Mendel
Opat zakonu augustianów. Prace badawcze rozpoczął w 50 latach XIX w. Materiałem badań
był groch jadalny  pospolita samopylna roślina.
I prawo Mendla  prawo czystości gamet
W gametach allele tego samego genu nawzajem się wykluczają, co oznacza, że gamety mogą
zawierać tylko jeden allel danego genu (prawo segregacji genów allelicznych, prawo
segregacji cech)
czerwone biała
P: AA aa
gamety
Czerwone
F : Aa Aa
1
I prawo Mendla, a mejoza:
·ð Gameta jest czysta to znaczy, że zawiera 1 allel z danej pary alleli,
·ð Gameta powstaje w procesie mejozy: w anafazie z biwalentu po rozplÄ…taniu siÄ™ chiazm;
do poszczególnych biegunów przechodzi po 1 chromosomie homologicznym wraz z
leżącym na nim 1 allelem z danej pary alleli.
AA Aa
mejoza I biwalent
profaza I A(-|-)A A(-|-)a
metafaza I
anafaza I A(-|-)A A(-|-)A A(-|-)A a(-|-)a
mejoza II A(-) A(-) A(-) A(-) A(-) A(-) a(-) a(-)
100% A 50% A 50% a
Zadanie 1
Barwa oczu u ludzi: A  oczy brÄ…zowe a  oczy niebieskie
Jasnooki mężczyzna, którego rodzice mieli oczy brązowe ma z kobietą o oczach brązowych
dziecko niebieskookie. Ojciec kobiety ma oczy brÄ…zowe, a matka oczy niebieskie.
Jakie są genotypy dziadków, rodziców i dziecka?
aa x A. Aa x Aa
P: Aa aa
F1: aa
Krzyżówka testowa
Polega na krzyżowaniu osobnika z pokolenia F1 z formą rodzicielską, która jest homozygotą
recesywnÄ….
Krzyżówka testowa służy do:
a) Określenia ile typów gamet wytwarza heterozygota (2 typy  dwie klasy w stosunku
szczepień)
b) Rozróżnienia czy cechy odziedziczone są zależnie czy nie zależnie, gdy mamy do
czynienia z dwoma (lub więcej) parami alleli.
c) Rozróżnienia homozygoty dominującej i heterozygoty o tym samym fenotypie (AA i Aa)
Przykład:
a) AA x aa
F1: 100% Aa  brak rozszczepień, pokolenie jednolite
b) Aa x aa
F1: ½ Aa 1/2aa
1 : 1 genotyp i fenotyp
1. Dwa typy gamet u heterozygoty, bo dwie klasy rozszczepień.
2. Nie dotyczy.
3. Gdy heterozygota  rozszczepione; gdy homozygota  brak rozszczepień.
II prawo Mendla
Prawo niezależnego dziedziczenia się cech:
·ð Geny jednej pary alleli dziedziczÄ… siÄ™ niezależnie od genów należących do drugiej
pary alleli pod warunkiem, że te pary alleli znajdują się na różnych parach chromosomów
homologicznych.
·ð Cechy, za które odpowiedzialne sÄ… te geny mogÄ… tworzyć ze sobÄ… rożne kombinacje w
osobnikach drugiego pokolenia.
Rozłożenie genów na chromosomach przy dziedziczeniu niezależnym.
Dwie cechy (dwie pary alleli) barwy i wzrostu.
A  czerwona B  wysoki
a  biała b  niski
AaBb: AB, Ab, aB, ab.
9 x A.B. genotyp do fenotypu czerwone wysokie
3 x A.bb genotyp do fenotypu czerwone niskie
3 x aaB. genotyp do fenotypu białe wysokie
1 x aabb genotyp do fenotypu białe niskie
Rozszczepienie fenotypowe w F2:
9/16 A.B. czerwone wysokie - odtwarza rodzica
3/16 A.bb czerwone niskie - rekombinant
3/16 aaB. białe wysokie - rekombinant
1/16 aabb białe niakie - odtwarza rodzica
Po skrzyżowaniu dwóch osobników homozygotycznych pod względem dwóch par alleli
otrzymamy pokolenie F1. Po samozapyleniu pokolenia F1 otrzymamy pokolenie F2, w
którym wystąpi rozszczepienie cech, które charakteryzuje się obecnością 4 fenotypów
osobników w stosunku: 9:3:3:1
Klasy skrajne (9:1) odtwarzajÄ… fenotypy form rodzicielskich.
Klasy środkowe (3:3)  rekombinaty to osobniki łączące cechy obydwu form rodzicielskich w
różnych kombinacjach.
Krzyżówka testowa dla dwóch par alleli:
·ð Dziedziczenie niezależne:
AaBb x aabb
AB Ab aB ab
ab AaBb Aabb aaBb aabb
1 : 1 : 1 : 1
·ð Dziedziczenie zależne
Aa x aa
Bb bb
A a
B b
a
AaBb aabb
b
1 : 1
Wzór na ilość typów gamet wytwarzanych przez dowolnego osobnika:
2n
n  liczba par alleli występujących w formie heterozygotycznej w genotypie danego osobnika
Aabb 21 = 2 typy
aabb 20 = 1 typ
Aa 21 = 2 typy
AabbCc 22 = 4 typy
aaBbccDd 22 = 4 typy
AaBbccDd 23 = 8 typów