Pozorne odchylenie od praw Mendla:
- są wynikiem specyficznego działania genów
- geny mogą różnie oddziaływać na ujawnianie się cech i zmieniają fenotypowy stosunek
rozszczepień
- genotypowy stosunek rozszczepień nie ulega zmianie
- prawa Mendla pozostajÄ… zachowane!
Niepełne dominowanie:
Zakłada istnienie równocennych alleli warunkujących wystąpienie danej cechy.
Cechy niepełnego dominowania:
- działa w obrębie jednej pary genów
- gen dominujący nie w pełni zasłania działanie genu recesywnego
- heterozygota Aa ma fenotyp pośredni pomiędzy fenotypem AA oraz aa
AA  czerwony
aa  biały
Aa  różowy
Przy jednej parze alleli w pokoleniu F2 genotypowy stosunek rozszczepień jest identyczny
jak fenotypowy stosunek rozszczepień i wynosi:
1 : 2 : 1
Czyli każdy genotyp ma odrębny fenotyp. Oczekiwany stosunek rozszczepień przy pełnym
dominowaniu powinien wynosić 3:1
Pełne dominowanie Niepełne dominowanie
Typ PISUM Typ ZEA
1:2:1 genotyp 1:2:1
2
¾ ź fenotyp ź / ź
4
3 : 1 1 : 2 : 1
Zadanie 1
Skrzyżowano roślinę o kwiatach czerwonych z rośliną o kwiatach białych.
R  czerwony, r  biały
R nie w pełni dominuje nad r i kwiaty heterozygoty są różowe. Jaki będzie wynik, gdy:
1) roślinę F1 skrzyżujemy z rośliną rodzicielską białą?
Rr x rr
(R) (r)
(r) Rr rr
1 : 1
różowy biały
2) Rr x RR
(R) (r)
(R) RR Rr
1 : 1
czerwony różowy
Zadanie 2
U wyżlinu kwiaty o kształcie normalnym (N) dominują nad promienistym (n), wysokie
rośliny (W) dominują nad karłowatymi (w), barwa czerwona (C) nie w pełni dominuje nad
białą (c) i heterozygoty pod względem tej cechy są różowe.
Skrzyżowano dwie homozygoty: roślinę wysoką o kwiatach czerwonych i kształcie
normalnym z karłową o kwiatach białych i promienistych. Jaka część pokolenia F2 będzie
wyglądała jak F1?
WWCCNN x wwccnn
(WCN) x (wcn)
F1 WwCcNn wysokie, różowe, normalne
(WCN) (wCN) (WCn) (wCn) (WcN) (wcN) (Wcn) (wcn)
(WCN) WWCCNN WwCCNN WWCCNn WwCCNn WWCcNN WwCcNN WWCcNn WwCcNn
(wCN) WwCCNN wwCCNN WwCCNn wwCCNn WwCcNN wwCcNN WwCcNn wwCcNn
(WCn) WWCCNn WwCCNn WWCCnn WwCCnn WWCcNn WwCcNn WWCcnn WwCcnn
(wCn) WwCCNn wwCCNn WwCCnn wwCCnn WwCcNn wwCcNn WwCcnn wwCcnn
(WcN) WWCcNN WwCcNN WWCcNn WwCcNn WWccNN WwccNN WWccNn WwccNn
(wcN) WwCcNN wwCcNN WwCcNn wwCcNn WwccNN wwccNN WwccNn wwccNn
(Wcn) WWCcNn WwCcNn WWCcnn WwCcnn WWccNn WwccNn WWccnn Wwccnn
(wcn) WwCcNn wwCcNn WwCcnn wwCcnn WwccNn wwccNn Wwccnn wwccnn
Geny współdziałające (kompromisowe)
Jedna cecha organizmu może być warunkowana przez dwie lub więcej par alleli
dziedziczących się niezależnie:
- na skutek współdziałania odrębnych genów powstaje NOWA wartość cechy organizmu
- nowa wartość powstanie wtedy, gdy w mieszańcu F1:
·ð wystÄ…pi po jednym allelu dominujÄ…cym z każdej pary genów
·ð lub wszystkie allele bÄ™dÄ… recesywne
- brak rekombinatów
Przykład: dziedziczenie grzebieni u kur
R  różyczkowy, r  pojedynczy, G  groszkowy, g  pojedynczy
P: GGrr x ggRR
groszkowy różyczkowy
F1: GgRr
orzeszkowy
F2: 9 : 3 : 3 : 1
orzeszkowy groszkowy różyczkowy pojedynczy
R.G. rrG. R.GG rrgg
Powinno być
rodzic rekombinat rodzic
9 : 3 : 3 : 1
Jest
nowy rodzic nowy
9 : 3 : 3 : 1
Zadanie 3
R.G.  orzeszkowy, rrG.  groszkowy, R.gg  różyczkowy, rrgg  pojedynczy
Skrzyżowano kury o grzebieniach:
1) RrGg x RrGg
(RG) (rg)
(RG) RRGG RrGg
(rg) RrGg rrgg
3 : 1
orzeszkowy pojedynczy
2) RRGg x rrGg
(RG) (Rg)
(rG) RrGG RrGg
(rg) RrGg Rrgg
3 : 1
orzeszkowy różyczkowy
3) rrGG x RrGg
(rG) (rG)
(RG) RrGG RrGG
(rg) rrGg rrGg
2 : 2
orzeszkowy groszkowy
Zadanie 4
Skrzyżowano kury o grzebieniach:
Orzeszkowy x pojedynczym = ź orzeszkowy, ź różyczkowy, ź groszkowy i ź pojedynczy
Jakie są genotypy rodziców i potomstwa?
P:
RrGg x rrgg
F1:
ź RrGg, ź Rrgg, ź rrGg, ź rrgg
Geny kumulatywne
Należą do różnych par alleli i działają identyczne na tą samą cechę, a efekt ich działania
sumuje się, jeśli występują w formie dominującej.
Im więcej genów dominujących, tym większa intensywność cechy.
Jedna cecha warunkowana jest przez minimum dwie pary alleli leżące na dwóch różnych
parach chromosomów homologicznych.
Przykład: barwa skóry u człowieka zależy od dwóch par genów kumulatywnych.
A,B  skóra czarna; a,b  skóra biała
P: AABB x aabb
czarna biała
F1: AaBb
Mulat
F2: 1/16 AABB 4 allele dominujÄ…ce
4/16 AABB lub AaBB 3 allele dominujÄ…ce
6/16 AAbb lub AaBb lub aaBB 2 allele dominujÄ…ce
4/16 Aabb lub aaBb 1 allel dominujÄ…ce
1/16 aabb 0 alleli dominujÄ…cych
genotyp fenotyp
9 : 3 : 3 : 1 skala intensywności danej cechy
1 : 4 : 6 : 4 : 1
czarna gama brązów biała
Zadanie 5
Wyniki krzyżówek pomiędzy Murzynami i Białymi wskazują, że różnice w barwie skóry
uzależniona jest od dwóch par genów kumulatywnych.
Jaki będzie kolor skóry potomstwa?:
a) Murzynki i Białego
AABB x aabb
Mulat
b) Mulatki i Mulata (gdy sÄ… heterozygotami)
AaBb x AaBb
(AB) (Ab) (aB) (ab)
(AB) AABB AABb AaBB AaBb
(Ab) AABb AAbb AaBb Aabb
(aB) AaBB AaBb aaBB aaBb
(ab) AaBb Aabb aaBb aabb
1 : 4 : 6 : 4 : 1
czarna gama brązów biała
Zadanie 6
Jakie były genotypy rodziców:
Mulat x jasnobrązowa skóra = 1/8 skóra ciemnobrązowa, 3/8 Mulaci, 3/8 skóra jasnobrązowa,
1/8 skóra biała
P: AAbb Aabb (2)
(4) AaBb x aaBb (2)
aaBB
F1: 8
Zadanie 7
Kolor ziarna pszenicy zależy od trzech par genów kumulatywnych. Aa, Bb, Cc. Każdy z
dominujących genów powoduje czerwone zabarwienie ziaren. Ziarno białe to cecha w pełni
recesywna. Jakie są genotypy form wyjściowych jeżeli z krzyżówek otrzymano:
a) czerwony x czerwony = 3:1 = 4
2x2, 1x4
Aabbcc Aabbcc
aaBbcc x aaBbcc
aabbCc aabbCc
b) czerwony x czerwony = 7:1 = 8
2x4, 1x8
Aabbcc AaBbcc
aaBbcc x AabbCc
aabbCc aaBbCc
c) czerwony x biały = 3:1 = 4
2x2, 1x4
AaBbcc x aabbcc
AabbCc
aaBbCc