Prawna ochrona

Prawna ochrona

pracy

pracy

Spory ze stosunku pracy

Spory ze stosunku pracy



Art. 45 Konstytucji RP gwarantuje

Art. 45 Konstytucji RP gwarantuje

każdemu prawo do sprawiedliwego i

każdemu prawo do sprawiedliwego i

jawnego rozpatrzenia sprawy bez

jawnego rozpatrzenia sprawy bez

nieuzasadnionej zwłoki przez

nieuzasadnionej zwłoki przez

właściwy, niezależny, bezstronny i

właściwy, niezależny, bezstronny i

niezawisły sąd.

niezawisły sąd.



Zgodnie z art. 242 § 1 K.p. pracownik

Zgodnie z art. 242 § 1 K.p. pracownik

może dochodzić swych roszczeń ze

może dochodzić swych roszczeń ze

stosunku pracy na drodze sądowej.

stosunku pracy na drodze sądowej.



Wynikająca z art. 242 § 1 K.p. „droga sądowa”

Wynikająca z art. 242 § 1 K.p. „droga sądowa”

dotyczy rozstrzygania sporów, które powstały

dotyczy rozstrzygania sporów, które powstały

na tle indywidualnych roszczeń ze stosunku

na tle indywidualnych roszczeń ze stosunku

pracy.

pracy.



Nie odnosi się do sporów, które wyrosły na

Nie odnosi się do sporów, które wyrosły na

gruncie zbiorowego prawa pracy, ponieważ

gruncie zbiorowego prawa pracy, ponieważ

najogólniej rzecz biorąc toczą się one

najogólniej rzecz biorąc toczą się one

przeważnie na linii pracodawca- związki

przeważnie na linii pracodawca- związki

zawodowe, a zagadnienia z nimi związane

zawodowe, a zagadnienia z nimi związane

regulują m.in. przepisy ustawy z o

regulują m.in. przepisy ustawy z o

rozwiązywaniu sporów zbiorowych.

rozwiązywaniu sporów zbiorowych.



Spór ze stosunku pracy ma miejsce

Spór ze stosunku pracy ma miejsce

wówczas, gdy jedna ze stron tego

wówczas, gdy jedna ze stron tego

stosunku dąży do zrealizowania

stosunku dąży do zrealizowania

gwarantowanych mu uprawnień, a

gwarantowanych mu uprawnień, a

druga strona na tę realizację się nie

druga strona na tę realizację się nie

godzi.

godzi.



Przedmiot sporu może stanowić również

Przedmiot sporu może stanowić również

ustalenia prawa lub stosunku prawnego

ustalenia prawa lub stosunku prawnego

(por. wyrok SN z 11 lutego 1971 r., II PR

(por. wyrok SN z 11 lutego 1971 r., II PR

260/70, PiZS 1972, Nr 3, s.45).

260/70, PiZS 1972, Nr 3, s.45).



Stroną sporu jest najczęściej

Stroną sporu jest najczęściej

pracownik albo pracodawca.

pracownik albo pracodawca.



Zdarza się też, że realizacji roszczenia

Zdarza się też, że realizacji roszczenia

przed sądem pracy domagają się inne

przed sądem pracy domagają się inne

osoby, np. spadkobiercy zmarłego na

osoby, np. spadkobiercy zmarłego na

skutek wypadku przy pracy

skutek wypadku przy pracy

pracownika, którzy dochodzą od

pracownika, którzy dochodzą od

pracodawcy roszczeń

pracodawcy roszczeń

odszkodowawczych związanych z tym

odszkodowawczych związanych z tym

nieszczęśliwym zdarzeniem.

nieszczęśliwym zdarzeniem.

Zgodnie z art. 476 § 1 K.p.c., przez sprawy

Zgodnie z art. 476 § 1 K.p.c., przez sprawy

z zakresu prawa pracy rozumie się sprawy:

z zakresu prawa pracy rozumie się sprawy:



o roszczenia ze stosunku pracy lub z nim

o roszczenia ze stosunku pracy lub z nim

związane,

związane,



o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli

o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli

łączący strony stosunek prawny, wbrew

łączący strony stosunek prawny, wbrew

zawartej między nimi umowie, ma cechy

zawartej między nimi umowie, ma cechy

stosunku pracy,

stosunku pracy,



o roszczenia z innych stosunków

o roszczenia z innych stosunków

prawnych, do których z mocy

prawnych, do których z mocy

odrębnych przepisów stosuje się

odrębnych przepisów stosuje się

przepisy prawa pracy,

przepisy prawa pracy,



o odszkodowania dochodzone od

o odszkodowania dochodzone od

zakładu pracy na podstawie

zakładu pracy na podstawie

przepisów o świadczeniach z tytułu

przepisów o świadczeniach z tytułu

wypadków przy pracy i chorób

wypadków przy pracy i chorób

zawodowych.

zawodowych.



W sporach ze stosunku pracy pojęcie

W sporach ze stosunku pracy pojęcie

„pracownik” ma szerokie znaczenie.

„pracownik” ma szerokie znaczenie.



Z art. 2 K.p. wynika, że pracownikiem

Z art. 2 K.p. wynika, że pracownikiem

jest osoba zatrudniona na podstawie

jest osoba zatrudniona na podstawie

umowy o pracę, powołania, wyboru,

umowy o pracę, powołania, wyboru,

mianowania lub spółdzielczej umowy o

mianowania lub spółdzielczej umowy o

pracę.

pracę.



Art. 476 § 5 K.p.c. rozszerza to pojęcie,

Art. 476 § 5 K.p.c. rozszerza to pojęcie,

stanowiąc, że przez określenie

stanowiąc, że przez określenie

„pracownik” rozumie się również:

„pracownik” rozumie się również:



członka rolniczej spółdzielni

członka rolniczej spółdzielni

produkcyjnej,

produkcyjnej,



osobę świadczącą pracę na podstawie

osobę świadczącą pracę na podstawie

umowy o pracę nakładczą,

umowy o pracę nakładczą,



członków rodziny i spadkobierców pracownika,

członków rodziny i spadkobierców pracownika,

członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej i

członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej i

osoby świadczącej pracę na podstawie umowy

osoby świadczącej pracę na podstawie umowy

o pracę nakładczą,

o pracę nakładczą,



inne osoby, którym z mocy odrębnych

inne osoby, którym z mocy odrębnych

przepisów przysługują roszczenia z zakresu

przepisów przysługują roszczenia z zakresu

prawa pracy,

prawa pracy,



osobę dochodzącą od zakładu pracy

osobę dochodzącą od zakładu pracy

odszkodowania lub ustalenia uprawnień do

odszkodowania lub ustalenia uprawnień do

świadczeń na podstawie przepisów o

świadczeń na podstawie przepisów o

świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i

świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i

chorób zawodowych,

chorób zawodowych,



o ile tylko wskazane powyżej osoby

o ile tylko wskazane powyżej osoby

dochodzą swych roszczeń na

dochodzą swych roszczeń na

podstawie, mających do nich

podstawie, mających do nich

zastosowanie, przepisów prawa

zastosowanie, przepisów prawa

pracy albo przepisów o

pracy albo przepisów o

świadczeniach z tytułu wypadków

świadczeniach z tytułu wypadków

przy pracy i chorób zawodowych.

przy pracy i chorób zawodowych.



Pracodawcą, w myśl art. 3 K.p. jest jednostka

Pracodawcą, w myśl art. 3 K.p. jest jednostka

organizacyjna, choćby nie posiadała

organizacyjna, choćby nie posiadała

osobowości prawnej, a także osoba fizyczna,

osobowości prawnej, a także osoba fizyczna,

jeżeli zatrudniają one pracowników.

jeżeli zatrudniają one pracowników.



W rozumieniu art. 3 K.p pracodawcą

W rozumieniu art. 3 K.p pracodawcą

posiadającym zdolność sądową i procesową

posiadającym zdolność sądową i procesową

jest także wyodrębniona jednostka

jest także wyodrębniona jednostka

organizacyjna spółki cywilnej zatrudniająca

organizacyjna spółki cywilnej zatrudniająca

pracowników (por. wyrok SN z 7 listopada

pracowników (por. wyrok SN z 7 listopada

1995 r., I PRN 84/95, OSNAPiUS 1996, Nr 12,

1995 r., I PRN 84/95, OSNAPiUS 1996, Nr 12,

poz. 170).

poz. 170).



Na szczególną uwagę zasługują

Na szczególną uwagę zasługują

roszczenia wynikające wprost ze

roszczenia wynikające wprost ze

stosunku pracy, które związane są z

stosunku pracy, które związane są z

niewykonaniem lub nienależytym

niewykonaniem lub nienależytym

wykonaniem obowiązków przez jedną

wykonaniem obowiązków przez jedną

ze stron (art. 94 i 100 K.p.).

ze stron (art. 94 i 100 K.p.).

Chodzi m.in. o powództwa pracowników o:

Chodzi m.in. o powództwa pracowników o:



uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne,

uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne,



przywrócenie do pracy, odszkodowanie (por. art. 45 K.p.),

przywrócenie do pracy, odszkodowanie (por. art. 45 K.p.),



sprostowanie świadectwa pracy, odszkodowanie za niewydanie

sprostowanie świadectwa pracy, odszkodowanie za niewydanie

lub nieterminowe wydanie tego dokumentu (por. art. 97 i 99

lub nieterminowe wydanie tego dokumentu (por. art. 97 i 99

K.p.),

K.p.),



ustalenie wymiaru urlopu wypoczynkowego (por. art. 153 K.p.),

ustalenie wymiaru urlopu wypoczynkowego (por. art. 153 K.p.),



ekwiwalent za niewykorzystany urlop (por. art. 171 K.p.),

ekwiwalent za niewykorzystany urlop (por. art. 171 K.p.),



zapłatę różnego rodzaju świadczeń (np. wynagrodzenia,

zapłatę różnego rodzaju świadczeń (np. wynagrodzenia,

wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, premii, nagrody,

wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, premii, nagrody,

odprawy),

odprawy),



o ustalenie w oparciu o art. 22 § 1 K.p., że dane zatrudnienie ma

o ustalenie w oparciu o art. 22 § 1 K.p., że dane zatrudnienie ma

charakter stosunku pracy niezależnie od nazwy umowy, która

charakter stosunku pracy niezależnie od nazwy umowy, która

łączy strony (powództwo w tej sprawie może wytoczyć również

łączy strony (powództwo w tej sprawie może wytoczyć również

inspektor PIP),

inspektor PIP),



nawiązanie stosunku pracy (por. art. 53 § 5 i art. 66 § 2 K.p.).

nawiązanie stosunku pracy (por. art. 53 § 5 i art. 66 § 2 K.p.).



Wśród powództw, z którymi może

Wśród powództw, z którymi może

wystąpić pracodawca, warto z kolei

wystąpić pracodawca, warto z kolei

wymienić powództwo o odszkodowanie z

wymienić powództwo o odszkodowanie z

tytułu odpowiedzialności materialnej

tytułu odpowiedzialności materialnej

pracowników (art. 100 w zw. z art. 114-

pracowników (art. 100 w zw. z art. 114-

126 K.p) czy też powództwo o

126 K.p) czy też powództwo o

odszkodowanie w razie nieuzasadnionego

odszkodowanie w razie nieuzasadnionego

rozwiązania przez pracownika umowy o

rozwiązania przez pracownika umowy o

pracę bez wypowiedzenia (art. 61-61 K.p.

pracę bez wypowiedzenia (art. 61-61 K.p.

w zw. z art. 55 § 1 K.p.).

w zw. z art. 55 § 1 K.p.).

W opinii SN, sprawami ze stosunku pracy są

W opinii SN, sprawami ze stosunku pracy są

również sprawy:

również sprawy:



o naprawienie szkody, związanej z odmową

o naprawienie szkody, związanej z odmową

zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę (por.

zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę (por.

uchwała z 26 lipca 1974, III PZP 22/74, OSN 1975,

uchwała z 26 lipca 1974, III PZP 22/74, OSN 1975,

Nr 2 poz. 23),

Nr 2 poz. 23),



z powództwa nabywcy wierzytelności

z powództwa nabywcy wierzytelności

przysługującej pracodawcy przeciwko

przysługującej pracodawcy przeciwko

pracownikowi o zwrot nienależnie pobranego

pracownikowi o zwrot nienależnie pobranego

wynagrodzenia za pracę (por. uchwała z dnia 9

wynagrodzenia za pracę (por. uchwała z dnia 9

kwietnia 2008 r., II PZP 4/08 OSNP 2008, Nr 19-20,

kwietnia 2008 r., II PZP 4/08 OSNP 2008, Nr 19-20,

poz. 280),

poz. 280),



o zwrot nienależnie pobranych świadczeń ze

o zwrot nienależnie pobranych świadczeń ze

stosunku pracy dochodzonych od członka

stosunku pracy dochodzonych od członka

zarządu (byłego członka zarządu) spółki

zarządu (byłego członka zarządu) spółki

akcyjnej jednocześnie zatrudnionego w niej na

akcyjnej jednocześnie zatrudnionego w niej na

podstawie umowy o pracę (por. uchwała z 27

podstawie umowy o pracę (por. uchwała z 27

marca 2007 r., II PZP 2/07, OSNP 2007, Nr 15-

marca 2007 r., II PZP 2/07, OSNP 2007, Nr 15-

16, poz. 210),

16, poz. 210),



z powództwa pracodawcy przeciwko

z powództwa pracodawcy przeciwko

spadkobiercom pracownika o odszkodowanie

spadkobiercom pracownika o odszkodowanie

(por. uchwała z 23 października 1980 r., IV PZP

(por. uchwała z 23 października 1980 r., IV PZP

5/80, OSNCP 1981, Nr 4, poz. 55),

5/80, OSNCP 1981, Nr 4, poz. 55),



o naprawienie szkody związanej z

o naprawienie szkody związanej z

nieuzyskaniem świadczeń z ubezpieczenia

nieuzyskaniem świadczeń z ubezpieczenia

społecznego (por. uchwała z 3 lutego 1989

społecznego (por. uchwała z 3 lutego 1989

r., III PZP 54/88, OSN 1990, Nr 2-3, poz. 39),

r., III PZP 54/88, OSN 1990, Nr 2-3, poz. 39),



o odszkodowanie związane z

o odszkodowanie związane z

bezpodstawnym pobraniem przez

bezpodstawnym pobraniem przez

pracodawcę z wynagrodzenia za pracę

pracodawcę z wynagrodzenia za pracę

zaliczki na poczet podatku dochodowego

zaliczki na poczet podatku dochodowego

(por. uchwała z 12 września 1990 r., III PZP

(por. uchwała z 12 września 1990 r., III PZP

14/90, OSN 1991, Nr 2-3, poz. 120),

14/90, OSN 1991, Nr 2-3, poz. 120),



Ponadto SN przyznaje również, że pracownik

Ponadto SN przyznaje również, że pracownik

ma prawo dochodzić przed sądem pracy

ma prawo dochodzić przed sądem pracy

nakazania udzielenia informacji mających

nakazania udzielenia informacji mających

istotne znaczenie dla jego sytuacji

istotne znaczenie dla jego sytuacji

pracowniczej (por. postanowienie z 16

pracowniczej (por. postanowienie z 16

września 1999 r., I PKN 331/99, OSNAPiUS

września 1999 r., I PKN 331/99, OSNAPiUS

2001, Nr 9, poz. 314), a także żądać

2001, Nr 9, poz. 314), a także żądać

sprostowania zaświadczenia o zatrudnieniu i

sprostowania zaświadczenia o zatrudnieniu i

wynagrodzeniu (por. uchwała z 17 lutego

wynagrodzeniu (por. uchwała z 17 lutego

2005 r., II PZP 1/05, OSNP 2005, Nr 10, poz.

2005 r., II PZP 1/05, OSNP 2005, Nr 10, poz.

138).

138).



Rozstrzyganie sporów o roszczenia

Rozstrzyganie sporów o roszczenia

wynikające ze stosunku pracy

wynikające ze stosunku pracy

spoczywa w gestii sądów pracy,

spoczywa w gestii sądów pracy,

stanowiących odrębne jednostki

stanowiących odrębne jednostki

organizacyjne sądów rejonowych

organizacyjne sądów rejonowych

oraz sądów pracy i ubezpieczeń

oraz sądów pracy i ubezpieczeń

społecznych, stanowiących odrębne

społecznych, stanowiących odrębne

jednostki organizacyjne sądów

jednostki organizacyjne sądów

okręgowych i apelacyjnych.

okręgowych i apelacyjnych.

Stosownie do art. 262 K.p.,

Stosownie do art. 262 K.p.,

właściwością sądów pracy nie są objęte

właściwością sądów pracy nie są objęte

spory dotyczące:

spory dotyczące:



ustanawiania nowych warunków pracy i

ustanawiania nowych warunków pracy i

płacy,

płacy,



stosowania norm pracy,

stosowania norm pracy,



pomieszczeń w hotelach

pomieszczeń w hotelach

pracowniczych.

pracowniczych.



Jeżeli sprawa sporna ma charakter

Jeżeli sprawa sporna ma charakter

cywilnoprawny i nie spełnia warunków

cywilnoprawny i nie spełnia warunków

wymaganych przez art. 476 § K.p.c., to

wymaganych przez art. 476 § K.p.c., to

wówczas sąd pracy nie odrzuca pozwu,

wówczas sąd pracy nie odrzuca pozwu,

ani też nie przesyła go do rozpatrzenia

ani też nie przesyła go do rozpatrzenia

innemu organowi, ale przekazuje sprawę

innemu organowi, ale przekazuje sprawę

do wydziału cywilnego (por.

do wydziału cywilnego (por.

postanowienie SN z 12 marca 1999 r., I

postanowienie SN z 12 marca 1999 r., I

PKN 63/99, OSNAPiUS 2000, Nr 10, poz.

PKN 63/99, OSNAPiUS 2000, Nr 10, poz.

391).

391).

Polubowne rozwiązania

Polubowne rozwiązania



Zgodnie z art. 243 K.p., pracodawca i

Zgodnie z art. 243 K.p., pracodawca i

pracownik powinni dążyć do

pracownik powinni dążyć do

polubownego załatwienia sporu ze

polubownego załatwienia sporu ze

stosunku pracy.

stosunku pracy.

Metody, którymi można posłużyć się to:

Metody, którymi można posłużyć się to:



postępowanie przed komisją

postępowanie przed komisją

pojednawczą,

pojednawczą,



ugodę pozasądową,

ugodę pozasądową,



mediację,

mediację,



wniosek o zawezwanie do próby

wniosek o zawezwanie do próby

ugodowej,

ugodowej,



ugodę sądową,

ugodę sądową,



Sąd Polubowny (umowa o arbitraż).

Sąd Polubowny (umowa o arbitraż).

Postępowanie przed komisją

Postępowanie przed komisją

pojednawczą

pojednawczą



Postępowanie przed sądem pracy

Postępowanie przed sądem pracy

może być we wszystkich rodzajach

może być we wszystkich rodzajach

sporów poprzedzone postępowaniem

sporów poprzedzone postępowaniem

przed komisją pojednawczą, o ile

przed komisją pojednawczą, o ile

taka funkcjonuje w zakładzie pracy.

taka funkcjonuje w zakładzie pracy.



Komisja zajmie się jednak jedynie

Komisja zajmie się jednak jedynie

sprawą wszczętą z inicjatywy i na

sprawą wszczętą z inicjatywy i na

wniosek pracownika.

wniosek pracownika.



Z wnioskiem o wszczęcie

Z wnioskiem o wszczęcie

postępowania pojednawczego ma

postępowania pojednawczego ma

prawo wystąpić każdy pracownik (art.

prawo wystąpić każdy pracownik (art.

248 § 1 K.p.).

248 § 1 K.p.).



Jeżeli pracodawca, który zawarł ugodę przed

Jeżeli pracodawca, który zawarł ugodę przed

komisja pojednawczą, nie wywiązuje się z jej

komisja pojednawczą, nie wywiązuje się z jej

postanowień, to warunkiem wyegzekwowania

postanowień, to warunkiem wyegzekwowania

przez pracownika zobowiązań przyjętych w

przez pracownika zobowiązań przyjętych w

ugodzie jest uzyskanie klauzuli wykonalności

ugodzie jest uzyskanie klauzuli wykonalności

od sądu pracy.

od sądu pracy.



W tym celu należy złożyć do sądu stosowny

W tym celu należy złożyć do sądu stosowny

wniosek.

wniosek.



Postanowienie sądu odnośnie wykonania

Postanowienie sądu odnośnie wykonania

ugody zawartej przez strony stosunku pracy

ugody zawartej przez strony stosunku pracy

jest (w myśl art. 776 K.p.c.) jednocześnie

jest (w myśl art. 776 K.p.c.) jednocześnie

tytułem wykonawczym.

tytułem wykonawczym.



Sąd, który stwierdzi, że ugoda

Sąd, który stwierdzi, że ugoda

narusza prawo lub zasady współżycia

narusza prawo lub zasady współżycia

społecznego odmówi nadania jej

społecznego odmówi nadania jej

klauzuli wykonalności.

klauzuli wykonalności.



Nie oznacza to jednak, że pracownik

Nie oznacza to jednak, że pracownik

ma związane ręce- może dochodzić

ma związane ręce- może dochodzić

niezgodności ugody z prawem, ale

niezgodności ugody z prawem, ale

tym razem już na zasadach ogólnych

tym razem już na zasadach ogólnych

(art. 255 K.p.).

(art. 255 K.p.).



Zatrudniony ma również prawo

Zatrudniony ma również prawo

wystąpić do sądu z żądaniem

wystąpić do sądu z żądaniem

uznania ugody za bezskuteczną.

uznania ugody za bezskuteczną.



Jest to dopuszczalne, jeżeli uzna, że

Jest to dopuszczalne, jeżeli uzna, że

zawarte porozumienie godzi w jego

zawarte porozumienie godzi w jego

słuszny interes.

słuszny interes.

Na taki krok trzeba się zdecydować w

Na taki krok trzeba się zdecydować w

ściśle określonych terminach (art. 256

ściśle określonych terminach (art. 256

K.p.):

K.p.):



przed upływem 14 dni od zawarcia ugody

przed upływem 14 dni od zawarcia ugody

dotyczącej roszczeń o wypowiedzenie,

dotyczącej roszczeń o wypowiedzenie,

wygaśnięcie, rozwiązanie lub odmowę

wygaśnięcie, rozwiązanie lub odmowę

nawiązania stosunku pracy,

nawiązania stosunku pracy,



w terminie 30 dni od zawarcia ugody w

w terminie 30 dni od zawarcia ugody w

sprawie pozostałych roszczeń.

sprawie pozostałych roszczeń.



W przypadku natomiast, gdy

W przypadku natomiast, gdy

postępowanie nie doprowadzi do

postępowanie nie doprowadzi do

zawarcia przez strony ugody,

zawarcia przez strony ugody,

pracownik może w ciągu 14 dni od

pracownik może w ciągu 14 dni od

jego zakończenia żądać, aby komisja

jego zakończenia żądać, aby komisja

przekazała sprawę sądowi pracy.

przekazała sprawę sądowi pracy.



W takiej sytuacji niepotrzebny jest osobny

W takiej sytuacji niepotrzebny jest osobny

pozew, bowiem zastępuje go wniosek

pozew, bowiem zastępuje go wniosek

pracownika o polubowne rozpatrzenie

pracownika o polubowne rozpatrzenie

sprawy.

sprawy.



Pracownik nie musi jednak korzystać z tej

Pracownik nie musi jednak korzystać z tej

drogi, nic nie stoi na przeszkodzie, aby

drogi, nic nie stoi na przeszkodzie, aby

zamiast tego żądania złożył pozew do sądu

zamiast tego żądania złożył pozew do sądu

na zasadach ogólnych (art. 254 K.p.).

na zasadach ogólnych (art. 254 K.p.).

Ugoda pozasądowa

Ugoda pozasądowa



Zgodnie z art. 58 i 917 K.c. w

Zgodnie z art. 58 i 917 K.c. w

związku z art. 300 K.p., zwaśnione

związku z art. 300 K.p., zwaśnione

strony stosunku pracy mogą dążyć

strony stosunku pracy mogą dążyć

do zawarcia ugody pozasądowej.

do zawarcia ugody pozasądowej.



Zawierając ją strony godzą się na

Zawierając ją strony godzą się na

wzajemne ustępstwa tak, aby

wzajemne ustępstwa tak, aby

zniwelować niepewność co do

zniwelować niepewność co do

roszczeń wynikających ze stosunku

roszczeń wynikających ze stosunku

pracy, zapewnić ich wykonanie lub

pracy, zapewnić ich wykonanie lub

uchylić istniejący lub mogący

uchylić istniejący lub mogący

powstać spór.

powstać spór.



Spektrum spornych stosunków, które

Spektrum spornych stosunków, które

może objąć taka ugoda, jest

może objąć taka ugoda, jest

niezwykle szeroki jednak jej

niezwykle szeroki jednak jej

przedmiotem nie mogą stać się

przedmiotem nie mogą stać się

prawa niezbywalne, w tym również i

prawa niezbywalne, w tym również i

osobiste.

osobiste.



Forma zawarcia ugody jest dowolna. Najlepiej

Forma zawarcia ugody jest dowolna. Najlepiej

jednak, aby była zawarta na piśmie- wówczas

jednak, aby była zawarta na piśmie- wówczas

stanowi dowód wzajemnych uprawnień i

stanowi dowód wzajemnych uprawnień i

obowiązków stron stosunku pracy,

obowiązków stron stosunku pracy,

skorygowanych przez postanowienia ugody.

skorygowanych przez postanowienia ugody.



Nic nie stoi też na przeszkodzie, aby zawarcie

Nic nie stoi też na przeszkodzie, aby zawarcie

ugody nastąpiło pod warunkiem lub z

ugody nastąpiło pod warunkiem lub z

zastrzeżeniem określonego terminu.

zastrzeżeniem określonego terminu.



Gdy ugoda tyczy się zgody pracownika na

Gdy ugoda tyczy się zgody pracownika na

potrącanie określonych sum z wynagrodzenia-

potrącanie określonych sum z wynagrodzenia-

wówczas forma pisemna jest niezbędna.

wówczas forma pisemna jest niezbędna.



Zawieraniu ugody pozasądowej powinna towarzyszyć

Zawieraniu ugody pozasądowej powinna towarzyszyć

nie tylko szczególna dbałość o jej poprawną treść i

nie tylko szczególna dbałość o jej poprawną treść i

formę. Strony powinny dołożyć również wszelkich

formę. Strony powinny dołożyć również wszelkich

starań, aby wykluczyć wady oświadczeń woli, a więc

starań, aby wykluczyć wady oświadczeń woli, a więc

m.in. błędy, pozorności czy groźby.

m.in. błędy, pozorności czy groźby.



Ugoda pozasądowa nie stanowi tytułu egzekucyjnego.

Ugoda pozasądowa nie stanowi tytułu egzekucyjnego.



Jeśli jednak jedna ze stron nie spełni świadczenia, o

Jeśli jednak jedna ze stron nie spełni świadczenia, o

którym mówi ugoda, drugiej przysługuje roszczenie o

którym mówi ugoda, drugiej przysługuje roszczenie o

wykonanie jej postanowień na drodze sądowej.

wykonanie jej postanowień na drodze sądowej.

Mediacja

Mediacja



Mediacja, jako sposób polubownego

Mediacja, jako sposób polubownego

załatwiania sporów, jest instytucją

załatwiania sporów, jest instytucją

stosunkowo świeżą.

stosunkowo świeżą.



Funkcjonuje w przepisach K.p.c. od

Funkcjonuje w przepisach K.p.c. od

10 grudnia 2005 r. (art. 1831-18315

10 grudnia 2005 r. (art. 1831-18315

K.p.c.). Podobnie, jak to ma miejsce

K.p.c.). Podobnie, jak to ma miejsce

przy zawieraniu ugód, jest

przy zawieraniu ugód, jest

dobrowolna.

dobrowolna.

Co do zasady prowadzi się ją w

Co do zasady prowadzi się ją w

oparciu o umowę stron, w której

oparciu o umowę stron, w której

należy określić w szczególności:

należy określić w szczególności:



przedmiot mediacji,

przedmiot mediacji,



osobę mediatora albo

osobę mediatora albo



sposób wyboru mediatora.

sposób wyboru mediatora.

Umowa może być zawarta również

Umowa może być zawarta również

poprzez wyrażenie przez jedną ze

poprzez wyrażenie przez jedną ze

stron konfliktu (pracodawca lub

stron konfliktu (pracodawca lub

pracownik) zgody na mediację, gdy

pracownik) zgody na mediację, gdy

druga złoży w tej sprawie stosowny

druga złoży w tej sprawie stosowny

wniosek.

wniosek.

Wniosek o przeprowadzenie mediacji

Wniosek o przeprowadzenie mediacji

powinien zawierać:

powinien zawierać:



oznaczenie stron,

oznaczenie stron,



dokładnie sprecyzowane żądanie,

dokładnie sprecyzowane żądanie,



przytoczenie okoliczności

przytoczenie okoliczności

uzasadniających żądanie,

uzasadniających żądanie,



podpis strony oraz

podpis strony oraz



spis załączników

spis załączników



Ugodę przed mediatorem zawiera się

Ugodę przed mediatorem zawiera się

przed wszczęciem postępowania

przed wszczęciem postępowania

sądowego.

sądowego.



Istnieje możliwość, aby mediacja

Istnieje możliwość, aby mediacja

nastąpiła już po złożeniu pozwu do

nastąpiła już po złożeniu pozwu do

sądu. W tym przypadku decyzja w tej

sądu. W tym przypadku decyzja w tej

sprawie należy już nie do stron

sprawie należy już nie do stron

konfliktu, a do sądu.

konfliktu, a do sądu.



Jeżeli strony dojdą do porozumienia i

Jeżeli strony dojdą do porozumienia i

mediacja przebiegnie pomyślnie,

mediacja przebiegnie pomyślnie,

mediator jest zobligowany do

mediator jest zobligowany do

niezwłocznego złożenia protokołu w

niezwłocznego złożenia protokołu w

sądzie właściwym do rozpoznania danej

sądzie właściwym do rozpoznania danej

sprawy.

sprawy.



W przypadku, gdy to sąd skierował

W przypadku, gdy to sąd skierował

sprawę do mediacji, mediator składa

sprawę do mediacji, mediator składa

protokół w sądzie rozpoznającym sprawę.

protokół w sądzie rozpoznającym sprawę.



Na wniosek jednej ze stron, sąd

Na wniosek jednej ze stron, sąd

niezwłocznie przeprowadza

niezwłocznie przeprowadza

postępowanie co do zatwierdzenia

postępowanie co do zatwierdzenia

ugody zawartej przed mediatorem.

ugody zawartej przed mediatorem.



Jeśli ugoda podlega wykonaniu w

Jeśli ugoda podlega wykonaniu w

drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją

drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją

poprzez nadanie jej klauzuli

poprzez nadanie jej klauzuli

wykonalności.

wykonalności.



Sąd odmówi nadania klauzuli

Sąd odmówi nadania klauzuli

wykonalności albo zatwierdzenia

wykonalności albo zatwierdzenia

ugody zawartej przed mediatorem, w

ugody zawartej przed mediatorem, w

całości lub części, jeżeli ugoda jest

całości lub części, jeżeli ugoda jest

sprzeczna z prawem lub zasadami

sprzeczna z prawem lub zasadami

współżycia społecznego albo zmierza

współżycia społecznego albo zmierza

do obejścia prawa, a także gdy jest

do obejścia prawa, a także gdy jest

niezrozumiała lub zawiera

niezrozumiała lub zawiera

sprzeczności.

sprzeczności.



Ugoda zawarta przed mediatorem

Ugoda zawarta przed mediatorem

ma (po jej zatwierdzeniu przez sąd)

ma (po jej zatwierdzeniu przez sąd)

moc prawną ugody zawartej przed

moc prawną ugody zawartej przed

sądem.

sądem.

Wniosek o zawezwanie do

Wniosek o zawezwanie do

próby ugodowej

próby ugodowej



Innym sposobem na polubowne

Innym sposobem na polubowne

rozwiązanie konfliktu jeszcze przed

rozwiązanie konfliktu jeszcze przed

wniesieniem pozwu jest

wniesieniem pozwu jest

postępowanie pojednawcze (art. 184

postępowanie pojednawcze (art. 184

K.p.c.), do którego dochodzi na

K.p.c.), do którego dochodzi na

skutek zawezwania przez jedną ze

skutek zawezwania przez jedną ze

stron do próby ugodowej.

stron do próby ugodowej.



Wezwanie składa się w sądzie

Wezwanie składa się w sądzie

rejonowym właściwym (według

rejonowym właściwym (według

miejsca zamieszkania lub siedziby)

miejsca zamieszkania lub siedziby)

dla przeciwnika.

dla przeciwnika.



Pismo musi zawierać oznaczenie

Pismo musi zawierać oznaczenie

stron oraz zwięzłe opisanie sprawy.

stron oraz zwięzłe opisanie sprawy.



Postępowanie pojednawcze

Postępowanie pojednawcze

przeprowadza jednoosobowy skład

przeprowadza jednoosobowy skład

sędziowski.

sędziowski.



Z posiedzenia sporządzany jest

Z posiedzenia sporządzany jest

protokół, w którym, w zależności od

protokół, w którym, w zależności od

przebiegu pertraktacji, wpisuje się

przebiegu pertraktacji, wpisuje się

bądź treść ugody, bądź stwierdza się

bądź treść ugody, bądź stwierdza się

niemożność jej podpisania.

niemożność jej podpisania.



Podobnie jak w przypadku mediacji,

Podobnie jak w przypadku mediacji,

sąd uzna ugodę za niedopuszczalną,

sąd uzna ugodę za niedopuszczalną,

jeżeli jej treść jest niezgodna z

jeżeli jej treść jest niezgodna z

prawem lub zasadami współżycia

prawem lub zasadami współżycia

społecznego albo zmierza do obejścia

społecznego albo zmierza do obejścia

prawa.

prawa.

Ugoda sądowa

Ugoda sądowa



Strony mogą dążyć do polubownego

Strony mogą dążyć do polubownego

rozwiązania konfliktu także wtedy, gdy

rozwiązania konfliktu także wtedy, gdy

spór znalazł już swój finał przed

spór znalazł już swój finał przed

sądem.

sądem.



Służy temu ugoda sądowa, która w

Służy temu ugoda sądowa, która w

głównej mierze ma na celu skrócenie i

głównej mierze ma na celu skrócenie i

zakończenie postępowania przed

zakończenie postępowania przed

sądem pracy już w fazie postępowania

sądem pracy już w fazie postępowania

wyjaśniającego.

wyjaśniającego.



Prawomocnie zawarta ugoda stanowi

Prawomocnie zawarta ugoda stanowi

tytuł egzekucyjny, który po

tytuł egzekucyjny, który po

zaopatrzeniu go klauzulą

zaopatrzeniu go klauzulą

wykonalności jest podstawą

wykonalności jest podstawą

egzekucji.

egzekucji.



Zgodnie z art. 291 § 5 K.p.,

Zgodnie z art. 291 § 5 K.p.,

roszczenie ze stosunku pracy,

roszczenie ze stosunku pracy,

stwierdzone na drodze ugody

stwierdzone na drodze ugody

sądowej, podlega wydłużonemu, bo

sądowej, podlega wydłużonemu, bo

dziesięcioletniemu, przedawnieniu

dziesięcioletniemu, przedawnieniu

(por. wyrok SN z 11 lipca 1989 r., I PR

(por. wyrok SN z 11 lipca 1989 r., I PR

287/89, niepublikowany).

287/89, niepublikowany).

Dany spór z zakresu prawa pracy może

Dany spór z zakresu prawa pracy może

zakończyć się przed sądem w sposób

zakończyć się przed sądem w sposób

polubowny nie tylko w wyniku ugody

polubowny nie tylko w wyniku ugody

sądowej. Może do tego dojść także wtedy,

sądowej. Może do tego dojść także wtedy,

gdy uprawniona strona:

gdy uprawniona strona:



wycofa pozew,

wycofa pozew,



wycofa sprzeciw lub środek odwoławczy,

wycofa sprzeciw lub środek odwoławczy,



zrzeknie się lub ograniczy swoje roszczenia.

zrzeknie się lub ograniczy swoje roszczenia.



Sąd pracy uzna ugodę sądową, jak

Sąd pracy uzna ugodę sądową, jak

również wszystkie z wyżej

również wszystkie z wyżej

wypunktowanych działań, za

wypunktowanych działań, za

niedopuszczalne, jeśli będą godziły w

niedopuszczalne, jeśli będą godziły w

obowiązujący porządek prawny,

obowiązujący porządek prawny,

zasady współżycia społecznego oraz

zasady współżycia społecznego oraz

w słuszny interes pracownika.

w słuszny interes pracownika.



Przy czym „słuszny interes

Przy czym „słuszny interes

pracownika” nie może być

pracownika” nie może być

pojmowany zbyt szeroko i wykluczać

pojmowany zbyt szeroko i wykluczać

pewnych ustępstw w zakresie

pewnych ustępstw w zakresie

dochodzonych przez niego roszczeń.

dochodzonych przez niego roszczeń.

Potrzeba wzajemnych ustępstw

Potrzeba wzajemnych ustępstw

zawiera się bowiem w definicji ugody.

zawiera się bowiem w definicji ugody.

Umowa o arbitraż

Umowa o arbitraż



Wraz z wejściem w życie nowelizacji

Wraz z wejściem w życie nowelizacji

Kodeksu postępowania cywilnego z

Kodeksu postępowania cywilnego z

28 sierpnia 2005 r., polubowne

28 sierpnia 2005 r., polubowne

rozstrzygnięcie indywidualnych

rozstrzygnięcie indywidualnych

sporów ze stosunku pracy może

sporów ze stosunku pracy może

nastąpić również w wyniku decyzji

nastąpić również w wyniku decyzji

Sądu Polubownego

Sądu Polubownego



Poddanie sporu pod rozstrzygnięcie Sądu

Poddanie sporu pod rozstrzygnięcie Sądu

Polubownego wymaga umowy stron (umowa o

Polubownego wymaga umowy stron (umowa o

arbitraż), w której należy wskazać przedmiot

arbitraż), w której należy wskazać przedmiot

sporu lub stosunek prawny, z którego spór

sporu lub stosunek prawny, z którego spór

wyniknął lub może wyniknąć - zapis na sąd

wyniknął lub może wyniknąć - zapis na sąd

polubowny (art. 1161 § 1 K.p.c.).

polubowny (art. 1161 § 1 K.p.c.).



W zakresie sporów ze stosunku pracy przepisy

W zakresie sporów ze stosunku pracy przepisy

przewidują ważne ograniczenie: umowa o

przewidują ważne ograniczenie: umowa o

arbitraż może być sporządzona tylko i

arbitraż może być sporządzona tylko i

wyłącznie po powstaniu sporu między

wyłącznie po powstaniu sporu między

stronami.

stronami.



W przypadku ugody zawartej w toku

W przypadku ugody zawartej w toku

postępowania sądowego przed

postępowania sądowego przed

mediatorem, sąd z urzędu zwraca ¾

mediatorem, sąd z urzędu zwraca ¾

opłaty za wniesienie pozwu.

opłaty za wniesienie pozwu.



Jeżeli sprawa zakończyła się ugodą

Jeżeli sprawa zakończyła się ugodą

sądową, zwrotowi podlega połowa

sądową, zwrotowi podlega połowa

opłaty wniesionej od pisma

opłaty wniesionej od pisma

wszczynającego postępowanie.

wszczynającego postępowanie.