Procesy technologiczne recyklingu
Procesy technologiczne recyklingu
tworzyw sztucznych cz.1
tworzyw sztucznych cz.1
Dr in\
. Dorota Czarnecka-Komorowska
Dr in\
. Dorota Czarnecka-Komorowska
Politechnika Poznańska
Politechnika Poznańska
Zakład Tworzyw Sztucznych
Zakład Tworzyw Sztucznych
E-mail: [e-mail]
E-mail: [e-mail]
Skala problemu
Skala problemu
Światowe dane statystyczne wskazują, \
e
Światowe dane statystyczne wskazują, \
e
w ostatnich latach produkcja tworzyw sztucznych
w ostatnich latach produkcja tworzyw sztucznych
wykazuje tendencję wzrostową, a więc coraz
wykazuje tendencję wzrostową, a więc coraz
powa\
niejszy staje się problem zagospodarowania
powa\
niejszy staje się problem zagospodarowania
odpadów polimerowych. Z tego względu powtórne
odpadów polimerowych. Z tego względu powtórne
przetwórstwo, zwane recyklingiem (ang. recycling)
przetwórstwo, zwane recyklingiem (ang. recycling)
w krajach o du\
ym stopniu rozwoju
w krajach o du\
ym stopniu rozwoju
przemysłowego stało się priorytetowym zadaniem
przemysłowego stało się priorytetowym zadaniem
badawczym zarówno z punktu widzenia ochrony
badawczym zarówno z punktu widzenia ochrony
środowiska, jak i ekonomiczności produkcji.
środowiska, jak i ekonomiczności produkcji.
2006-12-28 2
2006-12-28 2
Wprowadzenie c.d.
Wprowadzenie c.d.
Odpady z tworzyw sztucznych, z racji zajmowania
Odpady z tworzyw sztucznych, z racji zajmowania
znacznych objętości w stosunku do swojej masy,
znacznych objętości w stosunku do swojej masy,
stanowią główny składnik gromadzonych na
stanowią główny składnik gromadzonych na
wysypiskach śmieci.
wysypiskach śmieci.
2006-12-28 3
2006-12-28 3
Z tego powodu podejmowane są
Z tego powodu podejmowane są
działania zmierzające do:
działania zmierzające do:
Udoskonalania technologii produkowania
Udoskonalania technologii produkowania
i przetwarzania tworzyw sztucznych
i przetwarzania tworzyw sztucznych
(technologie bezodpadowe),
(technologie bezodpadowe),
Uregulowań prawnych dotyczących
Uregulowań prawnych dotyczących
składowania i zagospodarowywania
składowania i zagospodarowywania
odpadów,
odpadów,
Zwiększania świadomości ekologicznej
Zwiększania świadomości ekologicznej
społeczeństwa, czyli przekonywanie do
społeczeństwa, czyli przekonywanie do
aktywnego i świadomego uczestnictwa ludzi
aktywnego i świadomego uczestnictwa ludzi
w działaniach proekologicznych
w działaniach proekologicznych
prowadzonych przez instytucje państwowe
prowadzonych przez instytucje państwowe
i inne organizacje,
i inne organizacje,
Popularyzacji wyrobów wykonanych
Popularyzacji wyrobów wykonanych
z materiałów odpadowych.
z materiałów odpadowych.
2006-12-28 4
2006-12-28 4
Definicja
Definicja
Recykling - w rozumieniu ustawy z dnia
Recykling - w rozumieniu ustawy z dnia
27 kwietnia 2001 r. o odpadach.
27 kwietnia 2001 r. o odpadach.
Jest to taki odzysk, który polega na
Jest to taki odzysk, który polega na
powtórnym przetwarzaniu substancji
powtórnym przetwarzaniu substancji
lub materiałów zawartych w odpadach,
lub materiałów zawartych w odpadach,
w procesie produkcyjnym w celu
w procesie produkcyjnym w celu
uzyskania substancji lub materiału
uzyskania substancji lub materiału
o przeznaczeniu pierwotnym lub
o przeznaczeniu pierwotnym lub
wtórnym.
wtórnym.
2006-12-28 5
2006-12-28 5
Ekololgia
Ekololgia
Degradacja i zanieczyszczenie środowiska naturalnego są
Degradacja i zanieczyszczenie środowiska naturalnego są
zaliczenie do głównych problemów, z którymi musi uporać się
zaliczenie do głównych problemów, z którymi musi uporać się
ludzkość.
ludzkość.
Ska\
enie atmosfery, wód i gruntów coraz bardziej zagra\
a
Ska\
enie atmosfery, wód i gruntów coraz bardziej zagra\
a
ludzkiej egzystencji.
ludzkiej egzystencji.
Gospodarka odpadami, ekobilanse, oczyszczanie ścieków,
Gospodarka odpadami, ekobilanse, oczyszczanie ścieków,
wyznaczone wysypiska śmieci  działania, które chronią
wyznaczone wysypiska śmieci  działania, które chronią
przyrodę a nam stwarzają warunki rozwoju i egzystencji.
przyrodę a nam stwarzają warunki rozwoju i egzystencji.
Mo\
e właśnie dlatego słowo  ekologia nabrało w ostatnich
Mo\
e właśnie dlatego słowo  ekologia nabrało w ostatnich
latch tak istotnego znaczenia, stając się dla wielu \
yciowym
latch tak istotnego znaczenia, stając się dla wielu \
yciowym
wyzwaniem.
wyzwaniem.
2006-12-28 6
2006-12-28 6
Obowiązujące pojęcia
Obowiązujące pojęcia
Proces produkcyjny,
Proces produkcyjny,
Proces technologiczny,
Proces technologiczny,
Recykling,
Recykling,
Wtórne przetwórstwo,
Wtórne przetwórstwo,
Wielokrotne przetwarzanie,
Wielokrotne przetwarzanie,
Recyrkulacja,
Recyrkulacja,
Recykler.
Recykler.
2006-12-28 7
2006-12-28 7
y
ródła powstawania odpadów :
y
ródła powstawania odpadów :
1. Produkty uboczne procesów wydobywczych:
1. Produkty uboczne procesów wydobywczych:
" Hałdy,
" Hałdy,
" Solanki,
" Solanki,
" Emisje gazów,
" Emisje gazów,
" Zu\
yty sprzęt wydobywczy.
" Zu\
yty sprzęt wydobywczy.
2. Produkty uboczne procesów produkcyjnych i usługowych:
2. Produkty uboczne procesów produkcyjnych i usługowych:
" Ścieki,
" Ścieki,
" Emisje gazów,
" Emisje gazów,
" Odpady technologiczne,
" Odpady technologiczne,
" Odrzuty jakościowe,
" Odrzuty jakościowe,
" Odpady szpitalne.
" Odpady szpitalne.
2006-12-28 8
2006-12-28 8
y
ródła odpadów c.d.
y
ródła odpadów c.d.
4. Produkty uboczne
4. Produkty uboczne
5. Pozostałości
5. Pozostałości
procesów budowlanych,
procesów budowlanych,
pokonsumpcyjne
pokonsumpcyjne
górniczych, hutniczych,
górniczych, hutniczych,
ipoeksploatacyjne:
ipoeksploatacyjne:
energetycznych:
energetycznych:
" Gruz budowlany,
" Gruz budowlany,
" Zu\
yte wyroby,
" Zu\
yte wyroby,
" Odpady materiał.
" Odpady materiał.
" Zu\
yte opakowania,
" Zu\
yte opakowania,
budowlanych,
budowlanych,
" śu\
le z hutnictwa,
" śu\
le z hutnictwa, " Zu\
yte maszyny
" Zu\
yte maszyny
" Popioły i \
u\
le
" Popioły i \
u\
le i urządzenia.
i urządzenia.
z energetyki.
z energetyki.
2006-12-28 9
2006-12-28 9
Gałęzie przemysłu, wykazujące największe
Gałęzie przemysłu, wykazujące największe
zapotrzebowanie na tworzywa sztuczne:
zapotrzebowanie na tworzywa sztuczne:
Budownictwo,
Budownictwo,
Motoryzacja,
Motoryzacja,
Elektrotechnika,
Elektrotechnika,
Opakowania.
Opakowania.
Tworzywa sztuczne (zmodyfikowane) zastępują
Tworzywa sztuczne (zmodyfikowane) zastępują
surowce naturalne takie jak:
surowce naturalne takie jak:
Włókna zwierzęce oraz włókna roślinne,
Włókna zwierzęce oraz włókna roślinne,
Papier,
Papier,
Drewno,
Drewno,
Metale.
Metale.
2006-12-28 10
2006-12-28 10
Powstanie problemu recyklingu
Powstanie problemu recyklingu
i zagospodarowania odpadów
i zagospodarowania odpadów
polimerowych
polimerowych
Dynamiczny wzrost produkcji tworzyw
Dynamiczny wzrost produkcji tworzyw
sztucznych, o coraz lepszych właściwościach
sztucznych, o coraz lepszych właściwościach
fizyko-chemicznych stworzył nowy problem -
fizyko-chemicznych stworzył nowy problem -
gwałtowny wzrost ilości odpadów polimerowych
gwałtowny wzrost ilości odpadów polimerowych
(szczególnie w aglomeracjach miejskich, ponad
(szczególnie w aglomeracjach miejskich, ponad
dwukrotnie), stanowiąc bardzo powa\
ne
dwukrotnie), stanowiąc bardzo powa\
ne
zagro\
enie środowiska naturalnego.
zagro\
enie środowiska naturalnego.
Udział tworzyw sztucznych wśród odpadów,
Udział tworzyw sztucznych wśród odpadów,
w krajach Europy Zachodniej, przedstawia się
w krajach Europy Zachodniej, przedstawia się
następująco:
następująco:
2006-12-28 11
2006-12-28 11
Odpady z tworzyw sztucznych
Odpady z tworzyw sztucznych
w Europie Zach. (2005)
w Europie Zach. (2005)
inne
10%
inne
tekstylia
5%
4%
odpady
organiczne
tw orzyw a
33%
sztuczne
PET
7%
5%
PP, PE
65%
m etale
szkło
8%
8% papier
PVC
30%
10%
PS
15%
y
ródło: www.plasticseurope.org
2006-12-28 12
2006-12-28 12
Światowa produkcja tworzyw (1950  2005)
Światowa produkcja tworzyw (1950  2005)
Wzrost produkcji tworzyw na poziomie
Wzrost produkcji tworzyw na poziomie
9,9% /rok (rys. 1), dla:
9,9% /rok (rys. 1), dla:
" Tworzyw termoplastycznych
" Tworzyw termoplastycznych
i tworzyw termoutwardzalnych
i tworzyw termoutwardzalnych
" Polimery zu\
ywane do produkcji
" Polimery zu\
ywane do produkcji
klejów, powłok i dyspersji,
klejów, powłok i dyspersji,
natomiast
natomiast
" Nie uwzględnia się włókien.
" Nie uwzględnia się włókien.
wzrost zapotrzebowania na tworzywa
wzrost zapotrzebowania na tworzywa
w Europie do roku 2010
w Europie do roku 2010
prognozowany jest na 3,5% tj. o
prognozowany jest na 3,5% tj. o
1,8% mniej, ni\
dla całego świata.
1,8% mniej, ni\
dla całego świata.
Przyczyny wzrostu:
Przyczyny wzrostu:
" A
atwa dostęp (surowce
" A
atwa dostęp (surowce
petrochemiczne),
petrochemiczne),
" Niska cena,
" Niska cena,
" Niska pracochłonność,
" Niska pracochłonność,
" Niska energochłonność procesu
" Niska energochłonność procesu
produkcji i przetwarzania
produkcji i przetwarzania
w wyroby gotowe.
w wyroby gotowe.
y
ródło: PlasicsEurope
y
ródło: PlasicsEurope
2006-12-28 13
2006-12-28 13
Rynek tworzyw sztucznych w UE i w krajach
Rynek tworzyw sztucznych w UE i w krajach
kandydujących 2002 r. (2005)
kandydujących 2002 r. (2005)
Zu\
ycie tworzyw szt.:
Zu\
ycie tworzyw szt.:
38,1 mln ton,
38,1 mln ton,
Ponad 11 mln t. zu\
ywają:
Ponad 11 mln t. zu\
ywają:
Niemcy, Włochy  po 7 mln t,
Niemcy, Włochy  po 7 mln t,
Francja (ok. 4,4 mln t)
Francja (ok. 4,4 mln t)
Wielka Brytania (3,9 mln t).
Wielka Brytania (3,9 mln t).
Kandydujące kraje do UE :
Kandydujące kraje do UE :
3,3 mln t:
3,3 mln t:
Polska (43%)
Polska (43%)
Czechy (17%)
Czechy (17%)
Węgry (15%),
Węgry (15%),
Inne: A
otwa, Bułgaria, Litwa,
Inne: A
otwa, Bułgaria, Litwa,
Rumunia, Słowacja, Słowenia,
Rumunia, Słowacja, Słowenia,
Cypr i Malta (25%)
Cypr i Malta (25%)
y
ródło: AMPE (Association of Plastics Manufacturers
(Association of Plastics Manufacturers
y
ródło: www.plasticseurope.org
in Europe)
in Europe)
2006-12-28 14
2006-12-28 14
Zu\
ycie sztywnych opakowań
Zu\
ycie sztywnych opakowań
z tworzyw sztucznych w Europie (2004 i 2009)
z tworzyw sztucznych w Europie (2004 i 2009)
2006-12-28 15
2006-12-28 15
y
ródło: Pira International Ltd.
Działania prorecyklingowe podejmowane
Działania prorecyklingowe podejmowane
w Europie
w Europie
Legislacja opiera się na Dyrektywie 94/62/EC, wg
Legislacja opiera się na Dyrektywie 94/62/EC, wg
której gospodarka opakowaniami i odpadami
której gospodarka opakowaniami i odpadami
opakowaniowymi powinna uwzględniać
opakowaniowymi powinna uwzględniać
wymagania ekologiczne, a z drugiej strony  nie
wymagania ekologiczne, a z drugiej strony  nie
stwarzać przeszkód we wzajemnej wymianie
stwarzać przeszkód we wzajemnej wymianie
handlowej między krajami Unii Europejskiej.
handlowej między krajami Unii Europejskiej.
Dyrektywa ta zapoczątkowała rozwój recyklingu.
Dyrektywa ta zapoczątkowała rozwój recyklingu.
Główny cel Dyrektywy:
Główny cel Dyrektywy:
Zmniejszenie negatywnego wpływu opakowań na
Zmniejszenie negatywnego wpływu opakowań na
środowisko naturalne przez wyeliminowanie
środowisko naturalne przez wyeliminowanie
komponentów szkodliwych dla zdrowia,
komponentów szkodliwych dla zdrowia,
zwiększenie odzysku i recyklingu odpadów.
zwiększenie odzysku i recyklingu odpadów.
2006-12-28 16
2006-12-28 16
System recyklingu
System recyklingu
w Niemczech
w Niemczech
Duales System Deutschland (DSD),
Duales System Deutschland (DSD),
w którym wyroby poddawane wtórnemu
w którym wyroby poddawane wtórnemu
przetwarzaniu są oznaczane, tzw.
przetwarzaniu są oznaczane, tzw.
Zielonym Punktem.
Zielonym Punktem.
Jest to najdro\
szy w Europie system
Jest to najdro\
szy w Europie system
recyklingu, jednak\
e wprowadzenie DSD
recyklingu, jednak\
e wprowadzenie DSD
sprawiło, \
e wtórnie przerabianych jest
sprawiło, \
e wtórnie przerabianych jest
ponad 86 % opakowań z ts.
ponad 86 % opakowań z ts.
W Polsce - funkcjonuje w tym systemie Rekopol
W Polsce - funkcjonuje w tym systemie Rekopol
2006-12-28 17
2006-12-28 17
Organizacja Odzysku S.A.
Organizacja Odzysku S.A.
Francja Włochy
Francja Włochy
System Eco- System CO.REPLA,
System Eco- System CO.REPLA,
zapewnia odzysk 42%
zapewnia odzysk 42%
Emballages,
Emballages,
wag. odpadów
wag. odpadów
poddaje wtórnemu
poddaje wtórnemu
opakowaniowych.
opakowaniowych.
przetwarzaniu 47%
przetwarzaniu 47%
System odzysku butelek
System odzysku butelek
wag. odpadów
wag. odpadów
z PET, PE i PVC nale\
y do
z PET, PE i PVC nale\
y do
opakowaniowych,
opakowaniowych,
najlepiej funkcjonujących
najlepiej funkcjonujących
dysponuje 222
dysponuje 222
w Europie.
w Europie.
sortowniami.
sortowniami.
2006-12-28 18
2006-12-28 18
Skala problemu recyklingu
Skala problemu recyklingu
w Polsce
w Polsce
Dynamiczny rozwój produkcji tworzyw
Dynamiczny rozwój produkcji tworzyw
sztucznych, np. PVC, PET, poliolefiny, polistyreny,
sztucznych, np. PVC, PET, poliolefiny, polistyreny,
itd.
itd.
Produkcja tworzyw sztucznych w Polsce w 2004
Produkcja tworzyw sztucznych w Polsce w 2004
roku wyniosła około 1,5 mln ton (z czego 261
roku wyniosła około 1,5 mln ton (z czego 261
tys. ton zostało przeznaczone na eksport),
tys. ton zostało przeznaczone na eksport),
natomiast import - 873 tys. ton.
natomiast import - 873 tys. ton.
Na początku lat 90- tych w Polsce zu\
ycie
Na początku lat 90- tych w Polsce zu\
ycie
tworzyw na osobę wynosiło zaledwie 17 kg,
tworzyw na osobę wynosiło zaledwie 17 kg,
obecnie wartość ta wzrosła do ponad 50 kg
obecnie wartość ta wzrosła do ponad 50 kg
(tj. prawie dwukrotnie mniej ni\
wynosi średnia
(tj. prawie dwukrotnie mniej ni\
wynosi średnia
dla krajów UE).
dla krajów UE).
2006-12-28 19
2006-12-28 19
Skala problemu recyklingu w Polsce
Skala problemu recyklingu w Polsce
Wśród odpadów komunalnych tworzywa sztuczne
Wśród odpadów komunalnych tworzywa sztuczne
stanowią od 7 do 14 % ogólnej masy odpadów,
stanowią od 7 do 14 % ogólnej masy odpadów,
co mo\
e stanowić nawet 30 % ich objętości.
co mo\
e stanowić nawet 30 % ich objętości.
W Polsce powstaje około 800 tys. ton/rok
W Polsce powstaje około 800 tys. ton/rok
odpadów tworzyw sztucznych.
odpadów tworzyw sztucznych.
Ich zagospodarowanie wymaga współdziałania
Ich zagospodarowanie wymaga współdziałania
administracji samorządowej i centralnej
administracji samorządowej i centralnej
z przemysłem, handlem oraz wykorzystania
z przemysłem, handlem oraz wykorzystania
istniejącego potencjału naukowo-technicznego.
istniejącego potencjału naukowo-technicznego.
2006-12-28 20
2006-12-28 20
Udział tworzyw sztucznych
Udział tworzyw sztucznych
w odpadach komunalnych w Polsce
w odpadach komunalnych w Polsce
tekstylia
metal
4%
8%
papier
szkło
31%
8%
tworzywa
sztuczne
14%
odpady
organiczne
35%
2006-12-28 21
2006-12-28 21
y
ródła pochodzenia odpadów
y
ródła pochodzenia odpadów
z tworzyw sztucznych
z tworzyw sztucznych
elektrotechnika
farby i lakiery
15%
10%
motoryzacja
7%
meblarstwo
budownictwo
5%
25%
opakowania
21%
2006-12-28 22
2006-12-28 22
Odpady z tworzyw sztucznych
Odpady z tworzyw sztucznych
LDPE/
INNE
LDPE 23%
9%
PP
PET
15%
9%
PVC
11%
HDPE
PS
17%
12%
2006-12-28 23
2006-12-28 23
Tworzywa sztuczne w opakowaniach
Tworzywa sztuczne w opakowaniach
Opakowania z tworzyw sztucznych
Opakowania z tworzyw sztucznych
występują w ró\
nych formach, np.: płaty
występują w ró\
nych formach, np.: płaty
folii, torby, płyty, worki, opakowania
folii, torby, płyty, worki, opakowania
grubościenne (kanistry).
grubościenne (kanistry).
Z tworzyw sztucznych wyrabia się
Z tworzyw sztucznych wyrabia się
zamknięcia do innych tradycyjnych
zamknięcia do innych tradycyjnych
opakowań, jak zakrętki, kapsle, korki.
opakowań, jak zakrętki, kapsle, korki.
2006-12-28 24
2006-12-28 24
Główne rodzaje tworzyw sztucznych
Główne rodzaje tworzyw sztucznych
(z 5000 ró\
nych polimerów)
(z 5000 ró\
nych polimerów)
poliolefiny - polietylen (PE)
poliolefiny - polietylen (PE)
i polipropylen (PP),
i polipropylen (PP),
polistyren (PS),
polistyren (PS),
polichlorek winylu (PCW),
polichlorek winylu (PCW),
poli(tereftalan etylenu) - PET,
poli(tereftalan etylenu) - PET,
poliuretan (PU).
poliuretan (PU).
2006-12-28 25
2006-12-28 25
Odpady opakowań z tworzyw sztucznych
Odpady opakowań z tworzyw sztucznych
(2005)
(2005)
2006-12-28 26
2006-12-28 26
y
ródło: Rynek Tworzyw 2005
Opłaty produktowa dla opakowań
Opłaty produktowa dla opakowań
(2004)
(2004)
3
2,56
2,5
2
1,5
zł.
1,28
1
0,61
0,5
0,31
0,15
0
tworzywa szkło papier aluminium drewno
sztuczne
2006-12-28 27
2006-12-28 27
Tworzywa sztuczne do recyklingu
Tworzywa sztuczne do recyklingu
Poliestry
Poliestry
PET, PBT
PET, PBT
Polipropylen PP
Polipropylen PP
PU
Polichlorek winylu
Polichlorek winylu
PVC
PVC
Polietylen HDPE
Polietylen HDPE
Poliwęglan PC
Poliwęglan PC
PP
2006-12-28 28
2006-12-28 28
PE
**Poziomy odzysku i recyklingu odpadów
**Poziomy odzysku i recyklingu odpadów
opakowaniowych
opakowaniowych
Ka\
de Państwo członkowskie (wyjątki zostały przewidziane
Ka\
de Państwo członkowskie (wyjątki zostały przewidziane
dla Grecji, Portugalii i Irlandii) powinno doprowadzić do
dla Grecji, Portugalii i Irlandii) powinno doprowadzić do
odzysku odpadów opakowaniowych na poziomie od 50%
odzysku odpadów opakowaniowych na poziomie od 50%
(60% od 2008 r.) do 65% wagi opakowań wprowadzonych
(60% od 2008 r.) do 65% wagi opakowań wprowadzonych
na rynek, z tej liczby powinno zostać poddanych
na rynek, z tej liczby powinno zostać poddanych
recyklingowi od 25% do 45% opakowań.
recyklingowi od 25% do 45% opakowań.
Do 31 grudnia 2008 r. państwa członkowskie powinny ponadto
Do 31 grudnia 2008 r. państwa członkowskie powinny ponadto
osiągnąć poziomy recyklingu ustalone dla poszczególnych
osiągnąć poziomy recyklingu ustalone dla poszczególnych
materiałów, z których zostały wytworzone opakowania:
materiałów, z których zostały wytworzone opakowania:
60% dla szkła,
60% dla szkła,
60% dla papieru i tektury,
60% dla papieru i tektury,
50% dla metali,
50% dla metali,
22,5% dla tworzyw sztucznych,
22,5% dla tworzyw sztucznych,
15% dla drewna.
15% dla drewna.
2006-12-28 29
2006-12-28 29
Uzyskane poziomy recyklingu odpadów
Uzyskane poziomy recyklingu odpadów
opakowaniowych w roku 2002 i 2003
opakowaniowych w roku 2002 i 2003
Poziom recyklingu [%]
Poziom recyklingu [%]
Rodzaj opakowania, z
Rodzaj opakowania, z
Rok 2002 Rok 2003
Rok 2002 Rok 2003
którego powstał odpad
którego powstał odpad
Lp.
Lp.
wymagany*
wymagany*
wymagany* uzyskany uzyskany
wymagany* uzyskany uzyskany
1
1
opakowania z tworzyw 10 16,84
opakowania z tworzyw 10 16,84
7 11,4
7 11,4
sztucznych
sztucznych
2
2
opakowania z aluminium o
opakowania z aluminium o
15 22,8 20 27,06
15 22,8 20 27,06
pojemności mniejszej od 300 l
pojemności mniejszej od 300 l
4
4
opakowania z papieru i
opakowania z papieru i
37 44,4 38 52,85
37 44,4 38 52,85
tektury
tektury
5
5
opakowania ze szkła
opakowania ze szkła
gospodarczego, poza 13 15 16 20,42
gospodarczego, poza 13 15 16 20,42
ampułkami
ampułkami
6
6
opakowania z materiałów
opakowania z materiałów
7
7
naturalnych (drewna i 5 27,6 9,01
naturalnych (drewna i 5 27,6 9,01
tekstyliów)
tekstyliów)
opakowania razem - 24,7 - 26,74
opakowania razem - 24,7 - 26,74
2006-12-28 30
2006-12-28 30
y
ródło: Ministerstwo Ochrony Środowiska - http://www.mos.gov.pl/odpady
Główne zasady w gospodarce odpadami dla
Główne zasady w gospodarce odpadami dla
krajów UE:
krajów UE:
zapobieganie powstawaniu odpadów
zapobieganie powstawaniu odpadów
opakowaniowych,
opakowaniowych,
promowanie opakowań zwrotnych,
promowanie opakowań zwrotnych,
przeznaczonych do wielokrotnej rotacji,
przeznaczonych do wielokrotnej rotacji,
odzyskiwanie surowców lub energii
odzyskiwanie surowców lub energii
z odpadów opakowaniowych,
z odpadów opakowaniowych,
powtórne przetwarzanie odzyskanych
powtórne przetwarzanie odzyskanych
materiałów (recykling).
materiałów (recykling).
2006-12-28 31
2006-12-28 31
Charakterystyka recyklingu
Charakterystyka recyklingu
Naturalne procesy zachodzące w przyrodzie mają
Naturalne procesy zachodzące w przyrodzie mają
charakter cyklu, który utrzymuje środowisko w
charakter cyklu, który utrzymuje środowisko w
równowadze ekologicznej.
równowadze ekologicznej.
Działalność przemysłowa prowadzi na ogół do
Działalność przemysłowa prowadzi na ogół do
zakłócenia tej równowagi.
zakłócenia tej równowagi.
Materiały potrzebne do zaspokojenia potrzeb
Materiały potrzebne do zaspokojenia potrzeb
ludzkich są pobierane z ekosystemu i w rezultacie
ludzkich są pobierane z ekosystemu i w rezultacie
wielu procesów wracają do niego w postaci
wielu procesów wracają do niego w postaci
obcią\
ających środowisko substancji toksycznych
obcią\
ających środowisko substancji toksycznych
oraz bezu\
ytecznych odpadów.
oraz bezu\
ytecznych odpadów.
Wniosek: Recykling racjonalnym rozwiązaniem
Wniosek: Recykling racjonalnym rozwiązaniem
2006-12-28 32
2006-12-28 32
Recykling a ekobilans
Recykling a ekobilans
Powtórne wykorzystanie tworzyw sztucznych, jak i innych
Powtórne wykorzystanie tworzyw sztucznych, jak i innych
materiałów pozwoli nie tylko ograniczyć liczbę odpad , ale
materiałów pozwoli nie tylko ograniczyć liczbę odpad , ale
tak\
e zaoszczędzić surowce naturalne i energie potrzebną
tak\
e zaoszczędzić surowce naturalne i energie potrzebną
do ich przetworzenia.
do ich przetworzenia.
W praktyce o wyborze najlepszych sposobów recyklingu
W praktyce o wyborze najlepszych sposobów recyklingu
decydują
decydują
rodzaj,
rodzaj,
ilość odpadów,
ilość odpadów,
stopień ich zanieczyszczenia,
stopień ich zanieczyszczenia,
czynniki ekonomiczne.
czynniki ekonomiczne.
W tym celu zastosowanie w praktyce ma sporządzenie ekobilansu
W tym celu zastosowanie w praktyce ma sporządzenie ekobilansu
i analiza cyklu \
ycia produktu.
i analiza cyklu \
ycia produktu.
2006-12-28 33
2006-12-28 33
Geneza i zadania ekobilansu
Geneza i zadania ekobilansu
W Wielkiej Brytanii nazwano go  analizą cyklu \
ycia ,
W Wielkiej Brytanii nazwano go  analizą cyklu \
ycia ,
W USA  analizą profilu środowiskowego,
W USA  analizą profilu środowiskowego,
Inne określenia: analiza obiegu materiałowego, profil
Inne określenia: analiza obiegu materiałowego, profil
ekologiczny, analiza drogi \
ycia, analiza  od kołyski do
ekologiczny, analiza drogi \
ycia, analiza  od kołyski do
grobu .
grobu .
Bez względu na nazwę ekobilans jest wa\
nym narzędziem
Bez względu na nazwę ekobilans jest wa\
nym narzędziem
oceny ekologicznej zarówno dla ustawodawców,
oceny ekologicznej zarówno dla ustawodawców,
producentów, jak i konsumentów.
producentów, jak i konsumentów.
W obecnym pojęciu powstało on w wyniku wytycznych Unii
W obecnym pojęciu powstało on w wyniku wytycznych Unii
Europejskiej z 1985r.- wtórne wykorzystanie opakowań po
Europejskiej z 1985r.- wtórne wykorzystanie opakowań po
napojach.
napojach.
Obecnie ekobilans dotyczy całego systemu obejmującego
Obecnie ekobilans dotyczy całego systemu obejmującego
wiele procesów, opisanych przez dane ilościowe.
wiele procesów, opisanych przez dane ilościowe.
2006-12-28 34
2006-12-28 34
Ekobilans (opakowania)
Ekobilans (opakowania)
Ekobilanse stanowią podstawę do oceny ekologicznej
Ekobilanse stanowią podstawę do oceny ekologicznej
wybranego wyrobu, procesu technologicznego, czy
wybranego wyrobu, procesu technologicznego, czy
systemu transportu, mogą spełniać funkcję
systemu transportu, mogą spełniać funkcję
optymalizacyjną lub porównawczą
optymalizacyjną lub porównawczą
Przykładem takiego systemu jest np.  droga \
ycia
Przykładem takiego systemu jest np.  droga \
ycia
opakowania, która zaczyna się od pozyskania surowców,
opakowania, która zaczyna się od pozyskania surowców,
przez produkcję materiału opakowaniowego, samego
przez produkcję materiału opakowaniowego, samego
opakowania, jego u\
ytkowanie, utylizację opakowań
opakowania, jego u\
ytkowanie, utylizację opakowań
zu\
ytych bądz
składowanie odpadów finalnych, nie
zu\
ytych bądz
składowanie odpadów finalnych, nie
nadających się ju\
ani do ponownego przerobu, ani
nadających się ju\
ani do ponownego przerobu, ani
nawet do spalenia z odzyskiem energii.
nawet do spalenia z odzyskiem energii.
2006-12-28 35
2006-12-28 35
Recykling
energetyczny
Cykl \
ycia produktu
Cykl \
ycia produktu
Produkcja
Wydobycie
odpady
surowca
Recykling Recykling Ponowne
2006-12-28 36
2006-12-28 36
surowcowy materiałowy u\
ycie
Wynik ekobilansu opakowań na jogurty
Wynik ekobilansu opakowań na jogurty
Wnioski:
100
1. Produkcja z tworzyw
90
wymaga mniejszego
80
nakładu energii, co
wią\
e się z
70
oszczędnością ropy,
60
mniejszym wydzielaniem
CO2 i innych gazów,
50
2. Tworzywa mniej
40
zanieczyszczają
30
środowisko,
20
3. Nie ma istotnych ró\
nic
między polimerami w
10
parametrach
0
ekologicznych.
PP PS PVC Papier Szkło
Zu\
ycie energii Obcią\
enie powietrza Obcią\
enie ścieków
2006-12-28 37
2006-12-28 37
Recykling  warunki powodzenia
Recykling  warunki powodzenia
Legislacja,
Legislacja,
Instrumenty ekonomiczne,
Instrumenty ekonomiczne,
Technologie,
Technologie,
Dostępność surowca-
Dostępność surowca-
budowa systemu,
budowa systemu,
Mentalność społeczństwa-
Mentalność społeczństwa-
edukacja ekologiczna,
edukacja ekologiczna,
Akceptacja rynku wyrobów
Akceptacja rynku wyrobów
z recyklatów.
z recyklatów.
2006-12-28 38
2006-12-28 38
Schemat wtórnego obiegu tworzyw
Schemat wtórnego obiegu tworzyw
sztucznych
sztucznych
2006-12-28 39
2006-12-28 39
Klasyfikacja tworzyw sztucznych do
Klasyfikacja tworzyw sztucznych do
recyklingu :
recyklingu :
tworzywa odpadowe - składnik stałych odpadów
tworzywa odpadowe - składnik stałych odpadów
komunalnych; muszą powtórnie przetworzone,
komunalnych; muszą powtórnie przetworzone,
spalone, itd.
spalone, itd.
złom tworzywowy - wyroby wybrakowane,
złom tworzywowy - wyroby wybrakowane,
wlewki, elementy z wytworzone na ró\
nych
wlewki, elementy z wytworzone na ró\
nych
etapach produkcji; mo\
e być zawrócony do
etapach produkcji; mo\
e być zawrócony do
powtórnego wytworzenia przedmiotów znanymi
powtórnego wytworzenia przedmiotów znanymi
metodami technologicznymi;
metodami technologicznymi;
tworzywa ucią\
liwe - produkt uboczny ró\
nych
tworzywa ucią\
liwe - produkt uboczny ró\
nych
operacji technologicznych nie nadający się do
operacji technologicznych nie nadający się do
powtórnego wytwarzania produktów w sposób
powtórnego wytwarzania produktów w sposób
ekologiczny.
ekologiczny.
2006-12-28 40
2006-12-28 40
Podstawowe problemy związane
Podstawowe problemy związane
z wykorzystaniem odpadów pou\
ytkowych:
z wykorzystaniem odpadów pou\
ytkowych:
efektywna organizacja zbierania odpadów
efektywna organizacja zbierania odpadów
poprzez wzrost świadomości ekologicznej
poprzez wzrost świadomości ekologicznej
społeczeństwa,
społeczeństwa,
segregacja odpadów oraz usuwanie
segregacja odpadów oraz usuwanie
zanieczyszczeń obcymi materiałami,
zanieczyszczeń obcymi materiałami,
rozdrabnianie ze względu na ró\
norodną postać
rozdrabnianie ze względu na ró\
norodną postać
odpadów (tworzywa usieciowane, twarde, folia
odpadów (tworzywa usieciowane, twarde, folia
itp.),
itp.),
ponowne przetwarzanie z ukierunkowanym
ponowne przetwarzanie z ukierunkowanym
zastosowaniem.
zastosowaniem.
2006-12-28 41
2006-12-28 41