Anna KOWALEWSKA
Maria Ewa KUBAS
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDA-
CYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
-
NOSPRAWNOSCI
INTELEKTUALN

Suwałki 2005
 2
SPIS TREŚCI
WST
P - Anna Kowalewska, Maria Ewa Kubas _______________________________ 3
PROPOZYCJE ZAJ
Ć ZESPOA
OWYCH - Anna Kowalewska ___________________ 4
SCENARIUSZE ZAJ
Ć - Anna Kowalewska__________________________________ 7
PROPOZYCJE ZAJ
Ć INDYWIDUALNYCH STYMULUJ
CYCH ROZWÓJ
KOMUNIKACJI - Maria Ewa Kubas _______________________________________ 18
SCENARIUSZE ZAJ
Ć - Maria Ewa Kubas _________________________________ 20
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 3
WST
P
W związku z wejściem w życie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 30 stycznia 1997 roku, w sprawie zasad organizacji zajęć rewalidacyjno  wycho-
wawczych, Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy nr 1 w Suwałkach zorganizował
zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej
z głęboką niepełnosprawnością intelektualną.
Początkowo kształceniem zostało objętych sześcioro uczniów w wieku szkolnym.
Zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze realizowane były w domach rodzinnych dzieci.
Z myślą o potrzebach naszych uczniów w roku szkolnym 2000/2001 powstała kolorowa,
nowocześnie wyposażona  Sala doświadczania świata . Od tego momentu datuje się rów-
nież powstanie zespołu rewalidacyjno  wychowawczego  Okruszek . Nasze dzieci, tak
jak i pozostali uczniowie placówki, mogą uczęszczać do szkoły i rozwijać się na miarę
swoich psychofizycznych możliwości.
Punktem wyjścia, a zarazem początkiem naszej pracy z dzieckiem z głęboką nie-
pełnosprawnością intelektualną jest dokładna obserwacja pozwalająca określić poziom
funkcjonowania dziecka.
Głównym celem naszej obserwacji jest usystematyzowanie zauważonych zacho-
wań, prób aktywności, poruszania się lub niepowodzeń. Ważnym elementem jest biografia
dziecka (historia choroby, etapy rozwoju w oczach rodziców, próby aktywności, formy i
metody postępowania z dzieckiem przez rodziców). Obserwacji dziecka dokonuje zespół,
w skład którego wchodzą: pedagodzy, neurologopeda, fizjoterapeuta. Dobrze opracowana
diagnoza funkcjonalna daje pełny obraz zachowania dziecka w aktualnych warunkach, jak
również jest punktem wyjścia do opracowania indywidualnych programów edukacyjno 
terapeutycznych. Pozwala także ocenić sukcesy i porażki w pracy
z dzieckiem, opracowanie celów długo  i krótkoterminowych oraz umożliwia powrót do
wcześniejszych etapów pracy z dzieckiem. Na jej podstawie dowiadujemy się, na jakim
etapie rozwoju, w zakresie motoryki dużej i małej, koordynacji wzrokowo  ruchowej,
percepcji wzrokowej i słuchowej, rozwoju społecznego, mowy, samodzielności znajduje
się nasz uczeń.
W niniejszej pracy przedstawiamy propozycje zajęć rewalidacyjno  wychowaw-
czych dla uczniów z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Można je wykorzystać do
przeprowadzenia indywidualnych, jak i zespołowych zajęć rewalidacyjno  wychowaw-
czych. Są one wynikiem kilkuletniej pracy z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością inte-
lektualną.
W scenariuszach przedstawiamy propozycje ćwiczeń dostosowanych do potrzeb
naszych dzieci, które funkcjonują na bardzo różnym poziomie sensoryczno - motorycz-
nym. Mamy nadzieję, że przedstawione przez nas propozycje pomogą
w rozwiązywaniu problemów z jakimi borykają się terapeuci prowadzący zajęcia
z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością intelektualną.
mgr Anna Kowalewska
 nauczyciel zajęć rewalidacyjno  wychowawczych pracujący
z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną stopnia głębokiego.
mgr Maria Ewa Kubas
- nauczyciel rewalidacji indywidualnej, neurologopeda, pracujący
z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego,
umiarkowanego, znacznego i głębokiego.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 4
mgr Anna Kowalewska
PROPOZYCJE ZAJ
Ć ZESPOA
OWYCH
Dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną są całkowicie zależne od in-
nych, często nie rozumieją otaczającego je świata. Przeważnie nie umieją poruszać się sa-
modzielnie, muszą być karmione, obsługiwane w toalecie. Często nie potrafią wyrazić
swoich potrzeb, uczuć, są zagubione nawet pośród bliskich osób, bowiem nie potrafią po-
rozumieć się z otoczeniem. Jedyną szansą rozwoju, zdobywania nowych umiejętności są
odpowiednio dobrane metody i sposoby uczenia stosowane według przemyślanego pro-
gramu.
Od kilku lat pracuję z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością intelektualną
i prowadzę zajęcia indywidualne w domach rodzinnych oraz zajęcia zespołowe w szkole.
Każde nauczane przeze mnie dziecko wymaga bardzo indywidualnego podejścia,
w związku z tym nie ma jednego programu nauczania dzieci z głęboką niepełnosprawno-
ścią. Jest ich tyle, ilu uczniów.
Pierwszym etapem pracy z dzieckiem, bez względu na formę prowadzonych zajęć
jest nawiązanie z min pozytywnego, emocjonalnego kontaktu. Musi być ono pewne, że ze
strony nauczyciela nie grozi mu żadne niebezpieczeństwo, że może mu zaufać.
Ważne miejsce w edukacji dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną
zajmuje stymulacja sensomotoryczna. Polega ona na tym, że nauczyciel dostarcza ucznio-
wi różnego rodzaju bodz
ców zmysłowych: dotykowych smakowych, węchowych, słucho-
wych i wzrokowych.
Stymulacji zmysłowej służą zajęcia  PORANNEGO KR
GU . Odbywają się one
codziennie w specjalnie przygotowanej do tego sali. Zmienia ona swój wygląd
w zależności od pory roku. Pewne powtarzające się rytuały w czasie zajęć (ciepły nastrój
panujący w pomieszczeniu, stworzenie kręgu, znajomy zapach, piosenka, masaż rąk) służą
temu, aby uczeń czuł się bezpiecznie. Wszystkie czynności, które wykonywane są w czasie
 Porannego kręgu przez terapeutę i dzieci  spotkanie z żywiołem (woda, ogień, ziemia,
powietrze), wspólne śpiewanie piosenki, wsłuchiwanie się w odgłosy otoczenia, masaże
mają za zadanie rozwinięcie komunikacji. To właśnie język znaków i symboli jest języ-
kiem  Porannego kręgu , za pomocą którego spotykamy się z naszym uczniem.
Dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną, których ruch jest często rady-
kalnie ograniczony mają problemy z wyczuciem i poznaniem swojego ciała. Można obra-
zowo powiedzieć, że osoby z głęboką niepełnosprawnością intelektualną nie czują się we
własnym ciele  jak u siebie . Należy więc, dziecku dostarczać różnorodnych doznań
kształtujących poczucie własnego ciała podczas masażu i zajęć ruchowych.
Masaże można wzbogacić o dodatkowe doznania dotykowe, np.: pocierając maso-
wane miejsce (twarz, ręce) materiałami o zróżnicowanej strukturze (szorstkie, gładkie,
chropowate), owiewanie ciała ciepłym i zimnym powietrzem (wiatraczek, suszarka do
włosów), zawijanie całego dziecka w różnorodne tkaniny.
Ucząc poznawania własnego ciała należy rozpoczynać pracę od najbardziej wi-
docznych i aktywnych części ciała dziecka  dłoni, ramion, twarzy, nóg, potem dopiero
brzucha. Oczywiście u dziecka z porażonymi czterema kończynami, lecz ruchliwą twarzą,
pracę trzeba rozpocząć właśnie od niej.
Wszystkie ćwiczenia dobrze jest prowadzić przed lustrem, ażeby umożliwić, za-
równo dziecku jak i rodzicowi, obserwowanie ruchów.
Dobrym sposobem na poznanie własnego ciała są ćwiczenia ruchowe (bierne
i czynne).
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 5
Przykłady ćwiczeń:
leżenie na plecach, brzuchu;
ślizganie się w kółko na brzuchu, na plecach;
siedząc kręcenie się w kółko na pośladkach;
czołganie się na brzuchu, turlanie się;
dotykanie palcami stóp podłogi, uderzanie o podłogę piętami, całą stopą.
W pracy nad kształtowaniem świadomości i schematu ciała moich uczniów wy-
korzystuję programy M. i Ch. Knillów, elementy metody W. Sherborne oraz zabawy mu-
zyczno  ruchowe.
Moi uczniowie ze względu na duże deficyty motoryczne mają poważnie zaburzone
i ograniczone możliwości ruchu. Dlatego w tygodniowym rozkładzie zajęć znajdują się
zajęcia ruchowe. Dają one nauczycielowi szerokie pole dla własnej pomysłowości
i twórczości. Zwykłe kołysanie, obracanie się, turlanie, huśtanie w huśtawce czy hamaku,
obracanie się na fotelu obrotowym  może być nowym, niezwykłym przeżyciem dla
dziecka z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Stymulacja zmysłu równowagi ma
bardzo duże znaczenie dla ogólnego rozwoju psychomotorycznego moich uczniów. Pracu-
jąc z dziećmi głęboką niepełnosprawnymi zauważyłam, że zwiększoną aktywność wywo-
łują u nich zajęcia z wykorzystaniem muzyki i rytmu. Są one dostępne nawet dla
uczniów z dużymi ograniczeniami ruchowymi. W czasie tych zajęć, poza zaspokojeniem
potrzeby zabawy staram się realizować także inne cele, takie jak: poznawanie swojego
ciała, poszczególnych jego części, mobilizowanie do wykonywania ruchów o charakterze
celowym, zwracanie uwagi na rówieśników i ich rolę w zabawie. Ponadto dzieci poznają
różne proste instrumenty i wydawane przez nie dz
więki. Do zajęć włączam zabawy mu-
zyczno ruchowe, elementy ilustrujące piosenki, oddziałujące na różne zmysły, często na
zasadzie skojarzeń.
Doskonałym sposobem na uwrażliwienie dłoni dziecka są wszelkie zabawy pla-
styczne. Dzieci, z którymi pracuję rzadko są zdolne do wykonywania dłonią,
a zwłaszcza palcami, precyzyjnych ruchów. Potrzebna jest zatem pomoc terapeuty
w czasie tych zajęć.
Najprostszą formą zajęć plastycznych jest odciskanie na papierze dłoni lub stopy
zamoczonej w farbie. Odcisk dłoni możemy również wykonać w masie solnej lub glinie.
Dzieci bardzo lubią malować dłońmi na dużych arkuszach papieru. Na dużych arkuszach
papieru rozmazują farby o różnych kolorach. Jest to najprostsza wersja tego typu zabawy.
Dzięki zabawom plastycznym dzieci widzą efekty swojej pracy, czują się spraw-
cami, co daje im dużo zadowolenia.
W kształceniu dzieci głęboko niepełnosprawnych należy zadbać o rozwój
w zakresie samoobsługi na miarę możliwości każdego ucznia. U dzieci tak zaburzonych
możemy zadbać o rozwój samodzielności w zakresach:
kontrolowania potrzeb fizjologicznych;
samodzielnego jedzenia i picia;
mycia się i ubierania .
Nauczenie dziecka kontrolowania potrzeb fizjologicznych jest jednym
z trudniejszych zadań, jakie może sobie postawić nauczyciel ucznia z głęboką niepełno-
sprawnością intelektualną. Warto jednak podjąć się tego trudu, ponieważ opanowanie
umiejętności korzystania z toalety bardzo zmienia jakość życia dziecka
i przynosi także ulgę jego rodzicom i opiekunom.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 6
Dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną często mają duże trudności
z jedzeniem. Wynikają one głównie z:
przetrwałych odruchów (ssania, kąsania);
nieumiejętności żucia i połykania;
braku lub słabej kontroli ustawienia głowy;
częstego dławienia i krztuszenia się.
Innym problemem jest nieprawidłowa pozycja, w jakiej bardzo często przebywają nasi
uczniowie w czasie jedzenia. Najbardziej prawidłową pozycją podczas posiłku jest pozycja
siedząca.
Wysiłek wkładany w zorganizowanie prawidłowego jedzenia służy:
nauczeniu prawidłowego jedzenia;
tworzeniu pozytywnych relacji dziecka z osobą dorosłą (analogicznie do sytuacji
karmienia niemowlęcia przez matkę);
ćwiczeniu tych narządów i mięśni, które są niezbędne do wytwarzania głosu.
Jeśli nawet nasze działania nie doprowadzą do realizacji wszystkich tych celów, to
warto je podjąć. Ważnym powodem takiej edukacji, jest to, żeby czynność jedzenia była
dla dziecka przyjemnością i okazją do pozytywnych kontaktów społecznych.
Czynności z zakresu samoobsługi należy w przypadku naszych dzieci rozbijać na
małe kroki. Stosujemy tutaj częste podpowiedzi, wskazana jest pomoc ze strony terapeuty.
Ze względu na różne ograniczenia ruchowe - niektóre moje dzieci opanują tylko czynność
zdejmowania czapki z głowy, inne natomiast będą potrafiły samodzielnie założyć kurtkę
i zapiąć w niej zamek. Jednak w każdym z tych przypadków będą czuły się sprawcami
swoich działań.
W przedstawionych niżej scenariuszach zajęć rewalidacyjno  wychowawczych
przeznaczonych dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia głębokiego przed-
stawiam wyżej opisane rodzaje zajęć.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 7
mgr Anna Kowalewska
SCENARIUSZE ZAJ
Ć
SCENARIUSZ
TEMAT: ĆWICZENIA UTRWALAJ
CE POZNANIE POSZCZEGÓLNYCH CZ
ŚCI
CIAA
A. ZABAWY Z WOD
, WYZWALAJ
CE AKTYWNOŚĆ DZIECKA.
CELE OGÓLNE:
utrwalanie znajomości nazw poszczególnych części ciała;
rozluz
nianie napięcia mięśniowego;
rozwijanie samoświadomości;
wyzwalanie aktywności dziecka;
usprawnianie pracy rąk i dłoni;
stymulacja dotykowa, słuchowa.
CELE OPERACYJNE:
DZIECKO:
samo lub z pomocą wskazuje poszczególne części ciała (głowa, ręce, brzuch);
wykonuje polecenia wydawane przez nauczyciela;
próbuje wyjąć przedmioty ukryte w płynach.
FORMA: zajęcia grupowe.
CZAS: 45 minut
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 8
PRZEBIEG ZAJ
Ć:
LP FORMA ZAJ
Ć REALIZACJA POMOCE
CZ
ŚĆ WST
PNA
Sala jest zaciemniona.
Domek zapa-
Zapalenie domku zapachowego wypełnio-
chowy ze
Przywitanie się nego miętowym olejkiem.
1.
z dziećmi Nauczyciel głośno wymawia imię dziecka, świeczką,
zapałki.
a ono musi zasygnalizować swoją obecność.
Prowadzący odsłania okna.
CZ
ŚĆ GA
ÓWNA
Głośne nazywanie po- Nauczyciel stoi za dzieckiem, głośno nazywa
szczególnych części i pokazuje poszczególne części ciała.
Lustro.
2. ciała na odbiciu Nauczyciel, wspólnie z dzieckiem pokazuje
w lustrze. Robienie różne miny  nadyma policzki, cmoka, śmie-
min przed lustrem. je się.
Obrysowanie swego Prowadzący kierując ręką dziecka obrysowu-
Lustro,
lustrzanego odbicia je na lustrze jego odbicie. Robi to szminką,
szminka, pasta
szminką, pastą do zę- pastą do zębów i klejem roślinnym.
do zębów, klej
3. bów lub klejem roślin- Nauczyciel nakłada na nos, policzki, czoło
roślinny, bita
nym. i usta dziecka małe porcje śmietany starając
śmietana.
Zabawa z bitą śmieta- się póz
niej je narysować z dzieckiem na lu-
ną. strze.
Nauczyciel stoi przed dzieckiem i powoli
śpiewa piosenkę pokazując części ciała
Zabawa ruchowa połą- Tekst piosen-
4. zgodnie z treścią piosenki:
czona ze śpiewem. ki.
 Pokaż (imię dziecka) gdzie masz (część
ciała) ... .
Dzieci leżą na materacach. Prowadzący doci-
ska do podłoża brzuch, plecy dziecka z jed-
Doświadczenia rucho-
noczesnym nazywaniem tych części ciała. Materace,
5. we związane
Nauczyciel ślizga, kręci w kółko dzieci leżą- koce.
z wyczuciem ciała.
ce na kocach. Z jego pomocą dzieci uderzają
o podłogę piętami i całą stopą.
Dziecko samodzielnie (lub z pomocą na-
Miska z wodą,
uczyciela) wyjmuje z miski z wodą piłeczki.
Swobodna zabawa piłeczki, ko-
6. Wlewa wodę z kubeczka, konewki do miski.
dzieci z wodą. newka, butel-
Chlapie się wodą, rozpryskuje lejąc wodę z
ka.
butelki do miski.
CZ
ŚĆ KOC
COWA
Domek zapa-
Zdmuchnięcie świeczki w domku. chowy ze
7. Pożegnanie. Podanie ręki dzieciom z jednoczesnym wy- świeczką,
powiedzeniem słowa  CZEŚĆ zapałki.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 9
SCENARIUSZ
TEMAT: USPRAWNIANIE PRACY R
K  MALOWANIE G
BKAMI I PALCAMI
NA DUŻYM ARKUSZU PAPIERU. USPRAWNIANIE NARZ
DÓW AR-
TYKULACYJNYCH PODCZAS ZABAWY Z PIAN
.
CELE OGÓLNE:
usprawnianie małej motoryki;
wydłużanie czasu skupiania uwagi nad daną czynnością;
wyzwalanie aktywności dziecka.
CELE OPERACYJNE:
DZIECKO:
samo lub z pomocą rozprowadza farbę na dużym arkuszu papieru;
rozumie polecenia wydawane przez nauczyciela;
potrafi same lub z pomocą dmuchać;
odkręca kurki kranu, samodzielnie lub z pomocą namydla i wyciera ręce.
FORMA: zajęcia grupowe.
CZAS: 45 minut
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 10
PRZEBIEG ZAJ
Ć:
LP FORMA ZAJ
Ć REALIZACJA POMOCE
CZ
ŚĆ WST
PNA
Śpiewanie powitalnej piosenki:
 Gdzie jest (imię dziecka) x2
Przywitanie się z odezwij się x2
1. Tekst piosenki
dziećmi Wszyscy Cię kochamy
Wszyscy Cię kochamy x2
Bądz
wśród nas
CZ
ŚĆ GA
ÓWNA
Nauczyciel miesza farbę z podgrzanymi płat-
Arkusze sza-
kami mydlanymi. Dziecko samodzielnie (lub
rego papieru,
z pomocą prowadzącego zajęcia) rozmazuje
farby plaka-
Malowanie palcami i na szarym papierze farbę plakatową o róż-
towe w tu-
2. gąbkami na arkuszu nych kolorach. Po zastygnięciu na papierze
szarego papieru farba z płatkami mydlanymi tworzy formy bach, płatki
mydlane, gąb-
przestrzenne.
Dziecko stempluje gąbkami namoczonymi ka, miska z
wodą.
w farbie arkusze papieru.
Chwalenie dzieci. Każde dziecko zostaje nagrodzone po wyko- Cukierki, ta-
3. Wieszanie ich prac na naniu zadania (pochwała słowna lub smako- blica korko-
wystawie w klasie. łyk). wa, szpilki.
Wyposażenie
Ćwiczenia z zakresu Po zakończeniu malowania dzieci myją sa-
4. łazienki, my-
samoobsługi. modzielnie (lub z pomocą nauczyciela) ręce.
dło, ręczniki.
Prowadzący wspólnie z dzieckiem dmucha Miska z wodą,
Zabawa z pianą na pianę, piórko i piłeczki pływające w misce
piórka, pi-
i piórkiem  ćwiczenie z wodą.
5. łeczki, płatki
umiejętności dmucha- Zabawy z pianą:
mydlane,
nia. - kładzenie piany na dłonie i nos dziecka.
trzepaczka.
Umycie dziecka po skończonej zabawie.
CZ
ŚĆ KOC
COWA
Podanie ręki dzieciom z jednoczesnym wy-
6. Pożegnanie. Cukierki.
powiedzeniem słowa  CZEŚĆ
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 11
SCENARIUSZ
TEMAT  STYMULACJA POLISENSORYCZNA W JESIENNYM
 PORANNYM KR
GU .
CELE OGÓLNE:
stymulacja wielozmysłowa;
dostarczanie dziecku poczucia bezpieczeństwa w czasie zajęć;
usprawnianie pracy ręki i dłoni;
aktywizowanie do wokalizacji.
CELE OPERACYJNE:
DZIECKO:
reaguje na podstawowy smak: słodki;
rozumie polecenia wydawane przez nauczyciela;
reaguje na zapach lawendowy;
potrafi samodzielnie lub z pomocą zdmuchnąć świeczkę;
reaguje na zmianę temperatury (ciepło, zimno).
FORMA: zajęcia grupowe.
CZAS: 45 minut
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 12
PRZEBIEG ZAJ
Ć:
LP FORMA ZAJ
Ć REALIZACJA POMOCE
CZ
ŚĆ WST
PNA
Zapalenie lampki zapachowej (zapach la-
wendowy, związany z porą roku). Obejście z
lampką kręgu dzieci i wymienienie ich Lampka zapa-
chowa, oliw-
Przywitanie się imion. Zwrócenie uwagi na cechy ognia (ja-
1. ka, olejek la-
z dziećmi sny, gorący). Śpiewanie powitalnej piosenki
wendowy,
 Witaj Piotrusiu... , jednoczesne masowanie
zapałki.
oliwką o zapachu lawendowym dłoni dziec-
ka.
CZ
ŚĆ GA
ÓWNA
Dzieci same (lub z pomocą nauczyciela) Liście, kasz-
gniotą liście, wyrzucają je z miski, przerzu- tany, jarzębi-
Spotkanie
2. cają kasztany, dotykają jarzębiny. Następnie na, wiatra-
z żywiołem
prowadzący owiewa wiatraczkiem i suszarką czek, suszar-
ciała dzieci, liście, zabawki mobilne. ka.
Zapoznanie się Nauczyciel śpiewa piosenkę pt.  Idzie lasem
Dzwony ru-
3. z instrumentem Pani Jesień , a dziecko samo (lub z pomocą)
rowe.
muzycznym. gra na dzwonach rurowych.
Przykrycie dzieci liść- Prowadzący przykrywa ciała dzieci liśćmi.
4. Liście.
mi. Dzieci próbują zrzucić z siebie liście.
W zaciemnionej sali nauczycielka, trzymając
w ręku lampkę zapachową, chodzi po sali
Wywoływanie wymawiając imiona dzieci. Dzieci sygnalizu- Lampka zapa-
5.
dzieci. ją swoją obecność w dowolny sposób (kla- chowa.
skanie, krzyk, cmokanie, śmiech lub odpo-
wiedz
 tu jestem ).
CZ
ŚĆ KOC
COWA
Krem czeko-
Prowadzący podaje dzieciom jesienny przy-
ladowy,
6. Pożegnanie. smak  krem czekoladowy. Dzieci wspólnie
lampka zapa-
z nauczycielem gaszą lampkę zapachową.
chowa.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 13
SCENARIUSZ
TEMAT: STYMULACJA DOTYKOWO  SMAKOWO  W
CHOWA.
CELE OGÓLNE:
stymulacja polisensoryczna;
usprawnianie koordynacji wzrokowo  ruchowej;
usprawnianie małej motoryki;
rozluz
nienie napięcia mięśniowego;
wyzwalanie aktywności i samodzielności dziecka.
CELE OPERACYJNE:
DZIECKO:
potrafi odróżnić podstawowe smaki  słodki / kwaśny;
rozumie polecenia wydawane przez nauczyciela;
reaguje na zmiany zapachów.
FORMA: zajęcia grupowe.
CZAS: 45 minut
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 14
PRZEBIEG ZAJ
Ć:
LP FORMA ZAJ
Ć REALIZACJA POMOCE
CZ
ŚĆ WST
PNA
Śpiewanie piosenki z jednoczesnym masa-
żem dłoni.
Nauczyciel kolejno podchodzi do wszystkich
dzieci powtarzając słowa piosenki:
Przywitanie się  Witaj (imię dziecka) x 2 Tekst piosen-
1.
z dziećmi. Jak się masz, x 2 ki.
Wszyscy Cię witamy
Wszyscy Cię kochamy
Bądz
wśród nas
CZ
ŚĆ GA
ÓWNA
Nauczyciel śpiewa piosenkę i wraz
z dzieckiem wykonuje ruchy zgodnie
z poleceniami zawartymi w tekście:
Śpiewanie piosenki  Wieje, wieje, wieje wiatr
Tekst piosen-
2. z interpretacją rucho- i spadają liście z drzew,
ki.
wą. kasztan tu, kasztan tam,
pięć, sześć, siedem, osiem
Wieje, wieje, wieje ... .
Prowadzący zajęcia wkłada dzieciom do ust
Ogórki kiszo-
Rozróżnianie smaków małe porcje smakołyków. Dzieci smakują
ne, marchew,
3. potraw (kwaśne / słod- potrawę i określają smak podanego im jedze-
mandarynki,
kie) nia, np. marchew  słodka, ogórek  kwaśny.
czekolada
Nauczyciel przesuwa przed nosem dziecka
tampony waty nasączone różnymi zapacha- Wata, tampo-
Lokalizacja z
ródła za- mi. Dziecko podąża za tamponem lub odwra- ny, olejki za-
4.
pachów. ca głowę przy kontakcie pachowe, czo-
z poszczególnymi zapachami. snek, kawa.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 15
LP FORMA ZAJ
Ć REALIZACJA POMOCE
dziecko zanurza ręce w ryżu, kaszy,
Miski (jedna
piasku i wyjmuje ukryte tam przed-
z wodą), ryż,
mioty  fasolę, klocki, kółka;
Odnajdywanie kasza, piasek,
dziecko miesza wodę łyżeczką i
i wyjmowanie różnych fasola, klocki,
5. wyjmuje z niej przedmioty;
przedmiotów ukrytych kółka, łyżka,
dziecko napełnia butelkę wodą;
w masach i cieczach. butelka, spry-
dziecko pryska spryskiwaczem do
skiwacz do
wody.
wody.
Prowadzący zajęcia pociera nogi dziecka Gazety, folia
Rozróżnianie stopami
6. materiałami (gazetami, folią aluminiową, aluminiowa,
materiałów.
futerkiem) o różnej strukturze. futerko.
Dzieci samodzielnie lub z pomocą nauczy-
ciela wykonują ruchy zgodne
z tekstem.
Śpiewanie piosenki z  Deszczyk pada, deszczyk pada Tekst piosen-
7.
interpretacją ruchową. Wieje, wieje wiatr ki.
Błyskawica, grzmot
I słoneczko do nas śmieje się.
Deszczyk ... .
CZ
ŚĆ KOC
COWA
Nauczyciel podaje każdemu dziecku rękę
8. Pożegnanie. z jednoczesnym wypowiedzeniem słowa  Cukierki.
 CZEŚĆ .
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 16
SCENARIUSZ
TEMAT  STYMULACJA DOTYKOWO  SMAKOWA. MASAŻ ROZLUy
NIAJ
CY
NAPI
CIE MI
ŚNIOWE I EMOCJONALNE.
CELE OGÓLNE :
rozluz
nienie napięcia mięśniowego;
utrwalenie poznanych nazw części ciała;
wydłużanie czasu skupiania uwagi na danej czynności;
poprawienie czucia głębokiego i powierzchniowego;
poprawa czucia konsystencji, faktury przedmiotów.
CELE OPERACYJNE
DZIECKO:
rozumie proste polecenia wydawane przez nauczyciela;
próbuje współpracować w czasie rozbierania i ubierania;
podejmuje próby prawidłowego utrzymywania głowy w czasie nauki picia
z kubka.
FORMA: zajęcia indywidualne
CZAS: 45 minut
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 17
PRZEBIEG ZAJ
Ć:
LP FORMA ZAJ
Ć REALIZACJA POMOCE
CZ
ŚĆ WST
PNA
 Jestem ( imię dziecka)
Witam cię, witam cię.
Przywitanie gościa Tekst piosen-
1. Bardzo się cieszymy,
przez dziecko ki.
że cię tu gościmy,
pośród nas .
CZ
ŚĆ GA
ÓWNA
Zapalenie lampki zapachowej jako sygnał
rozpoczęciu zajęć. Poinformowanie dziecka
o rozpoczęciu masażu. Powolne rozbieranie
dziecka z nazywaniem poszczególnych czę-
ści ciała. Włączenie muzyki relaksacyjnej. Krem lub
oliwka, lamp-
Masaż dłońmi poszczególnych części ciała:
ka zapachowa,
masaż tułowia,
2. Masaż Shantalla kaseta magne-
masaż kończyn górnych,
tofonowa
masaż kończyn dolnych,
z muzyką re-
masaż pleców,
laksacyjną.
masaż twarzy.
Stopniowe ubieranie dziecka. Zgaszenie
lampki zapachowej jako sygnał zakończenia
masażu.
Przygotowanie owoców. Dotykanie
i oglądanie ich. Mycie owoców w zimnej
wodzie. Przygotowanie musu. Dostarczanie Jabłka, poma-
dziecku bodz
ców: rańcze, tarka
zapachowych  wyciskanie soku do owoców,
Wspólne wykonanie z pomarańczy; miska, cukier,
3.
sałatki owocowej. smakowych  zjadanie cząstek owoców, wyciskarka do
dotykowych  mieszanie rączkami sałat- owoców,
ki, smakowanie; dzwonek, wo-
słuchowych  mycie naczyń i rąk da.
w ciepłej wodzie.
Dzwonek jako sygnał zakończenia.
Posadzenie dziecka na krzesełku. Karmienie
Kubek, mus
sałatką owocową. Podanie dziecku kubeczka
Nauka prawidłowego owocowy,
4. z piciem. Dbanie o prawidłowe ułożenie
picia z kubka. sok, mydło,
głowy i zamykanie ust podczas picia soku.
ręcznik.
Wspólne mycie rąk i buzi po posiłku.
CZ
ŚĆ KOC
COWA
Dziecko podaje prawą rączkę zaproszonemu Cukierki.
5. Pożegnanie.
gościowi.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 18
mgr Maria Ewa Kubas
PROPOZYCJE ZAJ
Ć INDYWIDUALNYCH STYMULU-
J
CYCH ROZWÓJ KOMUNIKACJI.
Według angielskich autorek J. Coupe i J. Goldbart  Akt komunikacji ma miejsce wte-
dy, kiedy zachowanie jednej osoby jest rozumiane i interpretowane jako znaczące przez jej
partnera w interakcji .
Na rozwój komunikacji wpływa wiele czynników. Najważniejsze, to czynniki we-
wnętrzne ( psychologiczne):
więz
emocjonalna między dzieckiem i opiekunem;
potrzeba kontrolowania otoczenia;
naturalna sekwencja rozwoju występująca w zakresie komunikacji  od fazy prein-
tencjonalnej do fazy intencjonalnej.
Czynniki zewnętrzne (środowiskowe):
kontakt z osobami, które odczytują sygnały dziecka i adekwatnie na nie reagują oraz
przekazują komunikaty, które dziecko rozumie i zaczyna używać;
kontakt z przedmiotami;
udział w sytuacjach, w których dziecko chce się komunikować.
Komunikacja jest podstawowym procesem, niezbędnym w relacjach między ludz
mi
oraz w poznawaniu otaczającego świata. Każde małe dziecko ma w swoim repertuarze
różne sposoby komunikowania się, takie jak kontakt wzrokowy, uśmiech, głośny śmiech,
mimika, gesty. Rodzice bardzo szybko uczą się je odczytywać i odpowiadają na nie czu-
łym dotykiem, wzięciem na ręce, utuleniem, a także wyrazistą mimiką i intonacją. Dzięki
wymianie tych sygnałów tworzy się więz
emocjonalna, która warunkuje dalszy rozwój
poznawczy, społeczny i językowy dziecka. Dzieje się to w rodzinie  naturalnym środowi-
sku dziecka.
Jednakże w przypadku dzieci ze złożoną niepełnosprawnością, te wczesne komuni-
katy wysyłane przez dziecko mogą być bardzo trudne do odczytania przez rodziców. Mogą
ich w ogóle nie dostrzegać lub nieadekwatnie na nie reagować. Dziecko pozbawione ade-
kwatnych reakcji na swoje komunikaty, może z nich zrezygnować na rzecz autostymulacji.
Najtrudniejszy start w zakresie rozwoju komunikacji mają dzieci niewidome
i z poważnym uszkodzeniem wzroku powiązanym z głęboką niepełnosprawnością intelek-
tualną. Wzrok dostarcza 84% informacji ze świata zewnętrznego. Jest więc najważniej-
szym z dwóch centralnych zmysłów, które odgrywają decydującą rolę
w rozwoju psychofizycznym i społecznym. Jego brak utrudnia tworzenie się więzi emo-
cjonalnej z rodzicami, ogranicza motywację wchodzenia w interakcję ze światem ze-
wnętrznym, utrudnia własne działania dziecka (gesty, ruchy ciała, manipulację przedmio-
tami), uniemożliwia lub poważnie ogranicza zarówno rozwój rozumienia jak
i naśladowania pozawerbalnych elementów języka, a także formowania pojęć związanych
z osobami, przedmiotami i zdarzeniami w otoczeniu. Dlatego dzieciom słabo widzącym
trzeba stworzyć odpowiednie warunki rozwojowe, aby można było stymulować choćby
najmniejsze możliwości wzrokowe.
Komunikacja jest umiejętnością, którą należy kształtować jak najwcześniej, krok po
kroku, bowiem obejmuje ona szeroki obszar sprawności i relacji. Proces wytwarzania
dz
więków mowy składa się z szeregu wysoko wyspecjalizowanych czynności ruchowych,
w których bierze udział ok. 100 różnych mięśni układu fonacyjnego i artykulacyjnego.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 19
Rozwój funkcji artykulacyjnych jest poprzedzony rozwojem funkcji pokarmowych
(ssanie, łykanie, gryzienie, żucie). Obie oparte są w większości na pracy tych samych mię-
śni. Tak więc poprzez naukę prawidłowego połykania, gryzienia, żucia, ćwiczymy pano-
wanie nad narządami mowy.
Ćwiczenie tych umiejętności u dzieci utrudnia często nadwrażliwość dotykowa
warg, jamy ustnej i twarzy, która powoduje uciążliwe zakrztuszenia, wymioty przy poda-
waniu pokarmów o stałej konsystencji.
Istotą edukacji logopedycznej dzieci głęboko niepełnosprawnych intelektualnie jest
interakcja i stymulacja. Najważniejszym momentem prowadzącym do porozumienia się
z drugim człowiekiem jest nawiązanie satysfakcjonującego kontaktu i stworzenie warun-
ków do ujawniania się potencjalnych możliwości dziecka. Mnie jako logopedę interesują
najbardziej te formy zabiegów terapeutycznych, które prowadzą do takiego porozumiewa-
nia się. Jeżeli reakcje dziecka wskazują na przyzwolenie bliższego poznania, możemy po-
kusić się o wejście w kontakt bliższy, dotykowy. Jedną z form dotyku jest nauka jedzenia,
masaż twarzy, jamy ustnej oraz ustno - twarzowa terapia regulacyjna wg Castillo - Morale-
sa. Są to zabiegi stymulacyjne zmniejszające nadwrażliwość dotykową
i przyspieszające uzyskanie kontroli nad mięśniami twarzy. Na początku są to ćwiczenia
bierne, póz
niej wspomagane i wreszcie samodzielne.
Taką formę stymulacji należy prowadzić niezależnie od wieku, ale zgodnie
z poziomem funkcjonowania i sprawnością anatomiczną aparatu artykulacyjnego.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 20
mgr Maria Ewa Kubas
SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz
zajęć indywidualnych logopedycznych z dzieckiem ze sprzężoną niepełnosprawnością,
rozumiejącym proste polecenia słowne.
CZAS TRWANIA: 15-20 min.
TEMAT: KSZTAA
TOWANIE ORIENTACJI W SCHEMACIE WA
ASNEGO CIAA
A.
CELE OGÓLNE:
pobudzanie do aktywnego udziału dziecka w zabawie;
utrwalanie orientacji w schemacie własnego ciała;
utrwalanie nazw części ciała;
dostarczanie doznań związanych z ruchem i przemieszczaniem się ciała;
rozwijanie orientacji kierunkowo- przestrzennej;
eliminowanie zachowań utrudniających pracę z dzieckiem;
rozwijanie pamięci słuchowej.
CELE OPERACYJNE:
dziecko potrafi samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela poruszyć ręką;
dotyka części twarzy ręką prowadzoną przez nauczyciela; poddaje się masażowi twa-
rzy;
dziecko przy pomocy nauczyciela wykonuje bierne ruchy naprzemienne;
doświadcza czucia zmiany położenia swego ciała podczas zabaw na piłce.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 21
PRZEBIEG ZAJ
Ć:
LP FORMA PRACY REALIZACJA POMOCE
CZ
ŚĆ WST
PNA
Nauczyciel wyciąga rękę i mówi dzień dobry,
1. Powitanie
dziecko powtarza gest.
CZ
ŚĆ GA
ÓWNA
Dziecko wykonuje ruchy bierne zawarte
Magnetofon
w zwrotce piosenki:
z melodią
 Pokaż Jasiu, gdzie masz oko,
piosenki.
gdzie masz ucho, a gdzie nos.
Uwaga!
Gdzie masz rękę, a gdzie nogę,
Zabawa ruchowa Na początku
gdzie na głowie rośnie włos.
2. połączona ze śpie- śpiewamy
Daj mi rękę! Wysuń nogą!
wem. bez magneto-
Kiwnij głową  tak i  nie .
fonu zwalnia-
Klaśnij w ręce! Tupnij nogą!
jąc tempo
Razem pobawimy się .
Dziecko leżąc na materacu wykonuje bierne przy nazwach
części ciała.
ruchy naprzemienne
Wspomaganie roz-
Krem do twa-
woju mowy poprzez Nauczyciel wykonuje masaż logopedyczny,
rzy z odpo-
masaż nazywa masowane części twarzy.
3. wiednim
i dotykanie nazwa- Dziecko wykonuje ruchy bierne, dotyka ręką
olejkiem za-
nych przez nauczy- części twarzy wymienione przez nauczyciela.
pachowym.
ciela części twarzy.
CZ
ŚĆ KOC
COWA
Dziecko leży na brzuchu na piłce rehabilitacyj-
Rozwijanie czucia
nej, nauczyciel przechyla je do przodu, do tyłu, Duża piłka
kierunków ruchu
4. w prawo i w lewo nazywając kierunki rehabilitacyj-
własnego ciała Po-
Nauczyciel wyciąga rękę i mówi  do widzenia . na.
żegnanie.
Dziecko powtarza gest wyciągnięcia ręki..
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 22
Scenariusz
zajęć indywidualnych logopedycznych z dzieckiem nie mówiącym,
z mózgowym porażeniem dziecięcym.
CZAS TRWANIA: 15-20 min.
TEMAT: ROZWIJANIE UMIEJ
TNOŚCI KONTROLOWANIA RUCHÓW MI
ŚNI
TWARZY.
CELE OGÓLNE:
usprawnienie mięśni twarzy;
zmniejszenie nadwrażliwości dotykowej twarzy;
rozwijanie prawidłowej artykulacji samogłosek;
rozwijanie umiejętności wskazywania nazwanych części ciała.
CELE OPERACYJNE:
dziecko potrafi samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela prawidłowo artykułować
niektóre samogłoski;
dziecko bez większych oporów poddaje się zabiegowi masażu twarzy;
dziecko samodzielnie lub przy niewielkiej pomocy nauczyciela pokazuje nazwane
części ciała.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 23
PRZEBIEG ZAJ
Ć:
LP FORMY ZAJ
Ć REALIZACJA POMOCE
CZ
ŚĆ WST
PNA
Przywitanie się Nauczyciel podaje rękę dziecku.
z dzieckiem. Dziecko siedzi  twarzą w twarz
Krem do twa-
1. Utrwalenie stałych z nauczycielem lub leży na materacu. Nauczy-
rzy.
bodz
ców sygnało- ciel nabiera krem na ręce
wych. i pokazuje je dziecku (bodziec wzrokowy).
CZ
ŚĆ GA
ÓWNA
Nauczyciel wykonuje masaż twarzy
i uciska punkty twarzy stymulujące do mówie-
nia.
Masaż logopedyczny
Podczas masażu układa usta dziecka do wy-
oraz ustno - twarzowa
mowy samogłoski i wymawia tę samogłoskę
2. terapia regulacyjna
prowokując do wydobycia głosu.
wg Castillo 
Nauczyciel wypowiada nazwy masowanych
Moralesa.
części twarzy.
Po wykonaniu masażu nauczyciel pyta dziec-
ko: gdzie jest twoja głowa, ucho czoło, itp.
CZ
ŚĆ KOC
COWA
Pożegnanie się Nauczyciel mówi  pa, pa  wykonując ruchy
3.
z dzieckiem. ręką.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 24
Scenariusz
zajęć indywidualnych logopedycznych z dzieckiem niewidomym, z głęboką niepełno-
sprawnością intelektualną.
CZAS TRWANIA: 15-20 min.
TEMAT: KSZTAA
TOWANIE WSPÓLNEGO POLA UWAGI.
CELE OGÓLNE:
zmniejszenie nadwrażliwości dotykowej;
eliminowanie zachowań utrudniających pracę z dzieckiem;
budowanie pozytywnej relacji dziecko  nauczyciel, kształcenie umiejętności sku-
piania uwagi na przedmiocie;
stymulacja doznań dotykowych i kinestetycznych.
CELE OPERACYJNE:
dziecko przez chwilę poddaje się masażowi rąk, ramion i twarzy;
dziecko wykazuje zainteresowanie przedmiotami, wyciąga rękę i szuka;
dziecko potrafi wziąć przedmiot do ręki i wypuścić go;
potrafi skakać w takt muzyki.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 25
PRZEBIEG ZAJ
Ć:
LP FORMA ZAJ
Ć REALIZACJA POMOCE
CZ
ŚĆ WST
PNA
Krem
Nauczyciel wita się z dzieckiem, biorąc jego
Powitanie  stały bo- z olejkiem
ręce w swoje. Nakłada krem na swoje ręce
dziec sygnałowy roz- zapachowym
1. i przysuwa do twarzy dziecka, mówiąc 
poczynający zajęcia (wiosna 
 powąchaj . Sam również głośno wciąga
logopedyczne. cytrynowy).
powietrze nosem, blisko twarzy dziecka.
CZ
ŚĆ GA
ÓWNA
Masaż logopedyczny Nauczyciel zdecydowanym ruchem masuje
twarzy i ustno  twa- ręce dziecka, zaczynając od dłoni. Gdy
2. rzowa terapia regula- dziecko oswoi się, nauczyciel przenosi swoje
cyjna według Castillo ręce na szyję dziecka, okolice uszu
 Moralesa. a następnie czoło, policzki i brodę.
Nauczyciel podaje dziecku do ręki klocek,
pomaga mu go przytrzymać drugą ręką, Klocki drew-
dziecko rzuca klocek. niane, plasti-
Wprowadzanie pro-
3. Nauczyciel stuka w stół klockiem, dziecko kowe różnych
stych form zabawy.
próbuje szukać ręką. Jeśli samo nie wyciąga wielkości.
ręki, nauczyciel podpowiada mu, prowadząc
jego rękę do klocka.
CZ
ŚĆ KOC
COWA
Nauczyciel bierze dłoń dziecka, podnosi do
4. Pożegnanie.
góry i potrząsa nią mówiąc  pa  pa
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 26
Scenariusz
zajęć indywidualnych logopedycznych z dzieckiem z głęboką niepełnosprawnością inte-
lektualną, sprawnym ruchowo.
CZAS TRWANIA: 15-20 min.
TEMAT: STYMULACJA SENSORYCZNA OPARTA NA WRAŻENIACH SA
UCHO-
WYCH I KINESTETYCZNYCH.
CELE OGÓLNE:
stymulacja doznań słuchowych i kinestetycznych;
rozwijanie umiejętności skupiania uwagi na rytmie i akcentowanych słowach;
prowokowanie do wydawania określonych dz
więków.
CELE OPERACYJNE:
dziecko potrafi przez chwilę skupić uwagę na bodz
cach słuchowych;
dziecko potrafi podskakiwać przy pomocy nauczyciela;
dziecko podejmuje próby naśladowania dz
więków;
dziecko podnosi głowę i tułów, odpychając się w leżeniu na dużej piłce;
dziecko w ćwiczeniu na piłce, potrafi kontrolować ruchy głowy.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 27
PRZEBIEG ZAJ
Ć:
LP FORMA ZAJ
Ć REALIZACJA POMOCE
CZ
ŚĆ WST
PNA
Nauczyciel bierze dziecko za ręce i mówi 
1. Powitanie.
 Hej ,  Dzień dobry .
CZ
ŚĆ GA
ÓWNA
Nauczyciel śpiewa piosenkę:
 Nazywają mnie poleczka,
umiem skakać jak piłeczka,
Zabawa ruchowa w
hop  hop trala  la,
2. bliskim kontakcie fi-
kto zatańczy tak jak ja.
zycznym.
Dziecko stoi, nauczyciel trzyma je za rękę
i prowokuje do podskoków (akcentuje hop,
hop) i naśladowania dz
więków.
Nauczyciel kładzie dziecko na dużej piłce, na
Duża piłka
Rozwijanie koordyna- brzuchu i popycha piłkę do przodu, do tyłu
3. Bobathów..
cji ruchowej.. i na boki, obserwując, czy dziecko kontroluje
ruchy swojego ciała.
CZ
ŚĆ KOC
COWA
Nauczyciel bierze dłoń dziecka, podnosi do
4. Pożegnanie.
góry i potrząsa nią mówiąc  pa  pa
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 28
Scenariusz
zajęć indywidualnych logopedycznych z dzieckiem z głęboką niepełnosprawnością inte-
lektualną, sprawnym ruchowo, rozumiejącym proste polecenia z mową echolaliczną.
CZAS TRWANIA: 40  45 min.
TEMAT: KSZTAA
TOWANIE OBRAZU WA
ASNEGO CIAA
A ORAZ WSPÓLNEGO
POLA UWAGI.
CELE OGÓLNE:
kształtowanie obrazu własnego ciała;
usprawnianie narządów mowy(szczególnie ust);
przygotowanie dziecka do podjęcia ruchów mimicznych i artykulacyjnych oraz
ogólna stymulacja twarzy i ust (zwłaszcza na poziomie ruchów wrodzonych) poprzez
stymulację neuromotorycznych punktów twarzy;
dostarczanie doznań związanych z ruchem i przemieszczaniem ciała, rozwijających
orientację przestrzenną.
CELE OPERACYJNE:
dziecko lepiej kontroluje mięśnie twarzy i ćwiczy ich ruch;
dziecko lepiej wyodrębnia twarz jako znaczący element pozytywnej relacji
z ludz
mi i z otoczeniem;
dziecko lepiej potrafi kontrolować pracę mięśni podczas ćwiczeń na piłce.
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.
 29
PRZEBIEG ZAJ
Ć:
LP FORMA ZAJ
Ć REALIZACJA POMOCE
CZ
ŚĆ WST
PNA
Ćwiczenia wstępne:
Dziecko znajduje się w pozycji leżącej lub
masaż logopedyczny
siedzącej. Nauczyciel wykonuje masaż stosu-
oraz ustno  twarzowa Krem.
1. jąc różne formy stymulacji dotykowej (gła-
terapia regulacyjna
skanie, ruchy okrężne, szczypanie). Nazywa-
według Castillo  Mo-
nie poszczególnych części twarzy.
ralesa.
CZ
ŚĆ GA
ÓWNA
Wzmacnianie obrazu ludzkiej twarzy przez:
zbliżanie do lustra i oddalanie; Lustro, ma-
Ćwiczenia wyodręb- poruszanie głową (tak i nie); gnetofon, ta-
niania twarzy jako gesty powitania siebie w lustrze; śma magneto-
2.
znaczącego elementu zasłanianie i odsłanianie twarzy; fonowa ze
doznania wzrokowego. zabawy twarzą w twarz z odległości znaną melo-
30 cm., zmiany mimiki ze śpiewem dią.
i mową.
Ćwiczenia rozwijające Dziecko leży na piłce, nauczyciel asekurując Duża piłka
3. orientację kierunkowo przechyla je do przodu, do tyłu, w prawo, w Bobathów..
- przestrzenną. lewo, określając słownie kierunek ruchu.
CZ
ŚĆ KOC
COWA
Nauczyciel bierze dłoń dziecka, podnosi do
4. Pożegnanie.
góry i potrząsa nią mówiąc  pa  pa
PROPOZYCJE ZAJ
Ć REWALIDACYJNO  WYCHOWAWCZYCH
DLA DZIECI Z GA

BOK
NIEPEA
NOSPRAWNOŚCI
INTELEKTUALN
.