Paweł P. Błasiak MSF
Rok IV
Jak powstały Ewangelie?
Postać Jezusa Chrystusa jest ukazana we wszystkich czterech Ewangeliach
w sposób żywy i obrazowy. Jednak każda z nich ukazuję Go w inny sposób. Św. Marek przedstawia Jezusa Chrystusa jako Syna Bożego, Tego, który dokonuje wielkich dzieł oraz objawia swoją istotę przez swoją śmierć i chwalebne zmartwychwstanie. Św. Mateusz podkreśla nieustannie, że jest On zapowiedzianym przez proroków Mesjaszem, którego
od dawna oczekiwał naród żydowski. Św. Łukasz pozostawił Ewangelię dobra i ukazuje Pana Jezusa pełnego miłości względem ludzi.
W roku 1964 przez Papieską Komisję Biblijną została wydana Instrukcja
o historycznej prawdzie Ewangelii i do dnia dzisiejszego jest ona streszczeniem wiedzy
o tym, w jaki sposób powstały Ewangelie. Według niej możemy wyodrębnić trzy etapy ich powstania. Pierwszy etap to życie i działalność Jezusa Chrystusa. Drugi etap jest to ustne przekazywanie przez naocznych świadków i ich uczniów wydarzeń publicznej działalności Jezusa Chrystusa. Trzeci etap to zapis Jego przepowiadania i nauki.
Naoczni świadkowie publicznej działalności Jezusa Chrystusa nie spisali
od razu Jego słów i i czynów, lecz przekazali je ustnie swoim słuchaczom. Ten proces został w nauce nazwany mianem: Traditions, lub z jęz. niem. Geschichte.
Jezus Chrystus w czasie swojej publicznej działalności otoczył się wybranymi przez siebie uczniami. A oni wiedzieli Jego czyny, słyszeli jego słowa i słuchali jego nauki. Stali się dzięki temu wiarygodnymi świadkami Jego osoby i Jego nauki.
Pomimo tego, że uczniowie Jezusa sami nie napisali Ewangelii, przez to, że byli Jego naocznymi świadkami mogli kontrolować i ewentualnie korygować przekaż tradycji.
Jeżeli jednak w centrum orędzia, które głosił Jezus Chrystus było przepowiadanie Królestwa Bożego i jego bliskość, to w przepowiadaniu apostołów najważniejsza jest kerygma o śmierci i zmartwychwstaniu Pana Jezusa. Całe ziemskie życie Jezusa zostało w tej perspektywie na nowo ukazane przez apostołów.
Przekaz słów i czynów Pana Jezusa początkowo dokonywał się w krótkich pojedynczych fragmentach. W przepowiadaniu zwracano uwagę na odbiorców i na ich potrzeby. Judeochrześcijanom ukazywano Pana Jezusa jako Tego, w Którym wypełniają się wszystkie przepowiednie Starego Testamentu. Chrześcijanom nawróconym z pogaństwa ukazywano Pana Jezusa pełnego dobroci, łagodności i życzliwości względem ludzi.
W pierwotnym Kościele przepowiadanie o Jezusie pojawiało się w określonych często powtarzających się sytuacjach były to misje wśród pogan, dialog z Żydami, katecheza ucząca wiary, służba Boża wiążąca się z czytaniem i wyjaśnianiem Pisma, Sprawowanie Eucharystii, chrzest.
Ze wstępu, jaki znajduje się na początku ewangelii św. Łukasza jasno wynika,
że zanim powstały znane nam dzisiaj cztery Ewangelie istniały próby napisania opowiadań
o Jezusie Chrystusie i rzeczywiście przy głębszej analizie Ewangelii daje się rozpoznać
w nich te fragmenty, które mają wcześniejszą piśmienniczą tradycję.
Praca ewangelistów opierała się, zatem na redakcji istniejącymi już i będącymi
do ich dyspozycji materiałami, które zawierały spisane słowa Jezusa i Jego czyny.
Czytając zestawione obok siebie trzy ewangelie synoptyczne według
św. Mateusza, św. Marka i św. Łukasza można zauważyć ze występują pomiędzy nimi rzucające się w oczy podobieństwa, ale i różnice. Można zauważyć, że wszystkie trzy Ewangelie synoptyczne mają w istocie taką samą budowę, widzimy generalnie zgodność
w materiale. Daje się zauważyć pokrewieństwo stylu i języka Jednak można zauważyć też różnice. Są to opisy dzieciństwa Pana Jezusa u św. Mateusza i św. Łukasza. Opisy zmartwychwstania również nie są jednolite. U św. Marka brakuje dużego bloku mów. Badacze Ewangelii od dawna zastanawiają się nad tym zagadnieniem, dlaczego Ewangelie synoptyczne w wielu miejscach zgadzają się ze sobą a w innych nie. W związku z tym mówi się o tzw. „ Problemie synoptycznym” Jedną z teorii, która próbuje wyjaśnić ten fenomen jest następująca próba rozwiązania zagadnienia.
Jako pierwszą Ewangelię napisał św. Marek. Obok której znalazł się jeszcze zbiór mów Jezusa tzw. Logia. Św. Mateusz i św. Łukasz wykorzystali te dwa źródła. Na podstawie tzw. „Teorii dwóch źródeł” przyjmuje się, że Ewangelie św. Mateusza i św. Łukasza powstały
w oparciu o Ewangelię św. Marka i i źródło Q to jest niedostępny już dzisiaj zbiór mów Pana Jezusa oraz tak zwane dobro własne, czyli wkład obu ewangelistów.
W źródle Q, zostało przekazane szczególne nauczanie Jezusa o przyjściu Królestwa Bożego oraz znalazła swój wyraz wiara w Pana Jezusa jako powracającego Syna Człowieczego.
Ewangelie synoptyczne oraz Ewangelia św. Jana nie są biografiami Jezusa Chrystusa, nie ukazują dokładnego przebiegu Jego życia, nie przekazują nam jak wyglądał nie opisują jego cech charakteru ani osobowości.
Samo określenie Ewangelia znajduje się na początku Ewangelii św. Marka: „ Początek Ewangelii Jezusa Chrystusa Syna Bożego” ( Mk 1,1).i nie pochodzi jednak od jej autora, lecz
w świecie greckim była określeniem zapłaty za dobrą wieść np. o zwycięstwie w bitwie albo nazywana tak samą dobrą wieść. W kulcie cesarskim oznaczała narodzenie się cesarza lub jego wstąpieniu na tron.
Pomimo że Ewangelie nie zostały spisane bezpośrednio po wydarzeniach, które opisują nie są historiami wymyślonymi. Ich podstawowym założeniem jest wyrażenie wiary w Jezusa Chrystusa, ogłaszanie przyniesionego przez niego zbawienia, zachęta do przyjęcia Wiary i życia według niej oraz ukazanie drogi życia wiecznego.
Na podstawie; Wilhelm Egger, Krótkie wprowadzenie do Nowego Testamentu, Sandomierz 1991.
1