1

OCENA RYZYKA ZNIECZULENIA

znaczenie stanu fizycznego pacjenta

wg ASA

(American Society of

Anesthesiologists)

i badań dodatkowych

Krzysztof Przesmycki

II Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii

Akademii Medycznej im. Prof. Feliksa

Skubiszewskiego

w Lublinie

[e-mail]

2

Klasyfikacja stanu fizycznego
pacjentów wg ASA

ASA physical status scoring system

1941 –Skala 6 stopniowa, charakterystyka
przedoperacyjna, bez oceny ryzyka chirurgicznego.
[Saklad M: Grading of patients for surgical
procedures. Anesthesiology 1941, 62: 206.]

1961 – Skala 5 stopniowa. [Dripps i wsp. The role of
anesthesia in surgical mortality. JAMA 1961, 178:
261.]

1978 – Przyjęcie przez ASA. [Keats AS: The ASA
classification of physical status: a recapitulation,
Anesthesiology 1978, 49: 233.]

3

Rok Autor

Liczba

Liczba

Liczba

znieczuleń

zgonów

zgonów

/10 000
znieczuleń

1975

Bodlander 211.130

15

0,7

1978 Harrison 240.483

53

2,2

1984 Lunn

108.879

9

0,8

1985 Keenan

163.240

14

0,9

Częstość występowania zgonów w szpitalu
spowodowanych znieczuleniem (Larsen 1996)

4

Skala ryzyka

według Amerykańskiego Towarzystwa
Anestezjologów (ASA)

 



Marx i wsp. (1973) wykazali, że klasyfikacja

stanu zdrowia chorego według stopnia
zmniejszenia rezerw czynnościowych
(wydolności krążeniowo-oddechowej), skala ASA,
najlepiej prognozuje zachorowalność i
umieralność okołooperacyjną.



Skala ASA, pomimo wielu prób jej modyfikacji

jest nadal najpopularniejszą skalą oceny ryzyka
śmiertelności okołooperacyjnej na całym
świecie.

[Marx GF, Meteo CV, Orkin LR: Computer analysis of

postanesthetic deaths. Anesthesiology 39: 54, 1973]

5

Grupy ryzyka ASA Okołooperacyjna
umieralność

do 7 dnia po operacji

1

0,06%

2

0,47%

3

4,39%

4

23,48%

5

50,77%

[Marx GF, Meteo CV, Orkin LR: Computer analysis of

postanesthetic deaths. Anesthesiology 39: 54, 1973]

6

Kwalifikacja do grupy ryzyka wg skali ASA

zależy od wydolności czynnościowej (wielkości
rezerw czynnościowych) związanej z wysiłkiem,
ocena jest zwykle bardzo prosta.

Dokonuje się jej na podstawie wywiadu i

badania przedmiotowego pacjenta, uznając -
wydolność czynnościową - jako zdolność chorego
do wykonania wysiłku fizycznego -

bez

nadmiernego zmęczenia, kołatania serca,
duszności lub dławicy piersiowej, zmuszających
do jego ograniczenia, odpowiednio dla jego
grupy wiekowej

.

Podobna skala oceny ryzyka, jak skala ASA,

została zastosowana przez NYHA (New York
Heart Assotiation) u chorych z niewydolnością
krążenia.

7



1. Ogólnie zdrowy pacjent

, w wieku < 45 roku

życia



2. Banalne choroby ogólne

, przebiegające bez

ograniczenia wydolności fizycz., lub zdrowy
pacjent w wieku > 45 roku życia



3. Poważne choroby ogólne

ograniczające

wydolność na wysiłek. Chory posiada rezerwy
czynnościowe ale są one wyraźnie zmniejszone i
ograniczają jego wydolność.



4. Ciężkie choroby ogólne

, które bez operacji

lub leczone operacyjnie zagrażają życiu
pacjenta. Chory nie posiada rezerw
czynnościowych, praktycznie pozostaje w łóżku.



5. Chory umierający

. Śmierć może nastąpić w

ciągu 24 godzin, niezależnie od tego czy
operacja zostanie wykonana, czy nie.Chory nie
posiada rezerw czynnościowych i dla utrzymania
przy życiu wymaga postępowania
resuscytacyjnego (oddechowego i/lub
krążeniowego).

8

Najważniejszym celem

BADANIA PRZEDOPERACYJNEGO

jest ocena

ryzyka i możliwość jego zmniejszenie, poprzez
korekcję istniejących zaburzeń.

Podstawą badania przedoperacyjnego jest

WYWIAD i BADANIE PRZEDMIOTOWE

.

Zakres

BADAŃ LABORATORYJNYCH

przed

operacją nie jest jednakowy, nawet jeśli są to
operacje rutynowe, przeprowadzane u skądinąd
zdrowych ludzi, ponieważ duże znaczenie ma
nie tylko rozpoznane schorzenia, ale i koszt tych
badań, a także aspekty medyczno-prawne.

U chorych bez objawów, zlecanie wielu

badań laboratoryjnych przed operacjami
rutynowymi jest nieuzasadnione, gdyż z reguły
nie mają one istotnego znaczenia.

9

Ostra choroba - wywiad – triada pierwsza:

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia 2005, 927.]



Ocena tolerancji wysiłku



Wywiad dotyczący obecnej choroby i

leczenia



Kiedy pacjent był badany ostatnio przez

lekarza pierwszego kontaktu

10

Przewlekła choroba - wywiad – triada
druga:

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia 2005, 927.]



Dotychczasowe leczenie i przyczyny

leczenia



Wywiad socjalny dotyczący leków,

alkoholu i

palenia papierosów i

zaprzestania ich stosowania



Wywiad rodzinny oraz wcześniejsze

choroby i

operacje

11

Badanie fizykalne – triada trzecia:

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia 2005, 927.]



Drogi oddechowe



Układ krążeniowo-naczyniowy



Płuca, stan fizyczny i zakres planowanej

operacji, ocena neuropatii mogących być
przeciwwskazaniem dla znieczulenia
przewodowego

12

Wywiad – reakcja na znieczulenie i leczenie (1/7):

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia 2005, 927.]

- Kiedy było ostatnie znieczulenie?
- Problemy i powikłania znieczulenia, lub w rodzinie?
- Uczulenia i na co?
- Badania laboratoryjne, jakie w ostatnich 6 miesiącach?
- RTG klp w ostatnich 6 miesiącach?
- EKG w ostatnich 2 miesiącach?
- Colonoskopia lub badanie krwi w stolcu w ostatnim
roku?
- Hospitalizacje w ostatnich 2 latach? Gdzie? Jak długo?
- Bieżące leczenie? Jakie?
- Leczenie nie przepisane przez lekarza? Jakie?
- Leczenie witaminami lub minerałami? Jakie?
- Używanie aparatu słuchowego? Proteza oczu? Szkła
kontaktowe?

Krople do oczu?

- Ostatni alkohol, kiedy?
- Czy są problemy z alkoholem (>50 g alkoholu/dziennie)?

13

Wywiad - układ krążenia (2/7):

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia 2005, 927.]

- Tolerancja wysiłku, ile schodów (2 piętra) może
pacjent wejść
- EF w echokardiografii wysiłkowej
- Zdolność wykonania wysiłku = 4 MET (metabolic
equivalents)

= dystans 5 przecznic = 2 piętra bez

zatrzymania
- czy może spać płasko, ile godzin sypia, ile godzin w
ciągu dnia przebywa w łóżku, jak często w nocy oddaje
mocz
- bóle w klatce piersiowej, jeżeli tak - to kiedy, czy
podczas wysiłku, w spoczynku, pod wpływem zimna, lub
stresu psychicznego
- nadciśnienie tętnicze i leki nadciśnieniowe
- choroby serca i leki nasercowe, zawał serca
- Wykluczyć zastoinową niewydolność krążenia
(największe ryzyko), kardiomiopatie, niewydolność
wieńcową, wadę zastawkową, nadciśnienie tętnicze,
zaburzenia rytmu serca, perikarditis, arteritis lub
miażdżycę

14

Wywiad - układ oddechowy (3/7):

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia 2005, 927.]

- wykluczyć obturację, ograniczenia ruchomości szyi i
otwarcia ust
- chrapanie w czasie snu? (wysoka czułość niska
specyficzność trudnej intubacji)
- czy pali > 10 papierosów dziennie, jak długo
- kaszel każdego ranka, czy czasami, plwocina, jakiego
koloru,
- w ostatnich 4 tygodniach kaszel, przeziębienie,
zapalenie płuc
- astma, przewlekłe zapalenie płuc, rozedma, COPD
- otyłość ograniczająca oddychanie, bezdechy nocne,
spanie w ciągu dnia
- badanie gazometryczne, lub spirometryczne lub oba
testy
- kiedy zaprzestać palenie?

15

Wywiad – dot, rzadkich chorób i rodzinny (4/7):

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia 2005, 927.]

- zaburzenia krzepnięcia

poważne krwawienie np. po wyrwaniu zęba, z

nosa, po operacji

anemia lub białaczka
przetaczanie krwi po 1979 r.
konieczne przetoczenie krwi z powodu

krwawienia

aspiryna, witaminy np. E, ginseng (rzeń-szeń),

czosnek
- gorączka złośliwa,
- niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanu (G6P),
- ostra porfirja,
- anemia sierpowata,
- alergie,
- choroby neurologiczne,
- przepuklina rozworu przełykowego,
- skłonności do nudności i wymiotów (możliwy wybór
znieczulenia)

16

Wywiad – jama brzuszna, układ pokarmowy (5/7):

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia 2005, 927.]

- ryzyko aspiracji zawartości żołądka: ileus/subileus w
chorobie wrzodowej,
- wymioty (hipokaliemia)
- biegunki, czarne stolce lub krew (anemia)
- dolegliwości bólowe w j. brzusznej (porfirja)
- powiększona wątroba, niewydolność krążenia
(hipoprotombinemia)
- ch. nerek (obniżona liczba płytek, mocznica anemia)

17

Wywiad – endokrynologia (6/7):

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia 2005, 927.]

- cukrzyca – częste oddawanie moczu (również w nocy),
leczona wcześniej?
- leki – glikokortykosteroidy, ACTH, tabletki na masę
mięśniową
- tarczyca – poczucie większej lub mniejszej temperatury
w pomieszczeniu w porównaniu do innych osób
- przytarczyce – bóle spastyczne mięśni
- pheochromocytoma lub carcinoid – zwiększona
potliwość i zaczerwienienia twarzy niezależnie od
wysiłku, częstsze bóle głowy

18

Wywiad – neurologiczny (7/7):

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia 2005, 927.]

- drgawki

- zaburzenia czucia lub niedowłady kończyn
- podwójne widzenie
- drżenie rąk (tremor)
- bóle głowy, jak często
- inne dolegliwości bólowe
- dyskopatia
- inne uszkodzenia zapalne lub urazowe układu
nerwowego
- mrowienie, parestezje kończyn dolnych lub górnych
- stosowane leki: antydepresyjne, anksiolityczne,
przeciwpadaczkowe i inne
- stosowane leki przeciwbólowe
- kokaina, crack, heroina lub LSD

19

Badanie przedmiotowe (fizykalne)

obejmuje ono co

najmniej:

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia 2005, 927.]

1.

- pomiar częstości uderzeń serca, pulsu i ciśnienia

tętniczego krwi na obu górnych kończynach oraz
ciśnienia 2 min po zmianie pozycji z leżącej do stojącej
2. - ocena obwodowych tętnic (tętna) i żył (możliwość
założenia kaniuli)
3. - ocena tętna i osłuchanie (szmer) tętnic szyjnych
4. - opukanie i osłuchanie serca (szmery zastawek)
5. - opukanie i osłuchanie płuc
6. - ocena poruszania się pacjenta
7. - ocena tętna przed i po wejściu na II piętro z
pacjentem (>2 x większy)
8. - ocena gałek ocznych, ruchomości, zabarwienia
(żółtaczka, sinica)
9. - ocena stanu uzębienia, ruchomości stawów
żuchwowych i szyi
10. - ocena kończyn dolnych obrzęki, skóra, ruchomość
11. - pomiar temperatury i ciężaru ciała (personel
pielęgniarski)

20

Badania dodatkowe przed znieczuleniem

ASA „przewodnik” badań przedoperacyjnych (2002), +
kolejne publikacje Internal Health Organization oraz
Medicare – stanowiska w sprawie badań
przedoperacyjnych –mają charakter doradczy a nie
obowiązujących „guidelines”, zalecających postępowanie
całą pewnością!

ASA (2002)

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia

2005, 927.]

1. Nie badania dodatkowe, ale ocena wskazująca, że stan
fizyczny danego pacjenta jest optymalny dla jego
codziennego wysiłku – jest wystarczająca do kwalifikacji
do znieczulenia przed minimalnie inwazyjnym zabiegiem!
2. Ocena powinna mieć miejsce przed planowanym
zabiegiem, żeby umożliwić dodatkowe badania, jeżeli stan
pacjenta nie jest optymalny, lub zabieg nie jest
minimalnie inwazyjny.
3. Niektóre badania dodatkowe są użyteczne przed
bardziej inwazyjnymi operacjami.
4. Niezależnie od stwierdzenia pacjentki, że „nie jest
możliwe żeby była w ciąży” - jedynie 17% anestezjologów
zlecało rutynowe testy ciążowe.

21

Inwazyjność zabiegów / operacji chirurgicznych

[Roizen MF: Preoperative evaluation. Miller’s Anesthesia 2005, 927.]

A. Minimalna

usunięcie katarakty

(bez wpływu na fizjologię,

artroskopia

diagnostyczna
rzadko przetaczana krew

podwiązanie

jajowodów
lub konieczność inwazyjnego
monitorowania w IT)

B. Umiarkowana

endarterectomia szyjna

(umiarkowany wpływ na fizjologię, TURP
może wymagać przetoczenia krwi

cholecystektomia

laparoskopowa
lub inwazyjnego monitorowania w IT)

C. Wysoka

całkowita implantacja

biodra
(istotny wpływ na fizjologię,

wymiana zastawki

serca
wymagają przetoczenia krwi

operacja tętniaka

mózgu
lub inwazyjnego monitorowania w IT)

22

STOPIEŃ NIEWYDOLNOŚCI ODDECHOWEJ

(DUSZNOŚCI) według Boushy’ego i wsp.

[Chest

59:383, 1971]

1.  Brak duszności w czasie chodzenia z
normalną szybkością - na tym samym poziomie.
2.  “Mogę chodzić tak daleko jak chcę, tylko
zabiera mi to więcej czasu”.
3.  Charakterystyczne ograniczenia dystansu o
jedną przecznicę, “muszę na chwilę się
zatrzymać i potem mogę iść dalej”.
4.  Duszność nawet po niewielkim wysiłku np.
przejście z kuchni do pokoju.
5.Duszność w spoczynku.

23

RYZYKO KOMPLIKACJI ODDECHOWYCH

po

operacjach w klatce piersiowej i jamie brzusznej
według skali Shapiro i wsp.

[Clinical Application of

Respiratory Care, 4

th

ed. St.Louis, Mosby-Year Book, 1991]

KATEGORIE

PUNKTY

I - Układ oddechowy - spirogram wydechowy
0-3
II - Układ krążenia

0-1

III - Układ nerwowy

0-1

IV - Gazometria krwi tętniczej

0-1

V - Możliwość uruchomienia po operacji
0-1
SUMA:
0 - niskie ryzyko, 1-2 - umiarkowane ryzyko,
 3 punkty - zwiększone ryzyko

24

PUNKTY

I - Układ oddechowy - spirogram wydechowy

A. Normalny (% FVC + % FEV

1

/FVC>150%)

0
B. % FVC + % FEV

1

/FVC = 100-150%

1
C. % FVC + % FEV

1

/FVC <100%

2
D. Przedoperacyjna FVC < 20 ml/kg
3
E. Po leczeniu bronchodylatac. % FEV

1

/FVC<50%

3

25

PUNKTY

II - Układ krążenia
A. Normalny
0
B. Nadciśnienie tętnicze kontrolowane,
przebyty zawał serca ponad 2 lata temu bez
powikłań 0
C. Duszność - wysiłkowa, po pionizacji,
paroksyzmalna nocna, obrzęki okolic najniżej
położonych,
zastoinowa niewydolność krążenia, angina
wieńcowa 1

26

PUNKTY

III - Układ nerwowy
A. Normalny

0

B. Zaburzenia orientacji, koordynacji ruchów,
pobudzenie, spastyczność

1

C. Istotne zmniejszenie siły mięśniowej
1

27

PUNKTY

IV - Gazometria krwi tętniczej
A. Normalna

0

B. PaCO2 > 50 mm Hg lub PaO2 < 60 mm Hg
przy oddychaniu powietrzem

1

C. Zaburzenia metaboliczne pH>7,5 lub <7,3
1

28

PUNKTY

V - Możliwość uruchomienia po operacji
A. Oczekiwane co najmniej siedzenie w łóżku
w ciągu 36 godzin

0

B. Oczekiwane całkowite pozostanie
w pozycji leżącej  36 godzin

1

29

OCENA RYZYKA POWIKŁAŃ ODDECHOWYCH

TESTY ODDECHOWE

[Roizen MF: Anesthetic implications of concurrent diseases.
Anesthesia. Ronald D. Miller, 5-te wyd. Churchill Livingstone,
Philadelphia 903-1016, 2000.]

Ryzyko powikłań oddech. jest zwiększone, pomimo braku
idealnego testu oddechowego jeżeli:



maksymalna minutowa pojemność

oddechowa FVC
< 40-50 l/min/70 kg



FEV

1

< 1,2 l



% FEV

1

/FVC < 40% należnej



maksymalny środkowo wydechowy przepływ

powietrza < 50 l/min



pojemność dyfuzyjna płuc dla tlenku węgla

(DLCO) < 60% należnej

30

 
Komentarz: chorzy z astmą oddechową mają
normalną DLCO. Natomiast u chorzy z
przewlekłym zapaleniem oskrzeli i rozedmą
DLCO jest zmniejszone, ze względu na
zmniejszenie objętości naczyniowej kapilar płuc.

31

KASKADA TLENOWA

•

PiO

2

= 160 mmHg = 21 kPa

atmosfera

(FiO

2

= 0,21)

•

PAO

2

= 104 mmHg = 13,6 kPa

wentylacja

•

PaO

2

= 96 mmHg = 13,3 kPa

krążenie,

dyfuzja

•

PcytO

2

= 15-38 mmHg = 2-5 kPa

Hb, perfuzja

•

PmitO

2

= 1,5-15 mmHg = 0,2-2 kPa enzymy,

mitochondrium

•

PaO

2

/FiO

2

= indeks gradientu tlenu

(mmHg/ułamek FiO

2

) w kaskadzie tlenowej

96 mmHg / 0,21 = 480

32

PRĘŻNOŚĆ TLENU WE KRWI TĘTNICZEJ

(PaO

2

)

WZGLĘDEM FiO

2

marker wydolności oddechowej

•

PaO

2

/FiO

2

= indeks gradientu tlenu

(mmHg/ułamek FiO

2

) w kaskadzie tlenowej

Przykład:
tlenoterapia bierna 50% tlenem (FiO

2

= 0,5)

PaO

2

= 60 mmHg, indeks = 120 wymaga lecz.

respiratorem
PaO

2

= 95 mmHg, indeks = 190 wymaga lecz.

tlenoterapią
PaO

2

= 100 mmHg, indeks = 200 wymaga lecz.

tlenoterapią
PaO

2

= 125 mmHg, indeks  250 norma, nie

wymaga O

2

Wniosek:
indeks: <150 konieczny respirator, <250
konieczna tlenoterapia

33

BADANIA LABORATORYJNE

powinny być

zlecane takie,



które potwierdzają lub

negują wstępnie rozpoznaną chorobę lub
zaburzenie, mogących zwiększyć ryzyko
powikłań w okresie okołooperacyjnym.



Zlecane badania

powinny być

wystarczająco czułe

, to znaczy przy istnieniu

określonych schorzeń powinny dawać wyniki
dodatnie, oraz

powinny być wystarczająco

specyficzne

, to znaczy, że przy nieobecności

schorzeń powinny dawać wyniki ujemne.



U pacjentów bez objawów

patologicznych wyniki fałszywie dodatnie lub
fałszywie ujemne mogą niepotrzebnie opóźniać
wykonanie operacji i zwiększyć koszty.

34

RYZYKO ZAWAŁU MIĘŚNIA SERCA

 
POSTĘPOWANIE PRZED OPERACJĄ

[Roizen MF, Foss JF, Fischer SP: Preoperative evaluation.
Anesthesia. Ronald D. Miller, 5-te wyd. Churchill Livingstone,
Philadelphia 824-902, 2000.]

 
Badanie przedoperacyjne i EKG mogą
wskazywać na:
A. Przebyty zawał serca
B. Nawracającą anginę wieńcową
C. Zastoinową niewydolność krążenia
D. Cukrzycę wymagającą leczenia
E. Występowanie załamków Q w EKG

35

 



      Jeżeli nie występują - zaburzenia

przedstawione powyżej (A-E) - to pacjent może
być przygotowywany do planowanej operacji.
 



    Jeżeli występuje 1 lub 2 zaburzenia, z

przedstawionych powyżej (A-E), wskazane jest
monitorowane segmentu ST metodą Holtera
przez 24 godzin.
Jeżeli występuje patologiczne obniżenie ST  1
godziny - chory może być operowany

36



     Jeżeli występuje patologiczne obniżenie ST

 1 godziny -

należy wykonać echokardiografię

np. po podaniu dipirydamolu

 

Jeżeli w echokardiografii występujące

zaburzenia ruchomości ściany serca nie ulegają
zmianie (stabilne) - chory może być operowany
pod warunkiem monitorowania inwazyjnego z
planowanym 3 dniowym pobytem pooperacyjnym
w OIT.



Jeżeli w echokardiografii występują zmiany w

ruchomości ścian serca - chory nie powinien być
operowany i należy rozważyć koronarografię.

37

 



Jeżeli występuje 3 lub więcej - z powyżej

przedstawionych zaburzeń (A-E) - wskazane jest
wykonanie koronarografii.

 

U chorych zakwalifikowanych w wyniku

koronarografii do angioplastyki wieńcowej
przezskórnej lub pomostowania wieńcowego
chirurgicznego - należy rozważyć ich wykonanie
przed planowaną operacją.

 

Jeżeli uszkodzenie serca nie kwalifikuje go do

powyższej korekcji - chory może być operowany
pod warunkiem monitorowania inwazyjnego z
planowanym 3 dniowym pobytem pooperacyjnym
w OIT.
 

38

OGÓLNA PROFILAKTYKA PRZEDOPERACYJNA

[Roizen MF, Foss JF, Fischer SP: Preoperative evaluation.
Anesthesia. Ronald D. Miller, 5-te wyd. Churchill Livingstone,

Philadelphia 824-902, 2000.]

w celu zmniejszenia

częstości powikłań oddechowych po operacji
należy dążyć do:

 

1. Rozpoznania i leczenia antybiotykami każdej

przewlekłej infekcji oddechowej.
2. Leczenia inhalacyjnego (steroidy i leki
rozszerzające oskrzela) oraz udokumentowanie
ustąpienia stanu bronchospastycznego.
3. Wdrożenia postępowania mającego na celu
upłynnienie wydzieliny dróg oddechowych,
nauczenie pacjenta efektywnego głębokiego
oddychania przeponą oraz stosowanie po
operacji spirometrii motywacyjnej.

39

4. Leczenia każdej niewydolności krążenia,
szczególnie prawokomorowej (naparstnicą,
lekami moczopędnymi, tlenoterapią itp).
5. Stosowania niskocząsteczkowych heparyn.
6. Zachęcenia do zaprzestania palenia
papierosów, szczególnie przed 8 tygodniem
przed operacją.

Rzucenie palenia we wcześniejszym okresie -
pomimo, że nie przynosi zmniejszenia ryzyka
powikłań pooperacyjnych - może mieć istotne
znaczenie dla nie powrócenia do nałogu,
poprzez wykorzystanie operacji jako istotnego
wydarzenia w życiu pacjenta.

40

Przedoperacyjne badania laboratoryjne:

 

Hemoglobina, hematokryt

- operacje z możliwością dużej utraty krwi
- wiek < 6 miesięcy, > 40 lat
- kobiety
- przed operacją ginekologiczną
- anemia, niedożywienie w wywiadzie
- zaburzenia krzepnięcia krwi
- schorzenia hematologiczna, lecz.
antykoagulantami
- radioterapia, chemioterapia, ch. nowotworowa
- przewlekłe niewydolność nerek
- żółtaczka
- inne ciężkie, przewlekłe choroby, ASA III-V

41

Leukocyty

- infekcje, choroby zakaźne
- choroby układu białokrwinkowego
- radioterapia lub chemioterapia
- leczenie immunosupresyjne lub
kortykosteroidy
- powiększenie śledziony
- anemia aplastyczna
- NLPZ stosowane przewlekle
- grupa ryzyka ASA III-V

42

Układ krzepnięcia

- podejrzenie lub stwierdzenie zaburzeń
krzepnięcia
- leczenie antykoagulantami
- krwawienie, anemia
- zakrzepica
- stan przedrzucawkowy
- choroby wątroby, zastoinowa niewydolność
krążenia
- zły stan odżywienia, zaburzenia wchłaniania
- rozległy zabieg operacyjny
- grupa ryzyka ASA III-V

43

Płytki krwi

- zaburzenia czynności płytek (NLPZ)
- krwawienie albo czerwienica
- białaczka
- radioterapia lub chemioterapia
- powiększenie śledziony
- anemia
- odrzucenie przeszczepu
- guzy nerek
- posocznica, wstrząs
- grupa ryzyka ASA III-V

44

Elektrolity

- choroby nerek
- cukrzyca
- leczenie diuretykami
- biegunki, wymioty, niedrożność jelit
- leczenie naparstnicą
- leczenie kortykosteroidami
- grupa ryzyka ASA III-V

45

Kreatynina, mocznik, białko (albuminy)

- choroby nerek
- choroby układu krążenia
- cukrzyca
- leczenie diuretykami
- leczenie naparstnicą
- grupa ryzyka ASA III-V
- zwiększony katabolizm
- niedożywienie, zaburzenia wchłaniania
- infekcje, posocznica

46

Glukoza we krwi

- cukrzyca
- leczenie kortykoteroidami
- grupa ryzyka ASA III-V
 

Enzymy wątrobowe

- choroby wątroby
- możliwość zapalenia wątroby (ekspozycja)
- nadużywanie alkoholu
- grupa ryzyka ASA III-V

47

Elektrokardiogram

U pacjentów w wieku < 40 r.ż. rutynowe badanie
EKG przed operacją nie jest konieczne. Gdy nie
ma objawów chorób krążenia i obciążenia
czynnikami ryzyka choroby wieńcowej.

Po 40 r.ż. powinno się przed znieczuleniem
wykonać badanie EKG. Jeżeli są dowody chorób
krążenia lub zaburzeń gospodarki elektrolitowej
lub gdy chory przyjmuje leki nasercowe, EKG
należy wykonać zawsze, niezależnie od wieku.

Jeżeli w ciągu ostatnich 2 lat wykonano EKG,
decyzję o ponownym wykonaniu EKG powinno
się podjąć na podstawie wywiadu i badania
przedmiotowego.

48

Badanie radiologiczne klatki piersiowej

U pacjentów bez objawów chorób układu
oddechowego w wieku < 60 r.ż. należy
zrezygnować z rutynowego rtg klatki piersiowej
przed operacją.

Jeżeli wywiad i badanie przedmiotowe nasuwają
podejrzenie choroby płuc, która powinna być
leczona przed operacją albo może wpływać na
postępowanie anestezjologiczne to uzasadnione
jest wykonanie rtg klatki piersiowej także u
pacjentów w wieku młodszym.

49

Przedoperacyjna ocena czynności płuc

Szczególne znaczenie ma
badanie gazometryczne krwi tętniczej oraz
“mała spirometria” (FVC, FEV 1s)

- Chorzy z objawami przewlekłych chorób płuc
- Nałogowi palacze z chronicznym kaszlem
- Chorzy z deformacjami klatki piersiowej i
kręgosłupa
- Operacje w górnej części jamy brzusznej
- Operacje serca i/lub dużych naczyń
- Operacje płuc
- Otyłość
- Zaawansowany wiek (> 70 lat)

50

Inne specjalistyczne badania dodatkowe np.
kardiologiczne

Wysiłkowe badania elektrokardiograficzne,
ciągłe badanie elektrokardiograficzne metodą
Holtera i inne po uzgodnieniu z kardiologiem są
omówione dalej.