Bóle okolicy odbytu

Edyta Wochna
Alicja Ślizowska
Łukasz Sobolewski

Bóle odbytu można podzielić:

I.

SAMOISTNE

II.

INNE- nieidiopatyczne

SAMOISTNE ZESPOŁY BÓLOWE, dawniej
jedna choroba:

1.

Zespół dźwigaczy odbytu (levator syndrome)

2.

Kokcygodynia (coccygodynia)

3.

Napadowe bóle odbytu (proctalgia fugax)
CHARAKTERYSTYKA



Występują okresowo w postaci napadów



Około dwukrotnie częściej rozpoznawane u kobiet



Najczęściej między 20- 45 r.ż.



Stanowią znaczny problem diagnostyczny

Zespół dźwigaczy odbytu

ból

związany

ze skurczem mięśni dźwigaczy odbytu



Objawy: ból przewlekły, nasilający się w pozycji siedzącej,
duże napięcie i uczucie dyskomfortu w okolicy odbytu,
krzyża i k. guźicznej, niekiedy pośladków i ud, głównie
lewostronnie, uczucie rozpierania „piłka w odbytnicy”, ew.
zaparcia/ nietrzymanie stolca



U ponad 50% pacjentów: 4.,5.,6. dekada życia



Czynniki wywołujące pozostają nieznane (stres)



Rozpoznanie na podstawie stwierdzenia napięcia
i spastyczności mm. w badaniu przedmiotowym



Leczenie: EGS- stymulacja elektrogalwaniczna prądem o
wysokim napięciu, LPB, gorące kąpiele, diatermie,
ostrzykiwanie mm. środkami rozkurczającymi, śr.
rozkurczowe ogólnie

Kokcygodynia

zespół bólowy

występujący w okolicy kości ogonowej

•

Objawy: ból o charakterze przewlekłym, występujący w pozycji
siedzącej lub stojącej

•

W 75% występuje w kobiet w wieku 20-45 (uraz okołoporodowy)

1.

K. prawdziwa- ból pochodzi ze stawu krzyżowo-ogonowego

2.

K. rzekoma- ma inne źródło, jednak obraz kliniczny jest taki sam

Kokcygodynia występuje u:



pacjentów z depresją



chorych z nadmierną ruchomością k. ogonowej, zwichnięciem
stawu, nadmiernym rozwojem tkanki chrzęstno-kostnej



kobiet z urazem okołoporodowym w wywiadzie



Rozpoznanie: ból podczas ucisku lub poruszaniu kością
krzyżową w badaniu przedmiotowym, rtg, dyskografia
ogonowa ( badanie dynamiczne ujawniające uszkodzenia
dysków międzykręgowych), KT, MRI



Leczenie:



Zachowawcze: leżenie, ćwiczenia, masaże kości ogonowej i
mięśni miednicy, kąpiele jodowo-solankowe, środki
zmiękczające stolec, czopki przeciwbólowe, blokady okolicy
krzyżowej i ogonowej (0.5% nowokainą, wit. B12, 50mg
hydrokortyzonu) NLPZ podawane per rectum,



Operacyjne- częściowe lub całkowite wycięcie kosći
ogonowej

Napadowy ból odbytu

epizody

nagłego ostrego bólu, zwł. w

nocy



Przerwy pomiędzy atakami- od kilku godzin do kilku miesięcy



Ataki kilkusekundowe- kilkuminutowe



Częściej u mężczyzn, zwłaszcza we wczesnej młodości, ustępuje
samoistnie w średnim wieku

Przyczyny:



napadowe wzmożone napięcie mm. odbytu



dystunkcja zwieracza wewnętrznego



miopatia zwieracza wew. (AD)- znaczny przerost mięśnia, zaparcia

Rozpoznanie: charakterystyczny wywiad, brak odchyleń w

bad.przedm.

Leczenie: blokery kan. Ca, nitraty (p.o., s.c.), inhalacje salbutamolu

skracające czas ataku, próby podawania klonidyny p.o., ciepłe
kąpiele, blokada górnego zw. podbrzusznego pod kontrolą TK,
wycięcie/nacięcie m. u pacjentów z przerostem dziedzicznym

II. Nieidiopatyczne przyczyny

bolów odbytu

1.

Nowotworowe...

2.

Organiczne...

3.

Związane ze zmieną topografii
miednicy...

4.

Ortopedyczne...

5.

Neurologiczne:

SM, zwyrodniające zapalenie

nerwów obwodowych

Ad 1 Przyczyny

nowotworowe



guzy niezłośliwe (nerwów, mięśni, kości)

guzy złośliwe (odbytnicy, gr. krokowego, macicy,

jajnika, p moczowego, nerwów, mięsni i kości tej
okolicy, neo przestrzeni zaotrzewnowej)
przerzuty neo np. raka żołądka



Objawy związane z procesem rozrostowym:
ból, krwawnienie, świąd, wydzielina śluzowa,
rumieniowa, wypryskowa osutka, nietrzymanie
gazów i stolca, uczucie ciała obcego, brak
pigmentacji- zmiany amelanotyczne (czerniak

)

Ad 2

Przyczyny organiczne

1.

Ropień kryptowy

2.

Przetoka okołoodbytnicza

3.

Choroba Leśniowkioego-Crohna

4.

Colitis ulcerosa

5.

Zapalenie popromienne

6.

Infekcje (opryszczkowe z. odbytnicy, kiła, kłykciny kończyste,
zapalenie gr. krokowego, jajowodu, macicy, wyrostka
robaczkowego)

7.

Ropień jajowodu

8.

Endometrioza

9.

Ciąża pozamaciczna

Ropień okołoodbytniczy

abscessus perianalis



Przyczyna: ostre zakażenie gruczołów i zatok
odbytniczych



Lokalizacja: zwykle między zwieraczem zew. a wew.
odbytu



Objawy:

stały ból, niezwiązany z defekacją,

gorączka, wyciek ropy i krwi, bolesne, gładkie
wypuklenie skóry przy odbycie, ucieplone i często
zaczerwienione, obrzmienie i chełbotanie (o. późne)



Leczenie: tylko chirurgiczne- nacięcie ropnia



Powikłania: szerząc się ku dołowi, daje ropnie krocza

Podobny przebieg mają:



PRZETOKA ODBYTOWO-ODBYTNICZA



TORBIEL WŁOSOWA



ROPNE ZAPALENIE GRUCZOŁÓW
POTOWYCH

Przetoka odbytu

fistula ani



Cienki, zakażony kanalik, otoczony zapalnie
zmienioną tkanką



Łączy światło odbytu z powierzchnią skóry



Przez otwór na skórze wypływa ropa, brudząc
bieliznę



Jest najczęściej zejściem ropnia, a wtórne
zamknięcie światła przetoki może go wtórnie
wywoływać



Przebieg zależy od pierwotnego umiejscowienia
ropnia: przetoka poza-, ponad-, przezzwieraczowa



Leczenie: operacyjne (fistulotomia)

Kłykciny kończyste

condylomata

acuminata



Etiologia wirusowa: Papillomavirus



Zakażenie przez kontakt bezpośredni



Kalfiorowate zmiany na kroczu, skórze
okolicy odbytu



Leczenie: 25% r-r podofiliny w oleju
mineralnym (50% skuteczność),
koagulacja diatermią lub chirurgiczne
wycięcie, metoda kriochirurgiczna



Zdarzają się nawroty

Ad 3

Przyczyny bólów związane ze

zmianą topografii miednicy

1.

Wypadanie odbytu lub odbytnicy

2.

Skręcenie jajnika

3.

Szczelina odbytu

4.

Przebyte operacje w obrębie miednicy

Wypadanie odbytu

prolapsus ani



Przyczyna: zwiotczenie i wydłużenie mięśni
i powięzi podtrzymujących odbyt i odbytnicę



Objawy: wystawanie pokrytego śluzówką jelita
przez odbyt, krwawienie, ból odbytu, wydzielanie
śluzu, nietrzymanie stolca o różnym stopniu
nasilenia



Dzieli się na: całkowite (wynicowanie wszystkich
warstw jelita, odc. wypadający ma duże rozmiary),
częściowe (dotyczy tylko błony śluzowej)



Leczenie: u dzieci- zachowawcze, u dorosłych-
operacyjne...

...LECZENIE OPERACYJNE

- niska przednia resekcja z podwieszeniem
i umocowaniem odbytnicy
- umocowanie odbytnicy do kości

krzyżowej
na sztucznym wieszadle
- kroczowe wycięcie prostnicy z niskim

zespoleniem okrężniczo-odbytniczym
- przednia resekcja odbytnicy z

wytworzeniem kolostomii

Szczelina odbytu

fissura ani



Płytkie pęknięcie ściany odbytu, spowodowane
nadmiernym rozciągnięciem przy oddawaniu twardego
stolca



Objawy: silny ból, promieniujący do podbrzusza,
połączony ze skurczem zwieracza, zaostrza się
podczas każdej defekacji



Towarzyszy chorobie Crohna



Leczenie: często goi się samoistnie, w przebiegu
przewlekłym- tzw. guzek wartowniczy, środki

zmiękczające stolec, ułatwiające pasaż (płynna
parafina p.o.), divulsio ani dla ułatwienia gojenia,
leczenie chir.

Ad 4

Ortopedyczne przyczyny

bólów

1.

Uraz kości guzicznej

2.

Zmiany w rdzeniu na skutek
zwyrodnienia odcinka lędźwiowo-
krzyżowego kręgosłupa

3.

Guzy wywodzące się z kości

Statystycznie najczęstszymi

przyczynami bólów odbytu są:



Szczelina odbytu



Ropień i przetoka



Zakrzepica guzków krwawnicowych



Krwiak okołoodbytowy

Diagnostyka zespołów

bólowych:

W każdym przypadku dolegliwości

bólowych odbytu badanie powinno
obejmować:



Szczegółowy wywiad (także rodzinny)



Dokładne badanie przedmiotowe (w tym per
rectum, ortopedyczne, neurologiczne



Obowiązkowo: anoskopia, rectoskopia, usg
przezodbytnicze, rtg badanej okolicy



Pomocniczo: TK, RM, manometria,
defekografia, dyskografia ogonowa

Dziękujemy za uwagę.