Aktualne trendy
w leśnictwie
Zarys dziejów leśnictwa
(trendy, mody, modele)
Przed powstaniem leśnictwa
- zbieractwo, myślistwo (element biocenozy leśnej - jak
roślino\
ercy, drapie\
niki)
- rozwój rolnictwa (karczunki, wypalanie)
- początki przemysłu drzewnego (budowle, smoła,
dziegieć, pota\
; pozyskanie - luki)
- rozwój innych rodzajów przemysłu (górnictwo - soli,
metali, węgla; hutnictwo - metali, szkła; pozyskanie na
katastrofalną skalę - dewastacja lasów; 90 ~ 25%)
Początki leśnictwa (XVIII w.)
- pierwsi leśnicy (gajowi, leśni, podleśni, zarządcy lasów & )
- kontrola pozyskania
- zarządzenia odnośnie zalesień (naturalne odnowienie,
siew)
Klasyczne leśnictwo europejskie (k. XVIII - p. XX w.)
- las normalny: obręby, trwałość u\
ytkowania, urządzanie
lasu
- wzory z rolnictwa: zasada maksymalnej produkcji i zysku,
monokultury
- odnowienie naturalne wypierane przez sztuczne,
szkółkarstwo leśne
- sztuczna migracja ekotypów i gatunków
- rozwój nauk leśnych i metod gospodarowania (klasyka
niemiecka, rosyjska, polska)
Lata 1919 - 1939 w Polsce
- w 1924 powstaje GL Lasy Państwowe (dyr. A. Loret)
- przewa\
ają lasy prywatne
- powrót do naturalnego odnowienia (przejściowo, lokalnie)
- początki kontroli pochodzenia nasion
Lata okupacji 1939 - 1945
- dewastacja lasów (nadmierny wyrąb, zniszczenia,
po\
ary)
Lata 1945 - 1980
- większość lasów upaństwowiono ( ponad 80 %)
- Ministerstwo Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego
- głód drewna, dyktat przemysłu drzewnego
- brak wykwalifikowanych kadr
- przekraczanie etatu, pozyskanie wybranych
sortymentów, niewłaściwa struktura drzewostanów
- du\
e zręby zupełne, monokultury iglaste
- zalesienia na du\
ą skalę (22 - 28%)
- gospodarka leśna nastawiona na produkcję surowca
Lata 1980 - 1990
- nasila się zamieranie lasów w Europie i na świecie
(zanieczyszczenie atmosfery, dziura ozonowa, zmiany klimatu,
depozyt azotu, składowiska, odpady radioaktywne & )
- raporty i konwencje międzynarodowe dotyczące
ochrony środowiska
- Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów
Naturalnych i Leśnictwa
- stopniowa zmiana nastawienia do gospodarstwa
leśnego (nie tylko surowiec)
- prace nad nową ustawą o lasach
Lata 1991 - dziś
- przełomowa  Ustawa o lasach z 1991 roku (zrąb
proekologicznego modelu gospodarstwa leśnego)
- bie\
ące nowelizacje ustawy (1997)
-  Polityka leśna państwa (1997)
- dokumenty wykonawcze &
- wdra\
anie i doskonalenie proekologicznego modelu
gospodarstwa leśnego.
Aktualne hasła
" Gospodarowanie ekosystemami (nie
drzewostanami)
" Leśnictwo ekologiczne (nie surowcowe)
" Trwała i zrównowa\
ona gospodarka leśna
" Leśnictwo wielofunkcyjne
" Bioró\
norodność
" Martwe drewno
" Ochrona przyrody
" Leśne kompleksy promocyjne (LKP)
" Proekologiczny model gospodarstwa leśnego
ZARZ
DZENIE NR 11A DYREKTORA
GENERALNEGO LASÓW PANSTWOWYCH z
dnia 11 maja 1999 r. (zn. spr. ZG -7120-2/99),
zmieniające Zarządzenie Nr 11 Dyrektora Generalnego
Lasów Państwowych z dnia 14 lutego 1995 roku w
sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach
ekologicznych (zn. spr. ZZ - 710 - 13/95).
Wytyczne w sprawie doskonalenia gospodarki
leśnej na podstawach ekologicznych
Narastająca od lat degradacja środowiska przyrodniczego i
wzmo\
one oddziaływanie niekorzystnych czynników biotycznych i
abiotycznych, zagra\
ają istnieniu lasów. Zagro\
enie to jest
konsekwencja skali i tempa zmian w warunkach środowiska
wywołanych działalnością człowieka, za którymi nie nadą\
ają
zdolności adaptacyjne lasów, jak te\
postępującego zubo\
enia
biocenozy leśnej w wyniku długotrwałego prowadzenia
uproszczonej i schematycznej gospodarki leśnej. W tej sytuacji
ochrona lasów musi być ukierunkowana na minimalizację
oddziaływania obecnych i przyszłych zagro\
eń - zarówno
zewnętrznych, tj. głównie cywilizacyjnych i klimatycznych,
niezale\
nych od leśników, jak i wewnętrznych wynikających z
uproszczeń stosowanych dotychczas w gospodarce leśnej.
Celem niniejszych wytycznych jest dalsze
doskonalenie podstawowych zasad gospodarki
leśnej, uznanych za najwa\
niejsze w polskim
prawie leśnym, tj. zasad:
" Trwałości lasów i ciągłości wykorzystania ich
wielostronnych funkcji
" Powiększania zasobów leśnych i wzmagania ich
korzystnego wpływu na warunki \
ycia człowieka i
funkcjonowanie całości przyrody
" Powszechnej ochrony lasów
www.salamandra.org.pl
Proekologiczny model hodowli
lasu
W porozumieniu z innymi dziedzinami
gospodarki leśnej  dą\
yć do realizacji celów
hodowlanych zachowując ró\
norodność i
trwałość ekosystemów leśnych poprzez:
" Dą\
enie do pełnej zgodności składu
gatunkowego (i ekotypowego) z siedliskiem.
" Przebudowa drzewostanów w celu
odtworzenia naturalnego składu gatunkowego.
" Maksymalne wykorzystanie naturalnego
odnowienia (docelowo około 25 %).
" Odchodzenie od zbyt intensywnego
przygotowania gleby.
" Pielęgnowanie gleby poprzez optymalne
kształtowanie składu gatunkowego i fitoklimatu
leśnego.
" Odchodzenie od du\
ych zrębów zupełnych,
które nale\
y traktować jako katastrofalne
zaburzenie w ekosystemie leśnym).
" Preferowanie rębni zło\
onych (częściowych,
stopniowych, ciągłych) zapewniających stałą
osłonę wnętrza drzewostanu i kontynuację
funkcji lasu.
" Modyfikowanie rębni pod kątem zachowania
ró\
norodności organizmów (stare drzewa, kępy
drzew).
" Zaniechanie zbędnych zabiegów
melioracyjnych (uproduktywniania siedlisk) i
pozostawianie u\
ytków ekologicznych.
" Maksymalne wykorzystanie lokalnych ras
rodzimych gatunków drzew leśnych
(regionalizacja pozyskania nasion).
" W szkółkach, stosowanie: biologicznych
metod ochrony, racjonalnego nawo\
enia,
mikoryzowania sadzonek ...
Główny cel proekologicznego modelu hodowli
lasu:
Lasy gospodarcze
mają być coraz bardziej podobne
do naturalnych ekosystemów leśnych
RDLP Olsztyn
2006-2007
RDLP Szczecinek
2008
Kilka refleksji
& na zakończenie
" Obecny system samofinansowania
leśnictwa nie stwarza warunków
właściwego rozwoju pozaprodukcyjnych
funkcji lasu. Funkcje te powinny być
dofinansowane z bud\
etu państwa,
poniewa\
całe społeczeństwo czerpie z
nich korzyści. Lasy bowiem istotnie
wpływają na jakość środowiska, a tym
samym na jakość \
ycia wszystkich
obywateli.
" Na wszystkich szczeblach administracji
leśnej powinny działać komórki (w
nadleśnictwach choćby jednoosobowe),
które czuwałyby nad wdra\
aniem
proekologicznego modelu gospodarstwa
leśnego.
" Potrzebne są rzetelne badania w celu
określenia realnych mo\
liwości:
- stosowania naturalnego odnowienia &
- wykorzystania naturalnych procesów
sukcesyjnych &
- stosowania zasady rozproszonego ryzyka &
" Warto byłoby rozstrzygnąć na ile:
- odtwarzać składy gatunkowe znane z
analizy pyłkowych sprzed około 1000 lat & ?
- kształtować składy gatunkowe zgodnie z
prognozami globalnego ocieplenia & ?
" Uregulowania wymaga równie\
kwestia tak
zwanych naturalnych zasięgów:
- odkąd człowiek przeszkadza w naturalnej
ekspansji gatunków drzew zasięgi te nie są ju\

naturalne &
- nale\
ałoby raczej przeprowadzić symulacje (na
podstawie tempa migracji sprzed 1000 lat), które
określiłyby potencjalny naturalny zasięg
podstawowych gatunków lasotwórczych i tymi
zasięgami się kierować w hodowli lasu.
" Proekologiczny model gospodarstwa
leśnego, jak ka\
da koncepcja czy idea, raz
pada na \
yzną, raz na jałową glebę i nie
nale\
y się tym zniechęcać. Aby koncepcja
ta, nie pozostała jednak tylko fasadą i
zbiorem pobo\
nych \
yczeń, potrzeba
zaanga\
owania wszystkich, którym dobro
lasów le\
y na sercu.
" Zarówno w kształtowaniu samego
modelu, jak i w jego wdra\
aniu
konieczne jest stałe wzajemne
przenikanie się nauki i praktyki leśnej.
Jeśli temu sprostamy, wówczas będziemy
się zbli\
ać do celu &
& pewnym krokiem &
& a nie tak jak ten &
www.salamandra.org.pl