Bu jw ic ki, So b ie c h, C yb u lko

Przyjazny dom

Wentylacja z odzyskiem ciepła

PORADNIK

W związku z doskonaleniem i unowocześnianiem naszych produktów firma Bartosz zastrzega sobie prawo
wprowadzania zmian nie pogarszając parametrów – bez powiadomienia.

Opracował:

1. mgr

inż.Bernard Bujwicki

2. mgr

inż.Robert Butler

© 2002 Firma BARTOSZ Sp.J. Wszelkie prawa zastrzeżone. All rights reserved

Wentylacja

A. Dom.

Poradnik wykonania wentylacji domowej z odzyskiem ciepła firmy Bartosz

Wentylacja z odzyskiem ciepła Firmy Bartosz jest w istocie logiczną

konsekwencją budowy ciepłego, ekonomicznego i przyjaznego dla człowieka i
środowiska domu.

Budując taki dom należy więc odrzucić dotychczasowy sposób myślenia, w

którym wentylacja była czymś mało istotnym, bo rozwiązywała się samoistnie.
Świeże lecz zimne powietrze dopływające poprzez nieszczelności stolarki wywołują
nieprzyjemne i szkodliwe dla zdrowia przeciągi, a ogrzane powietrze – energia, za
którą coraz więcej płacimy - wyrzucane jest na zewnątrz przez kanały wentylacji
grawitacyjnej.

Ciepły, przyjazny i ekonomiczny dom jest przede wszystkim szczelny i nie ma

w nim miejsca na przypadkowe lub zamierzone szczeliny w oknach czy ścianach.
Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła pozwala mu „oddychać” bez tracenia
energii

Co daje wentylacja domowa z odzyskiem ciepła firmy Bartosz

Domowa instalacja wentylacyjna z odzyskiem ciepła Firmy Bartosz pozwala na

wykonanie szczelnego budynku bez negatywnych skutków dla jego trwałości i
komfortu przebywających w nim ludzi.

Daje ona około jednej wymiany powietrza na godzinę, co pozwala skutecznie

usunąć z domu zużyte powietrze o nieprzyjemnej, uciążliwej woni (dym papierosowy,
zapachy wydzielane przez zwierzęta lub ich legowiska, zapach lakierów i farb).
Dzięki temu możemy wprowadzić się do niego nawet w trakcie wykonywania prac
wykończeniowych, bez względu na porę roku i panująca aurę.

Pozbawia dom nadmiernej wilgoci, nie dopuszczając do powstania na

ścianach i sufitach pleśni prowadzącej do gnicia budynku.

Systematycznie załączana nie dopuszcza do zatęchnięcia powietrza,

wywołującego poczucie dyskomfortu.

Pozwala skutecznie odprowadzać parę i spaliny emitowane przez kuchnię

i wykorzystywać powstające przy tym ciepło do dogrzewania domu – nie dopuszcza
przy tym do rozchodzenia się zapachów z kuchni na cały dom.

Dotyczy to samo łazienek i ubikacji, skąd powietrze jest wyrzucane poprzez

wymiennik na zewnątrz budynku.

Utrzymuje w domu powietrze w odpowiedniej czystości usuwając unoszący się

zjonizowany kurz powodujący podrażnienie śluzówek – co pozytywnie wpływa
szczególnie na osoby podatne na alergie.

Wentylacja ta w okresie zimowym, bez dodatkowego dogrzewania,

wprowadza do domu świeże powietrze o temperaturze niewiele niższej od
temperatury panującej w domu. Wysoka sprawność wymiennika wahająca się w
granicach 85 do 94 % powoduje, że różnica ta wynosi przez większość okresu
grzewczego ok. 2 do 4

o

C, w zależności od wilgotności względnej powietrza, nawet

przy znaczących mrozach. Oznacza to, że jeśli powietrze w pomieszczeniach
domowych ma temperaturę 22

o

C, to świeże powietrze wwiewane przez wentylację

do domu mieć będzie temperaturę 18 do 20

o

C – i jest to osiągane bez dogrzewania

go energią elektryczną czy nagrzewnicami wodnymi z kotła. Dzięki temu powietrze to
nie powoduje zdradliwych dla zdrowia przeciągów, charakterystycznych dla
systemów wentylacji polegających na wrzucaniu do pomieszczeń powietrza zimnego
- o temperaturze panującej na zewnątrz.

Wentylacja firmy Bartosz może skutecznie współpracować z systemem

ogrzewania domu - o ile jest to wymagane. Powietrze wprowadzane do domu przez
wentylację może być także dogrzewane np. ciepłem z kominka.

O ile jest to wymagane wentylacja pozwala na utrzymywanie stosunkowo

stałej temperatury we wszystkich pomieszczeniach – niezależnie od kondygnacji, na
której jest to pomieszczenie położone. Dzięki temu ciepło słoneczne pozyskiwane w
jednym pomieszczeniu może dogrzewać pomieszczenia inne.

+20 C

o

+16 C

o

-18 C

o

-14 C

o

+20 C

o

-20 C

o

-20 C

o

+20 C

o

Wentylacja bez odzysku ciepła Wentylacja z odzyskiem ciepła Bartosz

Pozwala zaoszczędzić na kosztach ogrzewania, bo w znaczący sposób

ogranicza wyrzucanie nagrzanego powietrza na zewnątrz budynku i daje możliwość
spalania odpadowego drewna do ogrzewania domu – co dodatkowo przynosi
korzyści ekonomiczne użytkownikowi systemu.
W okresie letnim wentylacja Firmy Bartosz daje możliwość utrzymywania
pomieszczeń w odpowiedniej świeżości bez konieczności otwierania okien, co
zapobiega dostawaniu się owadów do pomieszczeń domowych. Pozwala także na
uśrednianie temperatury w całym domu – obniżaniu jej w pomieszczeniach
szczególnie narażonych na prażące działanie promieni słonecznych i podnoszeniu w
pomieszczeniach nieprzyjemnie chłodnych, położonych od strony północnej.

W szczególnych przypadkach wentylacja ta może być wyposażana w układy

chłodzenia, pozwalające w normalnych warunkach obniżać temperaturę rozgrzanego
powietrza o kilka stopni.

Zasada działania wentylacji z odzyskiem ciepła Firmy Bartosz

Schemat centrali nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła

i jej elementy składowe

Bartosz WS

nawiew

wywiew

wyrzutnia

czerpnia

odwodnienie

Wn

Ww

Fp

Fp

Re

Fp – filtr powietrza; Ww – wentylator wywiewny; Wn – wentylator nawiewny;

RE – regulator,

Powietrze zużyte pobierane jest z budynku w miejscach, gdzie może nastąpić

jego zanieczyszczenie i gdzie jest ono najcieplejsze tj. z: ubikacji, łazienek, kuchni
czy pralni. Poprzez kratki wentylacyjne zamontowane w tych pomieszczeniach płynie
przewodami do centrali wentylacyjnej.

Przed wejściem do centrali jest filtrowane celem usunięcia zanieczyszczeń,

mogących negatywnie wpłynąć na jej stan – zatkanie kanałów wymiennika, wzrost
oporów, zmniejszenie skuteczności działania urządzenia.

Powietrze zużyte - po przekazaniu ciepła poprzez przepony wymiennika

powietrzu świeżemu - jest wyrzucane już schłodzone, na zewnątrz budynku.
W porze chłodów, w chwili przechodzenia powietrza przez wymiennik, na skutek
oziębiania się powietrza, następuje przejście zawartej w nim pary wodnej w wodę –
wykroplenie się pary. By nie dopuścić do gromadzenia się wody w wymienniku,
należy odprowadzić ja do kanalizacji. Odprowadzenie to wykonuje się w najniższym
punkcie wymiennika bądź w najniższym punkcie kanału wywiewnego po stronie
instalacji wewnętrznej. Przewód odprowadzający należy zaizolować termicznie, aby
w okresie zimowym nie dopuścić do zamarzania wody na wymienniku i
uniemożliwiania mu normalnej pracy.

Możliwość sprawnego odprowadzenia wody z wymiennika wyróżnia

rozwiązanie Firmy Bartosz od rozwiązań innych firm. Pozwala to osiągać wysoką
sprawność i normalną pracę centrali nawet przy bardzo niskich temperaturach na
zewnątrz oraz wysokiej wilgotności powietrza wywiewanego – czego nie rozwiązują
inne firmy.

Mimo tak skrajnych bowiem warunków, przy odpowiednio zamontowanej

centrali nie stwierdzono dotąd w rozwiązaniach F. Bartosz zaszronienia się
wymiennika, co blokowałoby pracę centrali.

Wykraplająca się para wodna oddaje dodatkowo na przepony ciepło

podnosząc, temperaturę powietrza wychodzącego, podnosząc przez to sprawność
systemu.

Powietrze świeże - z zewnątrz - pobierane jest przez czerpnię i płynie -

poprzez filtr oczyszczający je z części stałych - na wymiennik, gdzie jest dogrzewane
lub schładzane (w okresie letnim) powietrzem wyrzucanym z budynku. Tak
przygotowane płynie na pokoje, gdzie w okresie grzewczym dogrzewane jest o 2 do
4

o

C poprzez istniejący system grzewczy np. grzejniki centralnego ogrzewania lub

kominek.

Wprowadzone świeże powietrze powoduje powstawanie w pokojach

nadciśnienia w stosunku do pomieszczeń, z których powietrze jest pobierane przez
centralę (łazienek, ubikacji i kuchni). Powoduje to przemieszczanie się powietrza z
pokoi do tych pomieszczeń i jego wymianę na świeże. W związku z tym należy w
drzwiach dzielących te pomieszczenia przewidzieć kratki przepływowe lub otwory
umieszczane np. w dolnej ich części lub montując je zostawić szczeliny pomiędzy
nimi i podłogą.

Zasadniczo ruch powietrza jest wymuszany wentylatorami zainstalowanymi w

centrali. Jednak obserwując pracę wentylacji z odzyskiem ciepła Firmy Bartosz,
stwierdziliśmy powolną jej pracę nawet przy postoju wentylatorów, a ruch powietrza
przez centralę następuje grawitacyjnie. Zawsze także, powietrze wchodzące do
pomieszczeń posiada znacząco wyższą temperaturę od jego temperatury na
zewnątrz.

Co w domu jest źródłem ciepła

Oczywiście pierwszym źródłem ciepła jest zainstalowany system ogrzewania

(grzejniki, ogrzewanie podłogowe), który wykonujemy specjalnie do ogrzania domu.
Dodatkowym źródłem ciepła jesteśmy my sami – człowiek, jako źródło ciepła posiada
około 100 WAT mocy. Dwadzieścia osób przebywających w domu o powierzchni 200
m

2

jest w stanie skutecznie dogrzewać dom wentylowany centralą wentylacyjną z

odzyskiem ciepła Firmy Bartosz.

Gotując obiad załączamy centralę wentylacyjną, by odprowadzać spaliny i

zapachy. Kuchenka wydziela takie ilości ciepła, iż jest w stanie nie tylko pokryć straty
ciepła na wentylacji, lecz również podnieść temperaturę w całym domu.

Źródłem może być kominek, jednak musimy pamiętać, że ogień na kominku

potrzebuje tlenu do spalania drewna. Najlepiej więc dostarczyć go z powietrzem z
wentylacji, bo nie będzie to negatywnie wpływało na nasze samopoczucie .

Źródłem ciepła jest ciepła woda używana przez nas do kąpieli – ciepło z tej

wody nagrzewając powietrze w łazience wpływa pozytywnie na ogrzewanie całego
domu. Źródłem jest żelazko do prasowania, pracujący komputer, telewizor, itp.

Większość z tych źródeł wydziela ciepło, które w normalnych warunkach jest

niezbyt przyjazne, a wręcz uciążliwe i wymaga szybkiego usunięcia i zastąpienia go
świeżym. Stosując centralę wentylacyjną z odzyskiem ciepła Firmy Bartosz, staje się
ono normalną energią, która dogrzewa dom.

Schemat wentylacji nawiewno-wywiewnej

z kanałowym rozmieszczeniem urządzeń

Kuchnia

Sypialnia

Pokój

Kotłownia

Pokój

Łazienka

WC

F

1

2

3

4

6

6

7

8

9

1 - wymiennik Bartosz WS; 2 - czerpnia powietrza; 3 - wyrzutnia powietrza;
4 - wentylator kanałowy; 5 - filtr kasetowy; 6 - kanał powietrza nawiewanego;
7 - kanał powietrza wywiewanego; 8 -kratka nawiewna; 9 -kratka wywiewna

Wykonanie wentylacji z odzyskiem ciepła Firmy Bartosz

Wykonanie wentylacji z odzyskiem ciepła Firmy Bartosz jest nie tylko

instalowaniem centrali wentylacyjnej i układu przewodów wyposażonych w
anemostaty i kratki wentylacyjne; do tego systemu należy takie dostosowanie innych
elementów domu tak, aby przepływ powietrza następował w kierunkach, które sami
mu wyznaczymy i aby był możliwy do regulacji i chwilowego zatrzymania – gdy tego
sobie życzymy.


Wykonując więc ten system wentylacji należy pamiętać, że:

1. Ten system wentylacji nadaje się doskonale do budynków dobrze ocieplonych

i koniecznie szczelnych.Należy stwierdzić jednoznacznie, że nie może on w
jakikolwiek sposób współpracować z systemem wentylacji grawitacyjnej, bo ten
zakłóca pracę wentylacji z odzyskiem ciepła, obniża jej sprawność, dając wręcz
skutek odwrotny do zamierzonego. Niejednokrotnie stwierdzano wyziębianie
pomieszczeń z tak mieszanymi systemami, przy jednoczesnym dyskomforcie jeśli
chodzi o skład i zapach powietrza w pomieszczeniach. Z tego powodu przewody
wentylacji grawitacyjnej winny być szczelnie zamknięte, by wentylacja
mechaniczna nie była zasilana zimnym powietrzem dostającym się poza centralą
z zewnątrz. Szkodliwa jest więc dla tej wentylacji także tzw. mikrowentylacja
stosowana w stolarce okiennej - jest ona bowiem niczym innym, jak kosztowną
dziurą w szczelnym oknie.

2. Ruch powietrza między pomieszczeniami w budynku wymaga istnienia między

tymi pomieszczeniami otworów umożliwiający mu przepływ. Z tego powodu na
etapie projektowania domu należy przewidzieć kierunki przepływu powietrza i

charakter tego przepływu.Jeśli przepływ między danymi pomieszczeniami ma
charakter stały, to w drzwiach między tymi pomieszczeniami można montować
odpowiednie tuleje – dające stałe otwory. Jeśli nie jesteśmy pewni charakteru tego
przepływu, to w drzwiach należy montować kratki wentylacyjne z przepustnicami
zamykanymi ręcznie. Będziemy je kiedyś zamykać lub otwierać, gdy stwierdzimy
tego celowość.

3. W pokojach możemy instalować anemostaty nawiewne, dające możliwość

regulacji jednorazowej. Anemostaty są lokalizowane w suficie a ich usytuowanie
winno zapewniać przepływ powietrza przez cały pokój. Lokalizując anemostat w
sypialni należy unikać usytuowania go u wezgłowia łóżka, bo to powodować może
złe samopoczucie osób w nim śpiących. W kuchni, w okapie kuchennym należy
zainstalować kratkę wentylacyjną odpowiedniej wielkości, bez zamknięcia, by
gwarantowała nam ciągły odpływ powietrza na wymiennik, a przed nią filtr
zatrzymujący tłuszcze. W łazienkach należy instalować odpowiedniej wielkości
kratki wentylacyjne wyposażone w żaluzje zamykane i otwierane ręcznie przez
pociągnięcie łańcuszka lub sznurka. Gdy nasze ciało rozgrzane jest w ciepłej
kąpieli, ruch powietrza może powodować uczucie chłodu – możliwość zatrzymania
w prosty sposób miejscowej wentylacji jeszcze przed kąpielą jest w tym przypadku
rozwiązaniem najbardziej skutecznym. Otwarcie kratki po kąpieli umożliwia
szybkie osuszenie łazienki.

Z czego zazwyczaj składa się wentylacja domowa z odzyskiem ciepła Firmy
Bartosz:

Podstawą działania systemu jest centrala wentylacyjna z wymiennikiem ciepła

powietrze – powietrze wyposażona w dwa wentylatory o mocy 80÷230 [W] każdy, w
dwa filtry powietrza, sterownik zainstalowany w miejscu w każdej chwili dostępnym,
tłumiki hałasu, obejście wymiennika z przepustnicą regulacyjną, odwodnienie
wymiennika wyprowadzone np. do kanalizacji domowej i zabezpieczone skutecznie
przed zamarznięciem.


Kanałowy wymiennik ciepła typu powietrze-powietrze od 300 do 1 500 m

3

/h

Wymiary wymienników

H

A

C

D

Wydatek

maksyma

lny [m

3

/h]

A

[mm]

D

[mm]

C

[m
m]

H

min

[mm]

~300

~300 160 50 1650

~600

~400 200 50 1810

~1000

~500 250 50 1810

~1500

~600 315 50 1810

Instalacja wentylacyjna składa się z:

- czerpni i wyrzutni powietrza zainstalowanych zazwyczaj w ścianie lub w

stropodachu budynku, oddalonych od siebie w odległości co najmniej 3 m,
odpowiednio podłączonych przewodami wentylacyjnymi do wymiennika. Należy
pamiętać, aby wyrzutnia powietrza nie znajdowała się poniżej czerpni, kiedy jedno
i drugie znajduje się na tej samej ścianie, gdyż może następować pobór powietrza
wyrzucanego z domu zamiast świeżego,

- anemostatów i kratek wentylacyjnych z żaluzjami - nawiewnych i wywiewnych,
- przewodów

wentylacyjnych

łączących punkty nawiewne i wywiewne z centralą,

- rozdzielni elektrycznej i sterownika.

Centrala wentylacyjna, wentylatory, filtry oraz wszystkie przewody winny być

odpowiednio szczelne i zaizolowane. Izolacja zapewnia nie tylko osłonę termiczną
lecz służy również jako izolacja akustyczna tłumiąc ewentualne szumy powstałe przy
przepływie powietrza lub wywołane przez pracę wentylatorów.

W pomieszczeniach mieszkalnych oraz innych, ze względów estetycznych,

przewody można obudować płytami kartonowo – gipsowymi lub innymi, stosownie
do sposobu wykończenia ścian i sufitów.

Pomieszczenie na centralę wentylacyjną

- Centrala wentylacyjna powinna być zamontowana w pomieszczeniu spełniającym

następujące warunki: winno posiadać możliwość odprowadzenia odwodnienia z
wymiennika do kanalizacji przewodem o średnicy min 32 mm z ułożeniem
kolektora ze spadkiem do kanalizacji,

- doprowadzoną energię elektryczną do zasilania silników 220 V z

zabezpieczeniem bezpiecznikami 5 A,

- winno posiadać możliwość odprowadzenia przewodu elektrycznego do

sterowania pracą centrali,

- winno

posiadać właz o wymiarach minimalnych 0,8 x 0,8 m lub drzwi wejściowe

o szerokości min 0,8 m w świetle,

- minimalne wymiary pomieszczenia można określić jako 3,0 x 3,0 x 2,5 m, są one

jednak zależne od wielkości centrali (wymiennika, wentylatorów, komór
filtracyjnych), sposobu usytuowania wymiennika i jego króćców, kierunku
wyprowadzenia przewodów w stosunku do wymiennika.

Pomieszczenie na centralę wentylacyjną może być zlokalizowane w dowolnym

miejscu domu: w piwnicy, pomieszczeniu gospodarczym, kotłowni, na strychu.

Pomieszczenie winno być usytuowane tak, by dawało możliwość w sposób

prosty rozprowadzenia przewodów wentylacyjnych nawiewnych i wywiewnych.

Montaż wymiennika ciepła powietrze – powietrze

Największym elementem centrali wentylacyjnej jest wymiennik ciepła

wykonany w formie walca o średnicy od 400 do 700 mm i długości od 1700 do 2150
mm, w zależności od średnicy i usytuowania króćców. Wymiary podane są dla
wymiennika nie zaizolowanego.

a) montaż wymiennika w pozycji pionowej

S

powietrze

świeże

powietrze

usuwane

powietrze

usuwane

powietrze

świeże

kondensat

b) montaż wymiennika w pozycji leżącej

S

15

o

powietrze

świeże

powietrze

usuwane

powietrze

usuwane

powietrze

świeże

kondensat

min. nachylenie

Wymiennik można montować na konstrukcji stalowej z kątowników bądź

płaskowników. Można go również ułożyć na konstrukcji drewnianej.

W pomieszczeniach wysokich wymiennik powinien być ustawiony pionowo, bo

jest to pozycja, przy której pracuje najskuteczniej.

W pomieszczeniach niższych może być zamontowany poziomo, jednak z

zachowaniem minimum 15

o

kąta nachylenia.

Wlot powietrza zużytego na wymiennik winien być zawsze usytuowany w dole

wymiennika, co pozwala na odpowiednie jego odwodnienie.

O ile pomieszczenie na centralę wentylacyjną jest lokalizowane na strychu nie

ogrzewanym, to wskazane jest ustawienie wymiennika w specjalnej niecce
wykonanej np. z desek i wyłożonej płatem grubej folii, gwarantującej szczelność
niecki. Niecka ma za zadanie zatrzymać wodę przy ewentualnej awarii odwodnienia i
nie dopuścić do zalania sufitu.

Sterowanie pracą centrali

Intensywność wietrzenia domu jest w znacznym stopniu uzależniona od liczby

zamieszkujących go osób oraz ich wieku. Zależy także od szeregu innych
czynników, jak liczba i gatunek zwierząt zamieszkujących z ludźmi pod jednym
dachem itp. Większa intensywność wymagana jest w okresie bardzo niskich
temperatur, gdy na szybach może występować roszenie.

W warunkach przeciętnych, w okresie grzewczym, nie ma potrzeby

stosowania ciągłej pracy wentylacji mechanicznej. Wystarczająca jest załączanie jej
sporadycznie, co określony czas. Może to być np. 15 min na godzinę. Jednak są
takie sytuacje, gdy należy dom wentylować bez przerwy, czy to z powodu np. ciągłej
pracy kuchni, osuszenia łazienki po kąpieli, obecności wielu osób w domu, przyjęć,
itp.

Mając to na uwadze, standardowo stosowane są trzy stany aktywności

wentylacji z odzyskiem ciepła: praca ciągła, praca okresowa, całkowite zatrzymanie.
Takie ustawienia są możliwe na przełączniku.

Przełącznik taki instalowany jest dowolnym miejscu domu, najbardziej

odpowiadającym jego użytkownikom. Nie wpływa on na estetykę pomieszczenia, bo
nie różni się od przełącznika światła. Ma za zadanie przesyłać odpowiednie sygnały
do rozdzielni elektrycznej, która zainstalowana jest zazwyczaj w pobliżu centrali
wentylacyjnej. W rozdzielni znajduje się zegar do programowania pracy okresowej,
na którym ustalana jest cykliczność pracy wentylacji.
Oczywiście możliwe są inne sposoby sterowania np. w zależności od temperatury w
pomieszczeniu lub pory dnia – są to jednak rozwiązania indywidualne i wymagają
dodatkowych uzgodnień.

Zestaw wentylacyjny z odzyskiem ciepła






Zestaw wentylacyjny w trakcie montażu

















W pozycji pionowej

W pozycji leżącej