Opis zabytku architektury

Anna Lubczyk TiR gr A8

Anna Lubczyk TiR gr A8

I. Charakter zabytku



Szyb św. Andrzeja jest zabytkową
wierzą nadszybową, o konstrukcji
baszty.



Został wpisany do rejestru zabytków
decyzją nr A 1226/78 z dnia 22 marca
1978 roku.

Dalej

II.Historia zabytku



Budowę szybu

rozpoczęto w 1870

roku. Do budynku

nadszybia od strony

zachodniej około 1900

roku dobudowano halę

maszyny wyciągowej

wraz z magazynem

podręcznym i

rozdzielnią. Od strony

południowej

znajdowała się

sortownia, pierwotnie

drewniana która

spłonęła w 1915 roku.

Dalej



Fundator – właściciel (właściciele)



Szyb Andrzej należał do kopalni Błogosławieństwo

Boże (Gottessegen) jednej z najstarszych na terenie

Rudy Śląskiej - Wirka. Pierwotna nazwa szybu

"Andrzej" - "Aschenborn" pochodziła od nazwiska

dyrektora kopalni Gottessegen - Adolfa Aschenbora.

Kopalnia ta założona została w 1802 r. i należała do

bytomsko - siemianowickiej linii hr Henckel von

Donnersmarcków. Następnie w latach 1808 , 1824 ,

1857 była sukcesywnie powiększana. W 1921 r.

przeszła na własność spółki "The Henckel von

Donnersmarck - Beuthen Estetes Limited".

Dalej

Obecne przeznaczenie obiektu



Szyb św. Andrzeja
obecnie jest
swojego rodzaju
symbolem Rudy
Śląskiej, jej
wizytówka.

Dalej

III. Wewnętrzny i zewnętrzny
wystój architektoniczny



Plan poziomy budowli



Budynek nadszybowy

murowany ceglany na

planie kwadratu o boku

14 m, wysokości 23,4

m (pierwotnie dach

miał 4,4, m co łącznie

dawało wysokość 28

m), w typie wieży

basztowej o unikatowej

formie "wieży

małachowskiej".

Dalej

Zewnętrzny wystrój
architektoniczny

Ściany - Grubość

murów do wysokości

5,5 m wynosi 1300

mm, następnie do

wysokości 17,8 m (do

poziomu pomostu kół

linowych) grubość

wynosi 1030 mm,

powyżej grubość

wynosi 510 mm.

Wieża wzniesiona jest

na fundamencie

sięgającym ok. 6 m

poniżej poziomu

terenu.

Dalej

Dach

Wieża nadszybowa szybu św.Andrzeja

pierwotnie była nakryta dachem

ostrosłupowym o konstrukcji stalowej, z

deskowaniem pokrytym papą bitumiczną.

Dach posiadał iglicę. W chwili obecnej

obiekt otoczony jest odpowiednią, fachową

i tym razem rzeczywistą, ochroną

konserwatorską, która zaowocowała min.

rekonstrukcją dachu.

Dalej

Materiał i technika budowlana



Szyb św. Andrzeja jest

budynkiem

murowanym,

ceglanym. Szyb

"Andrzej" wykonany

jest w układzie

pionowym, o przekroju

beczkowatym o

wymiarach 5230 x

4820 mm w obudowie

z cegły z prowadnikami

dębowymi z

przedziałem

drabinowym.

Dalej

Motywy zdobnicze zewnętrznych
ścian budowli



Najbardziej
charakterystycznym
motywem
zdobniczym szybu
św.Andrzeja jest
napis
„SZYB ANDRZEJ”
w towarzystwie
młotka i pyrlika.

Dalej

Kształt okien oraz rodzaj szkła



Wieża posiada trzy

części: parterową,

związaną z zabudową

uzupełniającą;

piętrową, z dużymi

oknami oraz poddasza

rytmizowaną małymi

okienkami wraz z

koroną (krenelażem).

Cześć dużych okien

jest zamurowana, a

pozostała cześć

wyposażona jest w

metalowe kraty.

Dalej

Strop, oraz materiał podłogowy



Strop ma konstrukcje płaska, podłoga
w szybie jest murowana, ceglana, a
fundamenty sięgają 6 m poniżej
poziomu terenu, na którym
usytuowana jest wieża nadszybowa.

Dalej

Dodatkowe informacje



Od pewnego czasu potencjał Szybu Andrzej, nie tylko

jako zabytku ale swego rodzaju symbolu, zaczął być

dostrzegany przez lokalne władze.



Dzisiaj obiekt otoczony jest odpowiednią, fachową i

tym razem rzeczywistą, ochroną konserwatorską, która

zaowocowała min. rekonstrukcją dachu oraz

wykonaniem wieńca żelbetowego na koronie,

renowacją dwóch elewacji, iluminacją i, dzięki wycince

drzew, odpowiednią ekspozycją obiektu.



W ten sposób Szyb został zabezpieczony przed

szkodliwą działalnością czynników atmosferycznych, a

dzięki wyeksponowaniu jego imienia na fasadzie

głównej odzyskał osobowość, a co za tym idzie również

i należną mu godność.

Dalej

Lokalizacja



Zabytkowa wieża
nadszybowa szybu
św. Andrzeja
obsługująca dawny
szyb szyb górniczy,
znajduje się w
Rudzie Śląskiej
przy ul. Obrońców
Westerplatte i ul.
Odrodzenia.

Slajd
15Dal
ej



Szyb "Andrzej" to nietypowy rodzaj

budowli, bowiem jest to czworokątna

baszta typu "Małachow" (tzw.

małachowska), przypominająca część

zamku obronnego. Pierwotna nazwa

szybu - "Aschenborn" pochodziła od

nazwiska dyrektora kopalni

Gottessegen - Adolfa Aschenbora.

Szyb ten pracował do lat 20. XX

wieku, kiedy to zamknięto kopalnię.

Dalej

Dalej



Gruntowny remont wieży
nadszybowej zakonczony w roku 2007
był możliwy dzięki inicjatywie Urzędu
Miasta w Rudzie Śląskiej. Aby
rozpocząć renowację fasady,
konieczne było zlikwidowanie szkód
górniczych.

Dalej



Szyb św. Andrzeja należał do kopalni

„Gottessegen” przemianowanej w 1922

roku, po włączeniu Rudy Śląskiej do Polski,

na „Błogosławieństwo Boże”. Ta założona w

1802 roku kopalnia była jedną z

najstarszych w Rudzie Śląskiej. Pierwotna

nazwa szybu – „Aschenborn” – pochodziła

od nazwiska dyrektora kopalni Adolfa

Aschenborna. Pierwotnie „Andrzej”

obsługiwany był przez maszynę wyciągową

pracującą w sąsiednim szybie „Stanisław”.

Dalej



Szyb św. Andrzeja należał do kopalni

„Gottessegen” przemianowanej w 1922

roku, po włączeniu Rudy Śląskiej do Polski,

na „Błogosławieństwo Boże”. Ta założona w

1802 roku kopalnia była jedną z

najstarszych w Rudzie Śląskiej. Pierwotna

nazwa szybu – „Aschenborn” – pochodziła

od nazwiska dyrektora kopalni Adolfa

Aschenborna. Pierwotnie „Andrzej”

obsługiwany był przez maszynę wyciągową

pracującą w sąsiednim szybie „Stanisław”.

Dalej

Szyb obecnie



Szyb do lat 50. XX wieku napędzany był maszyną

systemu kołowrotowego firmy „Minzer”

wyprodukowaną w 1915 roku w Katowicach. W 1926

roku kopalnia „Błogosławieństwo Boże” została

unieruchomiona, a w dwa lata później nieczynną

kopalnię przejęła spółka „Wirek-Kopalnie” SA.



Od tego czasu „Andrzej” był szybem pomocniczym,

służył do wydobywania urobku, opuszczania drewna i

innych materiałów. W 1971 roku kopalnia „Pokój” w

Rudzie Śląskiej uzyskała zgodę Okręgowego Urzędu

Górniczego w Bytomiu na likwidację szybu.

Wróć do początku prezentacji