cji. Ze wzgl

du na ograniczenia czasowe mo

esz zrezygnowa

z opisu postaci drugoplanowych np. kelnerki, która pojawia

tylko raz. Opisuj je wtedy, kiedy jest na to czas,

a ich wygl

d ma wpływ na odbiór całej sceny np. na apelu

harcerze w szarych mundurkach. Je

li kilka postaci rozmawia

równocze

nie lub ich słowa przytaczane s

jedno po drugim,

widzowie niewidomi mog

mie

problem z szybk

identyfikacj

danej postaci. W audiodeskrypcji okre

l zatem kto mówi

w danej chwili np. matka, kominiarz, Piotr, Małgorzata.

Skracanie imion przez ich zmi

kczenie jest wskazane, kiedy

czas jest bardzo ograniczony. Wówczas zamiast Małgorzata

emy u

zmi

kczenia Gosia. Je

li now

scen

rozpoczyna

dialog lub jego obecno

ść

nie pozwala lub ogranicza mo

li-

ść

wprowadzenia audiodeskrypcji rozgrywaj

cej si

na jego

tle akcji, opis mo

e zosta

wprowadzony nieco wcze

niej, na

cówce poprzedniej sceny lub tu

po zdarzeniu, kiedy dia-

log si

sko

czy. Jedynym wyj

tkiem, kiedy audiodeskrypcja

e si

pojawi

na tle dialogu, s

sceny, w których mało

istotny dialog przesłania kluczowy element akcji np. pod-

czas lakonicznej rozmowy kobieta z szuflady wyjmuje pisto-

let, z którego oddaje strzał. W przypadku, kiedy tre

ść

dia-

logu, ani ton głosu nie sugeruj

tego, co za chwil

wy-

darzy, widz niewidomy mo

e czu

zdezorientowany nie

wiedz

c sk

d padł strzał. Audiodeskrypcja w tej scenie po-

winna si

zatem pojawi

w trakcie rozmowy prowadzonej przez

bohaterów. Audiodeskryptor przy opisie ka

dej sceny musi

samodzielnie zdecydowa

, czy akcja na tle dialogów jest na

tyle wa

na, i

bez audiodeskrypcji osoba niewidoma zagubi

tek historii lub nie zrozumie sensu sceny.

Audiodeskrypcja obrazu powinna oddziaływa

na widza

niewidomego w tym samym czasie i w ten sam sposób, jak ten

obraz oddziaływuje na widz

ęść

widowni. Opisuj

c ko-

miczn

scen

, która wywołuje

miech osób widz

cych, opisz

tak, by słowa wywołały

miech widzów niewidomych. Nie

jest to proste, wi

c poszukiwania odpowiednich słów mog

zaj

ąć

cej czasu. Osoby niewidome słysz

ton głosu oraz

tło d

kowe, dzi

ki którym odczytuj

atmosfer

i nastrój

sceny, potrafi

identyfikowa

stan emocjonalny bohatera.

Opisuj

c scen

zestawiaj d

ki filmu z audiodeskrypcj

w taki sposób, by łatwiej mo

na było uzyska

odpowiedni

reakcj

widzów. Dodatkowa informacja o tym, i

np. atmosfe-

ra jest ci

ęż

ka, nastrój pogodny, kto

mówi, krzyczy,

pie-

wa, jest zb

dna.

ródło d

ku wskazujemy jedynie wtedy,

kiedy utrudniona lub niemo

liwa jest jego identyfikacja np.

ksi

ąż

ka spada na podłog

, podmuch wiatru odwraca kartki ka-

lendarza. W audiodeskrypcji nie opisujemy d

ków np. wy-

straszyła si

mocno, chropowaty, łagodny szelest, diabelski

miech, szczery u

miech. Tu, podobnie jak przy opisywaniu

scen i postaci unikamy subiektywnych przymiotników i przy-

słówków. Osoba niewidoma słyszy d

ki i potrafi samo-

dzielnie okre

ich charakter. D

ki powinny by

rozpa-

trywane zawsze w kontek

cie danej sceny. Je

li bohater zo-

staje zraniony w udo, ponad ran

zaciska pasek i słyszymy

krzyk, to zamiast informacji, i

bohater krzyczy z bólu,

obiektywnie opisz wyraz jego twarzy. Nigdy nie opisuj tego

co jest oczywiste. Kiedy słyszymy dzwonek telefonu, zamiast

stwierdzenia, i

dzwoni telefon, opisuj reakcj

bohatera na

dany d

k np. spogl

da na wy

wietlacz komórki, podnosi

słuchawk

. Nie staraj si

wypełnia

dej przerwy mi

dzy

dialogami, pozwól widzom niewidomym wsłucha

w atmosfe-

sceny, któr

tworz

głosy aktorów, muzyka, efekty d

kowe, ale tak

e cisza. Zbyt du

o opisów mo

e wywoływa

czenie, a nawet irytacj

. Podczas utworów muzycznych, par-

tii wokalnych i instrumentalnych, które cz

sto stanowi

tło

rozgrywaj

cej si

akcji, audiodeskrypcja powinna ogranicza

do minimum. Je

li natomiast utwór muzyczny stanowi mo-

tyw przewodni, wówczas wskazane jest unikanie audiodeskryp-

cji. Joe Clark w tworzeniu audiodeskrypcji do produkcji me-

dialnych zauwa

a, by opisywa

, kiedy jest to konieczne,

a nie koniecznie opisywa

. Audiodeskryptor nigdy nie powi-

nien cenzurowa

opisywanych tre

ci, nawet wtedy, kiedy s

one wulgarne.

Przykład:

Audiodeskrypcja:

Chłopiec z ostatniej ławki podaje mał

kartk

. Romek pa-

trzy na ni

[Romek:]

/heheh/

- Kujon, to do ciebie!

Audiodeskrypcja:

Kujon odwraca si

. Roman pokazuje mu kartk

. Na niej na-

pis:

Mój podwójci w dup

chuj ci.

Osobiste pogl

dy i upodobania audiodeskryptora, nie

powinny mie

wpływu na to, co i w jaki sposób zostanie opi-

sane. Audiodeskryptor musi przekazywa

obiektywnie wizualne

elementy nago

ci, czynów seksualnych, przemocy, nie u

ywa-

c eufemizmów. Przy opisywaniu tych scen warto wykorzysty-

pojawiaj

ce si

ki i tło muzyczne. Opisy scen ero-

tycznych nie powinny przypomina

monotonnego monologu ani

pornografii. Wykorzystaj bogaty j

zyk erotyzmu. Zadbaj

o to, by opis nie był wulgarny, drastyczny, zbyt dosadny,

czy te

suchy i kliniczny, przepełniony fałszyw

pruderi

rygorystyczn

moralno

i obyczajowo

. U

ywaj słów,

które subtelnie okre

laj

wstydliwe cz

ęś

ci ciała lub stany

cielesnej ekscytacji. Pojedynczymi słowami, krótkimi fraza-

mi odzwierciedlaj charakter aktu seksualnego. Nie opisuj

zbyt szczegółowo, by opis nie stał si

komiczny.

li audiodeskryptor uzna, i

temat produkcji jest

dla niego nie komfortowy i mo

e sprawia

mu zbyt wiele

trudno

ci, to powinien zrezygnowa

z jego audiodeskryptowa-

nia. Audiodeskryptorzy powinni przyjmowa

do audiodeskryp-

cji jedynie te produkcje, wzgl

dem których posiadaj

odpo-

wiednie umiej

tno

ci i wiedz

. Nie ka

dy audiodeskryptor,

który potrafi tworzy

audiodeskrypcj

do produkcji audiowi-

zualnych, posiada wystarczaj

wiedz

do audiodeskrypcji

wystaw muzealnych, spektakli teatralnych, czy te

wydarze

sportowych. Zawód audiodeskryptora wymaga ustawicznej prak-

tyki oraz doskonalenia własnych umiej

tno

ci opisywania

tre

ci wizualnych, poprzez uczestnictwo w szkoleniach,

warsztatach, kursach, konferencjach po

conych audiode-

skrypcji.

Wskazówki edytorskie.

Tworz

c audiodeskrypcj

pami

taj, i

chodzi w niej o:

— odkrywanie, a nie o wymy

lanie;

— dzielenie si

, a nie o przekonywanie;

— pokazywanie, a nie o bycie na pokaz.

Oto seria dodatkowych wskazówek edytorskich podanych

w formie pyta

, które audiodeskryptor mo

e wzi

ąć

pod uwag

przy tworzeniu opisu, a tak

e przy jego sprawdzaniu.

Jak

produkcj

audiowizualn

opisujesz? Co to za gatu-

nek? Czy udało Ci si

go przedstawi

w audiodeskrypcji?

Czy wydobyłe

sens opisywanych scen? Dzi

ki jakim ele-

mentom mo

esz uzyska

gł

bsze brzmienie opisu? Czy wy-

brałe

elementy sceny, które s

istotne i niezb

dne do

zrozumienia jej tre

ci?

Czy opisujesz w czasie tera

niejszym? Czy Twój opis od-

krywa widziany obraz tu i teraz?

Czy opisujesz krótkimi frazami? Czy udało Ci si

przeka-

ruch i energi

? Czy Twoje zdania nie s

zbyt długie?

Czy s

przejrzyste, łatwo mo

na je zrozumie

i wyobra-

Czy w Twoim opisie s

czasowniki modalne? Czy twój opis

zawiera obrazowe czasowniki oraz przyimki umo

liwiaj

lokalizacj

obiektu w opisywanej scenie?

Czy unikn

łe

abstrakcji oraz mglistych wyra

, które

utrudniaj

percepcj

obrazu.

Czy wypróbowałe

kilka ró

nych opcji tego, jak opis da-

nej sceny mo

e wygl

Czy u

ywałe

subiektywnych przymiotników i przysłówków?

Które z u

ytych przez ciebie okre

lników s

konieczne?

Które s

jedynie dla ozdoby?

Czy Twoje opisy nie zawieraj

dnych słów? Czy powie-

działe

jedynie tyle, ile potrzeba? Czy powtarzasz jeden

opis ró

nymi słowami?

Czy dokonałe

nadmiernych poprawek i ucierpiała na tym

płynno

ść

opisu? Czy jako

ść

ku współgra z nastrojem,

który pragniesz przekaza

? Gdy czytasz swój opis, to czy

brzmi on gładko i naturalnie? Czy da si

wyeliminowa

z niego słowa wywołuj

ce dra

ce d

ki?

Czy Twój opis nie zawiera zb

dnej interpunkcji? Czy za-

stosowana interpunkcja ułatwia zrozumienie opisywanej

chwili? Czy znak interpunkcyjny na ko

cu linii jest ko-

nieczny, czy mo

e wystarczy jedynie pauza?

Czy zastosowane przez ciebie

rodki wyrazu s

zgodne

z nastrojem obrazu? Czy nastrój jest widoczny bez jego

opisywania? Czy zwróciłe

nale

uwag

na to, jak małe

słówko lub zaznaczenie pory dnia mo

e zmieni

nastrój

twego opisu?

Czy stworzyłe

za pomoc

słów emocjonalne reakcje u od-

biorcy? Czy opisujesz to, co wywołuje dane wra

enie? Czy

nie interpretujesz, nie wyja

niasz odczuwanej emocji?

Czy polegałe

na empatii oraz zdolno

ci odczuwania wi-

dza?

Czy Twój opis jest spójny? Czy jego fragmenty łatwo jest

ze sob

poł

czy

Czy zachowujesz porz

dek postrzegania? W jakiej kolejno-

ci przedstawione zostały elementy sceny? Czy przestawi-

łe

je dla efektu i zaryzykowałe

pomieszanie ich przez

widza?

Czy twój opis nie jest przeładowany informacjami, a mo

jest zbyt lakoniczny, mówi za mało? Czy zawiera co

dnego, a mo

e pomija co

nego? Czy słuchaczowi uda

odró

to, co zasadnicze, od tego, co jest mniej

istotne?

Czy intelektualizujesz zamiast pozwoli

słowom mówi

siebie? Czy wyrzekłe

swej zale

ci od porówna

i metafor, emocjonalnego zwi

zku ze swym opisem, by móc

obiektywnie poprawi

zawarte w nim bł

dy i oceni

jego

odbiór przez innych? Rozwa

ałe

zapytanie drugiej osoby,

by spojrzała na twój opis pod k

tem wyeliminowania bł

dów gramatycznych i logicznych?

Sprawdzenie i konsultacja skryptu.

W przygotowaniu skryptu audiodeskrypcji zaleca si

udział od 2 do 3 osób. Jak wykazuj

wiadczenia 15 osób

opisuj

cych jeden obraz, mo

e opisa

go na 15 ró

nych spo-

sobów. W grupie osób tworz

cych skrypt powinna zawsze znaj-

dowa

jedna osoba niewidoma. Osoba widz

ca nie zawsze

dostrzega wszystkie elementy, które nale

y opisa

, nie zaw-

sze potrafi wychwyci

istotny element sceny, bez opisu,

którego widz niewidomy mo

e nie zrozumie

jej sensu. Osoba

niewidoma jest tak

e audiodeskryptorem. Cz

sto to wła

nie

dzi

ki niej, audiodeskrypcja obrazu staje si

przejrzysta

i czytelna. Osoba niewidoma wskazuje, gdzie i jakiego ro-

dzaju informacje s

niezb

dne do opisania. Aby osoba niewi-

doma mogła pracowa

, jako audiodeskryptor powinna mie

do-

znajomo

ść

zasad tworzenia audiodeskrypcji oraz posiada

wiadczenie w tym zakresie. Po uko

czeniu pracy nad

skryptem, tre

ść

audiodeskrypcji powinna by

odczytana

i sprawdzona pod k

tem klarowno

ci i spójno

ci opisów scen

składaj

cych si

na cał

produkcj

. Kiedy skrypt został

sprawdzony, opisy scen nie budz

adnych w

tpliwo

ci, mo

on zosta

nagrany.

III

Nagranie skryptu.

Gotowy skrypt posiada wskazówki umo

liwiaj

ce prawi-

dłow

synchronizacj

tre

ci audiodeskrypcji z produkcj

au-

diowizualn

. Przy nagraniu bardzo wa

ne jest, by osoba,

która b

dzie odczytywa

skrypt, przygotowała si

do tego

zadania. Bez wła

ciwej synchronizacji tre

ci audiodeskryp-

cji z obrazem i

cie

kow

filmu, audiodeskrypcja

nie spełnia swego celu i utrudnia prawidłowy odbiór produk-

cji. Przed nagraniem skrypt powinien by

zatem kilka razy

odczytany podczas odtwarzania materiału audiowizualnego.

Zwró

uwag

, czy czasówka w skrypcie odpowiada tej, która

wietla si

w oknie Twego oprogramowania umo

liwiaj

cego

nagrywanie. Je

li zauwa

ysz ró

nice, to nale

y je nanie

ść

przed nagraniem. Nawet minimalne przesuni

cia mog

spowodo-

, i

audiodeskrypcja nie b

dzie dostosowana ani do tre-

ci wizualnej, ani do dialogów i efektów d

kowych. Zwró

uwag

, które fragmenty audiodeskrypcji nale

y przeczyta

wolniej, a które stanowczo szybciej. Przeci

tny czas nagra-

nia audiodeskrypcji do godzinnej produkcji waha si

dwóch do dwóch i pół godziny.

Dobra audiodeskrypcja powinna by

neutralna i dyskret-

na, lecz nie monotonna i jednostajna. Ton głosu nie powi-

nien odci

uwagi widza od tre

ci produkcji, lecz by

w ni

wpisany, by

z ni

spójny. Jego celem jest malowanie

obrazu tak, by widz niewidomy zapomniał o tym, i

słucha,

a zacz

ł widzie

obrazy poprzez słowa. Ka

de słowo powinno

wyra

ne i dobrze słyszalne. Ka

dy audiodeskryptor musi

wiczy

aparat głosowy poprzez sztuk

retoryki oraz modula-

głosu. Głos ludzki, jest doskonałym narz

dziem malar-

skim, jak mawiaj

muzycy. Intonacj

i modulacj

głosu mo

wyczarowa

nastroje i tworzy

ich dramaturgi

– uspokaja

zaciekawia

, przykuwa

uwag

. Głosem mo

na te

wyra

pliwo

ci albo roz

miesza

. Ró

norodno

barwy głosu two-

rzy

półcienie i malowa

niedomówienia. Odpowiednim frazo-

waniem i akcentowaniem eksponowa

te elementy obrazu, na

których nam szczególnie zale

y. Tonem głosu i sposobem mó-

wienia „wyzwala

emocje”, wzmacnia

lub osłabia

odbiór ob-

razu.

wiadomo

ść

indywidualnych mo

liwo

ci głosowych i tre-

ningi słu

żą

ce doskonaleniu umiej

tno

ci operowania głosem,

sprawiaj

, i

staje si

on fantastycznym

rodkiem wyrazu.

Głos lektora powinien odpowiada

naturze programu. Oddawa

napi

cie, ale nie stawa

melodramatyczny. Audiodeskryp-

cja w komedii, powinna by

odczytywana wesoło, rado

nie

z delikatnym u

miechem w głosie, a nie głosem patetycznym

i wzniosłym. Audiodeskryptor nie powinien si

mia

, cho

opisywana scena mo

e wzbudza

miech.

Poziom gło

ci audiodeskrypcji powinien zosta

do-

stosowany do poziomu gło

ci oryginalnej

cie

ki d

ko-

wej produkcji. Je

li d

k tła nagle staje si

gło

ny, to

powinien zosta

nieco

ciszony, tak by widz niewidomy mógł

w komfortowy sposób usłysze

zarówno tło d

kowe oraz au-

diodeskrypcj

. W innym przypadku osoba niewidoma mo

e nie

zrozumie

audiodeskrypcji pojawiaj

cej si

podczas gło

nych

efektów d

kowych. W przypadku odczytywania napisów ton

głosu powinien zosta

zmieniony, tak by osoba niewidoma za-

uwa

yła ró

nic

dzy głosem odczytuj

cym audiodeskrypcj

i głosem odczytuj

cym napisy. Zmian

tonu głosu mo

na stwo-

rzy

poprzez wprowadzenie drugiego lektora, który odczyta

napisy. Je

li np. m

ęż

czyzna odczytuje audiodeskrypcj

, na-

pisy mo

e odczyta

kobieta.

Kiedy audiodeskryptor lub lektor b

dzie przygotowany,

sprawdzona zostanie synchronizacja audiodeskrypcji z obra-

zem, dostosowane zostanie tempo, ustalony b

dzie poziom

gło

ci, mo

na wówczas przyst

do nagrywania skryptu.

Po nagraniu skryptu konieczne jest jego ponowne odsłuchanie

w celu sprawdzenia, czy dobrze została ustalona synchroni-

zacja audiodeskrypcji z tłem d

kowym i warstw

wizualn

czy tre

ść

nagrania zgadza si

z tre

audiodeskrypcji,

czy jako

ść

nagrania nie utrudnia odbioru produkcji audiowi-

zualnej.

Szczególne podzi

kowania za współprac

, która przyczy-

niła si

do opracowania niniejszych standardów, składamy:

Dariuszowi Jakubaszkowi

Marcie Golik-Gryglas

Marcinowi Laskowskiemu

Jarosławowi Krawczykowi

Karolinie Fr

ckiewicz

Urszuli Wołos

Katarzynie Siwerskiej

Barbara Szyma

ska

Wiceprezes Zarz

du Fundacji Audiodeskrypcja

barbara.szymanska@audiodeskrypcja.org.pl

tel. kom. 500 093 090

Tomasz Strzymi

ski

Prezes Zarz

du Fundacji Audiodeskrypcja

tomasz.strzyminski@audiodeskrypcja.org.pl

tel. kom. 500 269 391

Fundacja Audiodeskrypcja

ul. Gaskiewicza 15

15-128 Białystok

www.audiodeskrypcja.org.pl

fundacja@audiodeskrypcja.org.pl

Numer konta: 46 1370 1037 0000 1701 5129 6600

NIP: 9661985500

REGON: 200259482

KRS: 0000325337

d Rejonowy w Białymstoku, XII Wydział Gospodarczy KRS

ul. Mickiewicza 103, 15-950 Białystok

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Woda technologiczna do produkcji piwa, Ekologia, Gospodarka odpadami, Energetyka, Gospodarka wodno-
skład surowców do produkcji betonu, Pomoce naukowe i ściągi
Surowce stosowane do produkcji papieru
Dobieranie skór do produkcji wyrobów futrzarskich
farmaceutyczne standardy sporządzania mieszanin do żywienia pozajelitowego
instrukcja bhp przy obsludze maszyny do produkcji butelek butelczarki
Tworzenie warunków do wspomagania dziecka słabo widzącego i niewidomego, uczeń słabo widzący
#31 przystawka do produkcji srebra koloidalnego
Do produkcji jednego kilograma miodu pszczoły potrzebują około 3 kg nektaru, dla dzieci i nauczyciel
Instrukcja bhp przy obsłudze urządzenia przejezdnego do produkcji kręgów, BHP, Instrukcje BHP, Przem
008 Podstawowe materiały stosowane do produkcji rękojeści
SUROWCE DO PRODUKCJI KWASU MLEKOWEGO
Koszty w mikroekonomii (9 stron), Koszty ekonomiczne to wartość wszystkich zasobów (czynników) użyty
Biblia [2] Losy Arki Przymierza i maszyny do produkcji manny
Możliwości wykorzystania niekonwencjonalnych surowców energetycznych do produkcji etanolu (ang )
przy obsłudze urządzenia przejezdnego do produkcji kręgów
16 Magazynowanie materiałów stosowanych do produkcji
APARATURA KONTROLNO POMIAROWA DO PRODUKCJI NITROGLICERYNY

więcej podobnych podstron