Wykluczenie cyfrowe lub podział cyfrowy (ang. digital divide) - podział społeczeństwa na
osoby z dostępem do Internetu i innych nowoczesnych form komunikacji oraz na osoby bez
takich możliwości. Wynika on z szybkiego rozwoju technologii informatycznych, który
doprowadził do powiększenia różnic między klasami bogatą i średnią, które mogły sobie
pozwolić na ich zakup, a klasą niższą, której nie stać na swobodny dostęp do internetu.
Obecnie można nawet mówić o nowym rodzaju stratyfikacji społecznej, gdzie podział
przebiega między połączonymi i niepołączonymi z siecią.
Termin wykluczenia cyfrowego nie sprowadza się tylko do samej fizycznej możliwości
dostępu do Internetu, oprócz tego ważne są czynniki takie jak:
·ð brak umiejÄ™tnoÅ›ci posÅ‚ugiwania siÄ™ Internetem (zwÅ‚aszcza wÅ›ród osób starszych);
·ð niska jakość poÅ‚Ä…czenia (szczególnie w maÅ‚ych miastach i na wsi);
·ð znajomoÅ›ci jÄ™zyków (brak znajomoÅ›ci jÄ™zyka, w którym potrzebne informacje
występują).
Według badań CBOS tylko 6 procent osób powyżej 65 lat i 23 procent w wieku 55-64
korzysta z Internetu, podczas gdy młodzi ludzie (18-24) korzystają z Internetu w
zdecydowanej większości (93 procent).
Społeczeństwo sieciowe - jeden z typów społeczeństwa, którego istotą jest sieć relacji
społecznych oraz swobodny dostęp do uczestniczenia w różnych organizacjach i grupach
społecznych czy kręgach zainteresowań przez jednostkę.
Koncepcja społeczeństwa sieciowego stanowi próbę zdefiniowania postmodernistycznej
rzeczywistości społecznej oraz ekonomicznej, gdzie zmianie podlega rola jednostki jako
obywatela i państwa jako podstawowej formy zrzeszania się jednostek, jak również
dotychczasowej struktury i funkcji kapitalistycznej gospodarki. Za istotny czynnik zmian
uważa się rozwój nowoczesnych technologii telekomunikacji oraz rozbicie tradycyjnych form
interakcji ludzkich.
W tego typu społeczeństwie, będącym jednym z przejawów społeczeństwa informacyjnego
jednostka jest określana jako węzeł sieci, co oznacza, że organizuje ona swoje życie prawie
wyłącznie dzięki własnym wyborom interakcji z innymi jednostkami. W ten sposób tworzona
jest sieć wzajemnych relacji, bardzo często krótkotrwałych. Jednakże jednostki w
społeczeństwie sieciowym mogą poprzez Internet czy telefonię komórkową nawiązywać tych
relacji potencjalnie nieskończenie wiele, chociaż zdaniem Manuella Castellsa poszukiwanie
głębszych kontaktów interpersonalnych odbywać będzie się poza rzeczywistością wirtualną.
Organizacja gospodarki w społeczeństwie sieciowym preferuje wykorzystanie technologii
komunikacyjnych w postaci pracy na odległość - telepracy, oraz znacznej roli organizacji
wirtualnych.
Społeczeństwa sieciowego nie można jednak określić jako zupełnie nowej formy kulturowo-
cywilizacyjnej, ponieważ w dużym stopniu bazuje na kapitalistycznych relacjach społecznych
i ekonomicznych. W ten sposób społeczeństwo informacyjne nie nabiera charakteru
utopijnego ani też technokratycznego. Istniejące podziały społeczne zorganizowane zostają
wokół nowej wartości centralnej - informacji, nie zaś pieniądza. W wymiarze globalnym
dominację uzyskują technopolie - miasta, które zorganizowane są wokół wspierania rozwoju
nowoczesnych technologii, których rywalizacja w globalnym wymiarze określa przejście ku
różnych od dotychczasowych modeli sprawowania władzy w ludzkich społecznościach.
Społeczeństwo wiedzy- jest to społeczeństwo w którym wytwarzania i przetwarzanie przedmiotów
materialnych typowe dla produkcji fabrycznej zostanie zepchnięte na margines przez wytwarzanie i
przetwarzanie wiedzy, która stanie się centralnym towarem gospodarki. Społeczeństwo wiedzy jest
nowym typem społeczeństwa, które wydaje się powstawać w okresie gwałtownego rozwoju
technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz gospodarki opartej na wiedzy. Do najważniejszych
cech tworzącego się modelu społecznego można zaliczyć permanentną edukację, nową rolę nauki ,
rolę kapitału społecznego, zastosowanie wiedzy w praktyce, wzrost znaczenia kapitału społecznego,
który jest podłożem rozwoju kapitału intelektualnego