Poraże

nie i ud

ar ciep

lny,

przech

łodzen

ie i

odmro

żenia,

oparze

nia

termic

zne i c

hemicz

ne

Porażenie słoneczne

Porażenie słoneczne następuje pod wpływem

bezpośredniego działania promieni

słonecznych (cieplnych i pozafiołkowych) na

nieosłoniętą głowę.

Przyczyną zaburzeń jest powstające przekrwienie

mózgu i podrażnienie opon mózgowych.

• Objawy: bóle i zawroty głowy, nudności i wy

mioty, osłabienie, zaczerwienienie twarzy, często

utra ta przytomności. Tętno szybkie, dobrze

wyczuwalne, skóra sucha.

• Pierwsza pomoc: wyniesienie porażonego w

miejsce ocienione, zimny okład na głowę, wachlo

wanie, zimne napoje, można podać tabletkę

przeciw bólowi głowy.

Udar cieplny

Udar cieplny to stan spowodowany zbyt intensywnym, nadmiernym

działaniem wysokiej temperatury na nasz organizm. Szczególnie

narażoną grupę stanowią osoby w podeszłym wieku, osoby

zmęczone, wyczerpane, a także te które są pod wpływem leków

mogących zaburzyć proces termoregulacji. Należy pamiętać, że

jednym z powikłań udaru może być śpiączka, zaś w niektórych

przypadkach może on stanowić zagrożenie dla życia.

Udar cieplny to stan chorobowy, który charakteryzuje się utratą

przytomności i gorączką sięgającą od 41 do nawet 43 stopni

Celsjusza. Istotnym symptomem jest również utrata potliwości

(wówczas następuje szybki wzrost gorączki). Inne objawy to:

- nudności

- wymioty

- bóle głowy i zaburzenia widzenia

- zaczerwieniona, gorąca skóra

- obniżone ciśnienie krwi

- obfite pocenie się na początku

- ogólne osłabienie

- utrata przytomności

- zaburzenia oddychania

Pierwsza pomoc podobna jak przy porażeniu słonecznym, należy także

wezwać lekarza

.

Przechłodzenie

Jest to wyziębienie całego organizmu doprowadzające do

zmniejszenia temperatury ciała poniżej normalnych wartości.

Może być spowodowane przez:

- nieadekwatny strój do temperatury,

- mokre ubranie,

- duża wilgotność powietrza,

- silny wiatr, bezruch, ogólne wyczerpanie człowieka, zły stan

ogólny, choroby.

Objawy przechłodzenia są zależne od kolejnych faz:

1. Okres obronny: dreszcze, obkurczenie naczyń

powierzchownych, a więc skóra jest blada, zimna, pojawia się

„gęsia skórka„, sine wargi, przyspieszenie oddechu i akcji

serca.

2. Okres wycieńczenia: zamiast dreszczy występują

drętwienia mięśni, zwolnienie oddechu i akcji serca, apatia,

brak czucia bólu, sen.

3. Letarg, śmierć mózgowa: utrata przytomności, ustaje akcja

serca, zgon.

Jak postępować?

- Zdjąć z ofiary mokre ubranie, owinąć w suche koce.

- Podać gorące, słodkie napoje.

- Nie wolno nagrzewać „od zewnątrz„ np. poprzez

przeniesienie do gorącego pokoju, ponieważ dochodzi

wtedy do poszerzenia naczyń skórnych i napływu krwi,

która ochładza się od wyziębionych tkanek i trafia do

narządów wewnętrznych powodując w efekcie obniżenie

temperatury.

- Człowiek wyziębiony nie powinien się ruszać, nie należy

wykonywać u niego ruchów biernych (tylko wyprostowanie

nóg może spowodować spadek temperatury z 30 do 27

stopni C).

- Nie wolno masować, rozcierać kończyn.

- Nie wolno podawać alkoholu.

- Aby podwyższyć temperaturę centralną ciała można

stosować ciepłe okłady.

Pamiętaj! Ważniejsze jest rozgrzanie „od wewnątrz„ niż „od

zewnątrz„.

Odmrożenie miejscowe

Jest to miejsce uszkodzenie tkanek na skutek działania zimna.

Może wystąpić nawet przy dodatnich temperaturach.

Najbardziej narażone są wystające części ciała (palce rąk,

nóg, broda, nos, uszy). Mechanizm odmrożenia polega na

skurczu naczyń krwionośnych pod wpływem zimna.

Prowadzi to do zwolnienia przepływu krwi.

Przyczyny to: niska temperatura, obcisłe ubranie, wilgoć

np. mokre buty.

Objawy:

- skóra początkowo czerwona potem sinoniebieska,

marmurkowa, a w końcu biała,

- w ciepłym pomieszczeniu lekkie odmrożenie powoduje

silny ból, a ciężkie jest bezbolesne.

Odmrożenie można podzielić na stopnie podobnie jak

oparzenie. Najniebezpieczniejsze powikłanie po odmrożeniu

to nieodwracalne obumarcie części ciała lub zakażenie.

Jak postępować?

1. Należy rozluźnić obcisłą odzież i rozsznurować buty.

Ucisk ogranicza ukrwienie.

2. Odmrożone dłonie można wsunąć pod pachy.

3. Pacjent może sam próbować delikatnie poruszać

odmrożonymi częściami ciała, ratownik nie może

poruszać „za niego„.

4. Podawać gorące, słodkie napoje „ najkorzystniej jest

ogrzewać odmrożenia ciepłem własnego ciała.

5. Aby uniknąć zakażenia należy nałożyć jałowy

opatrunek, gdy wytworzyły się pęcherze nie należy ich

przekłuwać. Nie uciskać.

6. Nie rozcierać odmrożonych kończyn śniegiem (jak to

jest widoczne w filmach).

7. Nie masować „ to jest przyczyną utraty ciepła.

8. Nie podawać alkoholu, papierosów.

9. Pacjent z odmrożonymi nogami nie powinien chodzić,

ponieważ wtedy mięśnie potrzebują więcej krwi, a

przez skurczone naczynia ma ona utrudniony dopływ.

10. Można zastosować kąpiel o temperaturze 10 stopni

C w ciągu 30 min. ogrzać do 40 stopni C.

Oparzenia termiczne

 

Oparzenie termiczne to uszkodzenie ciała - zmiany powłok

skórnych lub tkanek wewnętrznych, których przyczyną

jest działanie wysokiej temperatury. Źródłem oparzenia

termicznego dzieci są najczęściej: gorące płyny - mleko,

woda, zupa; para wodna - czajniki, garnki; bezpośredni

kontakt z rozgrzanym przedmiotem - żelazko, grzejnik,

grzałka, pogrzebacz, fajerka, pokrywka; lub rzadziej

bezpośredni kontakt z płomieniem.

Objawy oparzenia termicznego:

• rumień (zaczerwienienie skóry),

• ból,

• obrzęk,

• pęcherze,

• wstrząs (przy rozległych oparzeniach),

• duszność, kaszel, trudności w oddychaniu (przy

oparzeniach dróg oddechowych),

• utrata przytomności.

Postępowanie przy oparzeniach termicznych jak najszybciej schłodzić oparzone miejsce,
•

w trakcie schładzania usunąć odzież poprzez rozcięcie,

•

w trakcie schładzania usunąć pierścionki, kolczyki, itp.,

•

po zakończeniu schładzania rany oparzeniowe osłonić opatrunkiem jałowym lub hydrożelowym,
schładzającym,

•

w miarę możliwości unieruchomić i unieść oparzoną część ciała,

•

w przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu - blada spocona skóra, szybkie tętno, pobudzenie
psychoruchowe - należy dziecko ułożyć w pozycji na wznak z uniesionymi kończynami dolnymi,

•

zapewnić komfort cieplny,

•

oparzonego należy chronić przed urazami wtórnymi,

•

w cięższych przypadkach (rozległe oparzenie, objawy wstrząsu) natychmiast powiadomić pogotowie
ratunkowe.

Przy lekkim oparzeniu zwykle oparzone miejsce chłodzimy powietrzem - dmuchając na bolące miejsce.

Najlepszą substancją nadająca się do schładzania jest woda. Zalety schładzania wodą: działanie
przeciwbólowe i przeciwobrzękowe, zmniejszenie się głębokości oparzenia, usunięcie czynnika
powodującego oparzenie (także w oparzeniach chemicznych).
     Schładzanie miejsc oparzonych można prowadzić polewając je strumieniem bieżącej wody, najlepiej o
temperaturze ok. 20 stopni C do około 20 minut, a najlepiej do momentu ustąpienia bólu. W razie braku
dostępu do bieżącej wody rany schładzać można również przez zanurzenie w pojemniku z wodą lub inną
cieczą nieagresywną (mleko, piwo). W przypadku dostępności wyłącznie płynów zimnych schładzać tylko do
momentu ustąpienia bólu. W razie powrotu dolegliwości bólowych ponownie rozpocząć schładzanie. W
niskiej temperaturze otoczenia zabezpieczyć poszkodowanego przed nadmierną utratą ciepła. Po
schłodzeniu wodą (lub przy braku dostępu do wody i posiadaniu odpowiednio wyposażonej apteczki) można
zastosować hydrożelowe opatrunki schładzające.

W żadnym wypadku nie wolno:
•

odrywać przylgniętej do rany odzieży,

•

przekłuwać pęcherzy,

•

dotykać rany oparzeniowej,

•

smarować oparzonej skóry maściami, kremami, tłuszczami, piankami, białkiem jaja kurzego, ani alkoholem,

•

przy oparzeniach wewnętrznych i rozległych oparzeniach zewnętrznych podawać doustnie płynów lub
pokarmów,

•

pozostawić poszkodowanego bez nadzoru.

Oparzenia chemiczne

Oparzenia środkami chemicznymi są niezwykle groźne dla poszkodowanych. Dochodzi

do nich gdy do skóry, oczu lub do przewodu pokarmowego dostanie się substancja

żrąca (zasada, kwas lub stężony alkohol). Te niebezpieczne w kontakcie z ciałem

człowieka substancje mają postać zarówno płynną jak i stałą, ale też mogą

wytwarzać trujące i parzące opary. Substancje te są składnikami niektórych środków

czystości. Żrące środki czystości na przykład służą, do usuwania osadów,

rozpuszczania zatłuszczeń, udrażniania odpływów wody i kanalizacji.

     Do oparzenia substancją żrącą może dojść przez nieuwagę i nieumiejętne

posługiwanie się domowymi środkami chemicznymi.

Przykłady:

możemy rozlać niebezpieczny płyn i starać się go nieumiejętnie posprzątać - wtedy

może dojść do oparzenia skóry palców, rąk i całego ciała,

•

możemy rozlać na ubranie żrący płyn - dochodzi wtedy do niebezpiecznych oparzeń

różnych części ciała,

•

możemy wypić żrący płyn przechowywany w butelce, która ma etykietę i kształt

pojemnika produktu spożywczego,

•

podczas czyszczenia spływu wody żrącym płynem lub środkiem sproszkowanym,

wydzielające się opary powodują podrażnienie oczu, które przecieramy zabrudzoną

ręką.

•

     Naczelną zasadą postępowania, gdy w obecności dziecka dojdzie do zagrożenia

oparzenia substancją żrącą, jest wezwanie na pomoc osobę dorosłą. Gdy jest to

niemożliwe, a doszło do kontaktu skóry z taką substancją, należy skażone miejsce

obficie spłukiwać wodą, uważając, by spłukiwana woda z rozpuszczoną

niebezpieczną substancją nie miała kontaktu z innymi częściami ciała.

Oparzenia chemiczne skóry:

Objawy:

• ostry kłujący ból,

• rumień lub plamiste

przebarwienia skóry,

• pęcherze,

• złuszczanie martwiczych

tkanek.

Postępowanie:

• obfite spłukanie rozproszonym

strumieniem wody,

• usunięcie odzieży i biżuterii

oraz kontynuacja spłukiwania

ran oparzeniowych,

• założenie opatrunku jałowego

lub hydrożelowego

schładzającego,

• łożenie poszkodowanego tak,

by rany nie powodowały

dalszych cierpień,

• identyfikacja substancji

parzącej - zachować

opakowanie,

• skontaktować się z lekarzem.

Oparzenia chemiczne przewodu

pokarmowego:

Objawy:

piekący bo! jamy ustnej, gardła

oraz przełyku,

• odbarwienie czerwieni

wargowej i błon śluzowych jamy

ustnej

• nudności, wymioty.

Postępowanie:

• obmycie twarzy i płukanie jamy

ustnej dużą ilością wody,

• podanie do picia małymi tykami

chłodnej wody lub mleka,

• podanie białka jaja kurzego do

wypicia,

• identyfikacja substancji

parzącej - zachować

opakowanie,

• natychmiast skontaktować się z

lekarzem.

• W żadnym wypadku nie

wolno wywoływać

wymiotów!

Chemiczne oparzenia oka:

Objawy:

• ostry ból oka,

• trudności z otwieraniem oka,

• obfite łzawienie,

• światłowstręt,

• zaczerwienienie i obrzęk powiek.

•

Postępowanie: obfite przemywanie oka wodą bieżącą,

• delikatne i obfite spłukiwanie powiek od strony

wewnętrznej,

• opatrunek jałowy na oko,

• identyfikacja substancji parzącej - zachować opakowanie,

• skontaktować się z lekarzem,

• W żadnym wypadku nie wolno:

– przecierać oczu.

– dopuścić do kontaktu wody spłukującej oparzone oko z

okiem zdrowym!

Oparzenia elektryczne

Prąd elektryczny przy kontakcie z ludzkim ciałem powoduje nie tylko silny, nieprzyjemny wstrząs, ale

także oparzenia. Do oparzeń dochodzi, gdy jesteśmy narażeni na kontakt ze źródłem silnego prądu
elektrycznego oraz, gdy dochodzi do długotrwałego oddziaływania prądu na nasz organizm.

Do porażenia prądem elektrycznym może dojść w wielu codziennych sytuacjach. Na oparzenie narażamy
się, gdy nieostrożnie lub nieodpowiednio korzystamy ze sprzętu zasilanego prądem. Do najczęstszych
sytuacji domowych, w których dochodzi do porażeń należą: zabawa sprzętem elektrycznym (otwieranie
pokryw wież i innego sprzętu muzycznego) lub źródłem zasilania elektrycznego (zabawa dziecka
kontaktem), próby manipulowania sprzętem zasilanym elektrycznie bez odłączenia źródła zasilania, np.
próba naprawienia radia lub magnetofonu, wymiany żarówki. Bardzo ostrożnie należy obchodzić się z
przewodami elektrycznymi, zwłaszcza gdy są one stare i łączone "domowymi sposobami.
Pamiętaj, że woda jest dobrym przewodnikiem prądu. Nie wchodź do niej podczas burzy. Możesz zostać
oparzony piorunem.
 
Pierwszą i naczelną zasadą udzielania pomocy osobie oparzonej prądem jest odcięcie źródła prądu. W

żadnym razie nie wolno dotykać osoby porażonej prądem przed odłączeniem napięcia. W razie
konieczności przemieszczenia poszkodowanego używać przedmiotów nie przewodzących prądu.
Objawy oparzenia prądem są podobne do objawów oparzenia termicznego. Pomoc oparzonemu (po
upewnieniu się, że nie oddziałuje na niego prąd) udzielamy tak, jak osobie z objawami oparzenia
termicznego. Po porażeniu pochodzącym z silnego źródła zasilania konieczna jest fachowa pomoc
lekarska.

Bibliografia

• www.podkarpacie.straz.pl/oparzenia.html
• straz.kleczew.pl/content.php?

cms_id=61&gr=0

• www.ue.katowice.pl/index.php?

str=dso&co=176

• Czapiewska Brygida „Pierwsza Pomoc.

Porady Lekarza Rodzinnego” wyd. Literat

• Mikołajczak Adam „Pierwsza pomoc.

Ilustrowany poradnik” wyd. Publicat