Afryka Północna (1)

• Obszar:strefa śródziemnomorska

państw afrykańskich od Egiptu po
Maroko, dolina Nilu do Asuanu,
Cyrenajka i Trypolitania, góry
Atlas 

• Języki:

a) rodzina semito-chamicka

 

- gałąź semicka (arabski)
- gałąź berbero-libijska (m.in.
szauja, rifeni)
- gałąź egipska (koptyjski –

jęz. liturgiczny)

Afryka Północna (2)

 

Główne ludy:

• Arabowie – nazwa obejmująca

wszystkich potomków przybyszów z

Płw. Arabskiego oraz miejscową

ludność, która zarabizowała się już w

średniowieczu; ok. 120 mln; Wyróżnia

się 3 najważniejsze grupy ludności

arabskiej:
- mieszkańców miast, gł. kupców i

rzemieślników, luźne związki z dawną

org. plemienną;
- osiadłych rolników;
- koczowniczych pasterzy –

Beduinów, trad. struktura plemienna
Arabowie są wyznawcami islamu

sunnickiego.

 

Afryka Północna (3)

• Berberzy - autochtoniczna, biała

ludność Afryki Pn., obecnie w

większości zarabizowana. Do dziś

swoją odrębność zachowują m.in.

Kabylowie z pn. Algierii (2,5

mln). Budują oni char., niegdyś

obronne budowle na szczytach

wzgórz, słyną z pięknej ceramiki

i biżuterii.
W Maroku najbardziej znanymi

Berberami

są

Szulukowie,

Rifeni i Silha, znani m.in. z

budowy obronnych wiosek -

ksary,

oraz

ufortyfikowanych

spichlerzy obronnych – agadir.
Zdecydowana większość

Berberów wyznaje islam

sunnicki.

 

Afryka Północna (4)

• Koptowie - potomkowie

dawnych Egipcjan, ok. 5 mln,
są chrześcijanami, mieszkają
gł. W miastach pn. Egiptu.
Język koptyjski, będący
kontynuatorem egipskiego,
był jęz. potocznym od ok. I w
p.n.e. do podboju arabskiego,
potem zakazany, wymarł w
XV-XVI w. Do dziś używany
jako język liturgiczny Kościoła
koptyjskiego, pismo
koptyjskie jest alfabetyczne i
wywodzi się z greckiego z
dodaniem 7 liter. 

Afryka Północna (5)

• Charakterystyka regionu: postępujący

stopień asymilacji kultury arabskiej, język

arabski językiem urzędowym, dominacja

islamu, liczne konflikty arabsko-

berberyjskie, np. w

marcu 1980 roku na

uniwersytecie w Tizi-Ouzou, władze

odwołały wykład poświęcony poezji

starokabylskiej. W reakcji ponad 1,5 tys.

studentów zaprotestowało domagając się

równego statusu dla ich języka. Wybuchły

strajki, a później zamieszki w całej Kabylii

i Algierze (wiosna berberyjska). Rząd

krwawo stłumił protest. Na uczelnie i do

zakładów pracy wtargnęły oddziały

policji. Strajkujących bito, szczuto psami i

aresztowano. Liczby śmiertelnych ofiar

nigdy nie udało się do końca ustalić.

Nieoficjalne szacunki mówią o

kilkudziesięciu zabitych. Setki Kabylów

znalazło się w więzieniach.

Sahara (1)

• Obszar: Sahara – największy

obszar pustynny świata (7-9 mln

km

2

) obejmujący znaczna część

terytorium Egiptu, Sudanu, Libii,

Czadu, Nigru, Mali, Mauretanii,

Maroka, Algierii, Tunezji.

•  Języki:

a) rodzina semito-chamicka
 

- gałąź semicka (arabski)

- gałąź berbero-libijska

(m.in. tamaszek)
b) rodzina nilo-saharyjska

 

- języki saharyjskie
(m.in. kanuri, tebu)
- języki chari-nilowe

(m.in. nubijski)

Sahara (2)

Główne ludy:
• Arabowie – dzielą się, tak jak

w Afryce Pn., na ludność
osiadłą i koczowniczą.
Najbardziej znani są Maurowie,
czyli biali mieszkańcy
dzisiejszej Mauretanii (niegdyś
odrębni, społ. klasowe, dziś
silnie zarabizowani), oprócz
nich liczne plemiona
koczownicze (m.in.
Halalijczycy, Szaambowie,
Regibat) i półkoczownicze.

Sahara (3)

•  Berberowie – liczne grupy

zamieszkujące od Mauretanii po
Libię, m.in.:

• Mzabici – ok. 60 tys., bardzo

konserwatywna (religia i
obyczaje) grupa zamieszkująca 7
miast warownych w ouedzie
M’Zab. Sa to Ibadyci (odłam
muzułmańskiej sekty
charydżytów) – ednogamia,
kupcy, rzemiosło (tkactwo);

• Zenetowie – rolnicy z oaz

zachodniej Sahary, sprowadzili
tam palmę daktylową. 

Sahara (4)

• Tuaregowie – ok. 900 tys., jęz.

tamaszek (forma pisana –

tifinagh), niegdyś hodowla

wielbłądów, handel transsaharyjski

i rozboje, obecnie życie osiadłe lub

półosiadłe, choć nadal silne są

tradycje koczownicze. Większość

wyznaje islam, ale nadal trwałe są

liczne przedislamskie cechy kultu.,

np. matrylineaż. Hierarchiczna

struktura społeczna pokrywająca

się z wewnętrznym zróżnicowaniem

rasowym: 1) „biała arystokracja”

(imharen), 2) ich wasale – wolni

Tuaregowie (imraden), 3) wolni, lecz

pogardzania rzemieślnicy z silną

domieszką negroidalną (inaden),

dawni niewolnicy (iklanen) oraz

wyzwoleńcy (iderfanen).

Sahara (5)

• Haratyni- prawdopodobnie

pierwotni, czarni mieszkańcy Sahary,

oazy pd. Maroka i pd. Sahary, rolnicy

i kopacze studni;

• Teda (Tubu, Tibu) – śr. Sahara, pn.

Czad i Niger, ok.. 400 tys., gorliwi

muzułmanie, koczownicy i rolnicy,

uważają się za „białych”

•  Nubijczycy – wsch. Sahara, pogr.

Egiptu i Sudanu, ok. 1,2 mln, rolnicy,

niegdyś poddani egipscy, z licznymi

domieszkami negryckimi i

semickimi, dawniej chrześcijanie,

dziś wyłącznie muzułmanie

• ludy kordofańskie - trudne do

sklasyfikowania, wynik mieszania się

Nubijczyków z Arabami

Sahara (6)

• Charakterystyka regionu:

peryferia współczesnych państw

afrykańskich, liczne konflikty z

grupami etnicznymi mieszkającymi

na obrzeżu pustyni, konflikt o Saharę

Zachodnią (Regibat-Polisario),

Mauretania – Maurowie vs. Wolofowie,

rebelia tuareska, konflikty w Czadzie i

Sudanie (Darfur) – rząd chartumski

utożsamiany z muzułmańskimi ludami

pustyni usiłuje narzucić dominację

mieszkańcom południa, w większości

animistom i chrześcijanom

• Postępujący stopień asymilacji kultury

arabskiej, język arabski językiem

państwowym, bezwzględna

dominacja islamu, konflikty arabsko-

berberyjskie.