Las jako zjawisko
geograficzne
(Biomy leśne)
Lasy
(ekosystemy, biomy, formacje leśne)
występują wszędzie tam, gdzie:
- odpowiedni klimat
- odpowiednia gleba
- zanieczyszczenie środowiska na to pozwala (nie przekracza
krytycznego progu)
- człowiek ich nie usuwa bezpośrednio
(wylesienia, karczunek, wypalanie
 na cele rolnicze, przemysłowe, urbanizacyjne, komunikacyjne & )
Klimat
(w dowolnym miejscu naszego globu)
zale\
y między innymi od:
- nachylenia osi Ziemi do ekliptyki i jej ruchu wokół Słońca
- szerokości geograficznej
- prądów morskich
- panujących wiatrów
- odległości od wybrze\
a
- usytuowania względem łańcuchów górskich
- wysokości nad poziomem morza
- topografii i innych czynników
Dlatego:
- strefy klimatyczne nie są równomierne
- strefowość gleb nie jest równomierna
Z nierównomierną strefowością klimatu i
gleby koresponduje nierównomierna
strefowość formacji roślinnych
Porównanie wskaz
ników ekologicznych trzech
formacji leśnych
Tropikalny las deszczowy
Las liściasty strefy umiarkowanej
Północny bór iglasty
A. Warunki klimatyczne
B. Potencjał glebowy, produktywność, krą\
enie materii
C. Struktura i dynamika
(Otto 1994)
A. Warunki klimatyczne
Cechy Tropikalny las Las liściasty strefy Północny bór
deszczowy umiarkowanej iglasty
Całkowite promieniowanie 600 500 400
roczne: 108 kJ. ha-1
Okres wegetacyjny (miesiÄ…ce) 12 7 - 11 3 - 6
Całkowite promieniowanie 600 350 220
w okresie weget.: 108 kJ. ha-1
Åšrednia temperatura okresu 26 14 12
wegetacyjnego: °C
Roczna suma opadów: 2000  3000 + 500  1500 + 250  500 +
(mm)
B. Potencjał glebowy, produktywność, krą\
enie materii
Cechy Tropikalny las Las liściasty strefy Północny bór
deszczowy umiarkowanej iglasty
Potencjał glebowy mały: słaba du\
y: silna sorpcja, mały: silne
sorpcja, słabe aktywne magazyno- zakwaszenie, słaba
magazynowa- wanie i uwalnianie poda\
biogenów
nie biogenów biogenów
Produkcja pierw. netto: t . ha-1 16 10 6
Fitomasa: t . ha-1 500 400 200
- w tym biomasa drzew 90 40 20
- w tym martwa biomasa 5 20  30 50 - 60
(martwe drewno, ścioła)
Czas rozkładu ścioły: lata 0,1  0,2 1  4 350
Ilość ścioły: t . ha-1 właściwie 20 110 - 120
brak
Roczny obrót biogenów: 90 80 60
% PPn
C. Struktura i dynamika
Cechy Tropikalny las deszczowy Las liściasty strefy Północny bór iglasty
umiarkowanej
Wysokość d-w 50  60 m 25  40 m 15  25 m
Struktura lasu 3 - 4 trwałe piętra drzew, budowa pionowa bardzo tendencja do drzewostanów
mało obfite runo zmienna, podobnie runo jednopiętrowych i litych,
(często obfite) obfite runo i podszyt
Ró\
norodność ogromna, ponad 3000 du\
a, 50  800 gat., bardzo mała, 30 - 40 gat. dość du\
o
gatunkowa drzew gatunków; ogromnie du\
o du\
o innych gatunków, innych gatunków (uboga
gatunków w ogóle szczególnie w glebie fauna i edafon)
Nisze wąskie i trwałe, du\
o wąskie lub szerokie, szerokie, ściśle określone,
ekologiczne stenobiontów zmienne w czasie, udział trwałe, przewaga
steno- i eurybiont. podobny eurybiontów
Dostosowanie brak przystosowań silna sezonowość, silna sezonowość,
sezonowych, przesunięcie zrzucanie liści, okres przystosowania mrozowe,
\
ycia w górę, du\
o spoczynku, ró\
ne strategie okres spoczynku, migracje i
gatunków nocnych prze\
ycia inne strategie prze\
ycia.
Zaburzenia bardzo mało, du\
a bardzo liczne i ró\
norodne, regularne okresowe po\
ary,
stabilność, mała zró\
nicowana stabilność, poza tym stabilne, po
elastyczność po zaburz. du\
a elastyczność po zab. zaburzeniach elastyczne
Dynamika jeśli wystąpią zab. to dyn. bardzo \
ywa dynamika po zaburzeniach efektywna
biocenoz sukcesji bardzo du\
a sukcesji (wiele faz) sukc. pionierska, mało faz
Tematy prezentacji do wyboru:
1. Tropikalny las deszczowy (d\
ungla)
2. Las monsunowy
3. Tropikalny las suchy
4. Ekoton lasu i biomu trawiastego
5. Las twardolistny i wawrzynowy
6. Las strefy umiarkowanej
7. Las borealny (tajga)
8. Ekoton tajgi i tundry (północna granica lasu)
9. Las górski tropikalny
10.Las górski strefy umiarkowanej
11.Ekoton górnego regla i tundry górskiej (górna granica
lasu)
Omawiając poszczególne biomy nale\
y zwrócić
uwagÄ™ na:
" uwarunkowania abiotyczne (poło\
enie, klimat, gleba & )
" charakterystyczne gatunki
- roślin drzewiastych i zielnych
- zwierząt i innych organizmów
(i ich kompozycje biocenotyczne)
" przystosowania środowiskowe
- formy \
yciowe i ich udział
- przystosowania liści, łodyg, korzeni &
- przystosowania zwierząt i innych organizmów
" wskaz
niki ekologiczne
- produkcja pierwotna i biomasa
- tempo rozkładu materii organicznej
- stabilność (podatność na zaburzenia)
- dynamika procesów sukcesyjnych
y
ródła:
" Wykład:  Las jako zjawisko geograficzne
" S. Szymański:  Ekologiczne podstawy hodowli lasu , ss.
119-143
" J. Kornaś, A. Medwecka-Kornaś:  Geografia roślin , ss. 183-
191
" J. Weiner:  śycie i ewolucja biosfery , ss. 184-190
" Inne dzieła &
" www
Wskazówki techniczne:
" 10-15 minut na jednÄ… prezentacjÄ™
" najlepiej parami
" forma prezentacji dowolna
" pierwszy slajd: oprócz tytułu musi zawierać nazwiska autorów i nr
grupy
" podawać z
ródła poszczególnych slajdów
" ostatni slajd: spis z
ródeł
" pliki nale\
y opisać następująco: tytuł, nazwisko, grupa
" po zakończeniu tematu  biomy jedna osoba w grupie zgrywa
wszystkie prezentacje na jedną płytę CD, która trafia do
prowadzÄ…cego
" rzutnik do dyspozycji
" laptop organizujÄ… studenci
" oceniana jest głównie treść, ale i forma przygotowania i prezentacji
" mo\
na uzyskać do 9 punktów