Powstanie Ewangelii

synoptycznych.

Powstanie Ewangelii

synoptycznych.



Problem synoptyczny



Historia badań



Ewangelia św. Mateusza



Ewangelia Marka



Ewangelia Łukasza



Ewangelia św. Jana

Powstanie

Powstanie

Ewangelie kanoniczne, wchodzące w skład Nowego
Testamentu, zostały zredagowane w latach 65-110.
Współczesne kościoły chrześcijańskie za natchnione
uznają cztery Ewangelie, spisane prawdopodobnie w
następujących latach:

•

Ewangelia Marka: ok. 68–73 r. lub ok. 65-70

•

Ewangelia Mateusza: ok. 70–100 lub ok. 80- 85.

Niektórzy konserwatywni badacze utrzymują, że
powstała przed rokiem 70.,

szczególnie ci,

którzy nie uważają Ewangelii Marka jako
pierwszej.
•

Ewangelia Łukasza: ok. 80–100, większość

badaczy podaje rok 85 lub ok. 80-85
•

Ewangelia Jana: ok. 90-100 lub ok. 90–110.

Przeważa pogląd, że Ewangelia ta była pisana
etapami, więc nie ma pojedynczej daty
opracowania całości.

Podobieństwo trzech pierwszych Ewangelii

Podobieństwo trzech pierwszych Ewangelii



Ewangelia Jana w sposób znaczący odróżnia się od
trzech pierwszych. Dlatego już w starożytności
nazwano ją pneumatyczną, podczas gdy trzy
pierwsze — somatycznymi. Dzisiaj określane są jako
synoptyczne. Słowo synoptyczna pochodzi od
greckiego συνοψις (wspólny punkt widzenia). Po raz
pierwszy nazwy tej, w formie rzeczownikowej, użył
Johann Jakob Griesbach, który też sporządził
pierwszą synopsę. Formę przymiotnikową
(synoptyczny) zaczęto stosować w połowie XIX
wieku. Przedtem określano je jako "trzy pierwsze
ewangelie" (w jęz. niem. „die drei ersten
Evangelien”).



Ewangelia Jana w sposób znaczący odróżnia się od
trzech pierwszych. Dlatego już w starożytności
nazwano ją pneumatyczną, podczas gdy trzy
pierwsze — somatycznymi. Dzisiaj określane są jako
synoptyczne. Słowo synoptyczna pochodzi od
greckiego

συνοψις

(wspólny punkt widzenia). Po raz

pierwszy nazwy tej, w formie rzeczownikowej, użył

Johann Jakob Griesbach

, który też sporządził

pierwszą synopsę. Formę przymiotnikową
(synoptyczny) zaczęto stosować w połowie XIX
wieku. Przedtem określano je jako "trzy pierwsze
ewangelie" (w jęz. niem. „die drei ersten
Evangelien”).

Wyniki porównania trzech pierwszych Ewangelii są

następujące:

Wyniki porównania trzech pierwszych Ewangelii są

następujące:

Ewangelia

Liczba

wierszy

Mt i Łk

Treści własne

Mateusz

1072 wierszy

235 wspólnych

z Łk

330 wierszy

(31%)

Marek

677 wierszy

—

28 wierszy

Łukasz

1152 wierszy

235 wspólnych

z Mt

531 wierszy

(48%)

Mateusz

Marek

Łukasz

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Dobra własne
Materiał zgodny z
Ewangeliami

Według obliczeń Westcotta:

•Mateusz ma 58% materiału zgodnego z innymi Ewangeliami, a 42% dobra
własnego;

•Marek ma 93% materiału zgodnego z innymi Ewangeliami, a 7% dobra własnego;

•Łukasz ma 41% materiału zgodnego z innymi Ewangeliami, a 59% dobra
własnego.

Historia badań

Historia badań



Hipoteza wzajemnej zależności

Według Augustyna:

Najstarszą teorią, mającą wyjaśnić zależność literacką między trzema

pierwszymi Ewangeliami, jest hipoteza wzajemnej zależności. Twórcą

jej jest Augustyn, który był przekonany, że pierwszą Ewangelię

napisał apostoł Mateusz. Marek, uczeń apostoła Pawła i Piotra, streścił

Ewangelię Mateusza, Łukasz zaś przy pisaniu swojej Ewangelii

posłużył się Ewangelią Mateusza i Marka.

Hipoteza wzajemnej
zależności

Hipoteza wzajemnej
zależności



Według Griesbacha:
J. J. Griesbach przyjął hipotezę zależności, ale ją zmodyfikował. Uznał, że
Ewangelia Marka jest najmłodsza, Ewangelista Marek posłużył się pierwszą i
trzecią Ewangelią synoptyczną. Stanowisko to poparli: Fritzsche, Meyer, De
Wette, Baur.



Według Storra:
Storr uznał, że Mateusz wykorzystał Ewangelię Marka, natomiast Łukasz

wykorzystał zarówno Ewangelię Marka, jak i Mateusza. Stanowisko to poparli Weisse
i Wilke



Według Griesbacha:

J. J. Griesbach przyjął hipotezę zależności, ale ją zmodyfikował. Uznał, że
Ewangelia Marka jest najmłodsza, Ewangelista Marek posłużył się pierwszą i
trzecią Ewangelią synoptyczną. Stanowisko to poparli: Fritzsche, Meyer, De
Wette, Baur.



Według Storra:

Storr uznał, że Mateusz wykorzystał Ewangelię Marka, natomiast Łukasz

wykorzystał zarówno Ewangelię Marka, jak i Mateusza. Stanowisko to poparli Weisse
i Wilke

Hipoteza pierwotnej Ewangelii



Gotthold Efraim Lessing

(1729-1781),

nie

zgadzając się z hipotezą zależności Augustyna,
wysunął w 1778 roku tzw. hipotezę pierwotnej
Ewangelii. Powołując się na pewne doniesienia
ojców Kościoła, był przekonany, że synoptycy,
pisząc swoje Ewangelie, posłużyli się nieznaną
dzisiaj Ewangelią, napisaną w języku aramejskim.



Dotychczas zajmowano się głównie podobieństwami Ewangelii
synoptycznych. Natomiast

Daniel

Schleiermacher, autor hipotezy

diegez, konstruując swoją hipotezę, skupił uwagę przede
wszystkim na występujących u synoptyków różnicach. Według
Schleiermachera ewangeliści mieli posłużyć się uprzednio
spisanymi krótkimi historiami na temat cudów, męki i śmierci
Jezusa, nazwanych przezeń diegezami. Ewangeliści zbierali te
diegezy

i

wykorzystywali

według

własnej

koncepcji.

Kontynuatorami tej myśli byli C. Lachmann i C. Weizsäcker

Hipoteza diegez

Hipoteza diegez

Hipoteza ustnej tradycji

Hipoteza ustnej tradycji



G. Herder twierdził, że u źródeł Ewangelii kanonicznych znajduje
się wyłącznie ustna tradycja, wykorzystana przez ewangelistów
zgodnie z ich własnymi założeniami. Hipoteza Herdera nie
uwzględnia często występującej pomiędzy Ewangeliami werbalnej
zgodności, co najlepiej tłumaczyć literacką zależnością.



S.P. Tregelles (1813-1875) krytycznie ocenił wszystkie zgłoszone
dotychczas propozycje, wskazał na ich niedociągnięcia. Według
niego żadna nie wyjaśnia problemu synoptycznego. Nadal więc
trwało poszukiwanie teorii, która w pełni wyjaśni wzajemną
zależność Ewangelii synoptycznych. Poszukiwaniom towarzyszyły
badania nad strukturą i treścią Ewangelii. Prowadzili je głównie
bibliści ze szkoły religijno-historycznej (Ch. G. Wilke, Ch.H.
Weisse, B. Weiss, C. Weizsäcker, H. J. Holtzmann).



G. Herder twierdził, że u źródeł Ewangelii kanonicznych znajduje
się wyłącznie ustna tradycja, wykorzystana przez ewangelistów
zgodnie z ich własnymi założeniami. Hipoteza Herdera nie
uwzględnia często występującej pomiędzy Ewangeliami werbalnej
zgodności, co najlepiej tłumaczyć literacką zależnością.



S.P.

Tregelles (1813-1875) krytycznie ocenił wszystkie zgłoszone

dotychczas propozycje, wskazał na ich niedociągnięcia. Według
niego żadna nie wyjaśnia problemu synoptycznego. Nadal więc
trwało poszukiwanie teorii, która w pełni wyjaśni wzajemną
zależność Ewangelii synoptycznych. Poszukiwaniom towarzyszyły
badania nad strukturą i treścią Ewangelii. Prowadzili je głównie
bibliści ze szkoły religijno-historycznej (Ch. G. Wilke, Ch.H.
Weisse, B. Weiss, C. Weizsäcker, H. J. Holtzmann).

Teoria dwóch źródeł

Teoria dwóch źródeł

Teoria dwóch źródeł opiera się zasadniczo na dwóch tezach.
Pierwsza wiąże się z przekonaniem, że Ewangelia Marka jest
najstarszą Ewangelią kanoniczną. Mateusz i Łukasz, pisząc swoje
Ewangelie, korzystali z Ewangelii Marka. Na rzecz tej tezy
przemawiają:



Proste zdania Marka zostały rozszerzone lub skomentowane przez
pozostałych ewangelistów. Np. wyznanie Piotra: Ty jesteś Chrystus (Mk 8, 29)
u Mateusza zostało rozszerzone: Ty jesteś Chrystus, Syn Boga żywego (Mt
16, 16), a przez Łukasza skomentowane: Ty jesteś Chrystus Boży (Łk 9, 20).



Kolejność perykop w Ewangeliach synoptycznych wyklucza taką
możliwość, by Marek korzystał z Ewangelii Mateusza i Ewangelii
Łukasza, Łukasz z Ewangelii Mateusza, a Mateusz z Ewangelii Łukasza.



Niemal cały materiał Ewangelii Marka znajduje się w pozostałych
Ewangeliach synoptycznych. Mateusz wykorzystał niemal cały materiał
przekazany przez Marka, Łukasz opuścił podwójne perykopy, nie skorzystał z
dość długiego fragmentu 6, 45 – 8, 26.

Teoria dwóch źródeł opiera się zasadniczo na dwóch tezach.
Pierwsza wiąże się z przekonaniem, że Ewangelia Marka jest
najstarszą Ewangelią kanoniczną. Mateusz i Łukasz, pisząc swoje
Ewangelie, korzystali z Ewangelii Marka. Na rzecz tej tezy
przemawiają:



Proste zdania Marka zostały rozszerzone lub skomentowane przez
pozostałych ewangelistów. Np. wyznanie Piotra: Ty jesteś Chrystus (Mk 8, 29)
u Mateusza zostało rozszerzone: Ty jesteś Chrystus, Syn Boga żywego (Mt
16, 16), a przez Łukasza skomentowane: Ty jesteś Chrystus Boży (Łk 9, 20).



Kolejność perykop w Ewangeliach synoptycznych wyklucza taką
możliwość, by Marek korzystał z Ewangelii Mateusza i Ewangelii
Łukasza, Łukasz z Ewangelii Mateusza, a Mateusz z Ewangelii Łukasza.



Niemal cały materiał Ewangelii Marka znajduje się w pozostałych
Ewangeliach synoptycznych. Mateusz wykorzystał niemal cały materiał
przekazany przez Marka, Łukasz opuścił podwójne perykopy, nie skorzystał z
dość długiego fragmentu 6, 45 – 8, 26.

Hipoteza dwóch źródeł sugeruje, że Ewangelia Marka powstała jako
pierwsza. Istniało ponadto drugie źródło, nazwane

źródłem Q

. Ewangelie

Mateusza i Łukasza powstały niezależenie, korzystając z Marka i Q jako
źródeł.
Druga teza autorów teorii dwóch źródeł opiera się na przekonaniu, że
Mateusz i Łukasz korzystali z różnych źródeł. Ponadto mieli wspólne źródło,
a mianowicie dzieło zawierające słowa i mowy Jezusa, które niestety
zaginęło. Nazwano je źródłem Q (od niem. Quelle – źródło). Na rzecz
źródła Q przemawiają:

•Oprócz materiału zaczerpniętego z Ewangelii Marka Mateusz i Łukasz
posiadają prawie 240 wspólnych wierszy. Wykluczyć należy pogląd, że
Mateusz i Łukasz korzystali od siebie, ponieważ różny jest ich kontekst i
kolejność występowania.

•Mateusz i Łukasz zamieszczają dwa razy tę samą wypowiedź, raz jest nią
część dłuższego fragmentu, który zaczerpnęli z Ewangelii Marka, a drugi
raz – fragment wzięty z zupełnie innego źródła.

Wspólny materiał pochodzący ze źródła Q obejmuje przede wszystkim:
kazanie Jana Chrzciciela, kuszenie Jezusa na pustyni, Kazanie na górze (u
Łukasza na równinie), historię setnika z Kafarnaum, wypowiedź Jezusa o
Janie Chrzcicielu, mowę przy rozesłaniu uczniów, Modlitwę Pańską i
przypowieści o ziarnku gorczycznym, o kwasie, o wielkiej uczcie, o
talentach oraz napomnienia w związku z nadejściem końca świata.

Teoria dwóch źródeł

Źródło Q

Źródło Q



Za istnieniem źródła Q, tj. źródła mów i słów Jezusa, przemawia przekaz
Euzebiusza z Cezarei, który powtarza za Papiaszem: „Mateusz zaś, posługując się
dialektem hebrajskim, zebrał razem słowa Jezusa” (Hist. Eccl. III, 39, 16). Dawniej
uważano, że Papiasz miał na myśli aramejską wersję Ewangelii Mateusza, teraz
natomiast zaczęto mówić o aramejskiej wersji zbioru logiów Jezusa, którego autorem
byłby jeden z uczniów Jezusa. Poza źródłem Q zbiorów logiów Jezusa mogło być
więcej. Dowodzi tego odkryta w 1945 roku Ewangelia Tomasza, która jest zbiorem
mów Jezusa, jakkolwiek innego typu, i tym samym nie może być identyfikowana ze
źródłem Q.



Próbowano zrekonstruować źródło Q, jednak z nie najlepszym rezultatem. Wciąż
aktualnym pozostaje pytanie, który z ewangelistów synoptycznych zaczerpnął
najwięcej ze źródła Q i najwierniej przekazał jego treść. Innym problemem jest
nieobecność historii męki, śmierci i zmartwychwstania Jezusa w źródle. Łukaszowe
cytaty ze źródła Q przekazują bardziej pierwotną chrystologię, natomiast Mateuszowe
cytaty mają wiele akcentów polemicznych.



Mateusz i Łukasz korzystali także z innych źródeł. Materiał, niezaczerpnięty z
Ewangelii Marka ani ze źródła Q, nazywany jest dobrem własnym Mateusza lub
dobrem własnym Łukasza. Jednak część dobra własnego mogła pochodzić ze źródła Q



Za istnieniem źródła Q, tj. źródła mów i słów Jezusa, przemawia przekaz
Euzebiusza z Cezarei, który powtarza za

Papiaszem

: „Mateusz zaś, posługując się

dialektem hebrajskim, zebrał razem słowa Jezusa” (Hist. Eccl. III, 39, 16). Dawniej
uważano, że Papiasz miał na myśli aramejską wersję Ewangelii Mateusza, teraz
natomiast zaczęto mówić o aramejskiej wersji zbioru logiów Jezusa, którego autorem
byłby jeden z uczniów Jezusa. Poza źródłem Q zbiorów logiów Jezusa mogło być
więcej. Dowodzi tego odkryta w 1945 roku Ewangelia Tomasza, która jest zbiorem
mów Jezusa, jakkolwiek innego typu, i tym samym nie może być identyfikowana ze
źródłem Q.



Próbowano zrekonstruować

źródło Q

, jednak z nie najlepszym rezultatem. Wciąż

aktualnym pozostaje pytanie, który z ewangelistów synoptycznych zaczerpnął
najwięcej ze źródła Q i najwierniej przekazał jego treść. Innym problemem jest
nieobecność historii męki, śmierci i zmartwychwstania Jezusa w źródle. Łukaszowe
cytaty ze źródła Q przekazują bardziej pierwotną chrystologię, natomiast Mateuszowe
cytaty mają wiele akcentów polemicznych.



Mateusz i Łukasz korzystali także z innych źródeł. Materiał, niezaczerpnięty z
Ewangelii Marka ani ze źródła Q, nazywany jest dobrem własnym Mateusza lub
dobrem własnym Łukasza. Jednak część dobra własnego mogła pochodzić ze źródła Q

Teoria czterech źródeł

Teoria czterech źródeł



Burnett Hillman Streeter (1875-1937) uznał, że bardziej
prawdopodobną jest wielość źródeł. Dobro własne Ewangelii
Mateusza i Ewangelii Łukasza pochodzi z dwóch odrębnych
źródeł pisanych (M – związany z Jerozolimą i L – związany z
Cezareą). Doszukiwał się judaistycznych tendencji w M.
Natomiast

źródło

Q

związane

było

z

Antiochią,

skomponowane

zostało

w

języku

aramejskim,

prawdopodobnie przez apostoła Mateusza dla chrześcijan z
Galilei. Mateusz nie znał źródła, z którego korzystał Łukasz, a
Łukasz nie znał źródła, z którego korzystał Mateusz. Mateusz
powstał pod wpływem Mk, M i Q (źródło M częściowo pokrywa
się z Markiem), natomiast Ewangelia Łukasza powstawała w
dwóch etapach. Pierwsza redakcja była wynikiem kompilacji
materiału ze źródła Q i źródła L, znanego jedynie Proto-
Łukaszowi. Natomiast w drugim etapie Ewangelia Proto-
Łukasza została rozbudowana pod wpływem Ewangelii Marka.
Pierwsza Ewangelia jest kombinacją tradycji Jerozolimy,
Antiochii i Rzymu, natomiast trzecia – Cezarei, Antiochii i
Rzymu.



Burnett Hillman

Streeter (1875-1937) uznał, że bardziej

prawdopodobną jest wielość źródeł. Dobro własne Ewangelii
Mateusza i Ewangelii Łukasza pochodzi z dwóch odrębnych
źródeł pisanych (M – związany z Jerozolimą i L – związany z
Cezareą). Doszukiwał się judaistycznych tendencji w M.
Natomiast

źródło

Q

związane

było

z

Antiochią,

skomponowane

zostało

w

języku

aramejskim,

prawdopodobnie przez apostoła Mateusza dla chrześcijan z
Galilei. Mateusz nie znał źródła, z którego korzystał Łukasz, a
Łukasz nie znał źródła, z którego korzystał Mateusz. Mateusz
powstał pod wpływem Mk, M i Q (źródło M częściowo pokrywa
się z Markiem), natomiast Ewangelia Łukasza powstawała w
dwóch etapach. Pierwsza redakcja była wynikiem kompilacji
materiału ze źródła Q i źródła L, znanego jedynie Proto-
Łukaszowi. Natomiast w drugim etapie Ewangelia Proto-
Łukasza została rozbudowana pod wpływem Ewangelii Marka.
Pierwsza Ewangelia jest kombinacją tradycji Jerozolimy,
Antiochii i Rzymu, natomiast trzecia – Cezarei, Antiochii i
Rzymu.

Teoria wielu źródeł



Hipoteza Boismarda
Twórcą rozbudowanej i bardzo skomplikowanej teorii
wielu źródeł jest M.E. Boismard. Przyjął on dla
Ewangelii

synoptycznych

istnienie

czterech

podstawowych źródeł pisanych: A, B, C, Q. Ewangelie
synoptyczne powstały w wyniku dwustopniowej
redakcji.

Dokument

A

był

pochodzenia

palestyńskiego. Znajdował się w nim miały proste i
rzeczowe relacje z życia Jezusa, zawierające jedynie
pewne elementy interpretacyjne. Dokument B miał
być adaptacją dokumentu A, dokonaną dla potrzeb
chrześcijan

wywodzących

się

z

pogaństwa.

Dokument C zawierał starą tradycję palestyńską o
Jezusie. Na jego istnienie wskazują te perykopy
Ewangelii Marka, które są wyraźną kompilacją trzech
tekstów. Natomiast dokument Q zawierał zasadniczo
materiał wspólny dla Ewangelii Mateusza i Ewangelii
Łukasza. Na pierwszym etapie kształtowania się
Ewangelii synoptycznych tzw. Pośredni-Mateusz
korzystał z dokumentu A i Q. Pośredni-Marek oparł
głównie swoje dzieło na dokumencie B. Korzystał
jednak również z dokumentu A i C. Proto-Łukasz
korzystał z dokumentu B, C i Q. Najwięcej jednak
materiału zaczerpnął z Pośredniego-Mateusza. W
końcowej redakcji Mateusz korzystał z Pośredniego-
Marka, Marek z Pośredniego-Mateusza i Proto-
Łukasza, Łukasz zaś z Pośredniego-Marka.



Hipoteza Boismarda

Twórcą rozbudowanej i bardzo skomplikowanej teorii
wielu źródeł jest

M.E. Boismard

. Przyjął on dla

Ewangelii

synoptycznych

istnienie

czterech

podstawowych źródeł pisanych: A, B, C, Q. Ewangelie
synoptyczne powstały w wyniku dwustopniowej
redakcji.

Dokument

A

był

pochodzenia

palestyńskiego. Znajdował się w nim miały proste i
rzeczowe relacje z życia Jezusa, zawierające jedynie
pewne elementy interpretacyjne. Dokument B miał
być adaptacją dokumentu A, dokonaną dla potrzeb
chrześcijan

wywodzących

się

z

pogaństwa.

Dokument C zawierał starą tradycję palestyńską o
Jezusie. Na jego istnienie wskazują te perykopy
Ewangelii Marka, które są wyraźną kompilacją trzech
tekstów. Natomiast dokument Q zawierał zasadniczo
materiał wspólny dla Ewangelii Mateusza i Ewangelii
Łukasza. Na pierwszym etapie kształtowania się
Ewangelii synoptycznych tzw. Pośredni-Mateusz
korzystał z dokumentu A i Q. Pośredni-Marek oparł
głównie swoje dzieło na dokumencie B. Korzystał
jednak również z dokumentu A i C. Proto-Łukasz
korzystał z dokumentu B, C i Q. Najwięcej jednak
materiału zaczerpnął z Pośredniego-Mateusza. W
końcowej redakcji Mateusz korzystał z Pośredniego-
Marka, Marek z Pośredniego-Mateusza i Proto-
Łukasza, Łukasz zaś z Pośredniego-Marka.

Jakkolwiek hipoteza Boismarda wyjaśnia
wszystkie zachodzące między Ewangeliami
zależności, w dalszym ciągu pozostaje
kwestia do rozstrzygnięcia: w jaki sposób w
tak krótkim czasie mogło dojść do tak
skomplikowanych

zależności.

Wszystkie

źródła oddziaływać miałyby jedynie na
pośrednie

redakcje

poszczególnych

Ewangelii, nie mając żadnego wpływu na
etap końcowy.

Jakkolwiek hipoteza Boismarda wyjaśnia
wszystkie zachodzące między Ewangeliami
zależności, w dalszym ciągu pozostaje
kwestia do rozstrzygnięcia: w jaki sposób w
tak krótkim czasie mogło dojść do tak
skomplikowanych

zależności.

Wszystkie

źródła oddziaływać miałyby jedynie na
pośrednie

redakcje

poszczególnych

Ewangelii, nie mając żadnego wpływu na
etap końcowy.

Ponieważ żadna z zaproponowanych dotąd
hipotez nie wyjaśnia przekonująco wszystkich
zależności, wciąż podejmowane są nowe próby
rozwiązania problemu sypotycznego.

Ponieważ żadna z zaproponowanych dotąd
hipotez nie wyjaśnia przekonująco wszystkich
zależności, wciąż podejmowane są nowe próby
rozwiązania problemu sypotycznego.

Ewangelia św. Jana

Ewangelia św. Jana



Ewangelia wg św. Jana

Jedna

z

czterech

Ewangelii

Nowego

Testamentu, której autorstwo przypisuje się

Janowi Apostołowi

lub Janowi prezbiterowi,

tradycyjnie umieszczana jako czwarta. Jest to
ewangelia chronologicznie najpóźniejsza ze
wszystkich ewangelii nowotestamentowych.
Jako jedyna z nich nie jest ewangelią
synoptyczną.



Czas i miejsce powstania

Na ogół Ewangelię Jana datuje się na koniec I
wieku. Większość biblistów określa jej miejsce
powstania na Efez, a czas na ok. 90 n.e.

Jej

rosnącą popularność już na początku II wieku
potwierdza odkrycie tzw. Papirusu Rylanda z
fragmentem Ewangelii, którego powstanie
datowane jest na ok. 120 n.e.

Najstarszy zachowany fragment
Ewangelii wg Jana, tzw. Papirus
Rylands z pocz. II wieku

Problem autorstwa

Autor Ewangelii starannie przemilcza swoje imię, lecz autorstwo
na ogół przypisuje się Janowi, jednemu z 12 apostołów.
Świadczy o tym m.in. częste niewymienianie Jana wśród grona
apostołów, a zamiast niego określenie: "uczeń, którego Jezus
miłował".
Świadectwa Ojców Kościoła nie rozstrzygają kwestii autorstwa;
Fragment Muratoriego oraz Ireneusz z Lyonu wspominają że
Ewangelię napisał uczeń Jezusa, ale nie precyzują, że był to
konkretnie Jan Apostoł. Z kolei Papiasz twierdzi, że wśród
uczniów Jezusa byli zarówno Jan apostoł, jak też i "prezbiter
Jan".
W procesie analizy Ewangelii Jana w świetle "historii redakcji"
bibliści XX-wieczni doszli do wniosku, że ostateczny kształt tego
pisma jest owocem długiego procesu redakcyjnego. Możliwe, że
najstarsze tradycje (przede wszystkim pierwsza część: Księga
znaków) pochodzą od apostoła Jana, ale opracowanie i
kompozycja od ucznia Janowego.

Autor Ewangelii starannie przemilcza swoje imię, lecz autorstwo
na ogół przypisuje się Janowi, jednemu z 12 apostołów.
Świadczy o tym m.in. częste niewymienianie Jana wśród grona
apostołów, a zamiast niego określenie: "uczeń, którego Jezus
miłował".
Świadectwa Ojców Kościoła nie rozstrzygają kwestii autorstwa;
Fragment Muratoriego oraz Ireneusz z Lyonu wspominają że
Ewangelię napisał uczeń Jezusa, ale nie precyzują, że był to
konkretnie Jan Apostoł. Z kolei Papiasz twierdzi, że wśród
uczniów Jezusa byli zarówno Jan apostoł, jak też i "prezbiter
Jan".
W procesie analizy Ewangelii Jana w świetle "historii redakcji"
bibliści XX-wieczni doszli do wniosku, że ostateczny kształt tego
pisma jest owocem długiego procesu redakcyjnego. Możliwe, że
najstarsze tradycje (przede wszystkim pierwsza część: Księga
znaków) pochodzą od apostoła Jana, ale opracowanie i
kompozycja od ucznia Janowego.

"Biblia w pigułce"

"Biblia w pigułce"

Jeden z najpopularniejszych wersetów biblijnych, nazywany
niekiedy "Biblią w pigułce" pochodzi z Ewangelii Św. Jana (J
3,16). Stanowi on kwintesencję przekazu ewangelicznego:

„Tak bowiem Bóg umiłował świat,

że Syna swego Jednorodzonego

dał, aby każdy kto w Niego wierzy

nie zginął, ale miał życie wieczne”.

Jeden z najpopularniejszych wersetów biblijnych, nazywany
niekiedy "Biblią w pigułce" pochodzi z Ewangelii Św. Jana (J
3,16). Stanowi on kwintesencję przekazu ewangelicznego:

„Tak bowiem Bóg umiłował świat,

że Syna swego Jednorodzonego

dał, aby każdy kto w Niego wierzy

nie zginął, ale miał życie wieczne”.