TYPY OSOBOWOŚCI –
IDENTYFIKACJA
ORAZ
CHARAKTERYSTYKA
Autor: Ewelina Boroń
CELE LEKCJI
Uczeń:
rozumie pojęcie osobowości,
wyjaśnia i definiuje znaczenie
temperamentu,
zna podstawowe założenia teorii
osobowości,
wymienia cechy osobowości,
wymienia i charakteryzuje typy
osobowości,
rozwiązuje test osobowościowy.
DEFINICJA OSOBOWOŚCI
Osobowość to zbiór względnie
stałych, charakterystycznych
dla danej jednostki
cech i właściwości
Osobowość kształtowana jest przez całe
życie, szczególnie w okresie dzieciństwa
oraz młodości poprzez
wpływ bodźców zewnętrznych,
a także własnej aktywności jednostki.
Rysunek 1.
CECHY OSOBOWOŚCI
zainteresowania
potrzeby
zdolności
cechy
morfologiczne
cechy
fizjologiczne
postawy
temperament
OSOBOWOŚĆ
Rysunek 2.
TEORIE OSOBOWOŚCI
Teoria freudowska
Teorie
neofreudowskie
Teorie pola
Teorie czynnikowe
Teorie
uczenia się
Teoria uczenia
się społecznego
Rysunek 3.
TEORIE OSOBOWOŚCI
Teoria freudowska – w procesie kształtowania osobowości
kładzie nacisk na doświadczenie zdobyte w dzieciństwie,
popędy biologiczne oraz stosunki z rodzicami.
Teorie neofreudowskie – podkreślają znaczenie
podstawowych popędów oraz interakcji społecznych w
kształtowaniu osobowości jednostki. Przedstawiciele: Carl
Jung, Alfred Adler, Erik Erikson, Harry Stack Sullivan.
Teorie pola – traktują organizm jako całość, kładąc nacisk
na dążenie jednostki do zaspokojenia podstawowego popędu
jakim jest popęd samorealizacji. Przedstawiciele: Kurt
Goldstein, Abraham Maslow, Carl Rogers.
TEORIE OSOBOWOŚCI
Teorie czynnikowe – przedstawiają osobowość jako zbiór
cech lub charakterystycznych sposobów zachowania,
odczuwania, reagowania. Przedstawiciele: Joy Paul Guilford,
Raymond Bernard Cattell, Hans Eysenck.
Teorie uczenia się – podkreślają czynniki sytuacyjne
wywołujące określone zachowania oraz warunki
wzmacniające owe zachowania. Przedstawiciele: John
Dollard, Neal Miller.
Teoria uczenia się społecznego – zwraca uwagę na
społeczny aspekt kształtowania się osobowości, tj. bodźce i
wzmocnienia społeczne. Przedstawiciel: Albert Bandura.
POŁĄCZENIA TYPÓW OSOBOWOŚCI
Rysunek 4.
Źródło: http://sprzedaz.nf.pl/artykuly/artykul_6088.htm
POJĘCIE TEMPERAMENTU
Temperament to ogół biologicznych i
psychicznych
czynników współtworzących
osobowość, określających formalne cechy
zachowania, takie jak siła, dynamika reagowania.
Temperament przejawia się we wszystkich czynnościach
człowieka niezależnie od ich rodzaju, treści
i ukierunkowania. Temperament jest podłożem
biotypologicznym, służącym za podstawę charakteru.
Rysunek 5.
TOWARZYSKI SANGWINIK
Dar przyciągania do siebie ludzi
Gadatliwy, narrator, dusza towarzystwa
Ma poczucie humoru, wesoły i spontaniczny
Pamięć do kolorów
Umacnia kontakt ze słuchaczami przez dotyk, ciekawy
Urodzony aktor
Prostoduszny
Żyje dniem dzisiejszym
Zmienność usposobienia
Szczerość serca
Ciągle jak dziecko
Emocjonalny i wylewny, entuzjastyczny i ekspresywny,
ekstrawertyk, rozmowny, optymista.
TOWARZYSKI
SANGWINIK
Prostoduszny
Ciągle jak
dziecko
Urodzony aktor
Gadatliwy
Ma poczucie
humoru
Rysunek 6.
PERFEKCYJNY
MELANCHOLIK
Głęboki i skłonny do rozmyślań
Analityczny
Poważny i zdeterminowany
Ma zadatki na geniusza
Utalentowany i twórczy
Muzykalny, przejawia zdolności artystyczne
Filozofujący i poetyczny
Wyczulony na piękno
Wrażliwy na potrzeby innych
Skłonny do poświęceń
Sumienny
Idealista
Introwertyk, myśliciel, pesymista.
PERFEKCYJNY
MELANCHOLIK
Muzykalny
Wrażliwy
Analityczny
Sumienny
Utalentowany
Rysunek 7.
ENERGETYCZNY
CHOLERYK
Urodzony przywódca
Dynamiczny i aktywny
Nieodparta potrzeba zmian
Musi korygować błędy
Silna wola i zdecydowanie
Nie ulega wzruszeniom
Trudno go zniechęcić
Niezależny i samowystarczalny
Wzbudza zaufanie
Wszystkim pokieruje
Ekstrawertyk, człowiek czynu, optymista.
ENERGETYCZNY
CHOLERYK
Ekstrawertyk
Silna wola
Dynamiczny
Urodzony
przywódca
Optymista
Rysunek 8.
SPOKOJNY FLEGMATYK
Powściągliwy
Niewymagający i beztroski
Spokojny, chłodny, opanowany
Cierpliwy, zrównoważony
Cichy, a przy tym dowcipny
Życzliwy i uprzejmy
Emocje skrywa głęboko
Pogodzony z życiem
Uniwersalny
Introwertyk, obserwator, pesymista.
SPOKOJNY
FLEGMATYK
Spokojny
Uniwersalny
Pesymista
Introwertyk
Cierpliwy
Rysunek 9.
PODSUMOWANIE
Osobowość czy temperament to składniki typowo
psychologiczne natury ludzkiej. Jednak coraz częściej w
pracy zawodowej wykorzystuje się o nich wiedzę w
procesie skutecznego motywowania pracowników czy
kształtowania odpowiednich stosunków
interpersonalnych.
Opracowano na podstawie:
Sarna P., Kultura zawodu dla ekonomistów, Wydawnictwo eMPi2, Poznań 1995, s. 13.
Sowińska A., Wybrane zagadnienia psychologii ekonomicznej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2003, s. 142.
Solski R, Solski M., Standtmuller E., Słownik encyklopedyczny. Edukacja obywatelska”, Wydawnictwo Europa, 1999.
http://portalwiedzy.onet.pl/126899,,,,osobowosc,haslo.html
http://www.psychologia.edu.pl/index.php?dz=slownik&op=spis&id=2113
http://sprzedaz.nf.pl/artykuly/artykul_6088.htm