OpenOffice – Podręcznik użytkownika

Arkusz kalkulacyjny Calc
Spis treści [ukryj]
1. Tworzenie nowego dokumentu
1.1. Uruchamianie programu OpenOffice Calc
1.2. Budowa okna programu
2. Zasady wprowadzania danych do arkusza
2.1. Budowa arkusza kalkulacyjnego
2.2. Poruszanie się po komórkach w arkuszu
2.3. Zaznaczanie komórek w arkuszu
2.4. Wprowadzanie danych do komórek
2.5. Wprowadzanie tekstu
2.6. Wprowadzanie liczb
2.7. Proste formuły - podstawowe operatory arytmetyczne
2.8. Rozmiar komórki
2.9. Wyró\nianie wartości
3. Poprawianie i usuwanie danych
3.1. Poprawianie danych w komórce
3.2. Usuwanie danych z arkusza
4. Zapisywanie
4.1. Zapisywanie dokumentu arkusza kalkulacyjnego
4.2. Typ zapisu danych
5. Praca z arkuszami
5.1. Dodawanie arkusza
5.2. Usuwanie arkusza
5.3. Zmiana nazw arkuszy
5.4. Zmiana kolejności arkuszy
5.5. Poruszanie się po arkuszach przyciski nawigacyjne
6. Wstawianie i usuwanie kolumn i wierszy
6.1. Wstawianie kolumn i wierszy
6.2. Usuwanie kolumn i wierszy
7. Grupowanie arkuszy
8. Przeglądanie danych w arkuszu
8.1. Podział okna
8.2. Blokowanie wierszy, kolumn
8.3. Ukrycie kolumn,wierszy
9. Formatowanie
9.1. Komórki obramowanie i cieniowanie
9.2. Scalanie komórek
9.3. Wyrównanie zawartości
10. Formatowanie czcionek
11. Formaty liczbowe
11.1. Format liczbowy
11.2. Format procentowy
11.3. Format walutowy
11.4. Format daty
11.5. Format czasu
11.6. Format naukowy
11.7. Format tekstowy
11.8. Pasek formatowania
11.9. Autoformatowanie
12. Kopiowanie
13. Adresy, czyli odwołania
13.1. Względne adresowanie komórek
13.2. Bezwzględne adresowanie komórek
13.3. Nazywanie komórek
13.4. Mieszane adresowanie komórek
14. Funkcje w arkuszu kalkulacyjnym
14.1. Data i godzina
14.2. Finanse
14.3. Informacja
14.4. Logiczne
14.5. Matematyka
14.6. Macierz
14.7. Statystyka
14.8. Arkusz kalkulacyjny
14.9. Baza danych
14.10. Tekst
14.11. Dodatek
15. Grafika w arkuszu
15.1. Rysunki własne
15.2. Rysunki z galerii
15.3. Ramki
15.4. Tworzenie wykresów
15.5. Wykres słupkowy
15.6. Wykres kolumnowy
15.7. Wykres liniowy
15.8. Wykres kołowy
15.9. Modyfikowanie wykresu
16. Wypełnianie komórek serią danych
16.1. Wypełnianie serią danych
16.2. Wypełnianie takimi samymi wartościami
17. Notatki
18. Drukowanie
18.1. Podgląd podziału stron
18.2. Podgląd wydruku
18.3. Ustawienia strony
18.4. Zakresy wydruku
18.5. Wydruk
19. Baza danych w arkuszu kalkulacyjnym
19.1. Sortowanie danych
19.2. Filtrowanie danych
19.3. Sumy pośrednie - częściowe
20. Calc - przykładowe dokumenty
20.1. 1. Biblioteka
20.2. 2. Przeliczenie
20.3. 3. Koszty operacyjne
Tworzenie nowego dokumentu
Uruchamianie programu OpenOffice Calc
Program OpenOffice Calc uruchomić mo\esz klikając w przycisk Start, następnie z rozwiniętej listy wybierz
polecenie Programy i przytrzymaj wskaznik myszki przez chwilę na tym słowie. Rozwinie się kolejna lista na której
będą nazwy zainstalowanych na twoim komputerze programów. Odszukaj wśród nich OpenOfficePL. Po krótkiej
chwili rozwinięte zostanie kolejne podmenu i będziesz ju\ mógł wybrać
Na ekranie twojego monitora pojawił się nowy dokument arkusza kalkulacyjnego OpenOffice Calc.
Budowa okna programu
Arkusz kalkulacyjny jest programem stosowanym do ró\nego rodzaju obliczeń matematycznych, finansowych,
czy statystycznych. Umo\liwia równie\ prezentowanie danych i wyników w formie graficznej w postaci wykresów
oraz drukowanie informacji.
Na swoim ekranie masz ju\ zapewne okno programu OpenOffice Calc:
Zasady wprowadzania danych do arkusza
Budowa arkusza kalkulacyjnego
Arkusz kalkulacyjny przypomina ogromną tabelę podzieloną na wiersze i kolumny. Kolejne wiersze oznaczone s
cyframi, natomiast kolumny literami (i ich kombinacjami).
W miejscu przecięcia się kolumn i wierszy powstają pojedyncze pola zwane komórkami. To właśnie komórki s
podstawą funkcjonowania arkusza kalkulacyjnego. Do komórek arkusza mo\esz wpisać tekst, liczbę, lub specjalnie
przygotowane działanie zwane formułą.
Arkusz kalkulacyjny składa się z wielu tysięcy komórek i ka\da z nich posiada swój adres. Na adres komórki
składa się nazwa kolumny i numer wiersza w którym ona występuje, tak jak to zostało opisane na ilustracji poni\ej:
Poruszanie się po komórkach w arkuszu
Po komórkach arkusza kalkulacyjnego mo\esz poruszać się przy pomocy myszki klikając po prostu w kolejne,
potrzebne komórki.
Wygodniejszym sposobem jest poruszanie się po komórkach przy u\yciu klawiszy kursora lub:
" [Tab] przejście do komórki le\ącej na prawo;
" [Shift]+[Tab] przejście do komórki le\ącej na lewo;
" [Enter] - przejście do komórki le\ącej poni\ej;
" [Shift]+[Enter] - przejście do komórki le\ącej powy\ej;
" [Ctrl]+[End] - przejście do ostatniej wypełnionej danymi komórki arkusza;
" [Ctrl]+[Home] przejście do komórki A1;
" [End] przejście do komórki tego samego wiersza le\ącej za ostatnią komórką wypełnioną danymi;
" [Ctrl]+[Page Up] przejście do poprzedniego arkusza;
" [Ctrl]+[Pagr Down] przejście do następnego arkusza;
Zaznaczanie komórek w arkuszu
Umiejętność zaznaczania komórek arkusza kalkulacyjnego jest potrzebna przy wykonywaniu całej gamy
czynności w programie OpenOffice Calc.
Zaznaczyć mo\esz:
" kolumnę(y) kliknij myszką w nagłówek
kolumny, którą chcesz zaznaczyć. Je\eli przytrzymasz
wciśnięty lewy przycisk myszki i przesuniesz jej
kursor po nagłówkach kolejnych kolumn, to
zaznaczysz ich więcej.
" wiersz(e) - kliknij myszką w nagłówek
wybranego wiersza. Je\eli przytrzymasz wciśnięty lewy
przycisk myszki i przesuniesz jej kursor po nagłówkach
kolejnych wierszy, to zaznaczysz ich kilka.
" zakres komórek kliknij w wybraną
komórkę od której chcesz rozpocząć zaznaczanie
np.: B3, trzymając wciśnięty lewy przycisk myszki
przeciągnij po komórkach w prawo i w dół np.: do
komórki D7.
" kilka obszarów na
raz zdarza się, \e musisz
zaznaczyć komórki nie
le\ące obok siebie. Komórki
te mo\na zaznaczyć
trzymając przyciśnięty
klawisz [Ctrl] i przeciągając
myszką lub klikając w
wybrane komórki arkusza,
np.:
" cały arkusz zaznaczysz kliknięciem w pole znajdujące się
nad pierwszym wierszem, z lewej strony kolumny A:{0407}
Wprowadzanie danych do komórek
Do komórek arkusza mo\esz wprowadzać dane tekstowe, liczbowe lub formuły (wzory). Do jednej komórki
nale\y wprowadzać tylko jedną informację. Aby to zrobić powinieneś wskazać (uaktywnić) komórkę do której maj
być wprowadzone wartości i przy pomocy klawiatury wpisać odpowiednie dane. To co wpiszesz do danej komórki jest
widoczne zarówno w niej jak i w pasku wprowadzenia. Wpisane dane zatwierdzasz naciśnięciem klawisza [Enter] lub
uaktywnieniem innej komórki.
Wprowadzanie tekstu
Standardowo dane tekstowe wprowadzane do komórki wyrównywane są do jej lewej krawędzi.
" Do komórki A1 wpisz: 6 Wydatki działu AH w III kwartale 2003r
" Zacznij uzupełniać zawartość kolejnych komórek według wzoru:
" Gdy do A4 wpiszesz: 6 Kolorowy tusz do drukarki to najwygodniej ci będzie przycisnąć klawisz [Tab], aby
uaktywnić komórkę B4;
" Dokończ tworzenie tabeli według wzoru poni\ej:
Wprowadzanie liczb
Arkusz kalkulacyjny istnieje po to, aby wprowadzać do niego liczby i dokonywać na nich ró\nych operacji.
Liczby w arkuszu mogą być przedstawiane na ró\ne sposoby (jako daty, z symbolem waluty itd.). Standardowo dane
liczbowe wprowadzane do komórki wyrównywane są do jej prawej krawędzi.
Liczby wprowadzane do komórek arkusza kalkulacyjnego przedstawiane są w postaci z dwoma miejscami po
przecinku (wyjątek stanowi liczba mająca po przecinku zera), Jeśli wpiszesz do komórki 1234,56789 to po
zatwierdzeniu [Enter em] komórka wyświetli 1234,57. Komórka ta nadal zachowa w pamięci całą liczbę i na niej b
dokonywane wszystkie obliczenia.
Mo\e się zdarzyć, \e do komórki wprowadzisz du\ą liczbę i komórka w
miejscu, gdzie powinna pokazać się liczba wyświetli ###.
Nie jest to \aden błąd. Wprowadzona liczba nie mieści się w komórce i nale\y poszerzyć kolumnę, w której
liczba występuje (patrz rozdział 6 Rozmiar komórki ).
Arkusz kalkulacyjny Calc daje mo\liwość wprowadzenia do komórki liczby, która będzie traktowana jak zwyk
tekst. Jest to mo\liwe, gdy wpisywanie takiej liczby poprzedzisz znakiem apostrofu (np.: 0 555 555 555). Mo\liwo
ta jest szczególnie przydatna podczas wprowadzania numeru telefonu, kodu pocztowego i wartości, które nie b
podlegały działaniom matematycznym i chcemy, aby nie brały udziału w tych przeliczeniach.
Proste formuły - podstawowe operatory arytmetyczne
Formuła w arkuszu kalkulacyjnym to wzór poprzedzony znakiem równości (=), w skład którego wchodzić mog
adresy komórek (odwołania), z których dane mają brać udział w obliczeniach, liczby i odpowiednie teksty. Dzi
zastosowaniu formuły obliczyć mo\esz np. sumę, średnią lub iloczyn wartości z innych komórek
Do konstrukcji formuł mo\esz korzystać z operatorów podstawowych działań arytmetycznych:
dodawanie +
odejmowanie -
mno\enie *
dzielenie /
potęgowanie ^
Pamiętaj, \e mno\enie, dzielenie, czy potęgowanie mają pierwszeństwo w wykonywanych przykładach.
Mając wprowadzone dane do tabeli opisującej 6 Wydatki działu AH w III kwartale 2003r stworzysz teraz
formułę obliczającą wartość dokonanych zakupów:
" Kliknij myszką w komórkę D3, aby ją uaktywnić tu wprowadzisz formułę;
" Napisz =B3*C3
" Naciśnij [Enter] i zobacz jaką wartość ma zakupiony papier do xero;
" Jeśli chcesz mo\esz powtarzać wprowadzanie formuły dla pozostałych danych, ale umo\liwia szybsze i
łatwiejsze uzupełnienie tej tabeli kopiowanie przez przeciąganie (patrz rozdział 6 Względne adresowanie
komórek );
Spróbujemy teraz skonstruować formułę obliczającą sumę zawartości wskazanych komórek. W tym celu:
" Do opracowywanej tabeli do komórki A8 wpisz 6 Razem i przejdz do D8;
" Napisz znak równości (=);
" Kliknij myszką w komórkę D3;
" Zobacz, adres tej komórki pojawił się w formule automatycznie;
" Odszukaj i naciśnij plus (+) na klawiaturze i kliknij w kolejną komórkę (D4);
" Postępuj tak, a\ twoja formuła będzie wyglądać tak jak w przykładzie poni\ej:
" Naciśnij [Enter];
Formułę wyliczającą sumę mo\na skonstruować w inny sposób:
" Do opracowywanej tabeli do komórki A8 wpisz 6 Razem i przejdz do D8;
Napisz =SUMA(D3:D7);
" Naciśnij [Enter];
Arkusz kalkulacyjny Calc pozwala równie\ na wykonywanie operacji na tekstach. Dla lepszego zrozumienia tej
operacji prześledz prosty przykład:
" Do komórki A1 wprowadz tekst 6 Ala ;
" Do komórki A2 wprowadz spację a następnie tekst 6 ma kota. ;
" W dowolnej pustej komórce (np.: A5) wpisz formułę łączącą ten tekst w zdanie: =ZACZ.TEKSTY(A1;B1)
" Naciśnij [Enter] i zobacz pełne zdanie:
Rozmiar komórki
Kolumny w arkuszu OpenOffice Calc mają szerokość standardową potrzebną do wpisania 11 znaków (cyfr)
standardową czcionką Arial o rozmiarze 10pt.
Rozmiar komórki mo\na zmienić na kilka sposobów:
Sposób pierwszy Aby zmienić szerokość komórki ustaw myszkę na złączeniu dwóch kolumn. Gdy kursor
przybierze kształt podwójnej strzałki naciśnij i przytrzymaj lewy przycisk myszki i przeciągaj go uzyskuj
odpowiednią szerokość. W podobny sposób mo\na ustawić wysokość.
Sposób drugi Kliknij w komórkę nale\ącą do kolumny, której szerokość chcesz zmienić lub zaznacz wszystkie
kolumny przeznaczone do zmiany szerokości. Wybierz Format >Kolumna >Szerokość. W otwartym oknie
dialogowym przy pomocy strzałek ustaw odpowiednią wielkość szerokości kolumny (mo\esz równie\ skasowa
zawartość pola Szerokość i wpisać przy pomocy klawiatury odpowiednią liczbę).
Analogicznie zmienisz wysokość wiersza. Zaznacz wiersze przeznaczone do zmiany rozmiaru. Wybierz Format
>Wiersz >Wysokość. W otwartym oknie dialogowym przy pomocy strzałek lub klawiatury ustaw odpowiedni
wysokość wiersza.
Sposób trzeci zaznacz kolumnę(y) lub wiersz(e) których szerokość chcesz zmienić. Wybierz: Format
>Kolumna (Wiersz) >Optymalna szerokość (Wysokość). Otwarte zostaje okno dialogowe:
Szerokość kolumny (wysokość wiersza) zostanie automatycznie dopasowana do ilości wprowadzonego tekstu.
Wyró\nianie wartości
Je\eli będziesz konstruować du\e, rozbudowane tabele, z pewnością docenisz mo\liwość jaką daje Ci Calc
mianowicie wyró\nianie wartości. Zastosowanie tej opcji spowoduje, i\ we wszystkich kolejnych dokumentach
wartości liczbowe i daty będą wyświetlane w kolorze niebieskim, a dane powstałe w wyniku przeliczenia
(zastosowania formuł) na zielono, czcionka tekstów pozostanie czarna.
Aby wprowadzić wyró\nianie wartości wybierz Widok >Wyró\nianie wartości. Pojawi się przy nim zaznaczenie,
a w tabeli arkusza automatycznie pojawią się kolory wyró\nień.
Usunięcie zaznaczenia z polecenia Wyró\nianie wartości spowoduje powrót do czarnej czcionki dokumentu
arkusza.
Poprawianie i usuwanie danych
Poprawianie danych w komórce
Je\eli potrzebujesz poprawić zawartość komórki mo\esz zrobić to na kilka sposobów:
" Kliknij w komórkę, której zawartość chcesz zmienić i naciśnij klawisz funkcyjny F2. W komórce pojawi si
kursor tekstowy pozwalający zmienić jej zawartość.
" Kliknij dwa razy w komórkę, której zawartość chcesz zmienić. W komórce pojawi się kursor tekstowy
pozwalający zmienić jej zawartość.
" Kliknij komórkę, której zawartość chcesz zmienić i kliknij w pasek formuły, w którym wyświetlana jest
zawartość tej komórki. W pasku formuły pojawia się kursor tekstowy, pozwalający zmienić zawartość wybranej
komórki.
Usuwanie danych z arkusza
Inaczej wygląda sytuacja, gdy potrzebujesz coś z arkusza usunąć:
" Pierwszym krokiem jest zaznaczenie obszaru przeznaczonego do 6 wyczyszczenia , lub wskazanie (klikni
konkretnej komórki lub zakresu komórek.
" Następną czynność mo\esz wykonać na kilka sposobów:
- Przycisnąć [Delete] na klawiaturze, lub
- Edycja >Usuń zawartość, lub
- Kliknięciem, prawym przyciskiem myszki w zaznaczony obszar, wywołać menu kontekstowe i wybra
polecenie Usuń zawartość...;
Na ekranie zostaje w ten sposób wyświetlone okno dialogowe
- Zaznaczając pole wyboru Usuń wszystko usuniesz całą zawartość komórki niezale\nie od jej rodzaju,
pozostałe pola wyboru staną się nie aktywne (usunięcie zaznaczenia z pola Usuń wszystko przywraca mo\liwo
dokonania wyboru pozostałych poleceń);
- Zaznaczając pole wyboru Ciągi znaków usuniesz jedynie zawartość komórek z tekstem.
- Zaznaczając pole wyboru Liczby usuniesz z komórek jedynie wartości liczbowe.
- Zaznaczając pole wyboru Data i godzina usuniesz liczby zapisane w formacie daty i czasu.
- Zaznaczając pole wyboru Formuły usuniesz formuły obliczające pewne wartości wraz z wyliczonymi dzi
nim liczbami.
- Zaznaczając pole wyboru Notatki usuniesz dołączone do danego obszaru komentarze.
- Zaznaczając pole wyboru Formaty usuniesz formaty nadane wprowadzonym danym, obramowanie i t
komórek.
- Zaznaczając pole wyboru Obiekty usuniesz jedynie obiekty umieszczone w zaznaczonym obszarze.
" Pola wyboru mo\esz łączyć (zaznaczać po kilka na raz) w zale\ności od tego co potrzebujesz z danego obszaru
usunąć;
Zapisywanie
Zapisywanie dokumentu arkusza kalkulacyjnego
Gdy chcesz zapisać swoją tabelę (np.: 6 Wydatki działu AH w III kwartale 2003r ) to wybierz polecenie
>Zapisz jako. Wyświetlone zostanie znane z Writer a okno dialogowe.
Wybierz lub utwórz katalog, w którym zapiszesz utworzony plik (patrz rozdział 6 Zapisywanie dokumentów
Nadaj nazwę utworzonemu plikowi wpisując ją w okienko Nazwa pliku i kliknij Zapisz;
Plik arkusza kalkulacyjnego Calc przypomina swoją budową zeszyt z kartkami (kolejnymi arkuszami). Zapisuj
plik zapisujesz pod jedną nazwą wszystkie wchodzące w skład 6 zeszytu arkusze (niezale\nie od nazw im nadanych
patrz rozdział 6 Zmiana nazw arkuszy ).
Typ zapisu danych
Podobnie jak to było w edytorze tekstu, arkusz kalkulacyjny Calc pozwala zapisać plik w taki sposób, abyś móg
go otworzyć w innym arkuszu kalkulacyjnym np.: Microsoft Excel.
" Wybierz Plik >Zapisz jako;
" Otwórz lub utwórz katalog w którym zapiszesz plik;
" Przejdz do pola Zapisz jako typ
" Rozwiń listę dostępnych typów zapisu pliku i wybierz odpowiedni do własnych potrzeb (np.: Microsoft Excel
97/2000/XP(.xls));
" W polu Nazwa pliku wpisz odpowiednią nazwę dla przygotowanych arkuszy (np.: wydatki_AHIII_03.xls)
" Zakończ czynności [Enter-em] lub kliknięciem w Zapisz.
Praca z arkuszami
Dodawanie arkusza
Je\eli potrzebujesz utworzyć kilka arkuszy zapisanych pod wspólną nazwą nie musisz tworzyć kolejnych plików,
wystarczy, \e w obrębie danego zeszytu wstawisz odpowiednią ilość nowych arkuszy (powiększysz zeszyt).
Aby wstawić nowy arkusz kalkulacyjny mo\esz postąpić dwojako:
Sposób pierwszy:
" Wybierz Wstaw >Arkusz;
" Wyświetlone zostanie okno dialogowe
" Zaznaczając jedno z pól opcji Pozycja decydujesz, czy wstawiany przez ciebie arkusz będzie za, czy przed
aktualnie aktywnym (u\ywanym);
" W okienku Ilość arkuszy ustawiasz liczbę arkuszy jaką chcesz wstawić do zeszytu;
" Je\eli wstawiasz jeden arkusz, w polu Nazwa mo\esz wpisać odpowiednią do przyszłej zawartości nazw
tworzonego arkusza;
" Je\eli do zeszytu, w którym obecnie pracujesz chcesz wstawić arkusz z innego pliku zaznacz pole opcji Z pliku
kliknij przycisk Przeglądaj, odszukaj plik w którym jest arkusz, który chcesz wykorzystać i kliknij Wstaw. W oknie
pliku pokarzą się wszystkie arkusze wybranego pliku;
" Wybierz (kliknięciem), ten który chcesz wstawić do aktualnie opracowywanego zeszytu i kliknij OK. Arkusz
zostanie dodany automatycznie wraz z dotychczasową nazwą.
Sposób drugi:
Ta metoda przyspiesza proces wstawiania pojedynczych arkuszy do zeszytu.
" Ustaw kursor myszki na zakładce pustego (nie zapełnionego danymi) arkusza obok którego chcesz doda
kolejny arkusz;
" Przyciśnij i trzymaj klawisz [Ctrl];
" Przyciśnij lewy przycisk myszki i przesuwaj ją delikatnie w stronę, gdzie nowy arkusz ma się pojawić;
" Kursor myszy powinien przybrać kształt strzałki z dołączonym plusem - , a w miejscu wstawiania nowego
arkusza powinny pokazać się dwa małe, czarne trójkąciki
" Puść przycisk myszki i klawisz [Ctrl];
" Nazwa nowego arkusza pochodzi od nazwy arkusza z którego powstał nowy np.:
Usuwanie arkusza
Usunięcie arkusza jest bardzo prostą czynnością. Arkusz przeznaczony do usunięcia musi być aktualnie
wyświetlanym arkuszem (aktywnym).
Wybierz Edycja >Arkusz >Usuń albo na jego zakładce kliknij prawym przyciskiem myszy i z rozwinię
menu kontekstowego wybierz Usuń. Na ekranie pojawia się okno dialogowe.
Je\eli nadal chcesz pozbyć się arkusza, to kliknij Tak, jeśli się rozmyśliłeś przyciśnij Nie.
Zmiana nazw arkuszy
Gdy w danym pliku zapisanym pod określoną nazwą są tylko trzy arkusze, to przejrzenie ich, aby znale
konkretny nie stanowi większego problemu. Problemem mo\e być przeszukanie pliku z skład którego wchodzi np. 10
arkuszy nazywających się np. tak:
W takim wypadku bardzo wygodna mo\e okazać się mo\liwość zmiany nazwy arkusza.
Ka\demu arkuszowi w obrębie danego zeszytu mo\esz nadać własną nazwę, tak abyś na pierwszy rzut oka móg
ocenić jego zawartość. W obrębie jednego pliku nie mogą wystąpić dwa arkusze o identycznej nazwie.
Aby zmienić nazwę wybranemu arkuszowi musisz:
Sposób pierwszy:
" Kliknąć w jego zakładkę (uaktywnić go);
" Wybrać Format >Arkusz >Zmień nazwę, lub
" Kliknąć na zakładce arkusza przeznaczonego do zmiany nazwy prawym przyciskiem myszy i z rozwinię
menu kontekstowego wybrać polecenie Zmień nazwę;
" W wyświetlonym w ten sposób oknie dialogowym
w polu Nazwa wpisz nową nazwę dla opracowywanego arkusza i kliknij OK.
" Na zakładce automatycznie pojawi się wpisana nazwa np.:
Sposób drugi:
Istnieje te\ szybszy sposób zmiany nazwy wybranego arkusza:
" Przyciśnij i przytrzymaj klawisz [Alt];
" Kliknij lewym przyciskiem myszy w obecną nazwę arkusza przeznaczoną do zmiany;
" Obecna nazwa arkusza podświetla się na granatowo: ;
" Wpisz z klawiatury nową nazwę dla arkusza i kliknij [Enter];
Nazwa arkusza mo\e składać się z liter i cyfr, oraz spacji.
Zmiana kolejności arkuszy
Czasami trzeba zmienić kolejność arkuszy. W tym celu ustaw kursor myszki na zakładce arkusza, który chcesz
przesunąć. Kliknij i trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy przeciągaj zakładkę na wybrane miejsce. Dwa ma
czarne trójkąty symbolizują punkt wstawienia przenoszonego arkusza.
Poruszanie się po arkuszach przyciski nawigacyjne
Przyciski nawigacyjne znajdują się na dole okna obok zakładek arkuszy i słu\ą do przeglądania listy zakładek.
Je\eli nie widzisz zakładki arkusza, który chcesz otworzyć, to skorzystaj z tych przycisków:
Wstawianie i usuwanie kolumn i wierszy
Wstawianie kolumn i wierszy
Z dodawaniem (wstawianiem) dodatkowych kolumn, czy wierszy spotkałeś się ju\ tworząc tabele w edytorze
tekstu. W arkuszu kalkulacyjnym jest bardzo podobnie.
Gdy pominąłeś jakiś wiersz, lub chcesz wstawić dodatkową kolumnę (np. do tabeli 6 Wydatki działu AH w III
kwartale 2003r ) to:
" Kliknij (uaktywnij) komórkę le\ącą w kolumnie (wierszu) przed którym chcesz wstawić kolumnę (wiersz) do
tabeli (np. A3);
" Wybierz Wstaw i odpowiednio Wiersze (Kolumny);
" Tabela arkusza rozsuwa się i we wskazanym miejscu pojawia się \ądany wiersz (kolumna);
" Do wstawionego wiersza wpisz pominięte dane np.:
Usuwanie kolumn i wierszy
Nawet z gotowej tabeli łatwo usunąć wiersz lub kolumnę:
" Zaznacz wiersz (kolumnę), który chcesz usunąć (np.: 6 zawierający informacje dotyczące toneru);
" Wybierz Edycja >Usuń komórki lub,
" Kliknij w zaznaczony wiersz (kolumnę) prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybierz
;
" Wskazany wiersz (kolumna) zostaje usunięty;
Grupowanie arkuszy
Arkusz kalkulacyjny Calc daje mo\liwość jednoczesnego opracowywania kilku arkuszy jednocześnie. W tym
celu nale\y zaznaczać trzymając wciśnięty klawisz [Shift] (lub [Ctrl]) kolejne zakładki arkuszy, które mają zosta
połączone (zgrupowane).
Połączone w ten sposób arkusze wyró\niają się białym kolorem zakładek:
Zgrupowanie arkuszy spowoduje i\ dane wprowadzone do jednego z połączonych arkuszy pojawią się
wszystkich arkuszach.
Po wprowadzeniu niezbędnych, wspólnych danych dla zgrupowanych arkuszy nale\y je rozgrupować trzymaj
wciśnięty klawisz [Shift] (lub [Ctrl]) i klikając w zakładki połączonych arkuszy.
Przeglądanie danych w arkuszu
Podział okna
Podczas opracowywania du\ych arkuszy wygodnie jest widzieć jednocześnie ró\ne obszary danych, zamiast
wielokrotnie przewijać tabelę. Istnieje kilka sposobów takiego przeglądania danych.
Sposób pierwszy Mo\esz otworzyć jednocześnie kilka plików z tą samą tabelą danych wybierając Okno
>Nowe okno, a następnie ustawiając okna np.: sąsiadująco pionowo (patrz rozdział 6 Wykonywanie operacji pomi
ró\nymi dokumentami tekstowymi );
Sposób drugi Mo\esz podzielić aktywne okno opracowywanego dokumentu na dwie lub cztery części:
" Najprostszą metodą podziału wyświetlonego okna jest wybranie Okno >Podziel. Sposób podziału zale\
miejsca usytuowania komórki aktywnej względem lewego, lub prawego brzegu arkusza w momencie wybrania
polecenia Podziel.
- Jeśli komórka aktywna nie przylega do \adnego brzegu arkusza to następuje podział na cztery części, a linie
podziału przebiegają nad i z lewej strony zaznaczonej komórki;
- Jeśli komórka aktywna przylega do lewego brzegu arkusza to następuje podział na dwie poziomo uło
części, a linia podziału przebiega nad zaznaczoną komórką;
- Jeśli komórka aktywna przylega do górnego brzegu arkusza to następuje podział na dwie pionowo usytuowane
części, a linia podziału przebiega z lewej strony zaznaczonej komórki;
" Podziału okna mo\esz dokonać ręcznie:
- Ustaw kursor myszki nad górną częścią paska przewijania pionowego i w momencie, gdy zmieni on kszta
podwójne strzałki wciśnij lewy przycisk i pociągnij w dół;
{
- Ustaw kursor myszki z prawej strony bezpośrednio za paskiem przewijania poziomego i w momencie, gdy
zmieni on kształt na podwójne strzałki wciśnij lewy przycisk i pociągnij w lewo;
Usunięcie wszelkich, dowolnie dokonanych podziałów mo\e nastąpić po wybraniu (ponownym) Okno >Podziel.
Blokowanie wierszy, kolumn
Często się zdarza, \e utworzona w arkuszu kalkulacyjnym tabela jest bardzo długa. Zawiera kolumny pe
podobnych cyfr. Aby łatwo ci było dopisywać kolejne wiersze mając przed oczami nagłówki kolumn lub wierszy
mo\esz je zablokować tak, aby były stale widoczne pomimo przewijania zawartości arkusza.
" Je\eli chcesz zablokować nagłówki kolumn, zaznacz wiersz którego górna krawędz sąsiaduje z wierszem
przeznaczonym do zablokowania i wybierz Okno >Przytwierdz;
" Je\eli chcesz zablokować nagłówki wierszy, to zaznacz kolumnę, która sąsiaduje z prawej strony z
przeznaczoną do zablokowania kolumną i wybierz Okno >Przytwierdz;
" Je\eli wybierzesz dowolną komórkę z wnętrza arkusza to poleceniem Przytwierdz zablokujesz jednocze
nagłówki wierszy i kolumn le\ące nad i z lewej strony aktywnej komórki;
Aby odblokować przytwierdzone komórki wybierz ponownie polecenie Przytwierdz.
Ukrycie kolumn,wierszy
Ukrycie wybranych kolumn bądz wierszy jest przydatne szczególnie wtedy, gdy chcesz wydrukować oddalone od
siebie obszary arkusza.
Aby ukryć wybrane kolumny musisz je najpierw zaznaczyć, a następnie wybrać Format >Kolumna >Ukryj
zaznaczony obszar zostanie ukryty.
Aby ukryć wybrane wiersze musisz je najpierw zaznaczyć, a następnie wybrać Format >Wiersz >Ukryj
zaznaczony obszar zostanie ukryty.
Aby ponownie zobaczyć ukryte wiersze (kolumny), zaznacz wiersze (kolumny) bezpośrednio sąsiadują
ukrytym obszarem i wybierz Format >Wiersz (Kolumna) >Poka\.
Formatowanie
Wykonana do tej pory tabela jest poprawna, ale brak jej ostatecznego kształtu. Wyglądać będzie lepiej je
dodasz jej linie obramowania komórek i tło dla wybranych obszarów. Wypadałoby równie\ lepiej dobrać czcionk
oraz porządnie uło\yć (sformatować) tekst. Mo\na te\ nadać liczbom odpowiedni format (np.: dwóch cyfr po przecinku
i symbolu waluty).
Standardowo na wydruku nie pojawiają się linie siatki. Linie dzielące komórki widoczne są tylko na ekranie
monitora, wydruk niesformatowanej tabeli mo\e wyglądać tak:
Komórki obramowanie i cieniowanie
Na początek dodaj komórkom obramowanie:
" Zaznacz cały obszar tabeli;
" Wybierz Format >Komórki;
" Wyświetlone zostaje okno dialogowe Atrybuty komórek;
" Przejdz na zakładkę Krawędzie:
" Znasz tak wyglądające okno dialogowe z rozdziału 6 Ciekawe obramowanie . Sposób wstawiania linii
obramowania niczym nie ró\ni się od obramowywania tabel w edytorze tekstu Writer.
" Z rozwiniętej listy z barwami dobierz odpowiedni kolor obramowania np. Niebieski;
" Z okienka Linia wybierz linię podwójną 2,50pt;
" Z części okna dotyczącej rozmieszczenia linii wybierz ;
" Klikając na środkową część okna podglądu rozmieszczenia linii, usuń pionową
podwójną linię obramowania:
" Z okienka Linia wybierz linię pojedynczą 1.00pt;
" Klikając w środkową część okna podglądu rozmieszczenia linii (w pozostałą poziomą
linię) zmień ją w linię pojedynczą i kliknij OK;
" Zaznacz dwa pierwsze wiersze tabeli nagłówek;
" Wybierz Format >Komórki >Krawędzie
" Z okienka Linia wybierz linię podwójną 1,10pt i kliknij OK;
" Tak obramowana tabela wygląda lepiej
Kolorowe tło znacznie poprawi wygląd tabeli:
" Zaznacz dwa pierwsze wiersze od A1 do D2;
" Wybierz Format >Komórki >Tło
" Wybierz jakiś jasny kolor i zatwierdz OK;
Scalanie komórek
Tabela wyglądałaby o wiele lepiej, gdyby tekst w niej zawarty był lepiej uło\ony.
Na początek scal komórki wchodzące w skład tytułu tabeli:
" Zaznacz zakres komórek od A1 do D1 (A1:D1);
" Odszukaj Format >Scal komórki - to spowoduje połączenie zaznaczonego zakresu w jedną komórkę;
Wyrównanie zawartości
Wyrównanie zawartości komórki to uło\enie jej treści w układzie poziomym: z lewej, po środku, z prawej lub
równo pomiędzy krawędziami komórki, oraz w układzie pionowym przy górnej, lub dolnej krawędzi komórki albo na
środku.
" Mając komórkę pierwszego wiersza (tą scaloną) nadal zaznaczoną kliknij ikonę Wyrównaj do środka w
poziomie( );
" Zaznacz zakres komórek A2:A8;
" Wybierz Format >Komórki >Wyrównanie:
Zaznacz pole wyboru Podział wiersza i kliknij OK;
" Zaznacz zakres komórek A2:D2;
" Ponownie wywołaj okno Atrybuty komórek i zakładkę Wyrównanie;
" W części okna Wyrównanie tekstu mo\esz ustalić poło\enie treści w komórce:
- Z rozwijanej listy wyrównania tekstu W poziomie wybierz Do środka;
- Z rozwijanej listy wyrównania tekstu W pionie wybierz Do środka;
" Po zatwierdzeniu tych zmian tabela powinna wyglądać tak:
Trochę uwagi warto poświęcić zmianie kierunku pisania w komórce.:
" Aby uło\yć tekst w komórce 6 litera pod literą :
- Zaznacz komórkę z tekstem, który chcesz uło\yć;
- Wybierz Format >Komórki >Atrybuty komórek >Wyrównanie;
- Zaznaczając pole wyboru Pionowo ustawiasz zawartość np. tak:
" Tekst w komórce pod kątem:
- Zaznacz komórkę z tekstem, który chcesz uło\yć;
- Wybierz Format >Komórki >Atrybuty komórek >Wyrównanie;
- Ustaw odpowiedni kąt pochylenia tekstu przy pomocy 6 koła lub ustawiając wybraną wartość w polu Stopnie
- Przekręcony tekst będzie wyglądać np.. tak:
- Je\eli ustawisz na kole kąt 90�, to otrzymasz te\ napis pionowy, np.:
Formatowanie czcionek
W arkuszu Calc czcionkę mo\esz formatować podobnie jak to robisz w OpenOfficePL Writer.
Powróćmy do omawianej, przykładowej tabeli.
Tak samo, jak w przypadku obramowania, czy zmiany kierunku pisania najpierw musisz zaznaczyć ten obszar
tabeli, który chcesz formatować:
" Zaznacz zakres komórek A2:D2;
" Wybierz Format >Komórki >Czcionka:
- Wybierz odpowiadający ci rodzaj czcionki np.: Book Antiua;
- Zmień styl czcionki jeśli chcesz np. na Pogrubiony;
- Powiększ jej rozmiar np. do 11pt;
- Efekty swojej pracy oglądaj w oknie podglądu;
- Zmiany zatwierdz klikając OK;
Dla komórki zawierającej tytuł tabeli mo\na pokusić się o zastosowanie ciekawych efektów czcionki wybieraj
zakładkę Efekty Czcionki (Patrz rozdział 6 Efekty czcionek ):
" Gdy chcesz mo\esz zmienić kolor czcionki korzystając z rozwijanej listy Kolor;
" Zaznacz pole wyboru Cień;
" Kliknij OK
" Obejrzyj efekty swojej pracy:
W wyglądzie tej tabeli mo\na zapewne poprawić jeszcze wiele, np.: scalić komórki A8:C8 i umieszczony tam
wyraz wyrównać do prawej krawędzi powstałej komórki, mo\na te\ zająć się jego czcionką itd. Poniewa\ sposób
wykonania tych wszystkich czynności został opisany, mo\esz działać samodzielnie.
Formaty liczbowe
W tym rozdziale zapoznasz się ze sposobami formatowania wartości liczbowych. Jest ich w Calc u bardzo wiele i
dlatego dokładnie zostaną omówione tylko najczęściej u\ywane formaty.
Liczbie wpisanej do komórki nadasz odpowiedni format wybierając Format >Komórki >Liczby:
Usunąć przypisany liczbie format mo\esz przez zmianę jej kategorii na liczbę w formacie standard.
Format liczbowy
Format liczbowy słu\y do przedstawiania wprowadzonych do komórki liczb w określony sposób np.;
" Wpisz do dowolnej komórki liczbę 232567;
" Wywołaj okno Atrybuty komórek (Format >Komórki) i przejdz na zakładkę Liczby;
" Ustaw 2 miejsca po przecinku;
" Zaznacz pole wyboru Separator tysięczny i kliknij OK;
" Tak formatowana liczba wygląda zupełnie inaczej
Format procentowy
W formacie procentowym wartość liczbowa występująca w formatowanej komórce mno\ona jest razy 100 i
wyświetlana z symbolem %. Słu\y więc do przyspieszenia i ułatwienia przeliczania pewnych wartości na procent.
Je\eli chcesz obliczyć, jaki procent 30 stanowi liczba 12 to:
" Do dowolnej komórki arkusza wprowadz dane:
" Przyciśnij [Enter];
" Ponownie uaktywnij tą samą komórkę:
" Wywołaj okno Atrybuty komórek i na zakładce Liczby w polu Kategoria zaznacz Procent (lub kliknij symbol
na pasku formatowania).
" Po zatwierdzeniu wartość liczbowa (ułamek) zostanie podane w postaci
procentu
Aby więc w czasie tworzenia tabeli wpisać wartość, którą masz wyliczoną w procentach, wygodnej bę
skorzystać z symbolu % umieszczonego na twojej klawiaturze.
Format walutowy
W OpenOfficePL Calc mo\esz wybranym liczbom przypisać format walutowy, czyli wyświetlanym w
komórkach wartościom dodać symbol waluty dowolnego kraju.
Aby wyświetlać liczby w formacie walutowym np.: ceny w tabeli 6 Wydatki działu AH w III kwartale 2003r
" Zaznacz komórkę (lub zakres komórek C3:C7), którym chcesz dodać symbol waluty;
" W oknie Atrybuty komórek na zakładce Liczba odszukaj kategorię Waluta;
" W wyświetlonym oknie dialogowym w oknie format wybierz format wyświetlania waluty np.
;
Aby szybko nadać format walutowy kliknij na pasku obiektów , aby go usunąć wybierz .
Format daty
Do komórek arkusza kalkulacyjnego mo\esz wprowadzać daty.
Aby wprowadzone liczby były rozpoznawane przez program jako data trzeba je wpisać w odpowiedni sposób.
Arkusz OpenOffice Calc rozpoznaje datę w liczbach wprowadzanych na trzy sposoby:
" DD.MM.RR np.:
" DD/MM/RR np.:
" DD-MM-RR np.:
gdzie DD oznacza dzień, MM to cyfra określająca miesiąc, a RR jest zapisem dwóch ostatnich cyfr
wchodzących w skład roku.
Sposób wyświetlania daty mo\na zmienić wybierając Format >Komórki >Liczby w kategorii Data w
części Format odpowiedni wygląd.
Na liczbach tworzących datę mo\esz wykonywać obliczenia tak, jak na zwykłych liczbach (przykładowa
konstrukcja poni\szej tabeli opisana została w rozdziale 6 Calc przykładowe dokumenty ) np.:
Aby obliczyć liczbę dni dzielących datę wypo\yczenia od daty zwrotu wpisz formułę odejmującą
wypo\yczenia od daty zwrotu (do komórki G3 wpisz: =F3-E3 i przyciśnij [Enter]).
W arkuszu mo\esz wyświetlić aktualną datę i godzinę (z zegara systemowego) wpisując do dowolnej komórki
(np. A1) formułę =TERAZ().. Poniewa\ data nie mieści się w komórce zobaczysz
wystarczy, \e teraz poszerzysz kolumnę, aby zobaczyć
Aktualna data nie będzie przez komputer automatycznie aktualizowana. Aby ją zaktualizować naciśnij klawisz
funkcyjny [F9].
Data w programie jest liczbą dni od początku 1900 roku z uwzględnieniem lat przestępnych. Aatwo to sprawdzi
wpisując do dowolnej komórki liczbę 100 i nadając jej format daty otrzymasz 9 kwietnia 1900r (bo od 1 stycznia 1900
do 9 kwietnia 1900r minęło właśnie 100 dni).
Format czasu
Do komórek arkusza kalkulacyjnego mo\esz wprowadzać godzinę. Dane typu Godzina są przechowywane w
komórkach arkusza jako ułamki dziesiętne.
Aby wprowadzone liczby były rozpoznawane przez program jako czas trzeba je wpisać w odpowiedni sposób.
Arkusz OpenOffice Calc rozpoznaje czas w liczbie wprowadzonej w następujący sposób:
GG:MM:SS gdzie GG oznacza godzinę, MM to cyfra określająca ilość minut, a SS jest zapisem ilo
sekund;
Na liczbach tworzących czas mo\esz wykonywać obliczenia tak, jak na datach np..:
Format naukowy
Liczba zapisana w formacie naukowym wygląda np. tak: 1,23E+003.
Jest to tzw. postać wykładnicza liczby. Mo\e być ona u\ywana do wyświetlania du\ej liczby w małej komórce.
Zapis w postaci xxxE+z, oznacza, \e liczbę xxx nale\y pomno\yć przez 10 podniesione do potęgi z.
Format tekstowy
Zawartość komórki, której nadasz format Tekst, jest traktowana jako tekst. Nawet gdy zawiera liczbę i zostaje
wyświetlana tak, jak wszystkie dane tekstowe - przy lewej krawędzi komórki zawsze w czarnym kolorze.
Pasek formatowania
Niektórych operacji formatowania mo\esz dokonać korzystając z przycisków znajdujących się na pasku obiektów
Autoformatowanie
W arkuszu kalkulacyjnym, podobnie jak w edytorze tekstu, mo\esz skorzystać z pewnych gotowych układów
kolorystycznych.
Zaznacz obszar komórek tworzących tabelę i wybierz Format >Autoformatowanie. Z otwartego w ten sposób
okna wybrać mo\esz jeden z gotowych schematów (np. śółty):
Formatowana w ten sposób tabela wyglądać mo\e jak poni\sza:
Kopiowanie
Kopiowanie to w arkuszu kalkulacyjnym bardzo zło\ona czynność. Skopiować mo\esz cały arkusz, obszar
komórek, albo jedną komórkę. Kopiować mo\esz te\ wszystko co dotyczy komórki, albo jej elementy, nawet te
niewidoczne jak formuły czy formaty.
" Aby rozpocząć kopiowanie musisz zaznaczyć obszar przeznaczony do powielenia np. tabelę 6 Wydatki dzia
AH w III kwartale 2003r .
" Aby skopiować zaznaczoną tabelę wybierz Edycja >Kopiuj, (mo\esz te\ wybrać Kopiuj z menu
kontekstowego);
" Kolejnym krokiem jest wskazanie miejsca, w które skopiowane komórki zostaną wklejone w tym celu kliknij
myszką w dowolną komórkę, dowolnego arkusza (będzie ona lewym, górnym rogiem obszaru który wkleisz.
" Wybierz Edycja >Wklej, (mo\esz wybrać Wklej z menu kontekstowego);
" Postępując w ten sposób skopiujesz całą tabelę jej widoczne i niewidoczne elementy;
Podczas wklejania skopiowanego obszaru mo\esz wkleić tylko wybrane elementy. Zaznacz obszar przeznaczony
do powielenia, następnie wybierz Edycja >Kopiuj, (lub z menu kontekstowego), wska\ miejsce i wybierz Edycja
>Wklej specjalnie.
Zostanie wyświetlone okno dialogowe w którym mo\esz zaznaczyć jakie elementy arkusza chcesz powielić.
Mo\esz skopiować cały arkusz z danymi:
Pierwszym sposobem skopiujesz i wkleisz arkusz w obrębie tego samego pliku (zeszytu). Ustaw kursor myszki
na zakładce arkusza który chcesz powielić. Przyciśnij i trzymając klawisz [Ctrl] przyciśnij lewy przycisk myszki i
przesuwaj ją delikatnie w stronę, gdzie nowy arkusz ma się pojawić (patrz sposób drugi w rozdziale 6 Dodawanie
arkusza ).
Drugim sposobem jest zaznaczenie całego arkusza z danymi wybierając Edycja >Zaznacz wszystko. Otwórz
arkusz na który mają zostać wklejone dane i w zale\ności od potrzeb wybrać Wklej, lub Wklej specjalnie.
Gdy wpisałeś pewne wartości do arkusza i musisz je przenieść w inne miejsce w tym samym arkuszu nie musisz
ich przepisywać, ani te\ kopiować, wklejać i usuwać. Mo\esz je po prostu przenieść:
" Zaznacz komórki, które chcesz umieścić w innym miejscu;
" Umieść kursor myszy na tle zaznaczonego obszaru;
" Przyciśnij i przytrzymując wciśnięty lewy przycisk myszki przeciągnij zaznaczone komórki w wybrane miejsce:
Adresy, czyli odwołania
W arkuszu często przeliczamy bardzo długie kolumny danych. Jego zaletą jest to, \e nie trzeba ka\dorazowo
wpisywać tej samej formuły.
Aby ułatwić sobie pracę i efektywniej wykorzystać mo\liwości OpenOffice Calc a nauczysz się posługiwania
względnym, bezwzględnym i mieszanym sposobem adresowania komórek.
Względne adresowanie komórek
Z adresowaniem względnym spotkać się mo\esz w \yciu codziennym np.: komuś dokładnie znającemu twój
adres, tłumaczysz adres zamieszkania kole\anki podając (zamiast numeru domu i mieszkania), \e mieszka ona
dwa piętra nad tobą.
Formuły tworzone w arkuszu kalkulacyjnym opierają się na zasadzie adresowania względnego, polegającego na
zapamiętaniu w programie poło\enia komórek, których adresy tworzą formułę, względem komórki ją zawierającej.
Prześledz to na przykładzie:
" Do komórki A1 wpisz 12;
" Do B1 wpisz 25;
" Do C1 wpisz formułę obliczającą sumę zawartości komórek A1 i B1, czyli =A1+B1
" Skopiuj komórkę C1;
" Wklej jej zawartość do komórki D4;
" Przyjrzyj się uwa\nie zawartości paska formuły. Kopiowana formuła miała postać A1+B1, a po wklejeniu
C9+D9 stało się tak dlatego, \e arkusz zapamiętał poło\enie dodawanych komórek, a nie ich adresy, czy zawartość
Właściwość adresowania względnego staje się szczególnie przydatna przy kopiowaniu tej samej formuł
sąsiednich komórek. Formułę mo\esz skopiować korzystając z poznanych metod kopiowania i wklejania zawarto
komórek, ale znacznie szybszym i wygodniejszym sposobem będzie wykorzystanie z tzw. kopiowania przez
przeciąganie.
Powróćmy do nieskończonej jeszcze tabeli z wydatkami. Wartość zakupionych towarów obliczasz ka\dorazowo
mno\ąc cenę danego towaru przez jego ilość. Teraz korzystając ze sposobu adresowania względnego wiesz,
wprowadzoną do komórki D3 formułę (=B3*C3) mo\esz kopiować i wklejać do kolejnych komórek kolumny D. Aby
tą czynność uprościć ustaw kursor myszki w prawym dolnym rogu aktywnej komórki zawierającej formułę
skopiowania:
Gdy kursor przybierze kształt małego czarnego krzy\yka ( ) wciśnij i przytrzymując przyciśnięty lewy
klawisz myszki pociągnij ją w dół.
W momencie puszczenia przycisku w zaznaczonym czerwoną linią obszarze pojawią się odpowiednie formu
wyniki.
Je\eli formuły biorące udział w obliczeniach były kopiowane np. z innych arkuszy, OpenOffice Calc nie
przeliczy ich automatycznie. Aby uzyskać aktualne (poprawne) wyniki kliknij klawisz funkcyjny F9.
Bezwzględne adresowanie komórek
W \yciu codziennym spotkać się mo\esz równie\ z przykładami adresowania bezwzględnego. Masz z
nimi do czynienia wówczas, gdy określasz dokładne poło\enie jakiegoś obiektu np.: 6 Dom ten stoi przy ulicy
Programowej 11 .
Ogólnie mówiąc jest to taki sposób podania adresu komórki, który w czasie kopiowania nie ulegnie
zmianie. Przydatny jest wtedy, gdy przeliczamy zawartość kolejnych komórek, a w utworzonej formule jest
m.in. odwołanie do jednej, konkretnej, zawsze tej samej komórki.
Prześledz to na przykładzie:
" Skonstruuj tabelę, w której będziesz mógł przeliczyć ceny sprzętu komputerowego podane w
dolarach na ceny złotówkowe według danego kursu np. 4 złote i 12 groszy za 1 dolara (przykładowa
konstrukcja poni\szej tabeli opisana została w rozdziale 6 Calc przykładowe dokumenty );
" Do komórki C3 wpisz formułę przeliczeniową dla pierwszego towaru =B3*C1
" Je\eli teraz byś ją skopiował, przeciągając w dół nie otrzymałbyś poprawnych wyników, musisz wi
zamienić adres względny C1 na bezwzględny $C$1:
" Aby to zrobić ustaw kursor tekstowy przed C, a po * i naciśnij [Shift] i [F4], mo\esz te\ dopisa
symbole dolara z klawiatury przed C i przed 1;
" Skopiuj tak poprawioną zawartość komórki do pozostałych komórek:
" Klikając w kolejne komórki kolumny C prześledz zachowanie adresu względnego i bezwzględnego
przy kopiowaniu. Zauwa\, \e w ka\dej z wypełnionych komórek jest odwołanie $C$1, a zmieniają się tylko
odwołania dotyczące komórek z kolumny B;
Nazywanie komórek
Adresy bezwzględne mo\esz zastąpić nazwami nadanymi odpowiednim komórkom (pojedynczo, b
ich zakresom).
Powróćmy do tabeli w której przeliczałeś ceny podane w dolarach na walutę rodzimą. Po wyczyszczeniu
zawartości komórek C3:C8, posłu\y ona do pokazania sposobu adresowania komórek przy u\yciu nazw:
" Zaznacz komórkę, której adres przy kopiowaniu powinien pozostać niezmienny, czyli C1;
" Wybierz Wstaw >Nazwy >Definiuj lub kombinację klawiszy [ctrl]+[F3]
" Otwarte zostaje okno dialogowe:
" W polu Nazwa wpisz nazwę dla zaznaczonej komórki np.: kurs_dolara i kliknij OK;
" Do komórki C3 wpisz =B3* i wybierz Wstaw >Nazwy >Wstaw;
" W otwartym oknie dialogowym kliknięciem wybierz nazwę komórki, która ma brać udział w obliczeniach:
" Po zatwierdzeniu OK nazwa pojawia się w tworzonej formule obliczeniowej:
" Kliknięciem klawisza [Enter] zatwierdz wprowadzoną formułę;
" Skopiuj zawartość komórki C3 do pozostałych komórek;
Mieszane adresowanie komórek
Kolejnym sposobem tworzenia formuł jest adresowanie mieszane. Aączy ono w sobie względny i bezwzgl
sposób adresowania.
Dzięki umiejętnemu zastosowaniu adresowania mieszanego mo\na kopiować formułę przeciągając ją zarówno do
wierszy, jak i do kolumn.
Przedstawioną poni\ej tabelę mo\na wypełnić wynikami dzięki zastosowaniu jednej formuły zawieraj
mieszane odwołania do komórek:
" Przygotowując zestawienie kursów walut do komórki B5 wpisz formułę dzięki której przeliczysz ile
poszczególnych walut kupisz za określone kwoty w złotówkach =$A5/B$2
" Skopiuj przeciągając w dół zawartość komórki B5
" Pozostaw zaznaczone otrzymane wyniki dla kolumny B i chwytając myszką za prawy dolny róg komórki B25,
przekopiuj zawarte w nich formuły do kolejnych kolumn:
" W ten sposób otrzymasz poprawnie wypełniony arkusz z danymi 6 dwoma pociągnięciami myszki .
Funkcje w arkuszu kalkulacyjnym
Do tej pory, aby dokonać obliczeń budowałeś formułę od podstaw w zale\ności od swoich potrzeb. Arkusz
kalkulacyjny Calc umo\liwia wykorzystanie do wykonywanych obliczeń gotowych formuł, czyli tzw. funkcji.
Funkcji obliczeniowych jest bardzo du\o. Pogrupowane są w poszczególne kategorie: finansowe, logiczne,
matematyczne, statystyczne i wiele innych.
W kolejnych podrozdziałach zostały scharakteryzowane poszczególne kategorie i sposób wykorzystania
wybranych, najprostszych funkcji.
Data i godzina
Przy pomocy funkcji nale\ących do kategorii data i godzina mo\esz dokonywać operacji na liczbach
reprezentujących daty. Dzięki wybranym funkcjom mo\esz m.in.:
" Określić liczbę dni pomiędzy dwoma datami DNI;
" Określić liczbę dni roboczych między dwoma datami NETWORKDAYS;
" Określić aktualną datę TERAZ;
" Określić ilość tygodni w pewnym okresie czasu WEEKS (TYGODNIE), np.:
- Do komórki A1 wpisz datę np. 01.01.2005;
- Do komórki B1 wpisz datę np. 31.10.2005;
- Uaktywnij komórkę C1 (wstawisz do niej odpowiednią funkcję);
- Aby policzyć ile tygodni dzieli umieszczone w komórkach daty wybierz Wstaw > Funkcja. W otwartym oknie
Kreatora funkcji rozwiń listę Kategorii i wybierz Data i godzina.
- Z list dostępnych dla tej kategorii funkcji wybierz WEEKS (TYGODNIE) i kliknij Dalej;
- Kliknij przycisk Pomniejsz przy okienku Data początkowa:
- Pokazuje się obszar arkusza kalkulacyjnego i pomniejszone okno Kreatora funkcji, kliknięciem w A1 zaznacz
komórkę zawierającą początkową datę rozpatrywanego zakresu.
- Kliknij przycisk Powiększ, aby maksymalizować okno Kreatora funkcji;
- Kliknij przycisk Pomniejsz w okienku Data końcowa;
- Kliknięciem w B1 zaznacz komórkę zawierającą końcową datę rozpatrywanego zakresu;
- Kliknij przycisk Powiększ;
- Umieść kursor w okienku Typ. Zobaczysz opis ostatniego etapu wstawiania funkcji. Zgodnie z tym wpisz do
niego:
1 - jeśli chcesz określić rzeczywistą (zgodną z kalendarzem) ilość tygodni pomiędzy datami,
0 - jeśli interesuje cię ile pomiędzy datami mo\e być tygodni (siedmiodniowych okresów czasu);
" Kliknij OK, aby wstawić do komórki opracowaną funkcję.
Finanse
W kategorii finanse znajdują się funkcje przeznaczone dla księgowych i finansistów. Przy ich pomocy mo
m.in.:
" Określić liczbę dni od początku okresu dywidendy do daty wykupu COUPDAYBS;
" Obliczyć ogólną sumę odsetek w podanym okresie dla inwestycji przy stałej stopie oprocentowania
CUMIPMT;
" Obliczyć amortyzację środka trwałego za podany okres metodą równomiernie malejącego salda DB;
" Obliczyć wartość spłacanych odsetek w podanym okresie dla inwestycji przy regularnych płatnościach i sta
stopie procentowej IPMT;
" Obliczyć wielkość stałej raty przy spłacie po\yczki ze stałym oprocentowaniem PMT np.:
- Chcesz na raty kupić telewizor kosztujący 3860 zł. Kredyt jest oprocentowany w wysokości 18% w skali roku.
Chcesz się dowiedzieć jaka będzie rata miesięczna, gdy spłacisz go w ciągu 18 miesięcy;
- Przygotuj w arkuszu zestawienie zawierające niezbędne dane tak jak w poni\szym przykładzie:
- Do D1 wpisz 6 Wielkość raty ;
- Uaktywnij komórkę D2;
- Wybierz Wstaw >Funkcja, kategoria Finanse;
- Z wyświetlonej listy kategorii wybierz PMT i kliknij Dalej;
- Otwarte zostanie okno dialogowe Kreatora funkcji PMT
- Kliknij w przycisk Pomniejsz pola Stopa i wska\ komórkę zawierającą oprocentowanie kredytu;
- Powróć do okna Kreatora przyciskiem Powiększ;
- Umieść kursor w okienku NPER i po kliknięciu w Pomniejsz wska\ liczbę oznaczającą okres spłaty kredytu;
- Powróć do okna Kreatora;
- Wstaw dane dotyczące ceny całkowitej do okienka PV ;
- Wypełnione okno dla omawianego przykładu powinno wyglądać tak:
- Wystarczy teraz kliknąć OK, aby w komódce D2 pojawiła się liczba będąca wielkością przyszłej raty kredytu:
Zastanawiając się nad kupnem towaru nie masz najczęściej wpływu na wielkość oprocentowania kredytu. Mo
natomiast zastanowić się na ile miesięcy rozło\yć jego spłatę. Mo\esz to policzyć przy u\yciu funkcji PMT
Informacja
W tej kategorie zostały umieszczone funkcje mające głównie znaczenie informacyjne. Wynikiem ich dzia
jest najczęściej zwrot wartości logicznej typu PRAWDA lub FAASZ.
Dzięki zastosowaniu wybranych funkcji z tej kategorii mo\esz m.in.:
" Sprawdzić, czy wartość zapisana w komórce jest liczbą CZY.LICZBA;
" Ustalić adres, format, lub zawartość wskazanej komórki KOMÓRKA;
" Sprawdzić, czy liczba we wskazanej komórce jest parzysta ISEVEN_ADD
" Wyświetlić w wybranej komórce formułę ze wskazanej komórki w formie tekstu objaśniającego zale\no
(odwołania) pomiędzy komórkami FORMUAA np:
- Uaktywnij komórkę arkusza, w której chcesz mieć wyświetloną formułę;
- Wybierz Wstaw >Funkcja, a następnie z listy kategorii Informacja wybierz Formuła i kliknij przycisk Dalej
- Kliknij Pomniejsz przy okienku Odwołanie;
- W wyświetlonym arkuszu wska\ komórkę, której formułę chcesz wyświetlić i powróć do okna kreatora;
- Po przyciśnięciu OK, w wybranej komórce pojawi się zastosowana w niej formuła;
Logiczne
W tej kategorii zostały umieszczone funkcje mające zastosowanie podczas tworzenia warunków logicznych dla
wskazanych komórek.
Dzięki zastosowaniu funkcji logicznych mo\esz m.in.:
" Odwrócić wartość podanego argumentu NIE;
" Sprawdzić niezbędny warunek i wyświetlić we wskazanej komórce odpowiedni komunikat w zale\ności od
wyniku testu logicznego JEśELI np.:
- Przygotuj tabelę jak w poni\szym przykładzie
- Poniewa\ premia będzie przyznana tym pracownikom, którzy przepracowali ponad 50 godzin w poprzednim
miesiącu, to do komórki C2 wstawić trzeba funkcję, która sprawdzi i odpowie, czy premię wypłacić, czy nie.
- Uaktywnij C2;
- Wybierz Wstaw >Funkcja, kategoria Logiczne;
- Wybierz funkcję JEśELI i wpisz przy pomocy klawiatury warunek mówiący o tym, \e jeśli w komórce B2 jest
wartość mniejsza ni\ 50, to spełnienie tego warunku (wartość je\eli prawda) spowoduje wyświetlenie trzech
myślników, a jeśli nie jest on spełniony to wpisanie w komórce zawierającej tą funkcję słowa premia
- Po zatwierdzeniu OK w przygotowanej tabeli pojawi się odpowiedni wpis w komórce C2;
- Zaznacz tą komórkę i skopiuj jej zawartość przeciągając ją do poni\szych komórek:
Matematyka
Kategoria matematyka zawiera bardzo du\o funkcji. Zastosowanie większości z nich nie powinno sprawia
większych kłopotów nawet niezbyt zaawansowanym u\ytkownikom.
Korzystając z funkcji matematycznych mo\esz m. in.:
" Obliczyć cosinus liczby COS;
" Pomno\yć wskazane argumenty ILOCZYN;
" Zliczyć ilość argumentów, spełniających podane warunki LICZ.JEZELI;
" Obliczyć resztę z dzielenia MOD;
" Obliczyć wartość bezwzględną liczby MODUA.LICZBY;
" Obliczyć pierwiastek kwadratowy liczby PIERWIASTEK;
" Obliczyć wartość liczby podniesionej do dowolnej potęgi POTGA;
" Zsumować argumenty spełniające podane warunki SUMA.JEśELI np.:
- Do arkusza kalkulacyjnego wpisz kolumnę cyfr do podliczenia, tak jak poni\ej
- Przypuśćmy, \e musisz dodać wszystkie wartości nie przekraczające 50. W tym celu do komórki B1 wstaw
funkcję SUMA.JEśELI odnalezioną w zbiorze funkcji matematycznych;
- Korzystając z przycisku Pomniejsz wska\ zakres komórek biorących udział w przeliczeniu;
- W pole Kryteria wpisz w cudzysłowie warunek, jaki mają spełnić sumowane liczby
- Po kliknięciu OK otrzymasz wynik sumowania.
Macierz
W tej kategorii znajdziesz podstawowe funkcje stosowane w rachunku macierzowym. Korzystając z wybranych
funkcji mo\esz np.:
" Pomno\yć dwie tablice MACIERZ.ILOCZYN;
" Wyznaczyć odwrotność macierzy MACIERZ.ODW;
" Transponować macierze TRANSPONUJ np.:
- Wpisz do osobnych komórek arkusza liczby nale\ące do pierwszej tablicy
- Uaktywnij komórkę, która ma być lewym, górnym rogiem transponowanej tablicy;
- Wybierz Wstaw >Funkcja >Kategoria >Macierz, kliknij w funkcję Transponuj i przyciśnij Dalej;
- Naciśnij Pomniejsz okienka Macierz, aby zaznaczyć zakres komórek wchodzących w skład tablicy (np.:
A1:C4);
- Kliknij Powiększ i OK.
- W komórkach arkusza pojawia się macierz transponowana
Statystyka
Kategoria funkcji statystycznych jest bardzo rozbudowana. Znajdziesz tu zarówno podstawowe, jak i
zaawansowane przeznaczone dla specjalistów funkcje takie jak np.:
" Wyznaczające standardowy rozkład normalny GAUSS;
" Obliczające kowariancję KOWARIANCJA;
" Wyznaczające maksymalną wartość listy argumentów MAX;
" Obliczające odchylenie standardowe bazujące na próbce ODCH.STANDARDOWE;
" Wyznaczające prawdopodobieństwo przy ciągu wartości ograniczonych z dołu i z góry PRAWDPD;
" Obliczające średnią argumentu w próbce ŚREDNIA np.:
- Mając w arkuszu wpisane wartości, z których chcesz policzyć wartość średnią uaktywnij komórkę do której
chcesz wprowadzić wynik działania funkcji;
- Wybierz Wstaw >Funkcja >Statystyka >Średnia i przycisk Dalej;
- Kliknij w przycisk Pomniejsz przy okienku Liczba 1;
- Zaznacz zakres komórek, w których występują wartości z których chcesz wyznaczyć średnią, a następnie kliknij
Powiększ;
- Okienka Liczba 2,3... są przeznaczone do wprowadzania danych mających brać udział w wyznaczaniu warto
średniej, a występujące w odległych kolumnach, bądz arkuszach;
- Po kliknięciu OK w uaktywnionej komórce pojawia się wynik zastosowanej funkcji.
Arkusz kalkulacyjny
Funkcje zawarte w kategorii Arkusz kalkulacyjny zawiera funkcje umo\liwiające wyznaczanie parametrów
arkusza, lub wykonywanie operacji na jego zawartości. Przy ich pomocy mo\esz:
" Określić odwołanie do komórki jako tekst ADRES;
" Określić ilość pojedynczych obszarów, które tworzą obszar zło\ony OBSZARY;
" Wybrać wartość z listy zawierającej do 30 argumentów WYBIERZ;
" Określić odwołanie, które zostało przesunięte w porównaniu z punktem wyjściowym PRZESUNICIE np.:
- Nazwij trzy kolejne arkusze dowolnego arkusza kalkulacyjnego jako Styczeń, Luty i Marzec;
- Dodaj nowy arkusz i nazwij go I_kwartał_razem;
- Do arkuszy Styczeń, Luty i Marzec wpisz dane według poni\ej zamieszczonego przykładu, a wartość dodatku
motywacyjnego i kwotę przeznaczoną do wypłaty wylicz na podstawie podanych obok tabel formuł;
- Komórki zawierające wpisane przez ciebie formuły skopiuj do poni\szych komórek przeciągając je;
- Do arkusza I_kwartał_razem wpisz dane dotyczące Liczby porządkowej wierszy w tabeli, imiona i nazwiska
tak, jak to zostało pokazane w poni\szym przykładzie;
- Do komórek D2, E2, F2 wstaw funkcję PRZESUNICIE wybraną z kategorii Arkusz kalkulacyjny uzupełniaj
ją według zamieszczonego wzoru;
- Wstawione do podanych komórek funkcje skopiuj do poni\szych komórek przeciągając je;
Baza danych
Do tej kategorii będziesz sięgać, gdy stworzysz w arkuszu kalkulacyjnym bazę danych i będziesz chciał m.in.:
" Dodać zawartość wszystkich komórek, których treść odpowiada kryteriom wyszukiwania BD. SUMA;
" Określić odchylenie standardowe wszystkich komórek obszaru danych, których zawartości odpowiadaj
kryterium wyszukiwania BD. ODCH. STANDARD;
" Określić maksimum wszystkich komórek obszaru danych, których zawartości odpowiadają kryterium
wyszukiwania BD. MAX;
" Zliczyć wszystkie komórki z obszaru danych, których zawartości odpowiadają podanym kryteriom
wyszukiwania BD. ILE. REKORDÓW, np.
- Mając mały zakład przetwórczy, chcesz się dowiedzieć ilu z twoich kilkuset kontrahentów nie wywiązało si
swoich płatności. Nie musisz w tym celu przeglądać całej bazy danych. Wystarczy zastosować funkcj
BD. ILE. REKORDÓW;
- Aby sprawdzić jej działanie zbuduj w arkuszu zestawienia takie jak w poni\szym przykładzie:
- Do komórki D2 wprowadz formułę zliczającą zadłu\enie (=B2-C2);
- Skopiuj przeciągając ją do komórek poni\ej;
- Uaktywnij komórkę D9;
- Odszukaj funkcję BD. ILE. REKORDÓW wśród innych funkcji z kategorii Baza danych;
- Przyjrzyj się uwa\nie poni\szemu rysunkowi, na którym zaznaczono zakresy komórek biorących udzia
konstrukcji funkcji:
Postępując zgodnie z powy\szym opisem zaznaczaj odpowiednie zakresy komórek, tak aby konstrukcja funkcji
była następująca:
Tekst
Funkcje tu zgromadzone umo\liwiają wykonanie wielu operacji na tekście. Pozwalają np.:
" Zamienić liczbę rzymską na arabską - ARABIC;
" Sprawdzić, czy dwa teksty są identyczne PORÓWNAJ;
" Przekształcić liczbę w tekst w formacie walutowym KWOTA;
" Zamienić wszystkie litery tekstu na du\e LITERY.WIELKIE;
" Zaszyfrować i deszyfrować tekst za pomocą algorytmu ROT13 ROT13 np.:
- Do dowolnej komórki wpisz tekst (A1 Ala ma kota, a kot ma Alę.);
- Kliknięciem uaktywnij komórkę, w której ma się pojawić zaszyfrowana informacja;
- Wybierz Wstaw >Funkcja >Tekst >ROT13 i kliknij Dalej;
- Kliknij przycisk Pomniejsz i w obszarze arkusza poka\ (przeciągnij myszką) komórki zawierające tekst do
zaszyfrowania;
- Przyciśnij Powiększ, a następnie OK;
- We wskazanej wcześniej komórce powinien się pojawić tekst po zaszyfrowaniu
- Aby tekst deszyfrować musisz postąpić analogicznie, wskazując w okienku funkcji obszar zaszyfrowanego
tekstu;
Dodatek
Kategoria Dodatek zawiera ró\norodne, bardzo ciekawe funkcje, które nie zmieściły się w innych kategoriach (nie
pasowały do nich). Dociekliwy u\ytkownik znajdzie tu m.in.:
" Funkcję, dzięki której otrzyma moduł liczby zespolonej IMABS;
" Funkcję sprawdzającą czy dwie liczby są równe DELTA;
" Funkcję potrafiącą zamienić liczbę dziesiętną na liczbę w kodzie dwójkowym - DEC2BIN;
" Funkcję, która umo\liwia zamianę liczby z jednego systemu miar na liczbę z innego CONVERT_ADD;
" Funkcję potrafiącą zamienić liczbę dwójkową na dziesiętną BINZDEC np.:
- Do dowolnej komórki wpisz liczbę w postaci dwójkowej (A1 101110001);
- Kliknięciem uaktywnij komórkę w której ma się pojawić liczba w postaci dziesiętnej;
- Wybierz Wstaw >Funkcja >Dodatek >BIN2DEC i kliknij przycisk Dalej;
- Kliknij Pomniejsz i w obszarze arkusza poka\ komórkę zawierającą liczbę dwójkową;
- Przyciśnij Powiększ, a następnie OK;
- We wskazanej wcześniej komórce powinna się pojawić liczba dziesiętna:
Grafika w arkuszu
Do arkusza kalkulacyjnego Calc, podobnie jak do edytora tekstów mo\na wstawić pewne elementy graficzne.
Umiejętne ich opracowanie i wkomponowanie znakomicie podniesie walory opracowanych danych i sposobu ich
prezentacji.
Rysunki własne
Przygotowując niektóre zestawienia mo\e się okazać niezbędne dodanie do tabel jakiegoś elementu graficznego.
Mo\esz tu wykorzystać własne talenty graficzne, lub wstawić przygotowany (pobrany z Internetu) obrazek.
Dokładna metoda wstawiania ilustracji do dokumentu została omówiona w rozdziale dotyczącym edytora tekstu
Writer a 6 Elementy graficzne - Rysunki własne .
Rysunki z galerii
Pakiet OpenOfficePL udostępnia dla u\ytkowników arkusza kalkulacyjnego grafikę z Galerii. Aby wstawić
rysunek musisz z menu Narzędzia wybrać polecenie Galeria. Dokładny sposób jej wykorzystania omówiony zosta
rozdziale dotyczącym edytora tekstu Writer a 6 Elementy graficzne - Rysunki z galerii .
Ramki
Przy pomocy ramki mo\na w arkuszu (oraz w edytorze tekstu) umieścić dowolny dokument w dowolnie
wybranym miejscu. Ramka stanowi tu jakby dodatkowe okno. Otwarty w ramce dokument mo\na przeglą
poprawiać i zapisywać wprowadzone w nim zmiany.
Jeśli chcesz wyświetlić zawartość wybranego dokumentu w arkuszu kalkulacyjnym:
" Uaktywnij komórkę, która będzie lewym, górnym rogiem wstawionego obszaru;
" Z menu Wstaw wybierz polecenie Ramka. Zostaje wyświetlone okno dialogowe w którym ustalisz sposób
wyświetlania i zawartość wstawianej ramki.
" W polu Nazwa mo\esz wstawianej ramce nadać charakteryzującą ją nazwę.
" W części okna Pasek przewijania decydujesz, czy mo\liwość przewijania dokumentu widocznego w ramce ma
być włączona, wyłączona, czy pasek ma się pojawiać automatycznie w zale\ności od wielkości dokumentu w stosunku
do ramki.
" Przy pomocy pól opcji Krawędz (włącz/wyłącz) wstawiasz lub usuwasz obramowanie ramki.
" Klikając na przycisk Zawartość wywołujesz okno dialogowe umo\liwiające odszukanie i otworzenie wybranego
do wstawienia do ramki dokumentu.
" Swoje działania zatwierdzasz klawiszem OK lub [Enter];
" Ramka pojawi się w miejscu wskazanym przez aktywną komórkę np.:
Tworzenie wykresów
Bardzo wa\ną funkcją arkusza kalkulacyjnego jest mo\liwość przedstawienia wyników w sposób graficzny, czyli
przy pomocy wykresu.
Aby myśleć o utworzeniu wykresu powinieneś mieć przygotowaną tabelę z danymi, które chcesz zobrazować
Wykonaj taką tabelę, jaka została przedstawiona w poni\szym przykładzie (konstrukcja poni\szej tabeli opisana
została w rozdziale 6 Calc przykładowe dokumenty ):
Aby poprawnie skonstruować wykres powinieneś się zastanowić jakie dane chcesz na nim umieścić (co z czym
porównać) i jaki rodzaj wykresu musisz zastosować.
Wykres słupkowy
Wstawianie wykresów zaczniemy od dość prostego porównania poszczególnych kosztów operacyjnych
poniesionych przez przedsiębiorstwo w drugim półroczu ubiegłego roku:
" Zaznacz zakres danych, które mają zostać ujęte na wykresie (B2:H2 i z klawiszem [Ctrl] A4:H8):
" Wybierz Wstaw >Wykres:
" Zaznacz pola wyboru Pierwszy wiersz jako etykieta i Pierwsza kolumna jako etykieta. Kliknij Dalej wywo
kolejne okno Autoformatowania wykresu;
" Zaznacz to pole wyboru Poka\ elementy tekstu w podglądzie, a wyświetlisz w oknie podglądu (powy
elementy opisu danych;
" Zaznacz pole opcji Serie danych w kolumnach;
" Zaznacz ostatni w górnym rzędzie typ wykresu (Słupki) i kliknij Dalej;
" W wyświetlonym kolejnym oknie Autoformatowania wykresu masz do wyboru trzy warianty przedstawienia
danych, oraz mo\liwość wyboru wyświetlania linii siatki. Ty, dla potrzeb przykładu, pozostaw wszystko tak, jak na
poni\szym rysunku:
" Po kliknięciu Dalej pojawia się kolejne okno dialogowe. Słu\y ono głównie do nadawania nazw odpowiednim
częściom wykresu:
" Pozostaw zaznaczenia tak, jak na rysunku powy\ej. Kliknij w pole Tytuł wykresu i wpisz np.: Porównanie
kosztów operacyjnych w drugim kwartale.
" Kliknij Utwórz. Na ekranie pojawia się wykres.
" Wymaga on kilku kosmetycznych poprawek, będzie wtedy bardziej czytelny:
- Złap myszką za jeden z bocznych, czarnych zaczepów (kwadracików) wykresu i rozciągnij pole wykresu tak,
jak poni\ej:
- Wygląda lepiej, ale nie są jeszcze czytelne etykiety opisujące oś pionową. Nale\y je odpowiednio sformatowa
W tym celu najedz myszką na obszar wykresu i kliknij prawym przyciskiem myszy, a wywołane zostanie menu
kontekstowe, z którego wybierz Oś >Oś X. W tak otwartym oknie będzie mo\na lepiej sformatować oś X;
- Na zakładce Etykieta usuń zaznaczenia z pól wyboru Rozerwij i Nakładanie, oraz w części okna decydują
rozmieszczeniu etykiet zaznacz pole opcji Sąsiadująco i kliknij OK;
- Jeśli chcesz aby legenda towarzysząca wykresowi była czytelniejsza, to kliknij w jej obszar dwa razy lewym
przyciskiem myszki. W otwartym w ten sposób oknie na zakładce Znaki powiększ rozmiar czcionki.
Wykres kolumnowy
Wykres kolumnowy ró\ni się od słupkowego jedynie sposobem uło\enia danych w postaci pionowych kolumn
wyrastających z poziomej osi X. Sposób jego tworzenia jest analogiczny i mo\esz spróbować zrobić go samodzielnie
korzystając z opisanego powy\ej sposobu konstrukcji wykresu słupkowego.
Jedyną widoczną ró\nicą jest miejsce uło\enia legendy.
Aby przenieść legendę pod wykres musisz kliknąć w jej obszar dwa razy szybko lewym przyciskiem myszki.
Pojawia się wtedy okno dialogowe z ró\nymi opcjami przewidzianymi do formatowania legendy. Przejdz na zakł
Pozycja i zaznacz pole opcji U dołu. Po kliknięciu OK, legenda zostaje automatycznie przeniesiona.
Wykres liniowy
Wykres liniowy mo\e posłu\yć ci do porównania spadku i wzrostu kosztów operacyjnych w badanym okresie
czasu.
Aby jak najbardziej ułatwić konstrukcję wykresu, jego tworzenie oprzemy na tej samej tabeli, co poprzednio
omówione typy wykresów:
" Pierwszym krokiem jest jak zwykle zaznaczenie komórek z danymi biorącymi udział w tworzeniu wykresu
B2:H2 i A9:H9
" Wybierz Wstaw >Wykres:
- W pierwszym oknie Autoformatowania wykresu zaznacz pola wyboru: Pierwszy wiersz jako etykieta i Pierwsza
kolumna jako etykieta, określ poło\enie wykresu (w tym samym lub innym arkuszu), kliknij Dalej;
- W kolejnym oknie zaznacz odpowiednio, jak na poni\szym rysunku
- Pole opcji Seria danych w wierszach;
- Typ wykresu Linie;
- Pole wyboru Pokarz elementy tekstu w podglądzie:
- Po kliknięciu Dalej wybierasz wariant wykresu liniowego zaznacz wersję symbole, aby pokazać węzły;
- Po przejściu Dalej w polu tytułu wpisz Porównanie kosztów operacyjnych w poszczególnych miesią
ubiegłego roku, nadaj równie\ nazwę osi pionowej Y wpisując PLN;
- Gdy klikniesz przycisk Utwórz pojawi się gotowy do sformatowania wykres:
- Rozciągnij obszar wykresu tak samo, jak przy poprawianiu słupkowego;
- Najedz myszką na obszar wykresu i kliknij prawym przyciskiem myszy, aby wywołać menu kontekstowe z
którego wybierz Oś >Oś X. Na zakładce Etykieta usuń zaznaczenia z pól wyboru Rozerwij i Nakładanie, oraz w cz
okna decydującej o rozmieszczeniu etykiet zaznacz pole opcji Sąsiadująco i kliknij OK. Przejdz na zakładkę Znaki i
zmień rozmiar czcionki na 11;
Jeśli etykiety osi X nie mieszczą się koło siebie to mo\esz np. powiększyć obszar wykresu. W tym celu kliknij w
szarą płaszczyznę po której przebiega wykres. Gdy pojawią się zielone, kwadratowe zaczepy złap myszką jeden z nich
i powiększaj obszar, tak aby wszystkie etykiety były dobrze widoczne.
- Po rozciągnięciu obszaru wykresu mo\esz poprawić legendę. Postępuj tak, jak przy poprzednich wykresach.
Mo\esz równie\ przesunąć legendę w inne miejsce przy pomocy myszki;
- Mo\esz poprawić czytelność tytułu:
- Zaznacz obszar tytułu (kliknięciem);
- Kliknij w niego prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybierz Właściwości obiektu >Znaki,
zmień czcionkę na np. Impact, rozmiar 12 i OK;
- Kliknij w obszar tytułu dwa razy lewym przyciskiem myszki, gdy pojawi się kursor tekstowy ustaw go po
słowach: 6 Porównanie kosztów operacyjnych i przyciśnij [Enter]
Wykres kołowy
U\ywając wykresu kołowego mo\esz porównać ze sobą jedną serię danych np. wydatki poniesione na transport w
badanym kwartale
Do konstrukcji wykresu kołowego, który przedstawia procentowy udział wydatków nie trzeba dokonywa
\adnych przeliczeń arkusz zrobi to automatycznie.
Aby ukazać znaczenie doboru typu wykresu do tego, co chcemy zilustrować, wykonaj kolejne czynności, aby
stworzyć wykres kołowy przedstawiający te same zale\ności, co wykonany wcześniej wykres liniowy:
" Zaznacz odpowiedni zakres danych (B2:H2 i B9:H9)
" Sprawdz, czy jest zaznaczone pole wyboru Pierwszy wiersz jako etykieta, i Pierwsza kolumna jako etykieta,
określ poło\enie wykresu i kliknij Dalej;
" W kolejnym oknie zaznacz odpowiednio, jak na poni\szym rysunku
- Pole opcji Serie danych w wierszach;
- Typ wykresu Koła;
- Pole wyboru Poka\ elementy tekstu w podglądzie:
" W następnym oknie dokonaj wyboru wariantu dla wykresu kołowego np. Przesunięcie 1;
" Po przejściu do ostatniego okna Autoformatowania wykresu w polu tytuł wpisz Porównanie wielkości kosztów
operacyjnych w poszczególnych miesiącach drugiego kwartału ubiegłego roku i kliknij Utwórz;
Teraz nale\y sformatować wykres tak, aby był czytelny:
" Rozciągnij obszar wykresu tak samo, jak przy poprawianiu słupkowego;
" Klikając podwójnie w ka\dą cząstkę wykresu kołowego otwieraj okno dialogowe umo\liwiające formatowanie
punktów danych.
" Przejdz na zakładkę Etykiety danych, zaznacz pole wyboru Poka\ wartości, oraz pole opcji Jako warto
procentową, przejdz na zakładkę Znak i zmień rozmiar czcionki na np. 13.
" W opisany powy\ej sposób postępuj formatując ka\dy punkt danych;
" Kliknij prawym przyciskiem myszki na obszar legendy wybierając Właściwości obiektu >Znaki i zmień rozmiar
czcionki na np. 11;
" Kliknij w obszar tytułu dwa razy lewym przyciskiem myszki, gdy pojawi się kursor tekstowy ustaw go po
słowach: 6 Porównanie wielkości kosztów operacyjnych w poszczególnych i przyciśnij [Enter]
" Gotowy wykres powinien wyglądać tak:
Modyfikowanie wykresu
Wykres wykonany w arkuszu kalkulacyjnym OpenOffice Calc mo\na modyfikować.
Najbardziej podstawowych poprawek dokonać mo\esz korzystając z pojawiającego się u góry ekranu paska
formatowania. Aby opisane poni\ej ikony były widoczne, wykres musi być aktywny otoczony szarą linią z czarnymi
zaczepami.
Przy pomocy ikon paska narzędziowego mo\esz:
Najlepiej będzie, je\eli wypróbujesz samodzielnie po kolei wszystkie opisane ikonki. Pamiętaj, \e przy pomocy
tego samego przycisku mo\esz przywrócić efekt z przed zmian.
Bardziej zaawansowany u\ytkownik mo\e pokusić się o dokonanie całej serii modyfikacji strony graficznej
wykresu.
Oto niektóre z mo\liwych do wykonania przeróbek opisane w poni\szych przykładach.
Przykład pierwszy modyfikujący wygląd i poło\enie legendy, wygląd tytułu oraz zmianę kolorystyki wykresu.
Poprawek takich dokonujemy, aby wyeksponować wa\niejsze dla nas zale\ności widoczne na powstałym wykresie.
Wykonany według wskazówek poprzedniego Natomiast po modyfikacji mo\e wyglą
rozdziału wykres słupkowy wygląda tak: np. tak:
Wykonaj kolejne czynności, aby zmienić wygląd własnego wykresu. Pamiętaj, \eby móc dokonać jakichkolwiek
korekt wykres musi być aktywny:
" Aby zmienić kolory słupków w utworzonym wykresie kliknij lewym przyciskiem myszki w wybrany słupek,
tak aby pojawiły się zaznaczenia:
" Gdy słupki są zaznaczone kliknij prawym przyciskiem myszy, wybierz Właściwości obiektu.
" Pojawia się okno Seria danych, przejdz w nim na zakładkę Obszar:
" Zaznacz pole opcji kolor i wybierz odpowiadającą ci barwę;
" Przejdz na zakładkę Przezroczystość;
" Zaznacz pole opcji Gradient i z listy rozwijanej Typ wybierz Radialny i zatwierdz OK;
" Postępuj tak samo zmieniając kolejno kolory wybranych słupków;
" Mo\esz zmienić poło\enie legendy (zaznacz ją, kliknij prawym przyciskiem myszki, wybierz Właściwo
obiektu >Rozmieszczenie >np.: W dole;
" Je\eli sytuacja tego wymaga mo\esz przesunąć pole wykresu, tak aby wszystkie jego elementy były dobrze
widoczne. W tym celu zaznacz kliknięciem myszki obszar wykresu, tak jak pokazano na poni\szym rysunku;
" Mając nadal zaznaczony obszar wykresu kliknij w niego prawym przyciskiem myszki i wybierz Właściwo
obiektu >Obszar >Kolor i z dostępnej listy wybierz jakąś jasną barwę;
" Aby zmodyfikować tytuł wykresu musisz go zaznaczyć i z menu kontekstowego wybrać Właściwości obiektu
>Znaki i zmienić czcionkę na np. Garamond, pogrubioną kursywę, rozmiar 16, a na zakładce Efekty czcionki
zaznaczyć pole wyboru Kontur, oraz Kolor czcionki np Niebieski;
Jeśli chcesz, mo\esz zmienić tło całego wykresu. Aby to zrobić zaznacz cały obszar wykresu (zielone zaczepy
muszą niemal całkowicie pokrywać się z czarnymi kwadratami nale\ącymi do brzegu obszaru wykresu). Maj
zaznaczony wskazany obszar, kliknij w niego prawym przyciskiem myszki. Wybierz Właściwości obiektu >Obszar >
Kolor;
Przykład drugi Wykonany w poprzednim rozdziale wykres liniowy przed modyfikacją wygląda tak:
Natomiast po dokonaniu kilku poprawek tak:
Zmieniona została kolorystyka wykresu, oraz wyeksponowano graficznie punkty danych, do których dodano
etykiety z wartościami.
Aby tak zmodyfikować wykres wykonaj kolejno poni\sze czynności:
" Zmień czcionkę (np.: Book Antiqua), jej krój (np.: pogrubiona kursywa), rozmiar (np.:14) oraz kolor
(np.:niebieski) etykiet opisujących oś X i Y (prawy przycisk myszy Oś >Wszystkie osie >Znak, a następnie Efekty
czcionki).
" Zaznacz legendę, z menu kontekstowego wybierz Właściwości obiektu >Obszar >Mapa bitowa i z dostę
listy Płomienie. Przejdz na zakładkę Przezroczystość i ustaw 50% przezroczystości. Na zakładce Znaki wybierz:
czcionkę Book Antiqua, pogrubioną kursywę, rozmiar 12, kolor niebieski;
" Zaznacz obszar wykresu, kliknięciem prawego przycisku myszki wywołaj polecenie Właściwości obiektu
>Obszar >Kolor i z dostępnej listy wybierz Pomarańcza3. Przejdz na zakładkę Przezroczystość zaznacz pole opcji
Gradient i z rozwijanej listy Typ wybierz Kwadrat;
" Zaznacz punkty danych,
" Kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz Właściwości obiektu >Linia, wybierz kolejno jak na poni\szym
rysunku: kolor Niebieski5, Szer.: 0,10cm, rozwiń listę z dostępnymi symbolami klikając przycisk Wybór, wska
polecenie Galeria i wybierz okrągły, niebieski znak.
" Przejdz na zakładkę Znaki i wybierz: Book Antiqua, pogrubiona kursywa, rozmiar 12,
" Na zakładce Efekty czcionki wybierz kolor Niebieski.
" Wybierz zakładkę Etykiety danych zaznacz pole Poka\ wartości i sprawdz, czy pojawiło się zaznaczenie w
polu opcji Jako liczbę;
" Zaznacz cały obszar wykresu, kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz Właściwości obiektu >Obszar
>Mapa bitowa. Z dostępnej listy wybierz Płomienie, przejdz na zakładkę Przezroczystość, zaznacz 20%;
Wypełnianie komórek serią danych
Pracując w arkuszu kalkulacyjnym często się zdarzy, \e będziesz musiał wypełnić wiele komórek takimi samymi
lub kolejnymi danymi. Nie musisz wprowadzać wszystkich wartości ręcznie. Skorzystaj z mo\liwości wypełniania
komórek serią danych.
Wypełnianie serią danych
Często u\ywaną funkcją jest wypełnianie komórek arkusza seriami danych, które są kolejnymi wartościami
pochodzącymi od danej początkowej.
Najłatwiej jest wypełnić komórki wartościami kolejnymi u\ywając do tego celu myszki, w tym celu:
" Do wybranej komórki wpisz wybraną wartość np.: poniedziałek lub 1;
" Zatwierdz zawartość komórki [Enter em], a następnie uaktywnij ją;
" Ustaw kursor myszki w prawym dolnym rogu aktywnej komórki, gdy przybierze kształt krzy\yka, wciśnij lewy
przycisk myszki i pociągnij w wybraną stronę np. w dół. Je\eli wszystkie czynności wykonałeś poprawnie, to na
ekranie powinieneś zobaczyć czerwoną obwódkę otaczającą komórki do których wprowadzasz dane, oraz
chorągiewkę z ostatnią wartością otoczonego obszaru;
Wystarczy, teraz puścić przycisk myszki, a wskazany obszar zostanie wypełniony;
Bardziej zaawansowanym sposobem jest wypełnienie serią danych zaznaczonego obszaru komórek przy pomocy
polecenia Wypełnienie:
" Zaznacz obszar danych, który ma zostać wypełniony;
" Wybierz Edycja >Wypełnienie >Seria;
" W części okna Kierunek, wybierz kierunek wypełniania zaznaczonego obszaru, klikając odpowiednie pole
wyboru.
" W części okna dotyczącej typu, masz do wyboru:
- Typ liniowy kolejne liczby są wyliczane przez dodanie do wielkości początkowej wartości kroku, nastę
uzyskany wynik powiększany jest ponownie o wartość kroku;
- Typ wzrostu - liczby są wyliczane przez pomno\enie zawartości pola Przyrost, przez kolejne wartości;
- Data wypełnia wskazany obszar datami. Zaznaczenie tego pola opcji spowoduje uaktywnienie prawej cz
okna dotyczącej jednostek czasu:
- Dzień zaznaczenie pola opcji Dzień, wpisanie w polu Na początku daty np.: 03.10.2003, oraz podanie
wartości kroku 1 w polu Przyrost, spowoduje wyświetlenie w zaznaczonym zakresie komórek kolejnych liczb, które
dopiero po nadaniu im formatu Data, wyświetlą się w postaci kolejnych dni wybranego miesiąca i roku (Patrz rozdzia
Format daty );
- Miesiąc - zaznaczenie pola opcji Miesiąc, wpisanie w polu Wartość początkowa daty np. 03/10/2003, oraz
podanie wartości kroku 1 w polu Przyrost, spowoduje wyświetlenie w zaznaczonym zakresie komórek kolejnych liczb
(tak jak w przypadku dni), które dopiero po nadaniu im formatu Data, wyświetlą się w postaci kolejnych dni wybranego
miesiąca i roku;
- Rok wypełniając kolejne komórki przy u\yciu polecenia Rok, postępuj dokładnie tak jak w przypadku Dnia i
Miesiąca;
- Autowypełnianie- wypełnia zaznaczony obszar danymi o wartości kroku obliczonej na podstawie wpisanych do
zaznaczonych komórek wartości;
" W polu Wartość początkowa wpisujesz liczbę od jakiej rozpoczniesz wypełnianie zaznaczonych komórek.
" Wartość wpisana w polu Przyrost określa wielkość skoku z jaką będą pojawiać się wartości.
" Pole Na końcu potrzebne będzie gdy myślisz, \e zaznaczyłeś zbyt du\y zakres komórek. Wpisujesz tam warto
na jakiej chcesz zakończyć wypełnianie komórek danymi.
Wypełnianie takimi samymi wartościami
Aby wypełnić zakres komórek takimi samymi wartościami:
" Wprowadz do wybranej komórki daną, która ma się znajdować równie\ w sąsiednich komórkach;
" Zaznacz zakres komórek, w których mają się znalezć wartości takie jak wpisana;
" Wybierz Edycja >Wypełnienie >W dół;
Wypełnianie takimi samymi danymi mo\esz przeprowadzić przy pomocy myszki:
" Do wybranej komórki wpisz wybraną wartość np.: zapłacono;
" Zatwierdz zawartość komórki [Enter em], a następnie uaktywnij ją;
" Ustaw kursor myszki w prawym dolnym rogu aktywnej komórki, gdy przybierze kształt krzy\yka, wciśnij lewy
przycisk myszki i pociągnij w wybraną stronę np.: w dół. Je\eli wszystkie czynności wykonałeś poprawnie, to na
ekranie powinieneś zobaczyć czerwoną obwódkę otaczającą komórki do których wprowadzasz dane, oraz
chorągiewkę z wpisaną wartością;
Notatki
Oprócz opisanych ju\ elementów, komórki arkusza OpenOffice Calc mogą zawierać notatki (krótkie informacje
dotyczące sporządzanego zestawienia).
Aby do wybranej komórki dodać notatkę, nale\y:
" Uaktywnić komórkę która ma zawierać notatkę;
" Wybrać Wstaw >Notatka;
" Przy aktywnej komórce pojawia się pole z miejscem na notatkę:
" W polu z miejscem na notatkę miga kursor tekstowy. Treść notatki mo\esz wpisać po ukazaniu się \ółtego pola;
" Po zakończeniu redagowania tekstu kliknij w inną dowolną komórkę arkusza, a pole notatki zostanie ukryte.
" Komórka zawierająca notatkę oznaczona zostaje małym, czerwonym
kwadracikiem umieszczonym w prawym, górnym rogu komórki
" Je\eli chcesz, aby notatka widoczna była przez cały czas pracy z arkuszem, to uaktywnij komórkę zawieraj
notatkę, następnie z menu kontekstowego (prawy przycisk myszy) wybierz polecenie Poka\ notatkę;
Mając notatkę stale wyświetlaną mo\esz zmienić, lub poprawić jej treść (klikając w jej wnętrzu wywołasz kursor
tekstowy).
" Notatka pozostanie widoczna tak długo, a\ nie odblokujemy jej wyświetlania w menu kontekstowym
wybierając ponownie polecenie Poka\ notatkę;
" Jeśli chcesz notatkę trwale usunąć, zaznacz komórkę do której jest ona przypisana, wybierz Edycja >Usu
zawartości i znacz pole wyboru Notatki;
Drukowanie
Drukowanie dokumentów arkusza kalkulacyjnego ró\ni się nieco od drukowania plików z edytora tekstów
Writer. Do zgłębienia tajników drukowania posłu\ymy się przykładowym arkuszem z kosztami operacyjnymi wraz z
wykresem liniowym,
który po wydrukowaniu mo\e wyglądać tak:
Podgląd podziału stron
Czy zauwa\yłeś, \e w arkuszu nie ma kolejnych stron, tak jak to było w edytorze tekstów? Ka\dy pojedynczy
arkusz mo\e być zarówno bardzo długi, jak i bardzo szeroki, do tego jeszcze w czasie tworzenia tabeli mo\esz sam
ustalać szerokość i wysokość komórek, część z nich mo\e być ukryta itd...
Przebieg podziału stron w dokumencie zobaczysz wybierając Widok >Podgląd podziału stron.
W całym zeszycie (we wszystkich arkuszach) pojawiają się pogrubione pionowe i poziome linie wyznaczaj
granice strony, oraz numery kolejno drukowanych stron.
Podgląd wydruku
Podgląd podziału stron daje ogólny obraz tego, które fragmenty arkusza będą mieściły się na danej stronie.
Bardziej widoczne staje się to po obejrzeniu podglądu wydruku.
Wybierz Plik >Podgląd wydruku.
Okno podglądu arkusza jest bardzo podobne do okna Writer a:
Widać tu bardzo wyraznie, \e zarówno tabela, jak i wykres nie mieszczą się na jednej stronie. Trzeba wi
zmienić ustawienia strony.
Ustawienia strony
Wywołaj okno, w którym mo\na zmienić ustawienia strony i ostateczny wygląd wydruku, wybierając Format
>Strona >Strona. Zaznacz pole opcji Orientacja >Pozioma
Dokładny opis tego okna znajdziesz w części 6 Edytor tekstu Writer , zakładki Strona w rozdziale Układ strony
i marginesy .
Aby opracowywany przez ciebie dokument był profesjonalnie wydrukowany:
" Wybierz Format >Strona >Krawędzie, wybierz niebieską linię rozmiar 2,5pt uło\oną naokoło strony;
" Na zakładce Tło zastosuj kolor śółty2;
" Przejdz na zakładkę Nagłówek:
" Zaznacz pole wyboru Włącz nagłówek i ewentualnie zmień jego marginesy, wysokość, czy odstęp od tre
dokumentu;
" Kliknij przycisk Edytuj, aby określić treść nagłówka otwarte zostaje okno dialogowe:
" Kliknij w lewy obszar nagłówka ustaw czcionkę BookAntiqua, niebieską, rozmiar 12 przy pomocy przycisku
, a następnie umieść aktualną datę
" Kliknij w środkowy obszar nagłówka i usuń zamieszczony tam domyślnie wpis ([Del]),ponownie ustaw
czcionkę, tak jak w lewym obszarze okna;
" Mając kursor tekstowy cały czas w środkowym obszarze, wstaw nazwę pliku w jakim został zapisany dokument
" Ustaw czcionkę dla prawego obszaru nagłówka, a następnie wstaw do niego godzinę ;. Kliknij OK;
" Przejdz na zakładkę Stopka;
" Sprawdz, czy zaznaczone jest pole wyboru Włącz stopkę. Mo\esz zmieić marginesy, wysokość, czy odstę
treści dokumentu;
" Kliknij Edytuj, aby określić treść stopki otwarte zostaje okno dialogowe stopki bardzo podobne do okna
nagłówka:
" Dokonaj niezbędnych ustawień stopki (tak jak nagłówka) np. wstaw liczbę lub numer strony. Kliknij OK.
" Przejdz na zakładkę Arkusz
" Mo\esz teraz ustalić kolejność wydruku stron, ich numerację, elementy arkusza które powinny być umieszczone
na wydruku, oraz skalowanie wydruku w stosunku do strony;
" Po kliknięciu OK zobaczysz, jak teraz prezentuje się twój przygotowany do wydruku wykres;
" Je\eli twoje zestawienie jest częścią większej całości i chcesz wydrukować zawartość wszystkich
przygotowanych arkuszy, to wystarczy sprawdzić jak wyglądają wszystkie strony dokumentu i przejść od razu do
wydruku;
" Je\eli chcesz wydrukować tylko fragment arkusza, a najlepiej tylko to, co znajduje się na jednym z jego arkuszy
musisz określić zakres wydruku.
Zakresy wydruku
Gdy potrzebujesz wydrukować jedynie wybrane zestawienia, czy wykres musisz określić zakresy wydruku. Aby
to zrobić:
" Zaznacz pierwszy fragment arkusza, który chcesz wydrukować i wybierz: Format >Zakresy wydruku >Definiuj;
" Jeśli masz coś jeszcze przygotowane do wydrukowania w tym samym pliku (zeszycie), ale w innym arkuszu, to
przejdz na właściwy arkusz, zaznacz wybrany fragment i wybierz Format>Zakresy wydruku >Dodaj;
" Gdy zaznaczysz wszystkie części wydruku sprawdz ich wygląd i uło\enie na stronie w podglądzie wydruku
(Plik >Podgląd wydruku);
Je\eli chcesz zmienić, czy usunąć ustawione zakresy wydruku to wybierz Format > Zakresy wydruku >Usu
Wybranie tego polecenia spowoduje, i\ wszystkie zaznaczone zakresy komórek zostaną z wydruku usunię
domyślnym ustawieniom wydruku będą podlegały wszystkie zapełnione komórki z całego pliku.
Wydruk
Mając ustawione zakresy wydruku i sprawdzony jego podgląd wybierz Plik >Drukuj. Zostanie otwarte omówione
ju\ wcześniej okno dialogowe drukowania. (Z drukowaniem zapoznałeś się dokładnie w części dotyczącej edytora
tekstu w rozdziale Drukowanie dokumentów ). Po dokonaniu podstawowych ustawień ilości kopii i właściwo
wydruku mo\esz kliknąć OK.
Baza danych w arkuszu kalkulacyjnym
Baza danych jest zbiorem powiązanych ze sobą informacji.
Dane umieszczone są w tabeli w taki sposób, aby jeden wiersz (rekord) był zbiorem informacji dotyczącej tego
samego obiektu (np. dane adresowe konkretnego pracownika), a kolumna (pole) zawierała dane określonego typu (np.
imiona).
Baza danych w arkuszu kalkulacyjnym mo\e zawierać 32000 rekordów i stanowić jedynie 6 podręczny zbiór
informacji.
Aby utworzyć bazę danych w arkuszu kalkulacyjnym:
" Otwórz nowy dokument arkusza kalkulacyjnego;
" W pierwszym wierszu umieść nagłówki pól w formacie tekstowym, wyró\nione np. pogrubieniem czcionki
imię, nazwisko, data, kwota;
" Zaznacz komórki zawierające dane nagłówka zastosuj obramowanie tak, aby powstała pozioma linia
oddzielająca nagłówki pól od rekordów;
" Do poszczególnych komórek wprowadz takie jak w powy\szym przykładzie dane;
" Zaznacz komórki zawierające kwoty poczynając od D2 i zastosuj format walutowy z dwoma miejscami po
przecinku;
" Wypełniając bazę danymi nie zostawiaj pustych wierszy;
" Przy wprowadzaniu danych unikaj niepotrzebnych spacji na początku, lub końcu wpisu;
Sortowanie danych
Sortowanie danych jest to układanie informacji w określonej kolejności według zadanego przez u\ytkownika
porządku: rosnąco (6 od A do Z ) lub malejąco (6 od Z do A ).
Aby uło\yć w kolejności alfabetycznej nazwiska ludzi którym zostały wypłacone pobory:
" Kliknij w obszar z wprowadzonymi danymi uaktywniając dowolną komórkę arkusza;
" Wybierz Dane >Sortuj;
" Otworzy się okno sortowania:
" W polu Sortuj według wybierz z rozwijanej listy Nazwisko i sprawdz czy jest zaznaczenie w polu opcji
Rosnąco;
" Jeśli chcesz, aby kolejne dane uło\one były te\ w jakimś porządku z listy Następnie według, wybierz z
rozwijanej listy np. kwota i ustaw odpowiedni porządek sortowania;
" Po kliknięciu OK nazwiska zostaną uło\one w kolejności alfabetycznej, a kwoty w ustalonej przez ciebie
kolejności;
" Jeśli chcesz uło\yć w kolejności nazwy dni tygodnia lub miesięcy, musisz przejść na zakładkę Opcje
" Zaznacz pole wyboru Niestandardowa kolejność sortowania i z rozwijanej listy wybierz odpowiadaj
twojemu zapisowi typ danych;
Filtrowanie danych
Filtrowanie polega na wybieraniu z bazy danych tylko tych rekordów, które spełniają kryteria wyszukiwania
ustalone przez u\ytkownika.
Aby przeszukać bazę danych wybierając z niej interesujące cię informacje, zastosuj jeden z opisanych poni
sposobów filtrowania:
Autofiltr
Jeśli chcesz wybrać dane dotyczące wypłat dokonanych np. w lutym to:
" Kliknij w obszar z wprowadzonymi danymi uaktywniając dowolną komórkę arkusza;
" Wybierz Dane >Filtr >Autofiltr;
" W nagłówkach pól pojawią się strzałki z rozwijanymi listami;
" Z rozwiniętej listy wybierz szukane nazwisko
" Zostaną wyświetlone tylko te rekordy, w których ono występuje;
Aby ponownie zobaczyć wszystkie rekordy bazy danych wybierz: Dane >Filtr > Usuń filtr.
Filtr standardowy
Umiejętne zastosowanie filtru standardowego daje mo\liwość bardziej zaawansowanego wyszukiwania danych z
bazy.
U\ywając tej samej bazy danych potrzebujesz wyświetlić dane pracowników, którzy chocia\ raz zarobili powy
1500 zł. W tym celu:
" Wybierz Dane >Filtr >Filtr standardowy;
" W otwartym oknie nale\y podać kryteria filtrowania (przeszukiwania) bazy danych
" Poniewa\ interesują cię pracownicy, którzy chocia\ raz zarobili powy\ej 1500 zł, w pierwszym polu Nazwa
pola z listy rozwijanej wybierz Kwota;
" Z rozwijanej listy Warunek (obok) wybierz 6 > (poniewa\ szukamy tych, którzy zarobili WICEJ ni\...);
" W polu rozwijanej listy Wartość wpisz 1500 (poniewa\ dokładnie takiej kwoty nie ma na rozwijanej liś
nikt dokładnie tyle nie zarobił);
" Zatwierdz decyzję poszukiwania według wybranych kryteriów klikając OK;
Sumy pośrednie - częściowe
Dla porównania danych zamieszczonych w tabeli bazy danych, mo\e okazać się potrzebna umiejętno
stosowania sum pośrednich, czyli podliczania pewnych grup danych oraz całość tabeli.
Przyjmijmy, \e chcesz policzyć ile zostało wypłaconych pieniędzy na pobory w poszczególnych miesiącach i w
całym kwartale. Mo\esz to bardzo łatwo zliczyć nie wstawiając ani jednej formuły:
" Kliknij w obszar z wprowadzonymi danymi uaktywniając dowolną komórkę arkusza;
" Wybierz Dane >Sumy częściowe;
" W otwartym oknie z rozwijanej listy Grupuj według wybierz Data (bo będzie to podsumowanie miesiącami);
" W oknie Oblicz sumy pośrednie dla zaznacz pole wyboru Kwota (bo chcesz wiedzieć ile pieniędzy zosta
wypłaconych);
" W polu U\yj funkcji zaznacz Suma;
" Zatwierdz OK i obejrzyj wynik:
" Z lewej strony obszaru danych pojawiły się nawiasy klamrowe, pokazujące grupę rekordów objętych sum
pośrednią, oraz przyciski w kształcie znaku 6 minus . Słu\ą one do zwijania i rozwijania (6 plus ) zaznaczonych
nawiasem części tabeli.
Jeśli chcesz, aby dane były grupowane miesiącami uło\onymi w kolejności rzeczywistej, a nie alfabetycznej to w
oknie dialogowym Sumy częściowe przejdz na zakładkę Opcje i zaznacz pole wyboru Niestandardowa kolejno
sortowania, a z rozwijanej listy wybierz odpowiadający twojemu zapisowi typ danych;
Usunięcie sum częściowych następuje po kliknięciu w przycisk Usuń w oknie dialogowym Sumy pośrednie
wywołanym z menu Dane.
Calc - przykładowe dokumenty
Rozdział ten zawiera instrukcje wykonania trzech przykładowych dokumentów arkusza kalkulacyjnego krok po
kroku. W ten sposób, podobnie jak w rozdziale dotyczącym edycji tekstu, utrwalisz i zastosujesz praktycznie nabyte
umiejętności.
1. Biblioteka
" Otwórz nowy dokument arkusza kalkulacyjnego;
" W A1 wpisz NR;
" Zaznacz A1:A2, wybierz Format >Scal komórki;
" Przejdz do B1 klawiszem [Tab], lub myszką i wpisz tam Autor;
" Zaznacz B1:C1 i scal je (tak, jak A1 z A2);
" Przyciśnij [Enter], aby przejść do B2 i wpisz Imię;
" Przy pomocy klawisza tabulacji [Tab] uaktywnij komórkę C2 i wpisz Nazwisko;
" Tabulacją przejdz do D1 i wpisz Tytuł;
" Zaznacz D1:D2 i scal komórki (tak, jak A1 z A2);
" Przejdz do E1 i wpisz Data wypo\yczenia;
" Scal E1 z E2;
" Mając E1 nadal zaznaczone wybierz Format >Komórki >Wyrównanie zaznacz pole wyboru Podział wiersza;
" Do F1 wpisz Data zwrotu;
" Scal F1 z F2;
" Do scalonego obszaru zastosuj podział wierszy (tak jak w poprzedniej komórce);
" Do G1 wpisz Liczba dni;
" G1 i G2 scal;
" Zaznacz A1:G1, wybierz Format >Komórki i ustaw na kolejnych zakładkach
- Czcionka Century Gothic, Pogrubiony, 11;
- Efekty czcionki zaznacz pole wyboru Kontur;
- Wyrównanie w części okna dotyczącej wyrównania tekstu z listy rozwijanej W poziomie wybierz Do środka, i
z listy W pionie Do środka;
- Krawędzie dla wszystkich krawędzi wybierz linię 1.00pt w kolorze niebieskim;
- Tło z dostępnej listy kolorów wybierz śółty3;
" Zaznacz B2:C2 i powtórz wszystkie czynności z poprzedniego punktu;
" Wypełnij tabelę wpisując kolejno do:
- A3 32122;
- A4 23245;
- A4 2322;
- B3 Jan;
- B4 Dorota itd. a\ do D5 według wzoru zamieszczonego na początku rozdziału;
- E5 03.03.2003 itd. a\ do F5 według wzoru zamieszczonego na początku rozdziału;
- G3 - =F3-E3 (aby obliczyć ile czasu ksią\ka była u czytelnika);
" Zaznacz A3:A5 wybierz Format >Komórki >Liczby ustaw kategorię Liczba i zaznacz pole wyboru Separator
tysięczny;
" Zaznacz B3:D5 i na pasku formatowania kliknij w ikonę Wyrównaj do środka poziomo ;
" Zaznacz G3:G5 i na pasku formatowania wybierz pogrubienie;
" Zaznacz A3:G5 i wybierz Format >Komórki >Krawędzie wszystkie pozostałe krawędzie obszaru otocz lini
0,05pt w kolorze niebieskim;
" Zapisz utworzony dokument wybierając Plik >Zapisz jako (wybierz, lub utwórz odpowiedni folder) i w polu
nazwy pliku wpisując bibiloteka;
2. Przeliczenie
" Otwórz nowy dokument arkusza kalkulacyjnego;
" Do A1 wpisz Nazwa towaru;
" Zaznacz A1 i A2, wybierz Format >Scal >Komórki;
" Mając A1 nadal zaznaczone wybierz Format >Komórki >Wyrównanie w części okna dotyczącej wyrównania
tekstu z listy rozwijanej W poziomie wybierz Do środka, i z listy W pionie Do środka;
" Do B1 wpisz Kurs (dolary);
" Do B2 Cena w dolarach;
" Do C1 wpisz 4,12;
" Do C2 Cena w złotych;
" Zaznacz A1:C2,wybierz Format >komórki >Krawędzie ustaw linie otaczające tabelę według poni\szego wzoru:
" Przejdz na zakładkę Tło i wybierz kolor Blado\ółty;
" Komórki A1:B8 i C1:C2 uzupełnij według wzoru umieszczonego na początku rozdziału;
" Do komórki C3 wpisz =B3*$C$1 i przyciśnij [Enter];
" Zaznacz komórkę C3 i skopiuj jej zawartość do C4:C8;
" Zaznacz A3:C8 wybierz Format >Komórki >Krawędzie i ustaw pozostałe linie otaczające tabelę na 1,00pt;
" Zapisz utworzony dokument wybierając Plik >Zapisz jako (wybierz, lub utwórz odpowiedni folder) i w polu
nazwy pliku wpisując: przeliczenie;
3. Koszty operacyjne
" Otwórz nowy dokument arkusza kalkulacyjnego;
" Do A1 wpisz: Koszty operacyjne;
" Do A2 wpisz: Wyszczególnienie;
" Wpisz czerwiec do B2;
" Uaktywnij ponownie B2, przeciągnij jej zawartość wypełniając sąsiednie komórki (C2:H2) nazwami kolejnych
miesięcy;
" Do I2 wpisz: Razem kol.2+3+4+5+6+7+8;
" Do A3 wprowadz 1;
" Uaktywnij ponownie A3, przeciągnij jej zawartość wypełniając sąsiednie komórki (B3:I3) kolejnymi cyframi;
" Wypełnij podane zakresy komórek według wzoru z początku rozdziału;
" Do B9 wstaw funkcję zliczającą sumę liczb z kolumny B wybierz Wstaw >Funkcja >Matematyka >Suma,
u\yj przycisku Pomniejsz, aby zaznaczyć zakres komórek B4:B8, z których wartości chcesz dodać;
" Zaznacz ponownie B9 i skopiuj zawartą w niej formułę do sąsiednich komórek przeciągając jej zawartość a
I9;
" Do I4 wstaw funkcję suma, tak jak do B9 dla komórek z zakresu B4:H4;
" Zaznacz ponownie I4 i skopiuj zawartą w niej formułę do poni\szych komórek przeciągając jej zawartość a
I8;
" Zaznacz komórki A1:I9, scal zaznaczony zakres;
" Mając komórkę nadal zaznaczoną wybierz Format >Komórki, na zakładce:
- Czcionka wybierz Albany, pogrubioną, rozmiar 12;
- Efekt czcionki z rozwijanej listy Uwypuklenie wybierz Wypukłe;
- Wyrównanie - w części okna dotyczącej wyrównania tekstu z rozwijanej listy W poziomie wybierz Do środka, i
z listy W pionie Do środka;
- Tło ustaw kolor na śółty3;
" Zaznacz komórki A2:I2, z paska formatowania wybierz pogrubienie, oraz ustaw rozmiar czcionki na 11;
" Zaznacz komórki A3:I3, z na pasku obiektów ustaw rozmiar czcionki na 7, a wysokość wiersza ustaw na
0,42cm;
" W komórce I2 zaznacz kol.2+3+4+5+6+7+8 i zmień rozmiar czcionki na 8;
" Zaznacz A2:I3 i z paska formatowania wybierz ikonę Kolor tła, z rozwiniętej palety z kolorami wybierz śół
" Zaznacz A1:A3 i wybierając Format >Komórki >Krawędzie i ustaw je według poni\szego wzoru:
" Zaznacz A4:I9 i ustaw dla podanego zakresu obramowanie identycznie jak pokazano na rysunku powy\ej;
" Zapisz utworzony dokument wybierając Plik >Zapisz jako (wybierz, lub utwórz odpowiedni folder) i w polu
nazwy pliku wpisując Koszty operacyjne.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
OpenOffice – Podręcznik użytkownika Writer
OpenOffice – Podręcznik użytkownika Math
UFRaw Podrecznik uzytkownika
solaris podrecznik uzytkownika
Koparki EO 2621 EO 2626 Opis techniczny i podręcznik użytkownika
Pocket PC Podrecznik uzytkownika
SAP R 3 Podrecznik uzytkownika sappod
podrecznik uzytkownika ivona
DB9PLFreeEdition podrecznik uzytkownika
Podrecznik uzytkownika?S100 pl
Budynki Wysokie dla Windows Podręcznik Użytkownika
BMS1 breadmaker instrukcja Podręcznik użytkownika
Geoxa MapServer Plugin 1 0 podrecznik uzytkownika
PODRĘCZNIK UŻYTKOWNIKA PL
Pocket PC Podrecznik uzytkownika Wydanie II ppcpp2

więcej podobnych podstron

OpenOffice – Podręcznik użytkownika – Calc