Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Działanie 1.6. SPO RZL: System aktywizacji zawodowej kobiet
WYTYCZNE DO AKCJI INFORMACYJNO-
PROMOCYJNEJ PROJEKTU
SYSTEM AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ KOBIET - ,,KOBIETA PRACUJ
CA... 
MARZEC 2006
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Opracowanie raportu:
ASM Centrum Badań i Analiz Rynku
przy współpracy z Anną Kulpą-Ogdowską (Katedra Socjologii Szkoła Główna Handlowa
i Szkoła Nauk Społecznych przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN)
Wszelkich informacji na temat badania i projektu udzielają kierownicy projektu:
Dominika Stelmachowicz-Pawyza: [e-mail] tel. [phone]
Katarzyna Świeżawska-Ambroziak [e-mail] tel. [phone]
Strona internetowa projektu: www.kobietapracująca.org
Projekt  KOBIETA PRACUJ
CA realizowany jest w ramach:
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwoju Zasobów Ludzkich 2004 - 2006
Priorytetu 1 - Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej
Działanie 1.6.  Integracja i reintegracja zawodowa kobiet
Według schematu: Wspieranie równości szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy
Okres wdrażania projektu: 2005.08.01  2007.06.30
Instytucja wdrażająca: Departament Wdrażania EFS w Ministerstwie Pracy i Polityki
Społecznej
Koordynator projektu:
ASM Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o.
ul. Grunwaldzka 5, 99-301 Kutno,
Partnerzy projektu:
Fundacja Centrum Praw Kobiet oddział w A
odzi,
ul. Piotrkowska 115, 90-430 A
ódz
, Tel. [phone]
Demokratyczna Unia Kobiet  Gdańsk
ul. Miszewskiego 17, 80-239 Gdańsk, Tel. [phone]
Małopolski Związek Pracodawców
ul. Kościuszki 43, 30-114 Kraków, Tel. [phone],
Wielkopolski Związek Pracodawców Prywatnych
ul. Ziemniaczana 10A, 62-030 Luboń, Tel. [phone]
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
2
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Drodzy Czytelnicy!
Niniejszym mamy ogromną przyjemność oddać w Państwa ręce raport:
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej w ramach projektu: System
aktywizacji zawodowej kobiet   Kobieta pracująca... .
Celem projektu   Kobieta pracująca jest rozpoznanie sytuacji kobiet
na rynku pracy w ujęciu ogólnopolskim i lokalnym. W ramach projektu
zrealizowano badania ogólnopolskie oraz badania pogłębione w wybranych
województwach (małopolskim, łódzkim, wielkopolskim, pomorskim). Na bazie
wyników tych badań opracowana i przeprowadzana jest akcja informacyjno-
edukacyjna skierowana do kobiet, instytucji rynku pracy i pracodawców.
Jej celem jest przełamanie stereotypów w sferze podziału zawodów
na tradycyjne męskie i kobiece oraz udzielenie wielostronnego wsparcia
na rynku pracy poprzez promowanie równego dostępu kobiet i mężczyzn
do zatrudniania.
Poza tym projekt ma na celu stworzenie systemu wymiany informacji
(regionalne bazy danych) na temat programów i działań na rzecz kobiet oraz
możliwości uczestniczenia w nich. Wszystkie te działania informacyjne, czyli
cykl seminariów i konferencji oraz elektroniczny system informacji zostały
dostosowane do każdego z czterech wybranych województw: łódzkiego,
wielkopolskiego, małopolskiego i pomorskiego.
Przewidywanym efektem działań projektu będzie wzrost stopy zatrudnienia
kobiet oraz podwyższenie ich statusu zawodowego i społecznego.
Realizowany w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwoju
Zasobów Ludzkich i współfinansowany przez Unię Europejską
ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego projekt, pozwolił
na postawienie wielu pytań, które dotychczas pozostawały bez odpowiedzi.
Były to pytania niezwykle ważne, gdyż odpowiedzi na nie, nie tylko zaspokoją
ciekawość badaczy, ale mogą również stanowić inspirację dla pomysłów,
rozwiązań, które mogą wspomóc jakże trudny proces integracji i reintegracji
zawodowej kobiet.
Do lektury raportu zachęcamy przede wszystkim kobiety, ale mamy również
nadzieję, że spotka się on z zainteresowaniem ze strony służb zatrudnienia
i przedsiębiorców.
Zachęcamy wszystkich Państwa do wyrażania uwag i opinii o treści niniejszego
raportu oraz do śledzenia postępu prac w projekcie i uczestnictwa
w seminariach, konferencjach regionalnych i mających charakter ogólnopolski.
Zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej projektu:
www.kobietapracujaca.org
Życzymy ciekawej lektury,
Dominika Stelmachowicz-Pawyza
Katarzyna Świeżawska-Ambroziak
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
3
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE................................................................................... 5
WYTYCZNE DO AKCJI INFORMACYJNO-PROMOCYJNEJ ................................ 7
1. Promowanie równości szans w zawodach tradycyjnie uznawanych
za kobiece lub męskie.................................................................7
2. Promowanie idei wykorzystywania indywidualnych zdolności
do wykonywania poszczególnych zawodów...................................12
3.Promowanie równości szans w zakresie wynagradzania; promowanie
kobiet na stanowiska kierownicze; promowanie kobiecej
przedsiębiorczości.................................................................... 15
4. Promowanie partnerskiego modelu,włączającego mężczyzn
na równi z kobietami w realizację obowiązków rodzicielskich
i domowych; edukowanie w zakresie możliwości dzielenie opieki nad
dziećmi,jakie daje prawo pracy i ubezpieczeń społecznych;
promowanie elastycznych form zatrudnienia................................ 19
5. Upowszechnienie korzystania usług opiekuńczo-wychowawczych
nad dziećmi i osobami zależnymi................................................24
6. Informowanie o instytucjach rynku pracy ................................ 26
PROGRAM PROMOCJI PROJEKTU SYSTEM AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ KOBIET
- ,,KOBIETA PRACUJ
CA.....  ................................................................ 28
,,KOBIETA PRACUJ
CA...   NIEZB
DNIK INFORMACYJNO - PROMOCYJNY .. 34
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
4
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
WPROWADZENIE
Celem projektu   Kobieta pracująca... jest rozpoznanie sytuacji kobiet
na rynku pracy. Przede wszystkim jednak autorzy projektu starali się w toku
procesu badawczego odnalez
ć te społeczne wzory i specyfikę postrzegania
kobiet i mężczyzn, które determinują  ich społeczne i zawodowe pozycje.
I udało się. Dzięki szeroko zakrojonym badaniom zdiagnozowano sytuację
kobiet na rynku pracy i ustalono jej przyczyny.
Pamiętając jednak o słowach Johanna Wolfganga von Goethe:  Sama wiedza
nie wystarczy, trzeba jeszcze umieć ją stosować oddajemy w ręce czytelnika
dokument, którego główną intencją jest wyposażenie organizatorów akcji
promocyjno-informacyjnej w niezbędne narzędzia. To dzięki nim ma ona
przynieść pożądany efekt w postaci przełamywania stereotypów i miejmy
nadzieję zwiększenia zatrudnienia wśród kobiet.
Część główna  Wytycznych... to wskazanie 6 kluczowych filarów, na których
winna opierać się akcja informacyjno-promocyjna. Wskazujemy w niej
zarówno treści, jak i formy przekazu odwołując się do głosów samych kobiet,
ale i przedsiębiorców oraz tzw. opinii publicznej.
Problem nierównego traktowania kobiet i mężczyzn na rynku pracy jest na tyle
palący i niestety wymagający systematycznych działań, że dokument ten
zawiera również dodatkowe informacje, nieco wykraczające poza same
potrzeby projektu, ale mogące wesprzeć działania innych osób czy instytucji.
Dlatego też w jednej z części raportu prezentujemy ramowy plan promocji
projektu, a w kolejnej niezbędnik informacyjno-promocyjny czyli podstawowe
informacje o działaniach określanych mianem PR.
Dobrze skonstruowana akcja informacyjno-promocyjna ma przed sobą bardzo
trudne zadanie  musi bowiem w równym stopniu informować i promować.
W projekcie  Kobieta pracująca... idea tej równowagi wspierana jest przez
6 głównych filarów:
1. Promowanie równości szans w zawodach tradycyjnie uznawanych
za kobiece lub męskie.
2. Promowanie idei wykorzystywanie indywidualnych zdolności
do wykonywania poszczególnych zawodów.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
5
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
3. Promowanie równości szans w zakresie wynagradzania; promowanie
kobiet na stanowiska kierownicze; promowanie kobiecej
przedsiębiorczości.
4. Promowanie partnerskiego modelu, włączającego mężczyzn na równi
z kobietami w realizację obowiązków rodzicielskich i domowych;
edukowanie w zakresie możliwości dzielenia opieki nad dziećmi, jakie
daje prawo pracy i ubezpieczeń społecznych; promowanie elastycznych
form zatrudnienia.
5. Upowszechnienie korzystania z usług opiekuńczo-wychowawczych nad
dziećmi i osobami zależnymi.
6. Informowanie o instytucjach rynku pracy.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
6
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
WYTYCZNE DO AKCJI INFORMACYJNO-PROMOCYJNEJ
1. Promowanie równości szans
w zawodach tradycyjnie uznawanych
za kobiece lub męskie
Prawie połowa badanych z sondażu opinii publicznej uznaje, że są takie
P
zawody, w których mimo braku formalnych zakazów kobiety nie powinny
pracować. Co trzeci pracodawca deklaruje, że ma w swojej firmie takie
stanowisko, na które, niezależnie od kwalifikacji, nie chciałby zatrudnić
kobiety. Jednak w badaniach jakościowych pojawia się wiele opisów kobiet,
które pracują w tzw. męskich zawodach. W prezentacji wyników badań należy
konfrontować te dwa z
ródła. Doświadczenia życiowe badanych zaprzeczają
prezentowanym przez media wyobrażeniom o  babo-chłopach . Uczestnicy
fokusów opisują te kobiety raczej w kategoriach fachowości, wyjątkowych
kwalifikacji na tle innych osób na podobnych stanowiskach. Te wyniki mogą
potwierdzać prawidłowość odnotowywaną w innych badaniach1, a mianowicie,
że czynnik innowacyjności kobiet wzrasta w środowiskach pracy
zdominowanych przez mężczyzn. Kobiety te wykazują także większą
adaptacyjność  cechują się większą motywacją do sprostania wysokim
wymaganiom nieprzyjaznego im środowiska.
Pracodawcy, którzy zatrudniają kobietę w zawodzie męskim, mogą spodziewać
się, że są to osoby o dużej motywacji pracy.
1
B. Budrowska. 2005. Znikoma reprezentacja kobiet w elitach  próby wyjaśnień. W: P. Sztomka i M. Kucia
(red.). Socjologia. Lektury. Kraków: Znak, 453-569.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
7
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Należy zatem przekonywać pracodawców do aktywnego preferowania kobiet
wśród kandydatów do pracy na stanowiskach rozpoznawanych jako męskie.
Jeśli wśród dwóch kandydatów o takich samych kwalifikacjach pracodawca
ma do czynienia z kobietą i mężczyzną, wybierając kobietę zwiększa
prawdopodobieństwo, że wybór dotyczyć będzie osoby bardziej
zmotywowanej.
Pracodawcy odżegnują się jednak od oparcia na płci rozstrzygnięcia dylematu
między dwoma równorzędnymi kandydatami. Notabene opinia publiczna jest
jednak innego zdania o praktykach stosowanych przez pracodawców,
a mianowicie, że w takiej sytuacji wybrany zostałby mężczyzna.
Zwiększanie obecności kobiet w zawodach postrzeganych jako męskie
ma swoje ograniczenia, związane z faktem, że większość przywoływanych
przez badanych zawodów związanych jest z siłą fizyczną. Część z nich
przynależy do schyłkowych branży przemysłu, które przechodzą intensywne
procesy restrukturyzacji związane z redukcjami zatrudnienia.
Z drugiej strony właśnie procesy restrukturyzacji mogą stanowić szansę
na przełamanie ograniczeń w pracy kobiet w zawodach uznawanych
za męskie. Postępująca automatyzacja i komputeryzacja zadań związanych
wcześniej z siłą fizyczną znosi bariery wykonywania tych prac przez kobiety.
W toku seminariów i konferencji należy wskazywać na ten
potencjalny atut przekształcających się rynków pracy.
Pozwoli to również wytworzyć skojarzenie:
praca kobiet  praca nowoczesna.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
8
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Zawody identyfikowane przez badanych jako męskie to zawody związane
ze stanowiskami robotników wykwalifikowanych. Pracodawcy badani w części
jakościowej projektu samorzutnie2 wskazują na szereg problemów związanych
z mężczyznami z tej kategorii społeczno-zawodowej. Wiele z nich związanych
jest z zaniedbywaniem obowiązków. Tłem tych zaniedbań jest nadużywanie
alkoholu. Chociaż z roku na rok odnotowuje się zmniejszanie różnic między
kobietami, a mężczyznami w odniesieniu do ilości wypijanego alkoholu
i częstości problemów związanych z alkoholem. To ustalenia epidemiologów
wskazują na proporcję 1:4 kobiet do mężczyzn w populacji osób, które
charakteryzuje  ryzykowne picie 3, a mężczyz
ni konsumują ponad trzykrotnie
więcej alkoholu niż kobiety4. Ponadto abstynenci częściej rekrutują
się z populacji kobiet niż mężczyzn, a kobiety-robotnice są grupą wyróżnianą
w badaniach jako najczęściej deklarująca abstynencję. Warto również
odnotować, że w przypadku kobiet status bezrobotnego sprzyja abstynencji,
u mężczyzn odwrotnie.
Promowanie obecności kobiet w zawodach postrzeganych
jako męskie oparte być może na budowaniu wizerunku
kobiety jako odpowiedzialnego pracownika. Inne atuty
kobiet w ocenie respondentów to: dokładność,
sumienność, pracowitość, punktualność, uczciwość,
solidność. Określenia pozytywne przeważają nad
negatywnymi i wskazują na wysoką ocenę jakości pracy
kobiet.
2
Wątki te nie znalazły się w scenariuszu spotkania.
3
Za K. Gąsior. 2005. Typy alkoholizmu u kobiet. W:  Alkoholizm i Narkomania Tom 18 Nr 1-2.
4
J. Sierosławski Problemy Alkoholowe w Ocenie Mieszkańców Raport z Ogólnopolskich Badań Ankietowych,
dostępny na http://www.parpa.pl/?sub=0&check=201
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
9
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Zawody postrzegane jako męskie są często jednocześnie zawodami
wymagającymi dość specyficznych kwalifikacji, uprawnień zdobytych
na kursach, wąskiej specjalizacji. Wydaje się, że kontrproduktywnym z punktu
widzenia celów projektu byłoby przekonywanie kobiet, by samodzielnie
finansowały lub zwracały się do instytucji finansujących taki rodzaj kursów
lub szkoleń, jeśli miałoby być to całkowite przekwalifikowanie.
Powodzenie takich działań byłoby niepewne, zważywszy na uprzedzenia
pracodawców  badani relacjonują, że kobiety zatrudniane na takich
stanowiskach muszą niejednokrotnie wykazać wyższe kwalifikacje
niż mężczyz
ni. Zatem brak atutu w postaci doświadczenia mógłby mieć
większe znaczenie niż w analogicznej sytuacji kandydata do pracy mężczyzny.
Ponadto wąska specjalizacja w dłuższej perspektywie czasu nie sprzyja
zdolności do bycia zatrudnionym, zwłaszcza, że ten rodzaj umiejętności, który
związany jest z zawodami typowo męskimi, szybko może ulec dezaktualizacji.
Niewątpliwie sprawą wartą przedyskutowania w toku
seminariów i konferencji jest kwestia, czy wśród osób
aktywnych zawodowo w profesjach postrzeganych jako
męskie i potencjalnych beneficjentów programów
aktywizacji należy pozytywnie dyskryminować kobiety,
by wyrównywać szanse obu płci.
Z kolei zawody uważane za typowo kobiece stanowią przedłużenie aktywności,
jakie tradycyjnie przypisane były kobiecej roli domowej. Potencjał rynku pracy
związany z tymi zawodami będzie ograniczony, dopóki nie nastąpi znaczące
wzbogacenie się społeczeństwa, a wraz z nim wyprowadzenie znacznej części
potrzeb gospodarstw domowych na zewnętrzny rynek usług.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
10
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
W kampanii informacyjnej należy zatem kobiety planujące pracować
w zawodach kobiecych lub nabywać nowe kwalifikacje właśnie w tych
zawodach, ukierunkowywać na aktywność związaną z obsługą lepiej
sytuowanego segmentu klientów.
W interesie samych kobiet i ich zadowolenia z pracy, jest uczynienie tego
środowiska bardziej konkurencyjnym przez dopływ mężczyzn do profesji
postrzeganych jako kobiece. Bariery dostępu mężczyzn do zawodów kobiecych
są mniejsze niż bariery dostępu kobiet do zawodów męskich  tylko
co dziesiąty badany uznaje, że są takie zawody, w których niezależnie
od braku formalnych zakazów mężczyz
ni nie powinni pracować.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
11
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
2. Promowanie idei wykorzystywania
indywidualnych zdolności do wykonywania
poszczególnych zawodów
Wśród zawodów postrzeganych jako typowo męskie badani niezwykle rzadko
W
wymieniają te zawody, które wymagają niezwykle wysokich, trudnych
do zdobycia kwalifikacji. Ponadto, pracodawcy na tle reprezentatywnej próby
społeczeństwa polskiego, częściej deklarują, że specyficzne umiejętności
i kompetencje występują niezależnie od płci. Jest to bardzo cenny wynik
przeprowadzonych badań. Warto go zatem popularyzować wśród kobiet,
wskazując przy tym, że kluczowymi dla powodzenia kobiety w zawodzie
typowo męskim są kompetencje i umiejętności. Takie relacje mają motywować
kobiety do poszukiwania pracy w nietypowych dla nich zawodach.
Badani relacjonują problemy, z jakimi stykają się kobiety pracujące w typowo
męskich zawodach. Wśród nich wymienia się problemy związane z integracją
z grupą pracowniczą, złożoną z mężczyzn, zwłaszcza, jeśli jest to grupa
związana z kulturą robotniczą.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
12
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Należy edukować pracodawców, że jako odpowiedzialni za całokształt
środowiska pracy, odpowiadają za nadużycia wobec kobiet pracujących
w męskim środowisku, w tym za przejawy mobbingu
oraz molestowania seksualnego.
Na seminariach i konferencjach należy zwrócić uwagę
na niski poziom wiedzy, zarówno kobiet, jak i pracodawców,
na temat przejawów praktyk dyskryminacyjnych. Zwłaszcza
przedsiębiorcy z małych firm, które nie dysponują zapleczem
prawnym, mogą łamać prawo przez jego nieznajomość.
Warto jednak zwrócić uwagę, że pracodawcy częściej niż reszta opinii
publicznej są przekonani o powszechności wyróżnionych w badaniu praktyk
dyskryminacyjnych. Jest to o tyle niebezpieczne, że może działać jako
usprawiedliwienie dla łamania norm.
Tym bardziej seminaria i konferencje powinny dostarczyć rzetelnej wiedzy,
na temat zasięgu takich praktyk. Ponadto należy edukować pracodawców
o zakazie wskazywania na płeć w ogłoszeniach o pracę. Chodzi nie tylko
o ukazanie litery zapisów o dyskryminacji, ale również o jego ducha.
Niewątpliwie kobiety powinny być edukowane, do jakich instytucji
i organizacji mogą się zwrócić i jaką pomoc są w stanie uzyskać w sytuacji,
gdy ich prawa są łamane w miejscu pracy. Należy podkreślić, że kobiety
nie mogą już liczyć na pomoc pełnomocnika rządu ds. Równego Statusu Kobiet
i Mężczyzn, a z badań wynika, że istnieje duża potrzeba powołania tego typu
instytucji.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
13
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Jednak działań zwalczających dyskryminację na rynku pracy nie można opierać
na szkoleniach uświadamiających prawa i samą dyskryminację. Zwłaszcza,
że badanie wśród pracodawców dowodzi, że kobiety, które osiągnęły znaczącą
pozycję zawodową niechętnie mówią o sytuacji kobiet na rynku w kategoriach
dyskryminacji. Wobec przewagi podaży nad popytem charakterystycznej
dla wielu segmentów rynku pracy, należy realistycznie założyć, że umiejętność
dochodzenia swoich praw na drodze sądowej nie wpływa na pozycję kobiety
na tymże rynku. Większość sporów na linii pracownik  pracodawca trafia
do sądów pracy lub jest przedmiotem interwencji Państwowej Inspekcji Pracy
dopiero na etapie rozwiązywania stosunku pracy.
Z punktu widzenia celu, jakim jest promowanie równości szans, większe
nadzieje można pokładać w próbie kształtowania świadomości, że tego rodzaju
praktyki są niepożądane i kontrproduktywne. W dyskusji warto ustalić,
czy możliwe są do zastosowania miary potencjału ludzkiego przedsiębiorstwa
uwzględniającej straty firm, jakie związane z nieracjonalnym, opartym
na stereotypach płciowych inwestowaniu w rozwój pracowników.
Należy również przekonywać przedsiębiorców, że przestrzeganie praw kobiet
jest częścią ich wizerunku jako odpowiedzialnego pracodawcy. Nawet
w warunkach tzw. rynku pracodawcy, umiejętność przyciągania i utrzymania
najlepszych pracowników bywa ogromnym atutem przedsiębiorstwa.
Określenia firmy jako  przyjaznej kobietom i  przyjaznej rodzinie może być
częścią przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa usiłującego pozyskać kadrę
najlepszą z możliwych. Zwłaszcza, że tylko 15,7% badanych uważa firmy
polskie za przyjazne kobiecie, a 13,8% za przyjazne rodzinie.
Cykl konferencji i seminariów powinien być tak zakrojony,
by relacje pojawiające się w mediach eksponowały wątek
pozytywny  co przedsiębiorcy mogą robić , a nie negatywny
 czego przedsiębiorcom robić nie wolno .
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
14
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
3.Promowanie równości szans w zakresie
wynagradzania; promowanie kobiet
na stanowiska kierownicze; promowanie
kobiecej przedsiębiorczości
W toku seminariów i konferencji należy rozważyć dylemat
związany z promowaniem elastycznych form zatrudnienia, które
w polskich warunkach związane są z niskim poziomem
zarobków. Praca w innym niż pełen wymiar czasu pracy, która
pozwala na aktywność zawodową kobietom zaangażowanym
w życie rodzinne, często nie wpływa znacząco na poprawę
sytuacji ekonomicznej ich rodzin.
Praca taka często nie jest w stanie przynieść podstawowej korzyści, czyli
niezależności finansowej. Na nią najczęściej wskazują pytani o to, co kobieta
zyskuje podejmując aktywność zawodową. Zatem należy podkreślać inne
walory pozostawania aktywnym zawodowo niż tylko otrzymywanie
wynagrodzenia za pracę, tak by kobiety planujące pracować na niepełnym
etacie nie miały zawyżonych oczekiwań finansowych.
W kampanii informacyjnej warto wskazywać, na wszystkie inne korzyści, jakie
zdaniem respondentów kobieta może czerpać z pracy. Chodzi tu o poczucie
własnej wartości, kontakt z ludz
mi, możliwości samorealizacji.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
15
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Z drugiej strony należy zachęcać pracodawców do stosowanie elastycznych
uregulowań czasu pracy również wobec lepiej uposażonych grup
pracowniczych i przekonywać, że takie uregulowania nie muszą być koniecznie
związane peryferyjnym rynkiem pracy.
Seminaria i konferencje powinny uwypuklać ustalenia
z badań, że na niższe wynagrodzenia kobiet wpływa segregacja
horyzontalna i wertykalna  kobiety pracują w sektorach, gdzie
płace są statystycznie niższe, technologie mniej zaawansowane,
prestiż społeczny niższy, a zatrudnione są na stanowiskach
związanych z małą władzą. Uwaga powinna skupić się na tym,
jak przełamywać te dwa rodzaje segregacji zawodowej. Należy
się również zastanowić, czy bazy regionalne można wzbogacić
o informacje dla kobiet, jak prowadzić i w jakich warunkach
rozpoczynać negocjacje płacowe, jak planować ścieżkę kariery.
Niewątpliwie informacje te powinny być zróżnicowane dla kobiet
aktywnych zawodowo i kobiet wkraczających na rynek pracy.
Dyskusję na temat warunków równości szans w zakresie wynagrodzenia
należy ukierunkowywać na tematy możliwości rozwoju miarodajnych
i rzetelnych systemów ocen pracowniczych. Warto rozważyć, czy szczątkowe
procedury są możliwe do wprowadzenia w małych i średnich
przedsiębiorstwach.
44,8% badanych pracodawców deklaruje, że w ich firmach kobiety
nie są zatrudnione na stanowiskach kierowniczych. Wśród 37,6%
odpowiadających, że kobiety sprawują funkcje kierownicze, tylko połowa mówi
o kobietach na najwyższych stanowiskach kierowniczych. Co trzeci respondent
z badania opinii publicznej jest jednak zdania, że nie jest to sytuacja
wymagająca zmiany i odpowiada, że liczba kobiet na stanowiskach
kierowniczych jest wystarczająca. Tyle samo respondentów uważa, że kobiet-
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
16
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
kierowników powinno być więcej. Nieco ponad połowa badanych
nie ma preferencji co do płci kierownika, jednak relatywnie częściej badani
wolą mieć za szefa mężczyzną niż kobietę (odpowiednio 30,1% i 15,9%).
W toku seminariów i konferencji należy wypracować
argumenty na rzecz większej akceptacji kobiet-kierowników,
inne niż te bazujące na rozpoznaniu zjawiska dyskryminacji.
Przedsiębiorcy mogą obawiać się awansowania młodych
kobiet na stanowiska kierownicze, które dla sprawnego
funkcjonowania organizacji nie powinny podlegać częstym
fluktuacjom. Dzieje się tak, ponieważ pracodawcy
nie doceniają tego, że wiele kobiet jest gotowych
dla utrzymania pracy czy kariery zawodowej zrezygnować
lub odroczyć plany rodzicielskie. Kobiet, które planują swoje
życie osobiste z uwzględnieniem sytuacji zawodowej jest
dwa razy więcej niż zakładają pracodawcy.
Dla większości respondentów płeć nie jest wskaz
nikiem pozwalającym
na ocenę wiarygodności partnera w interesach. W oczach swoich partnerów
przedsiębiorczynie nie tracą na wiarygodności tylko dlatego, że są kobietami.
Badani charakteryzują się wysoką akceptacją wspierania przedsiębiorczości
kobiet jako działania na rzecz równouprawnienia płci na rynku pracy. Jednak
tylko 15,5% bezrobotnych kobiet w założeniu własnej firmy poszukuje
sposobu na aktywizację zawodową. W czasie seminariów i konferencji należy
zastanowić się nad przyczyną takiej rozbieżności preferencji i działań.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
17
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Model prowadzenia biznesu, jaki wyłania się z analiz, związany jest
z bardzo napiętym budżetem czasu przedsiębiorczyń. Prowadzenie własnego
biznesu niezależnie od jego skali wymaga najczęściej pełnego zaangażowania.
Zatem należy w toku seminariów i konferencji rozważyć,
czy zakładanie firm jest sposobem na aktywizację
wszystkich kobiet. Mimo swobody w kierowaniu własną
pracą, trudno uznać samozatrudnienie za odpowiednik
elastycznego czasu pracy. Zatem rekomendowanie
samozatrudnienia kobietom, które są nieaktywne
zawodowo z powodu obowiązków domowych i rodzinnych,
jest obarczone ryzykiem. W toku dyskusji
na konferencjach i seminariach warto jednak rozważyć, czy
taki model prowadzenia biznesu jest jedyną możliwą
drogą, czy ograniczenia tej metody aktywizacji zawodowej
są trwałe. Czy przedsięwzięcia oparte na wkładzie i pracy
zespołowej nie były tymi, które pozwalają utrzymać
równowagę między życiem zawodowym, a osobistym?
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
18
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
4. Promowanie partnerskiego modelu,
włączającego mężczyzn na równi z kobietami
w realizację obowiązków rodzicielskich
i domowych; edukowanie w zakresie
możliwości dzielenie opieki nad dziećmi,
jakie daje prawo pracy i ubezpieczeń
społecznych; promowanie elastycznych form
zatrudnienia
Zmiana modelu rodziny nie jest postrzegana przez badanych jako efektywna
forma działania na rzecz równouprawnienia i lepszej sytuacji kobiet na rynku
pracy - choć kobiety znacząco częściej oceniają tę metodę jako ważną.
Nie musi to oznaczać niechęci badanych wobec partnerskiego modelu rodziny.
Być może za takimi opiniami ukryte jest przekonanie, że model rodziny
nie jest czymś, co zmienia się w wyniku planowanych działań, inicjatyw.
Badani doceniają bowiem rolę równego podziału obowiązków w rodzinie
i najczęściej wymieniają go jako podstawę bezproblemowego godzenia
obowiązków zawodowych i rodzinno-domowych.
Na seminariach i konferencjach należy się zastanawiać,
w jaki sposób przekonywać kobiety, że styl życia
związany z dużą aktywnością domową wpływa
na postrzeganie ich jako bardziej kłopotliwych
i kosztownych pracowników.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
19
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Kwestia jest o tyle delikatna, że taki a nie inny podział obowiązków w rodzinie
wynika z systemu wartości, przekonań światopoglądowych i wzorców
wyniesionych z socjalizacji. Warto mieć w pamięci, że 15,8% badanych,
z badania opinii publicznej, jest przekonanych, że kobiety, które mają dzieci
nie powinny być aktywne zawodowo, a już dwóch na pięciu badanych jest
przekonanych, że w przypadku posiadania dzieci praca zawodowa jest
dopuszczalna, ale powinna być traktowana tylko jako dodatkowa,
nie-pierwszorzędna aktywność. Przemiany w tych obszarach nie zachodzą pod
wpływem kampanii informacyjno-edukacyjnych. Bardziej realną zatem
rekomendacją byłoby wiązanie organizacji pracy z modelem życia osobistego,
w tym uwzględnianie takich rozwiązań, które pozwalają być aktywnymi
zawodowo nawet kobietom, które wykonują szereg prac domowych
i wychowawczo-opiekuńczych.
W toku seminariów i konferencji należy uwypuklać fakt,
że wyobrażenia o rynku pracy i postrzeganych szansach
kobiet są gorsze niż bezpośrednie doświadczenia z kobietami
pracującymi i pracującymi kobietami-matkami.
W świetle ustaleń z części badawczej projektu, informacje dotyczące
przenoszenia przez kobiety problemów domowych do pracy oraz wysokiego
poziomu absencji są po części mitem. Respondenci pytani o wiedzę dotyczącą
doświadczeń znanych im kobiet-pracownic i matek-pracownic, a nie o sferę
wyobrażeń, najczęściej deklarują, że godzą one te dwie sfery życia
bez większych problemów. Wydaje się jednak, że pracodawcy mogą podzielać
jakieś uprzedzenia i traktować kobietę jako kłopotliwego i kosztownego
pracownika, gdyż w większym stopniu niż mężczyzna obarczonego
obowiązkami domowy.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
20
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Długofalowe i trwałe odwrócenie tych uprzedzeń uzależnione jest od zmiany
postrzegania odpowiedzialności za prowadzenie domu i wychowywanie dzieci.
Chodzi o to, by wychowywanie dzieci i prowadzenie domu było przez
pracodawców uważane za odpowiedzialność dwojga rodziców czy partnerów,
a nie głównie kobiet. Całkowita i szybka reorientacja podziału ról społecznych
wydaje się jednak nierealna.
Skoro nie można liczyć na gwałtowną zmianę ról społecznych przypisywanych
kobiecie i mężczyz
nie, należy promować elastyczne formy pracy jako sposób
na obecność na rynku pracy kobiet, które wykonują w gospodarstwie
domowym większą część obowiązków.
Celem konferencji i seminariów powinno być też zwiększanie
świadomości społecznej problemu dzielenia obowiązków
wśród kobiet, które nie widzą związku między ich sytuacją
na rynku pracy a podziałem zadań w domu.
Z kolei kobiety dobrze zorganizowane, sprawnie godzące
sferę życia osobistego i zawodowego, powinny wiedzieć,
że mogą prezentować to jako swój atut wobec potencjalnego
lub obecnego pracodawcy.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
21
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Warto przywoływać w toku dyskusji ustalenia z badań, dotyczące rzeczywistej
nieelastyczności dużej części bezrobotnych  niechętnie zgodziłyby się one
na zmiany w rutynie życia codziennego. Co więcej wyobrażenia pracodawców
o gotowości kobiet do podejmowania pracy w warunkach, które mogą być
kłopotliwe są często lepsze od faktycznej gotowości kobiet do podejmowania
takiej pracy.
Polityka zmierzająca do godzenia życia rodzinnego
i zawodowego wydaje się kluczowa zwłaszcza w odniesieniu
do kobiet, które wywodzą się, ze środowisk, które
podtrzymują tradycyjny podział ról w rodzinie.
Na konferencjach i seminariach należy podkreślać wagę
włączania się partnera zwłaszcza na etapie opieki nad
niemowlęciem, ze względu na konieczność podtrzymywania
aktywności zawodowej w czasie urlopu macierzyńskiego
i wychowawczego, co zapobiega trwałemu wypadaniu
z rynku pracy. W toku seminariów i konferencji należy
próbować ustalić, w jakich sektorach, branżach problem
dezaktualizacji kwalifikacji kobiet czasowo nieaktywnych
zawodowo jest najbardziej palący.
Pracodawcy trafnie rozpoznają, że uciążliwy rozkład czasu pracy może
zniechęcać kobiety do podejmowania pracy. Ponadto co trzeci z nich jest
zdania, że promowanie nowych form zatrudnienia jest sposobem na poprawę
sytuacji kobiet na rynku pracy. Wskazuje to na gotowość tych środowisk
do bardziej powszechnego wprowadzenia takich praktyk. Potencjał aktywizacji
kobiet poprzez elastyczne formy zatrudniania jest większy w niektórych
sektorach, np. w sektorze administracji publicznej, a mniejszy, bo już
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
22
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
realizowany, w innych, np. w usługach. Połowa pracodawców pozytywnie
ocenia też potencjał telepracy. W toku seminariów i konferencji należy
podkreślać, że nastawienia przedsiębiorców nie są barierą we wdrażaniu
elastycznych rozwiązań w zatrudnianiu.
Inną sprawą mogą być bariery organizacyjne we wprowadzaniu elastycznych
form zatrudnienia.
Seminaria i konferencje mogą być forum wymiany
doświadczeń między pracodawcami, jak radzić sobie
z organizacją pracy w firmie, gdy pracownica przechodzi
na urlop wychowawczy, jak organizować miejsce pracy
dla młodej matki, pracującej w niepełnym wymiarze czasu
pracy.
Warto, by kobiety pracujące wskazywały bariery organizacyjne związane
z takim trybem pracy. Pracodawcy i kobiety powinni wiedzieć, gdzie można
się zwrócić o wyjaśnienia, związane z obowiązkami pracodawcy w tej nowej
sytuacji.
Seminaria i konferencje mogą służyć edukowaniu w zakresie możliwości
dzielenia opieki nad dziećmi, jakie daje prawo pracy i ubezpieczeń
społecznych.
W debacie publicznej często pojawia się argument, że wyróżnione dla kobiet
uprawnienia związane z macierzyństwem, mogą prowadzić do postrzegania
kobiet jako pracowników bardziej  kłopotliwych i  niepewnych . Wyniki
badania wśród pracodawców nie przynoszą wyraz
nego rozstrzygnięcia,
czy przedsiębiorcy uznają za zasadne takie argumenty. 37,9% badanych
uważa, że są to regulacje, nie sprzyjające zatrudnianiu kobiet, ale odsetek ten
jest wyższy w dużych ośrodkach miejskich i wzrasta wraz z negatywnymi
ocenami sytuacji na rynku pracy.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
23
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
5. Upowszechnienie korzystania usług
opiekuńczo-wychowawczych nad dziećmi
i osobami zależnymi
Jeśli zestawić wyniki badania ogółu opinii publicznej z wynikami badania
kobiet, to okazuje się, że kobiety częściej zwracają uwagę na znaczeniu
dostępu do żłobków, przedszkoli i świetlic jako sposobu na poprawę sytuacji
kobiet na rynku pracy. Podobnie wagę tego problemu podnoszą badani
przedsiębiorcy.
Na seminaria i konferencje regionalne należy zapraszać przedstawicieli władz
nie tylko regionalnych, ale i lokalnych.
Wiele bowiem problemów, na jakie napotykają kobiety w dostępie do rynków
pracy może być z powodzeniem rozwiązywanych na poziomie lokalnym. Wśród
tego rodzaju problemów zwracają uwagę te związane z godzeniem
obowiązków rodzicielskich z pracą. Do zadań gminy należy organizowanie
placówek opiekuńczo-wychowawczych dla małych dzieci. Badane kobiety
często relacjonowały kłopoty z dostępem do usług opiekuńczo-wychowawczych
nad dziećmi. Wydaje się, że gwarantowanie dostępu do przedszkoli
w pierwszej kolejności dla rodzin, w których oboje rodziców pracuje, powinno
być przedmiotem dyskusji, może bowiem sprzyjać długotrwałemu bezrobociu
kobiet z małymi dziećmi.
Kolejną kwestią związaną z dostępem kobiet do rynku
pracy, której świadomość wśród samorządowców
powinny szerzyć seminaria i konferencje, to waga
racjonalnej organizacji transportu publicznego.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
24
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Czas, który jest poświęcany na dojazd do pracy mógłby być
przeznaczony zarówno dla rodziny, jak i na rozwój
zawodowy. Jest to o tyle ważne, że wymóg mobilności
przestrzennej kobiet, choć zasadniczo nie tak ważny
w ocenie przedsiębiorców, wydaje się pracodawcom na tyle
oczywisty, że nie doceniają niechęci kobiet do podejmowania
pracy wymagającej długich dojazdów i/lub podróży.
W toku seminariów i konferencji wartościowym byłoby
rozważenie, czy możliwe byłoby uniezależnienie rodzin
od często nieracjonalnie rozplanowanej sieci przedszkoli
publicznych.
Warto włączyć pracodawców w debatę, czy duże przedsiębiorstwa
zatrudniające kobiety w młodym wieku są w stanie współorganizować, wzorem
francuskich rozwiązań, małe przedszkola działające na terenie lub przy
zakładzie pracy. Czy młode kobiety pracujące są w stanie zorganizować się,
by zachęcić pracodawcę do współfinansowania takiej placówki? Jakie
potencjalne korzyści może odnieść przedsiębiorca wspierający takie
rozwiązanie?
Czy przedszkola mogą być częścią systemu kafeteryjnego (flex benefit)5
używanego do motywowania specjalistów i menedżerów? W toku dyskusji
warto mieć w pamięci, że tylko 5% pracodawców deklaruje, że w ich firmie
istnieją specjalne, inne niż ochrona zapisana ustawowo, rozwiązania
wspierające kobiety-matki. Debata nad specjalnymi, wynikającymi
z wewnętrznych ustaleń, uregulowaniami wspierającymi kobiety-matki może
być okazją do zaistnienia problemów kobiet w przestrzeni społecznej
przedsiębiorstwa.
5
Pozafinansowy system wynagradzania, w którym pracownik ma możliwość wyboru dodatkowego
świadczenia w zależności od wyników i pozycji w firmie.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
25
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
6. Informowanie o instytucjach rynku pracy
Respondenci i uczestnicy fokusów zgodnie oceniają sytuację na rynku pracy
jako trudną. Badanych, zwłaszcza kobiety, w tym kobiety-pracodawców,
cechuje wysoki stopień świadomości problemu gorszej sytuacji kobiet na rynku
pracy. Większość popiera także działania na rzecz równouprawnienia
zawodowego i uważa, że bezrobocie mężczyzn jest takim samym problemem
jak bezrobocie kobiet. Większość badanych jest zdania, że praca zawodowa
jest tak samo ważna jak prace wykonywane w domu. Te ustalenia mogą
stanowić płaszczyznę porozumienia dla analizy problemów rynku pracy kobiet
na seminariach i konferencjach. Dużą barierą w promowaniu aktywizacji może
być jednak fakt, że tylko jedna trzecia badanych jest zdania, że wszystkie
kobiety, niezależnie od sytuacji rodzinnej, powinny pracować. Relatywnie
więcej osób uważa także, że kobiecie łatwiej jest się pogodzić z sytuacją utraty
pracy niż mężczyz
nie. Ponadto 40,8% badanych jest przekonanych, że przede
wszystkim mężczyzna ma zapewnić środki do utrzymania rodzinie, a 35,3%
uważa, że jest to wspólna odpowiedzialność.
Trzeba także zwrócić uwagę, że partnerzy projektu  Kobieta pracująca
nie są postrzegani jako organizacje odpowiedzialne za poprawę sytuacji kobiet.
Zatem już przy prezentowaniu założeń projektu należy podkreślać znaczenie
potencjału samoorganizacji społeczeństwa w rozwiązywaniu takich problemów
społecznych jak nierówne szanse kobiet i mężczyzn na rynku pracy. Samo
hasło  Kobieta pracująca wywołuje pozytywne skojarzenia wśród badanych
i należy to uznać za duży atut przedsięwzięcia.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
26
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Waga instytucji rynku pracy może być w toku seminariów i konferencji
uwypuklana poprzez przywołanie danych z części badawczej projektu, które
wskazują, że kobiety poruszające się na rynku pracy potrzebują asysty
czy pomocy.
Choć kobiety trafnie rozpoznają wagę kwalifikacji, jakich wymagają
pracodawcy, zasadniczo struktura ich kwalifikacji nie odpowiada tym
wymaganiom rynkowym. Bezrobotne kobiety stosunkowo niechętnie
kontaktują się bezpośrednio z pracodawcami. A trzeba podkreślić, że jest
to najskuteczniejsza forma poszukiwania pracy i należy zachęcać kobiety
do jej podejmowania.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
27
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
PROGRAM PROMOCJI PROJEKTU SYSTEM AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ
KOBIET - ,,KOBIETA PRACUJ
CA..... 
Opis problemu
Projekt  Kobieta Pracująca.... dotyczy zdiagnozowania sytuacji kobiet
na rynku pracy, tego jak są one postrzegane przez przedsiębiorców,
społeczeństwo i przez siebie same.
W ramach projektu przeprowadzone zostały badania, których wyniki ukazują
w szerokim zakresie sytuację kobiet na rynku pracy. W dalszej części realizacji
projektu planuje się przeprowadzenie akcji informacyjnej skierowanej
do kobiet, instytucji rynku pracy i pracodawców. Ponadto powstać ma system
informacji dotyczący programów i działań na rzecz kobiet oraz możliwości
uczestniczenia w nich. Wszelkie działania informacyjne mają być realizowane
poprzez cykl seminariów, elektroniczny system informacji oraz ogólnopolską
konferencję.
Zatem celem wszelkich działań PR-owych będzie powszechne, jak najszersze
promowanie wyników badań, rozpowszechnianie ich poprzez planowane akcje,
a także promowanie samych akcji.
Odbiorcy akcji informacyjnej
PRACODAWCY I INSTYTUCJE RYNKU PRACY
Zgodnie z założeniami programu jest to grupa do której zaliczyć należy Urzędy
Pracy z wymienionych w projekcie obszarów Polski, Ochotnicze Hufce Pracy,
firmy szkoleniowe, agencje pracy, instytucje dialogu społecznego.
To z pewnością grupa odbiorców, do których projekt powinien być adresowany
w sposób szczególny. To oni mają tworzyć miejsca pracy, zmieniać istniejące
we własnej świadomości stereotypy dotyczące kobiet jako pracowników, to oni
muszą być otwarci na dialog w tej sprawie, wyczulić się na potrzeby kobiet
i zastanowić się jak je zaspokoić.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
28
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
KOBIETY
To grupa, której projekt przede wszystkim dotyczy. Ważne jest, aby zapoznały
się one z uzyskanymi w badaniu wynikami, rozpoznały funkcjonujące
stereotypy, które być może stanowią dla nich barierę, utrudniającą zdobycie
pracy, czy rozwój zawodowy. Dla kobiet bezrobotnych szczególnie ważne
mogą okazać się dane dotyczące najbardziej i najmniej skutecznych form
poszukiwania pracy, ich praw jako pracownic, a w szczególności pracujących
matek oraz tego jakie są ich atuty, które mogą wykorzystać w staraniach
o pracę.
Zastanowić się należy dokładnie kim są adresatki tego programu? Najbardziej
zainteresowane udziałem w seminariach i konferencji będą kobiety
wykształcone oraz aktywnie poszukujące informacji na temat własnej sytuacji
na rynku pracy. To również, pracownicy naukowi, których zainteresowania
dotyczą podejmowanych w programie problemów (choć w tej grupie
z pewnością nie znajdą się jedynie kobiety, ale i mężczyz
ni o tych samych
zainteresowaniach naukowych). Ponadto odbiorcami będą również
przedstawicielki feministek. Kolejną grupą kobiet, do których należy
się zwrócić to studentki i absolwentki, które poszukują informacji z zakresu
sytuacji kobiet na rynku pracy, które chcą się przygotować do wejścia na ten
rynek, określić jakie mają szanse lub, które mają już pewne doświadczenia
zawodowe i mogą się nimi szerzej podzielić.
To w końcu, kobiety bezrobotne, matki, które mają potrzebę rozwoju,
doszkalania się, które chcą być zaangażowane w działania dotyczące kobiet,
które szukają wszelkich informacji i możliwości zmiany własnej sytuacji
zawodowej. To kobiety mające potrzebę dyskusji, przedstawienia własnych
potrzeb i doświadczeń związanych z bliskim im tematem  bycia obecną
na rynku pracy.
Zagrożeniem dla programu powodzenia akcji informacyjnej może być
adresowanie jej do kobiet zamieszkujących obszary wiejskie, słabo
wykształcone. Istnieje obawa, że nie będą one w najmniejszym stopniu
zainteresowane seminariami, konferencją, wszelkimi rozmowami na temat
ich sytuacji na rynku pracy. Nie będą też miały, zapewne możliwości
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
29
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
korzystania z elektronicznego systemu informacji. To grupa kobiet, która
potrzebuje tworzenia miejsc pracy, aktywności zawodowej, a nie koniecznie
wiedzy o panujących na ryku stereotypach dotyczących kobiet, dyskryminacji
itp. Ta grupa odbiorczyń programu, z pewnością ma dużą potrzebę doszkalania
z umiejętności poszukiwania pracy, tworzenia aplikacji i przygotowywania
się do rekrutacji. Jeśli zatem istnieje możliwość przeprowadzenia spotkań pod
takim kątem, a dokładniej warsztatów, to cała akcja znajdzie zainteresowanie
i w tej grupie kobiet.
Kanały dotarcia
PRASA
a) Kobieca
Tu można zamieścić mniej formalne artykuły, bardziej skierowane
na problem, mniej - na twarde wyniki badań. Należy w nich poruszyć tematy
związane z dyskryminacją kobiet, z prawami kobiet w ciąży, że warto być
aktywną zawodowo ze względu na możliwości rozwoju i kontaktowania
się z innymi ludz
mi, nawet jeśli kobieta jest mocno zaangażowana w opiekę
nad rodziną i pozornie nie ma czasu na karierę zawodową. Np.:
- Twój Styl,
- Wysokie Obcasy,
- Glamour,
- Świat Kobiety,
- Życie na Gorąco,
- Chwila dla Ciebie,
- Tina.
b) Powszechna i Biznesowa
Artykuły zamieszczane w tego rodzaju prasie powinny być zwięzłe rzeczowe
i silniej przedstawiające wyniki badań. Artykuły powinny dotyczyć tematów:
Prawa pracy dotyczącego zjawiska dyskryminacji,
Stereotypów kobiet na rynku pracy, ich konsekwencji,
Jak powinna wyglądać firma  Przyjazna kobiecie .
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
30
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Np.:
- Gazeta Wyborcza,
- Bussiness Magazine,
- Personel,
- Gazeta Prawna,
- Manager Magazine,
- Businessman Magazine,
- Business Week.
Ogłoszenie konkursu na  Firmę przyjazną kobiecie
To kolejny pomysł do wykorzystania w przyszłości, którego finalizacja nie jest
założona w realizowanym aktualnie projekcie. Jest to forma rozpowszechnienia
uzyskanych badań i wzbudzenia dyskusji na najistotniejsze tematy dotyczące
kobiet na rynku pracy.
Konkurs pozwoli wzbudzić zainteresowanie przedsiębiorców tematyką
dyskryminacji i znajomości prawa. Pozwoli również wypromować firmy które
wezmą udział w konkursie i zdobędą wysokie miejsce, jako te, które dbają
o swoich pracowników, respektują ich prawa przez co są bardziej atrakcyjne
dla potencjalnych pracowników. Będzie to sygnał dla innych przedsiębiorców,
że warto brać przykład, dbać o prawa kobiet pracujących i polepszyć przez
to swój wizerunek jako pracodawcy i nie tylko. Dlatego warto,
by zainteresować takim konkursem jedną z wyżej wymienionych gazet.
c) Lokalna
Należy wykorzystać prasę lokalną w danym regionie, by umieścić w niej
ogłoszenia o organizowanych spotkaniach.
ULOTKI
Zawierać powinny najistotniejsze informacje dotyczące badań
i podejmowanego w nich problemu oraz możliwości praktycznego
wykorzystania uzyskanej w ich toku wiedzy. Być może warto zamieścić w nich
namiary na instytucje pomagające kobietom w sytuacjach gdy łamane
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
31
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
są ich prawa jako pracowników oraz instytucje rynku pracy, jako te które
m. in. pośredniczą między pracodawcą a pracobiorcą oraz udzielają porad
zawodowych.
Kolportaż:
- Urzędy Pracy,
- Uczelnie,
- Firmy pośrednictwa pracy,
- Firmy szkoleniowe,
- Siedziby organizacji kobiecych (Centra Praw Kobiet; Domy Samotnej Matki
itp.)
TELEWIZJA
a) TVN Style
b) TVP 1  Kawa czy Herbata (temat dnia)
c) TVP 2  Pytanie na śniadanie (temat dnia)
d) Lokalna  w celu informowania o spotkaniach, seminariach.
INTERNET
a) Strona www.
b) Wysyłanie e-maili informujących o seminariach, konferencji i możliwości
uczestniczenia w nich.
c) W przyszłości warto użyć tej metody w celu wzbudzenia zainteresowania
grupy przedsiębiorców sprawami kobiet na rynku pracy. Istotne jest,
by zasygnalizować istnienie potrzeby znajomości i respektowania prawa
przeciw dyskryminacji. Szczególnie ważne powinno być, aby dotrzeć
do przedsiębiorców zarządzających małymi firmami, gdzie nieznajomość tego
prawa jest wysoka. Można w tym celu wysłać maile z poniżej podanymi
treściami  mogą one zachęcić do uzupełnienia wiedzy z zakresu prawa pracy:
 Pracodawco!!!
Czy znasz prawa kobiet w pracy?
Poznaj je  to nic nie kosztuje!
Zrób to zanim zapozna Cię z nimi inspekcja pracy  to kosztuje wiele!
(Poniżej należy podać z
ródło, z którego można czerpać wiedzę z tego zakresu)
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
32
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
BEZPOŚREDNIE ZAPROSZENIA DLA INSTYTUCJI RYNKU PRACY,
PRZEDSI
BIORCÓW, PRZEDSTAWICIELI ORGANIZACJI KOBIECYCH,
PRZEDSTAWICIELI ZWI
ZKÓW ZAWODOWYCH
SPOSOBY DOCIERANIA DO KOBIET Z WIEJSKICH OBSZARÓW
a) Docieranie do stowarzyszeń, organizacji kobiecych, kółek tematycznych
działających na tych terenach.
b) Nawiązanie współpracy z kościołami.
Warto poprosić proboszczy, aby podczas niedzielnych mszy informowali
kobiety o organizowanych spotkaniach, w których one będą ważnymi
uczestnikami. Jednocześnie warto pozostawić w kościołach ulotki, które
zawierałyby informacje o celach, miejscu, czasie spotkania oraz
udogodnieniach w dotarciu na te spotkania (np.: refundacja kosztów podróży,
darmowy posiłek).
c) Dotarcie z ogłoszeniem o spotkaniach do szkół. Warto i tam pozostawić
ulotki przeznaczone dla kobiet  matek uczących się dzieci albo poprosić
dyrektorów, aby zezwolili na rozdanie ich dzieciom podczas lekcji.
AKCJE, DO KTÓRYCH WARTO DOA

CZYĆ
a) Targi pracy
To z pewnością świetna okazja by za pośrednictwem wykładu przedstawić
projekt  Kobieta Pracująca... , dotrzeć do odpowiedniej grupy odbiorców,
uniknąć dodatkowych kosztów (pod warunkiem, że organizatorzy nie będą
wymagać pokrycia pewnych kosztów za udział) związanych z osobistym
organizowaniem seminariów, a także zaoszczędzić wysiłków związanych
z promocją takiego spotkania. Ponadto udział w tego typu akcji pozwoli
na wypromowanie firmy ASM Centrum Badań i Analiz Rynku oraz partnerów
projektu.
b) Konferencje poświęcone szeroko rozumianym problemom we współczesnym
świecie
c) Konferencje dotyczące rynku pracy, prawa pracy
d) Inne tego typu spotkania, wykłady
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
33
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
,,KOBIETA PRACUJ
CA...   NIEZB
DNIK INFORMACYJNO-
PROMOCYJNY
Public Relations  czym ono jest?
Wyobraz
my sobie, że projekt ,,Kobieta Pracująca...  to firma. Jednym
z kluczowych działań mogących przyczynić się do jej sukcesu jest PR. Podanie
jednobrzmiącej definicji tego terminu jest niezwykle trudne. Specjaliści z tej
dziedziny mają trudności w wyznaczeniu takiej definicji, która oddała
by w pełni zakres i charakter PR.
Ogólnie można stwierdzić, że PR to forma komunikowania się danej firmy z jej
otoczeniem, której celem jest przekazanie informacji o tym co firma produkuje
lub jakiego rodzaju usługi świadczy. Taka forma komunikacji wymaga
pewnego wysiłku ze strony nadawcy, pozwala ona na zbudowanie pewnego
zrozumienia z otoczeniem organizacji.
Dodatkowo Public Relations (PR) można rozpatrywać według trzech aspektów:
PR to stan, jaki określa firmę. Możemy zatem stwierdzić, że firma ma
dobry PR lub zły,
PR to działanie podejmowane w celu wpływania na postawy
i opinię publiczną,
PR to profesja wykonywana zawodowo6.
Uwzględnić tu należy następujące formy:
Forma prasowa
- działalność rzecznika prasowego
- notatki prasowe
- wywiady w prasie
- reportaż ze współpracy firmy z instytucjami naukowymi
- oświadczenia prasowe
- zwoływanie konferencji prasowych
6
W. Budzyński; Public Relations; Warszawa 1998r.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
34
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Formy telewizyjne
- reportaż o aktualnie prowadzonej działalności w firmie (realizowanych
projektach, wprowadzanych zmianach)
- wywiady
- konferencje prasowe
Formy radiowe
- rozmowy z ekspertem
- wywiady
- audycje o osiągnięciach firmy i jej działalności
Forma wydawnicza
- ulotki
- broszury
- foldery
- druki okolicznościowe
- plakaty
Forma wystawiennicza
- stoiska prezentujące firmę na wystawach, targach
- wystawy osiągnięć, dorobku firmy
- ekspozycja przedstawiająca historię firmy od momentu jej powstania
Forma pocztowa
- wysyłanie e-maili (informacyjnych, z życzeniami itp.)
- wysyłanie listów
- wysyłanie zaproszeń na organizowane przez firmę imprezy
Spotkania
- seminaria, konferencje, sympozja
- spotkania biznesowe
- przyjęcia, lunche, kolacje
- organizowanie dni otwartych dla klientów firmy
- spotkania z ekspertami
Forma upominkowa
- wręczanie upominków, prezentów okolicznościowych - np.: na święta 
gadżetów, które przypominają o istnieniu firmy i służą do podtrzymywania
dobrych stosunków z otoczeniem.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
35
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
Należy jednak być ostrożnym, aby prezent nie został odebrany jako forma
 łapówki , zatem nie może on być zbyt cenny.
Udzielanie się w akcjach charytatywnych
- utrzymywanie placówek pomocy np.: domy dziecka, starców itp.
- finansowanie akcji charytatywnych
Sponsoring
- sponsorowanie wszelkiego rodzaju wydarzeń sportowych, kulturalnych, grup
sportowych, czy działalności podejmowanych przez inne jednostki (np.:
konferencji naukowych)7.
Przy planowaniu wszelkiego rodzaju strategii PR-owych należy wziąć pod
uwagę szereg aspektów:
a) Należy dokładnie określić grupę docelową, do której dane działania będą
adresowane. Na podstawie dokonanej charakterystyki adresatów można
zadecydować jakiego rodzaju formy działań należy wybrać, aby dotrzeć
do wybranej grupy.
b) Ważne jest również, by odpowiednio dobrać treści, nomenklaturę, hasła,
by odbiorcy identyfikowali się z nimi i nie mieli problemów z odpowiednim
zrozumieniem przekazywanych treści itd.
c) Pod uwagę należy również wziąć dostępność pewnych form komunikacji.
Jeśli na przykład postanowimy dane informacje przekazywać drogą
elektroniczną, najpierw należy upewnić się, czy odbiorcy mają możliwości
i umiejętności odebrania tych treści.
d) Każda akcja PR musi być dokładnie zaplanowana. Należy określić jej cele,
wspomnianą już grupę docelową oraz metody docierania do niej. Wymaga ona
również oszacowania budżetu, a także potrzebnych do jej realizacji zasobów
ludzkich.
e) Istotne jest też to, że wszelkie działania PR-owe podlegają kontroli prawnej,
dlatego warto przed ich podjęciem zapoznać się chociażby z prawem
prasowym.
7
Za W. Budzyński  Public Relations , Warszawa 2002r
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
36
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca.... 
Projekt współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich
W trakcie wszelkich akcji promujących projekt i jego badawcze rezultaty warto
podjąć powyższe wytyczne. Pozwoli to na podkreślenie problemów kobiet
na rynku pracy, propagowanie wszelkich działań mających na celu
wyrównanie ich szans na rozwój kariery zawodowej na równi z mężczyznami.
Wytyczne do akcji informacyjno-promocyjnej projektu
37
System aktywizacji zawodowej kobiet - ,,Kobieta pracująca....