Zmiany w polskim systemie
finansów publicznych
Wprowadzone ustawÄ… z dnia 27 sierpnia
2009 r. o finansach publicznych
(Dz. U. Nr 157, poz. 1240)
dr Jarosław Wierzbicki
cele nowej regulacji ustawowej *
lð
poprawa przejrzystości finansów publicznych,
lð
wprowadzenie planowania długookresowego w finansach
publicznych,
lð
przyjęcie stabilnych rozwiązań sprzyjających prowadzeniu
racjonalnej gospodarki finansowej,
lð
zaproponowanie nowych regulacji usprawniajÄ…cych oraz
wzmacniających system audytu wewnętrznego,
lð
wzmocnienie norm ostrożnościowych w budżecie państwa
oraz w budżetach jednostek samorządu terytorialnego,
lð
zmiany w zakresie gospodarowania środkami europejskimi i
innymi środkami pochodzącymi ze z
ródeł zagranicznych,
niepodlegajÄ…cymi zwrotowi.
* Za uzasadnieniem do projektu ustawy Druk sejmowy nr 1181
poprawa przejrzystości finansów
publicznych
lð
sprecyzowanie form organizacyjno-prawnych
sektora finansów publicznych,
lð
określenie zasad planowania finansowego i
wprowadzania zmian do planów,
lð
determinowanie zasad jawności gospodarki
finansowej,
lð
wprowadzenie elementów
efektywnościowych zarządzania finansami.
planowanie długookresowego w
finansach publicznych I
lð
Wieloletni Plan Finansowy Państwa -
dokument ukierunkowujÄ…cy politykÄ™
finansową państwa
lð
Wieloletnia Prognoza Finansowa w
jednostkach samorzÄ…du terytorialnego,
lð
wprowadzenie nowych rozwiązań z zakresu
planowania - budżetu zadaniowego,
planowanie długookresowego w
finansach publicznych II
lð
Wieloletniego Planu Finansowego Państwa
jako dokument wskazujÄ…cy kierunki polityki
finansowej państwa,
lð
Wieloletnia prognoza finansowa, stymulujÄ…ca
politykÄ™ finansowÄ… jednostek samorzÄ…du
terytorialnego,
lð
Czteroletnia, płynna perspektywa
planistyczna.
planowanie długookresowego w
finansach publicznych III
lð
RM uchwala i przedstawia Wieloletni Plan Finansowy Państwa
Sejmowi (analogicznie jak przy projekcie ustawy budżetowej),
lð
Coroczna aktualizacja, w terminie dwóch miesięcy od dnia
ogłoszenia ustawy budżetowej,
lð
WPFP określa na poszczególne lata budżetowe:

prognozę założeń makroekonomicznych,

kierunki polityki fiskalnej,

prognozy dochodów i wydatków budżetu państwa,

kwoty deficytu i potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz
z
ródła pokrycia deficytu,

skonsolidowaną prognozę bilansu sektora finansów publicznych

kwotę deficytu budżetu środków europejskich,

kwotę państwowego długu publicznego.
planowanie długookresowego w
finansach publicznych IV
lð
prognoza wydatków budżetu państwa sporządzana
w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa także w
układzie funkcji państwa, celów i mierników (budżet
zadaniowy).
lð
Poziom deficytu na poszczególne lata budżetowe w
Wieloletnim Planie Finansowym Państwa
uchwalonym przez Radę Ministrów wyznacza
poziom deficytu jaki powinien być przyjmowany do
opracowania projektu ustawy budżetowej.
planowanie długookresowego w
finansach publicznych V
lð
wieloletnia prognoza finansowa (WPF), przyjmowana
w drodze uchwały organu stanowiącego jst.
lð
WPF obejmuje rok budżetowy i 3 kolejne lata.
Perspektywa czasowa prognozy podlega
wydłużeniu, na okres na jaki przewiduje się limity
wydatków wieloletnich.
lð
WPF jest prognozą aktualizowaną, uzupełnianą
(przedłużaną) na kolejny rok budżetowy -
każdorazowo obejmuje rok budżetowy i co najmniej
3 kolejne lata.
planowanie długookresowego w
finansach publicznych VI
lð
inicjatywa w sprawie sporządzania i przedłożenia do
uchwalenia projektu uchwały w sprawie WPF i jej zmiany
należy do organu wykonawczego jednostki samorządu
terytorialnego
lð
uchwałę w sprawie WPF lub jej zmiany, zarząd przedstawia
wraz z projektem uchwały budżetowej Regionalnej Izbie
Obrachunkowej, celem zaopiniowania, oraz organowi
stanowiÄ…cemu,
lð
W przypadku negatywnej opinii RIO, jednostka samorzÄ…du
dokonuje takich zmian uchwał, aby została zachowana relacja
dotycząca łącznej kwoty spłaty zobowiązań.
 budżetowanie zadaniowe I
lð
oparcie systemu finansów państwa na zadaniowym
charakterze wydatków publicznych,
lð
poprawa celowości, efektywności oraz skuteczności
gospodarki środkami publicznymi,

umieszczenie w uzasadnieniu do ustawy budżetowej
wydatków w układzie zadaniowym, zgodnie z umieszczoną
w ustawie o finansach publicznych metodologiÄ…,

zadaniowy sposób prezentacji w ustawie budżetowej
programów wieloletnich oraz inwestycji,

jednolite zasady systemu sprawozdawczego w sferze
budżetu zadaniowego.
racjonalizacja gospodarki finansowej
lð
obejmuje tak budżet państwa, jak budżety
jednostek samorzÄ…du terytorialnego,
lð
uzupełnienie przepisów dotyczących zasad
gospodarowania środkami publicznymi,
lð
wprowadzenie możliwości udzielania ulg w
spłacie określonych w ustawie
niepodatkowych należności budżetowych.
rozwiązania szczegółowe
lð
likwidacja instytucji rachunku dochodów
własnych,
lð
likwidacja rachunków funduszy
motywacyjnych,
lð
dostosowanie zakresu jednostek zaliczanych
do sektora finansów publicznych do systemu
ESA`95  europejskiego systemu rachunków
narodowych i regionalnych.
przekształcenia gospodarstw
pomocniczych
lð
przejęcie zadań przez:

jednostkę budżetową;

instytucję gospodarki budżetowej.
przekształcenia zakładów
budżetowych
lð
przejęcie zadań przez:

spółkę prawa handlowego posiadającą
osobowość prawną,

agencjÄ™ wykonawczÄ…,

jednostkę budżetową;

instytucję gospodarki budżetowej.
lð
pozostaje forma samorządowych zakładów
budżetowych.
fundusze celowe
lð
pozostają jedynie państwowe fundusze
celowe,
lð
tworzone w drodze ustawy,
lð
nie posiada osobowości prawnej,
lð
rachunek bankowy i podmiot zarzÄ…dzajÄ…cy,
lð
usztywnienie planu finansowego.
agencja wykonawcza I
lð
RozporzÄ…dzenie Rady (WE) Nr 58/2003 z
dnia 19 grudnia 2002 r. ustanawiajÄ…ce statut
agencji wykonawczych, którym zostaną
powierzone niektóre zadania w zakresie
zarządzania programami wspólnotowymi
(Dz. Urz. UE z 2003 r. nr L 011, str. 1),
agencja wykonawcza II
lð
państwowa osoba prawna,
lð
powoływana ustawowo,
lð
cel: realizacja zadań państwa,
lð
sporządzanie planów finansowych w układzie
memoriałowym oraz w ich ramach planów w układzie
wykonawczym,
lð
rozliczanie się z budżetem państwa z nadwyżki
środków finansowych ustalonej na koniec roku,
pozostajÄ…cej po uregulowaniu wymagalnych
zobowiązań (Rada Ministrów może wyrazić zgodę
na niewpłacanie nadwyżki środków finansowych).
agencja wykonawcza III
lð
ministrowie sprawujący nadzór nad
agencjami określają w porozumieniu z MF
sposób ustalania nadwyżki środków
finansowych poszczególnych agencji,
lð
dokonywanie zmian w planie przychodów i
kosztów w trakcie roku budżetowego jest
możliwe po uzyskaniu zgody ministra
sprawującego nadzór opiniowanej przez
komisję finansów publicznych.
lð
Przepisy wprowadzajÄ…ce ustawÄ™ o finansach
publicznych (92.1) przewidują, że agencjami
wykonawczymi z dniem 01.01.2012 stanÄ… siÄ™:

Agencja Nieruchomości Rolnych,

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,

Agencja Rynku Rolnego,

Agencja Rezerw Materiałowych,

Wojskowa Agencja Mieszkaniowa,

Agencja Mienia Wojskowego,

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
instytucja gospodarki budżetowej I
lð
odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania,
lð
pokrywa koszty swojej działalności oraz
zobowiązania z uzyskiwanych przychodów,
lð
może otrzymać jednorazową dotację na pierwsze
wyposażenie w środki obrotowe przez
nowoutworzonÄ… instytucjÄ™,
lð
może otrzymywać dotacje z budżetu państwa, o ile
odrębne przepisy tak stanowią,
lð
samodzielnie gospodaruje mieniem (w oparciu o
zasadę efektywności).
instytucja gospodarki budżetowej II
lð
tworzona na wniosek ministra lub szefa KPRM
za zgodą Rady Ministrów,
lð
tworzona również przez szefów i prezesów
części włączanych,
lð
o ich utworzeniu informowany jest Prezes Rady
Ministrów
instytucja gospodarki budżetowej III
lð
osoba prawna wpisana do Krajowego
Rejestru SÄ…dowego,
lð
we wniosku o utworzeniu wskazany zostaje:

organ administracji rzÄ…dowej wykonujÄ…cy funkcje
organu założycielskiego,

przedmiot działalności państwowej,

z
ródła przychodów,

przeznaczenie zysku.
instytucja gospodarki budżetowej IV
lð
do zamówień udzielanych instytucji gospodarki budżetowej
przez organ administracji wykonujÄ…cy funkcje organu
założycielskiego tej instytucji, nie stosuje się przepisów ustawy
o zamówieniach publicznych, jeżeli spełnione są łącznie
warunki:

zasadnicza część działalności instytucji gospodarki budżetowej
dotyczy wykonywania zadań publicznych na rzecz tego organu
administracji rzÄ…dowej,

organ administracji rzÄ…dowej sprawuje nad instytucjÄ… gospodarki
budżetowej kontrolę odpowiadającą kontroli sprawowanej nad
własnymi jednostkami nieposiadającymi osobowości prawnej,

przedmiot zamówienia należy do podstawowej działalności
instytucji gospodarki budżetowej.
Progi ostrożnościowe I
lð
wzmocnienie norm ostrożnościowych w
sferze gospodarki budżetowej,
lð
zmiany w procedurach ostrożnościowych
i sanacyjnych,
lð
nowy obowiÄ…zek w zakresie programu
sanacyjnego.
Audyt wewnętrzny I
lð
obowiÄ…zek badania sprawozdania
finansowego w jednostkach samorzÄ…du
terytorialnego,
lð
komitet audytu,
lð
zasady podporządkowanie audytorów
kierownikowi jednostki.