Ile jest koncepcji

człowieka w

psychologii

Raz jeszcze pytanie … ile jest

psychologii

• Psychologia naukowa
• Psychologia humanistyczne
• Psychologia potoczna
Oraz garść przykładów tego jak można interpretować i

wyjaśniać fakty

Pseudonaukowe

Wyjaśnienie naukowe

Rozwód jest czymś strasznym dla

dzieci

lub

Negatywne skutki rozwodu szybko

mijają

Skutki rozwodu zależą od

stosunków pomiędzy rodzicami,

wieku i płci dziecka, obecności

przemocy lub wykorzystani w

małżeństwie

Maltretowane dzieci będą w

przyszłości stosować przemoc.

Dzieci alkoholików stają się

alkoholikami

W większości przypadków nie

Nałogowcem zostaje się na zawsze

Wielu uzależnień można się pozbyć

przez zmianę warunków życia

Pamięć funkcjonuje jak taśma

magnetofonowa, wiernie rejestruje,

co dzieje się w twoim życiu od

chwili urodzenia

Pamięć funkcjonuje jak układanka z

klocków, wiele szczegółów

uzupełnia po fakcie. Z przyczyn

fizjologicznych i psychologicznych

większość dorosłych nie pamięta

zdarzę mniej więcej sprzed

trzeciego roku życia.

Koncepcja psychologiczna

człowieka

Jest jawną lub ukrytą ideą
proponowana przez dany nurt
teoretyczny
Dotyczy kilku kwestii:



Kim jest człowiek



Jakie jest człowiek



Jakie są podstawowe mechanizmy

jego zachowania

Jakie są kryteria wyróżnienie

dobrej koncepcji (według

Malewskiego)



Wewnętrzna spójność



Zdolność do wyjaśniania możliwie
szerokiego zakresu faktów



Możliwości przewidywania nowych
faktów



Zdolność do asymilowania nowych
informacji



Zdolność do akomodowania pod
wpływem nowych danych

Założenia dotyczące ludzi



Ludzie maja pewne właściwości wspólne dla

swojego gatunku a co za tym idzie wszyscy

są do siebie podobni pod pewnymi

względami



Owe właściwości są stałe



Możemy wyodrębnić takie czynniki

zewnętrzne które w sposób stały i

systematyczny wpływają na zachowania

ludzi



Człowiek jest elementem większej całości i

dokonuje regulacji swoich stosunków z

otoczeniem

Pytania skierowane do

„koncepcji”



Kim jest człowiek?



Czy jest układem prostym czy złożonym?



Jakie są mechanizmy motywujące działania i

jakie plany człowiek realizuje – co nim kieruje?



Jakie są mechanizmy działania człowieka?



Co determinuje – biologia czy doświadczenie?



Czy mamy wolny wybór czy jesteśmy

zdeterminowani koniecznością?



Jaka jest perspektywa czasowa danej

koncepcji?



Jaka metaforą do opisu człowieka posługuje się

dana koncepcja?

Jeśli zaczniesz o czymś myśleć, zauważysz,
ze pojawią się także różne inne myśli, które
chętnie byś pominął, ponieważ budzą twoje
obiekcje, jesteś wobec nich krytyczny. Będzie
cię kusiło, by powiedzieć sobie, że to czy
tamto nie ma tu znaczenia, jest nieważne,
nonsensowne, nie ma powodu by o tym
mówić.
Nie możesz poddać się takiemu
krytycyzmowi. Naprawdę musisz wbrew
niemu dokładnie to właśnie powiedzieć,
ponieważ nie chcesz tego robić.
Nigdy nie zapominaj, ze obiecałeś być
absolutnie uczciwy, i niczego nie pomijaj
tylko dlatego, że z tych czy innych powodów
nieprzyjemnie jest o tym mówić.

Instrukcja podawana przez Zygmunt Freuda

swoim pacjentom podczas analizy

Psychoanalityczna odpowiedź na

powyższe pytania



Człowiek jest istotą popędową



Popędy są wewnętrznymi siłami kierującymi

jego zachowaniem w sposób nieświadomy

dla niego samego



Popędy a zatem cała energia psychiczna jest

pochodzenia biologicznego i ma swoje

podłoże w procesach fizyczno-chemicznych

zachodzących w organizmie



Aparat psychiczny jest złożony i przechodzi

przez z góry określone stadia rozwoju



Człowiek jako istota popędowa dąży do

redukcji popędów poprzez skierowanie

energii na obiekt



Popędy rządzą się zatem zasadą

przyjemności

Co ważnego

psychoanaliza wniosła

do naszej wiedzy o

człowieku?

A co na to behawioryzm …



Człowiek podlega prawom uczenia się tak jak wszystkie

inne istoty żywe … i posiadające układ nerwowy



Prawa uczenia się są wystarczające do opisu całości

funkcjonowania człowieka i nie potrzeba wyjaśnień

odwołujących się do stanów czy procesów wewnętrznych



Człowiek jest podporządkowany prawom którymi

rządzi się otaczające go środowisko i realizuje program

wyznaczany mu przez to środowisko



Modyfikacja zachowań jednostek i grup odbywa się

poprzez modyfikacje sytemu wzmocnień przy

zastosowaniu praw uczenia się



Wszystko to co nie poddaje się obserwacji i pomiarowi

jest nie istotne w naukowych rozważaniach na temat

natury ludzkiej



Poznanie człowiek odbywa się poprzez zaplanowane i

regularnie przeprowadzane eksperymenty w których

dochodzi się do ogólnych praw rządzących zachowaniami

Warunkowanie klasyczne w życiu

codziennym

(namiętny pocałunek)

Pobudzenie seksualne

(namiętny pocałunek)

np. cebulowy oddech

Pobudzenie seksualne

np. cebulowy oddech

Pobudzenie seksualne

Co ważnego

behawioryzm wniósł

do naszej wiedzy o

człowieku?

A może ludzie są całkiem inni

… np. dobrzy



Ludzi są od momentu urodzenia wyposażeni

w wewnętrzny potencjał który prowadzi ich

do samorozwoju



Zachowania człowieka motywowane są

wewnętrznie i poddają się świadomej

analizie oraz „kontroli”



Człowiek jest w stanie zmieniać siebie i

swoje środowisko tak aby tworzyć warunki

sprzyjające samourzeczywistnieniu



Zachowania człowieka są motywowane jego

potrzebami a potrzeby są wrodzone



Rozwój odbywa się poprzez podejmowanie

działań zmierzających do jeszcze większej

spójności pomiędzy prawdziwą naturą

człowieka a jego zewnętrznym zachowaniem

Definicja zdrowej

osobowości według Sidneya

Jourarda

Potrafi ona, w mniejszym lub większym stopniu,

akceptować siebie

oraz poświecić swoja energię i

myśli

społecznie istotnym celom

i problemom

wykraczającym

poza

zaspokojenie

potrzeby

bezpieczeństwa, miłości czy posiadania określonej
pozycji społecznej

Jednostka

zdrowej

osobowości

potrafi

zaspakajać

swoje potrzeby podstawowe na drodze

akceptowanych społecznie

zachowań w sposób,

który nie

rodzi problemów osobowościowych

Co ważnego podejście

humanistyczne wniosło

do naszej wiedzy o

człowieku?

Człowiek jako jednostka przetwarzająca

informacje zwana też naiwnym badaczem



Ludzi odbierają i przetwarzają informacje na podstawie których kształtują się ich
schematy poznawcze a te z kolei odpowiadają za spostrzeganie i zachowanie



Ludzie aktywnie konstruują i rekonstruują swój system wiedzy osobistej



System konstruktów osobistych ma za zadanie umożliwić sprawne (szybkie) i
trafne (w miarę bezbłędne) rozpoznawanie sytuacji i podejmowanie decyzji co do
najwłaściwszego zachowania



Rozwój systemu odbywa się w kierunku coraz większej różnorodności i złożoności
ale jest ograniczany zasadą ekonomiczności



Ludzie zachowują się w określony sposób ze względu na to jak zrozumieli sytuacje
w której się znajdują zatem różnice i podobieństwa w zachowaniach ludzi nie
wynikają tylko z charakteru sytuacji ale też z osobistego systemu doświadczeń



Ludzie poszukują spójności i przewidywalności co czasami prowadzi do zachowań
mających na celu redukcje nieprzyjemnych uczuć związanych z brakiem owej
spójności



W spostrzeganie i ocenę sytuacji wkrada się pewne ilość błędów i deformacji



Kierunek zachowania wyznaczany jest przez cele i plany a sposób wykonania jest
pochodną posiadanych zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych) oraz warunków
panujących w środowisku.

A zatem jaki jest człowiek

według psychologii

poznawczej

Według tego nurtu człowiek to istota:



Aktywna



Świadomie rozwiązująca problemy



Zdolna do korzystania z ogromnej ilości

doświadczeń i poznawczych możliwości



Posiadająca duży potencjał dobra i zła



Aktywnie konstruująca swój psychologiczny

świat



Wpływająca na środowisko i podlegająca

wpływom środowiska



Zachowanie wynika z interpretacji sytuacji

Co ważnego podejście

poznawcze wniosło do

naszej wiedzy o

człowieku?

A może jednak biologia



Ludzie realizują program gatunkowy i podlegają w

związku z tym takim samym prawom jak inni

przedstawiciele gatunku (dziedziczenie, dobór

naturalny, ewolucja)



Prawa odkryte dla całego gatunku mogą służyć do

wyjaśniania zachowań pojedynczych osobników



Wzory zachowań wynikają z ich użyteczności

adaptacyjnej – dobre jest to co służy przeżyciu i

podtrzymaniu gatunku



Motywacja jest egoistyczna a kierunek zachowania

wyznaczają potrzeby jednostki



Zarówno wyższe funkcje psychiczne, uczucia wyższe

jaki kulturę można tłumaczyć mechanizmami

doboru, ewolucji i strategii przetrwania

Teoria opanowywania

trwogi



Rola kultury i poczucia własnej wartości polega

na dostarczaniu człowiekowi poczucia sensu w

niebezpiecznym świecie



Myślenie abstrakcyjne i autorefleksja

zwiększają szanse na adaptacje do różnych

warunków a co za tym idzie przyczyniają się do

przetrwania jednostek i gatunku



Te specyficznie ludzkie możliwości mają też

swoją ciemną stronę która paraliżuje wszelkie

działania jest to lęk przed śmiercią



Ludzie radzą sobie z tym lękiem poprzez

wytworzenie bufora kulturowego



Bufor kulturowy składa się ze: światopoglądu i

poczucia własnej wartości

Badania w ramach tej teorii

• Przypomnienie o śmierci łączy się ze zwiększonym

nasileniem negatywnych reakcji wobec tych których

zachowanie przebiega odmiennie od wartości

kulturowych

• Podnoszenie poczucia własnej wartości lub

umacnianie wiary w kulturową koncepcje świata

sprawia, że ludzie są mniej podatni na lęk jako

reakcje na zagrożenie

• Przypominanie ludziom o śmierci prowadzi do

nasilenia dążeń by podtrzymać zarówno poczucie

własnej wartości jak i wiarę w kulturową koncepcję

świata

Pyszczynski, Greenber, Solomon 2000 za Oleś

2005 s. 289

Co ważnego podejście

poznawcze wniosło do

naszej wiedzy o

człowieku?

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23

koncepcje i wizje czlowieka

Document Outline