Mikołaj Kopernik Geografia

background image

ur.

19 lutego

1473

w

Toruniu

, zm.

24 maja

1543

we

Fromborku

) –

polski

astronom

,

matematyk

,

prawnik

,

ekonomista

,

strateg

,

lekarz

,

astrolog

,

tłumacz

, kanclerz

kapituły warmińskiej

od

1511

,

kanonik warmiński

,

scholastyk

wrocławski

.

background image

• Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku w

Toruniu, przy ul. Św. Anny (obecnie ul. Kopernika), w

rodzinie kupca Mikołaja i Barbary pochodzącej z

rodziny Watzenrode (zm. po 1495).

• Ród Koperników pochodził ze

śląskiej

wsi

Koperniki

nieopodal

Nysy

. W XIV wieku członkowie tej rodziny

osiedlali się w miastach księstw śląskich (

Ząbkowice

,

Nysa

, Wrocław,

Zgorzelec

), następnie w dużych

miastach

Polski

(

Kraków

- 1367,

Lwów

- 1439) i

państwa zakonu krzyżackiego

(Toruń - 1400). Ojciec

astronoma Mikołaj Starszy wywodził się z krakowskiej

linii rodziny, która została przyjęta do prawa

miejskiego pod koniec XIV w. W źródłach jest po raz

pierwszy poświadczony w 1448 r. jako krakowski

kupiec hurtownik, prowadzący handel miedzią z

Gdańskiem

. W czasie

wojny trzynastoletniej

, w

sierpniu 1454, brał udział w negocjacjach

finansowych pomiędzy

kardynałem

Zbigniewem Oleśnickim

, a miastami pruskimi. Około

1458 przeniósł się do Torunia, gdzie przed 1464

zawarł małżeństwo z Barbarą Watzenrode.

[7]

• Z małżeństwa z Barbarą Mikołaj miał czworo dzieci:

Andrzeja, Barbarę, Katarzynę i Mikołaja. Osieroconym

po śmierci ojca Mikołajem zaopiekował się brat matki

Łukasz Watzenrode

, wybrany w

1489

roku na

biskupa warmińskiego

.

Pomnik Mikołaja
Kopernika w Warszawie

background image

• Mikołaj Kopernik ukończył w

1491

roku naukę w szkole

parafialnej przy

kościele św. Jana w Toruniu

, (w którym to

kościele był również ochrzczony). W tej szkole nauczył się

łaciny

, podstaw

matematyki

i

astronomii

. Na przełomie

1491

/

1492

rozpoczął studia na

Akademii Krakowskiej

, wpisując

się do metryki jako Nicolaus Nicolai de Thuronia. Czasy jego

krakowskich studiów przypadły na okres świetności tzw.

krakowskiej szkoły astronomiczno-matematycznej. Był m.in.

uczniem astronoma

Wojciecha z Brudzewa

. Studia ukończył

bez uzyskania tytułu magister artium w

1495

. W tym też

roku został

kanonikiem

warmińskim, funkcji tej jednak

jeszcze wtedy nie objął wobec oporu

kapituły warmińskiej

.

• Dzięki staraniom wuja

Łukasza

w

1496

roku rozpoczął studia

prawnicze

w Bolonii

, wpisując się w styczniu

1497

do albumu

nacji niemieckiej bolońskiego Uniwersytetu Jurystów

(ówczesny podział uniwersytetów na nacje nie miał nic

wspólnego z segregacją narodową – do nacji niemieckiej

zaliczano wówczas m.in. Polaków, Czechów i Węgrów). W

Bolonii został bliskim współpracownikiem astronoma

Dominika Marii Novary

. Pod jego wpływem, ugruntowanym

lekturą świeżo wydanego dzieła Epitome in Almagestum

Ptolomei

Georga von Peurbacha

i

Regiomontanusa

(

Wenecja

1496

), rozpoczął badanie sprzeczności w teorii ruchu

Księżyca

, opisanej przez

Klaudiusza Ptolemeusza

,

wynikających z założeń

teorii geocentrycznej

.

9 marca

1497

przeprowadził w Bolonii obserwację

Aldebarana

,

najjaśniejszej

gwiazdy

w

gwiazdozbiorze Byka

, która to

obserwacja potwierdziła tylko jego wątpliwości.

Dom Kopernika w
Toruniu

background image

• Z nominacji

kapituły warmińskiej

został w

1507

roku osobistym sekretarzem i lekarzem swojego wuja

biskupa warmińskiego Łukasza Watzenrode. Odtąd rezydował i mieszkał na zamku w

Lidzbarku Warmińskim

. Brał udział prawie we wszystkich czynnościach dyplomatycznych i

administracyjnych biskupa. Uczestniczył m.in. w zjazdach stanów

Prus Królewskich

. W

1507

był obecny

na koronacji

Zygmunta I Starego

w

katedrze wawelskiej

. W

1509

uczestniczył w

sejmie krakowskim

.

• Wtedy też dał do druku w krakowskiej oficynie

Jana Hallera

swój przekład prozą na

łacinę

z

greki

zbioru

85 wierszy w postaci fikcyjnych listów obyczajowych, sielskich i erotycznych

bizantyjskiego

historyka z

VII wieku

Teofilakta Symokatty

, wydany pod tytułem Theophilacti scolastici Simocati epistolae morales,

rurales et amatoriae interpretatione latina z dedykacją swemu wujowi biskupowi warmińskiemu

Łukaszowi Watzenrode

.

background image

• W tym samym roku opracował tzw. komentarzyk pod

tytułem Nicolai Copernici de hypothestibus motuum

coelestium a se constitutis commentariolus o teoriach

ruchu ciał niebieskich, zarys

teorii heliocentrycznej

i

rozpowszechnił go w licznych odpisach. Fragment tego

dzieła zamieścił

Tycho Brahe

w swoim traktacie

Astronomiae instauratae progymnasmata, wydanym w

Pradze

w

1602

.

• W roku

1510

przeniósł się do

Fromborka

i sporządził

mapę

Warmii

. Pierwszym

utworem poetyckim

Kopernika

był zamieszczony w

epitalamium

Jana Dantyszka

grecki

epigramat

z

1512

, napisany z okazji ślubu Zygmunta

Starego z

Barbarą Zápolyą

.

• W kwietniu

1512

uczestniczył w wyborze nowego

biskupa warmińskiego

Fabiana Luzjańskiego

. Wraz z

kapitułą warmińską podpisał

7 grudnia

1512

tzw. układ w

Piotrkowie

, który gwarantował kapitule prawo wyboru

biskupa. Złożył następnie przysięgę wierności

królowi Polski

Zygmuntowi I

. Na apel

Soboru Laterańskiego

w

1513

roku opracował i wysyłał

do

Rzymu

własny projekt reformy

kalendarza

. Wówczas

też otrzymał od kapituły warmińskiej dom we

Fromborku

,

gdzie w

1514

kupił na własność za 175

grzywien

srebra

basztę północno-zachodnią w obrębie wewnętrznych

murów warowni fromborskiej. Było to miejsce dogodne

do obserwacji astronomicznych, a na jej zapleczu

zbudował płytę obserwacyjną (

pavimentum

) i sporządził

wzorowane na starożytnych instrumenty astronomiczne

(

kwadrant

,

triquetrum

i

sferę armilarną

). We Fromborku

przeprowadził około 30 zarejestrowanych obserwacji

astronomicznych. Obserwował m.in.

Marsa

i

Saturna

,

przeprowadził serię czterech obserwacji

Słońca

. Odkrył

wówczas zmienność

mimośrodu

Ziemi

i ruch

apogeum

słonecznego względem

gwiazd stałych

.

background image

W

1516

został wybrany przez kapitułę warmińską

administratorem dóbr wspólnych kapitulnych, z siedzibą w

Olsztynie

. Stąd w latach

1516

1521

zarządzał folwarkami

kapituły w komornictwach olsztyńskim i

melzackim

. W latach

1516

1519

przeprowadził zakrojoną na szeroką skalę akcję

kolonizacji opuszczonych

łanów

we wsiach, będących w

posiadaniu kapituły. Świadectwem tego są sporządzone przez

niego

regesty

Locationes mansorum desertorum

. W czasie

wojny polsko-krzyżackiej 1519–1521

, wobec opuszczenia Warmii

przez większość członków kapituły, na barkach Kopernika

spoczęło zadanie obrony zamków warmińskich. Wzmocnił

wówczas m.in. fortyfikacje zamku olsztyńskiego, tak, że

nadciągające w

1521

wojska krzyżackie zrezygnowały z jego

oblężenia.

W styczniu

1520

został wydelegowany przez kapitułę do

negocjacji z

wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego

Albrechtem Hohenzollernem

w sprawie zwrotu zagarniętego

przez Krzyżaków

Braniewa

. W dowód uznania kapituła przyznała

Kopernikowi tytuł komisarza Warmii. Do zadań tego urzędu

należała odbudowa gospodarcza zniszczonego w czasie wojny

dominium warmińskiego.

25 lipca

1521

na Sejmie Stanów

Pruskich w

Grudziądzu

Kopernik wystąpił z napisaną przez siebie

mową Querela Capituli contra mgrum Albertum et eius ordinem

super iniuriis irrogatis 1521 sub induciis belli (Skarga kapituły na

mistrza Albrechta i jego zakon z powodu krzywd wyrządzonych w

roku 1521 podczas zawieszenia broni).

W

1517

powstała nieoficjalnie pierwsza wersja traktatu

monetarnego zidentyfikowana jako napisana przez Mikołaja

Kopernika

[8]

. W

1519

napisał on drugą wersję traktatu

monetarnego, różnie nazywaną, w zależności od tłumaczenia i

przekładu, między innymi Traktatem o monetach. Na zjeździe w

Grudziądzu

, rozpoczętym 17 marca 1522 roku, wygłosił

publicznie

traktat

o

monetach

. Kopernik w zwięzły sposób

sformułował pięć podstawowych postulatów, współcześnie

nazywanych monetarnymi, które zostały wyjaśnione poprzez

przykłady, porównania i paralele historyczne. Kopernik opowiadał

się między innymi za ścisłą kontrolą liczby mennic działających

na obszarze Prus. Myśl ekonomiczna, w dziedzinie określanej

obecnie jako

polityka pieniężna

, została później jeszcze bardziej

rozwinięta. W

1528

Kopernik ukończył dzieło tłumaczone jako

Sposób bicia monety.

Zamek w Olsztynie

background image

• Współpracował z

Bernardem Wapowskim

w

opracowaniu mapy Królestwa Polskiego i Litwy.

• W

1537

został zatwierdzony przez

króla

jako

jeden z czterech kandydatów na biskupa

warmińskiego.

• W latach

1538

1539

biskup

Jan Dantyszek

posądził Mikołaja Kopernika o

konkubinat

,

nakazując mu zwolnić gospodynię,

Annę Schilling

i przygotowując

proces kanoniczny[10]

.

• W

Bazylei

w

1541

roku wyszło drukiem drugie

wydanie Narratio prima, a Mikołaj Kopernik

dokonał ostatniej w swym życiu obserwacji

astronomicznej (

zaćmienia Słońca

).

• W

1629

Jan Brożek

odnalazł i opublikował

łaciński

poemat

Mikołaja Kopernika

Septem sidera

.

• Zmarł we

Fromborku

24 maja

1543

roku.

• Mikołaj Kopernik swój bogaty księgozbiór

przekazał w

testamencie

diecezji warmińskiej

.

Książki te wraz z

archiwum

biskupów warmińskich

i księgozbiorem

kapituły warmińskiej[11]

w

1626

roku wpadły w

ręce

Szwedów

, którzy splądrowali bibliotekę przy

katedrze we Fromborku

. Z polecenia

Gustawa II Adolfa

zbiory te trafiły do biblioteki

uniwersyteckiej

w

Uppsali

. Dzięki takim

kulturalnym aspiracjom Gustawa Adolfa

biblioteka w Uppsali posiada najsłynniejsze na

świecie kopernikana. Ze

szwedzkiego

raportu

Bibliotheca Copernicana z

1914

roku wynika, że z

46 tomów kopernikańskich z notatkami

astronoma

aż 39 znajduje się w bibliotece

uniwersyteckiej w

Uppsali

, dwa w uppsalskiej

bibliotece Obserwatorium Astronomicznego i

jeden w Bibliotece Królewskiej w

Sztokholmie

.

Obecnie zbiory te są obiektem polsko-szwedzkich

projektów naukowych

[12]

.

Kopernikowska wizja
wszechświata z De revolutionibus
orbium coelestium

background image

• Pierwsze wydanie epokowej pracy

De revolutionibus orbium

coelestium

wydrukowane zostało w

Norymberdze[13]

w

1543

r. w

nakładzie 400–500 egzemplarzy.

Egzemplarz pierwszego wydania

znajdował się w zbiorach Collegium

Hosianum w

Braniewie

. W

1626

roku dzieło to wraz z innymi łupami

trafiło do

Szwecji

.

• rozpowszechnienie

teorii heliocentrycznej

(

astronomia

), pierwszy raz sformułowanej przez

Arystarcha z Samos

• sformułowanie

prawa

Kopernika-Greshama

(

ekonomia

)

• sformułowanie

twierdzenia Kopernika

(

geometria

)

Notatki Kopernika

background image

Mikołaj Kopernik ma być jedną

z głównych postaci dodatku

DLC do gry Assassin's Creed:

Brotherhood zatytułowanego

jako Spisek Kopernika.

Dodatek ten ma być dostępny

tylko dla PlayStation 3 18

listopada na 24 godziny przed

premierą gry. Ma on zlecać

różne zadania (zabójstwa,

dostarczanie przesyłek itd.)

Eziowi Auditore de Firenze.

[19]


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Geografia-super(PLIKI), gegra-ukl slon, Mikołaj Kopernik - (1473-1543) Ziemia nie znajduje się w cen
Ściągi z fizyki-2003 r, Życie i działalność Mikołaja Kopernika
0 Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Laboratorium wielkie odkrycie Mikołaj
mikolaj kopernik
Tajemnice pochówku Mikołaja Kopernika
Anna Skolimowska Mikołaj Kopernik i Jan Dantyszek – nowe źródła, nowe interpretacje
Mikolaj Kopernik
Mikołaj Kopernik
Mikołaj Kopernik krótka informacja 2
Mikołaj Kopernik 2
Mikołaj Kopernik
MIKOŁAJ KOPERNI1

więcej podobnych podstron