MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Monika Koczańska
Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju
człowieka 322[15].O2.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Emilia Niemiec-Jasińska
mgr Ewa Pacholec
Opracowanie redakcyjne:
mgr Monika Koczańska
Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[15].O2.01
 Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju człowieka , zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu terapeuta zajęciowy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Okresy rozwoju psychicznego człowieka 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Osobowość człowieka 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Metody oceniania wydolności psychofizycznej człowieka 15
5.3.1. Ćwiczenia 15
5.4. Czynniki społeczne wpływające na rozwój jednostki 17
5.4.1. Ćwiczenia 17
5.5. Czynniki wpływające na rozwój osobowości i ogólną wydolność
psychofizyczną człowieka 19
5.5.1. Ćwiczenia 18
5.6. Psychologia życia społecznego 21
5.6.1. Ćwiczenia 21
5.7. Kulturowe uwarunkowania zachowania człowieka 23
5.7.1. Ćwiczenia 23
5.8. Sytuacje trudne i nietypowe w pracy terapeuty zajęciowego 25
5.8.1. Ćwiczenia 25
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 26
7. Literatura 40
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie terapeuta zajęciowy.
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
 cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
 przykładowe scenariusze zajęć,
 przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
 uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,
 ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
 literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania takich jak: wykład
konwersatoryjny prowadzony z zastosowaniem środków dydaktycznych jak plansze,
foliogramy, przez
rocza, filmy, metoda przypadku, metoda sytuacyjna, metoda projektu,
ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych.
W tym rozdziale podano również:
 plan testu w formie tabelarycznej,
 instrukcję dla nauczyciela,
 instrukcję dla ucznia,
 punktacje zadań,
 propozycje norm wymagań,
 kartę odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
322[15].O2
Rozwój osobowy i biologiczny człowieka
322[15].O2.02
322[15].O2.01
Diagnozowanie problemów
Analizowanie
i potrzeb pacjenta
psychospołecznych aspektów
rozwoju człowieka
322[15].O2.03
Badanie funkcji organizmu
zdrowego człowieka
322[15].O2.04
Rozróżnianie procesów
patologicznych
w obrębie układów
i narządów
322[15].O2.05
Rozpoznawanie objawów
niepełnosprawności pacjenta
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- komunikować się z pacjentem i jego rodziną,
- rozpoznawać potrzeby i problemy pacjenta,
- motywować pacjentów do udziału w terapii,
- promować zdrowy styl życia,
- prowadzić dokumentację pracy,
- organizować własny warsztat pracy,
- współpracować z członkami zespołu terapeutycznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- scharakteryzować poszczególne okresy rozwoju psychicznego człowieka,
- określić składniki osobowości,
- określić wpływ różnych czynników na rozwój osobowości i zachowanie człowieka,
- zanalizować czynniki wpływające na ogólną wydolność psychofizyczną człowieka,
- zastosować wybrane metody oceniania wydolności psychofizycznej człowieka,
- określić cechy zbiorowości społecznej i jej wpływ na socjalizację jednostki,
- określić czynniki społeczne wpływające na rozwój jednostki,
- nawiązać i utrzymać kontakt z pacjentem i jego rodziną,
- nauczyć pacjenta nawiązywania i utrzymywania kontaktów społecznych mimo
ograniczeń jego sprawności,
- uniknąć błędów jatrogennych,
- określić wpływ czynników środowiskowych na powstawanie zaburzeń przystosowania
społecznego,
- przewidzieć sytuacje nietypowe i trudne w pracy terapeuty zajęciowego,
- przeprowadzić analizę przyczyn własnych negatywnych emocji w kontaktach
z pacjentem,
- podjąć współpracę w zespole interdyscyplinarnym w zakresie udzielania pomocy
i tworzenia systemu wsparcia społecznego,
- zastosować wiedzę o zbiorowościach społecznych do organizowania pracy z grupą
pacjentów,
- zaobserwować i przeanalizować przyczyny powstawania konfliktów w małej grupie
społecznej,
- rozwiązać konflikty grupowe,
- zastosować w pracy z niepełnosprawnymi różne metody nauczania i oddziaływania
wychowawczego,
- zastosować zasady postępowania zgodnie z kartą praw pacjenta.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15].
Moduł: Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 322[15].O2.
Jednostka modułowa: Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju
człowieka 322[15].O2.01
Temat: Mechanizmy obronne człowieka.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności wykazywania roli mechanizmów obronnych
w obniżaniu napięć emocjonalnych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 określić rodzaje napięć emocjonalnych,
 scharakteryzować mechanizmy obronne organizmu,
 uzasadnić znaczenie mechanizmów obronnych w obniżaniu napięć emocjonalnych.
Metody nauczania uczenia się:
 metoda problemowa,
 dyskusja,
 burza mózgów.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 indywidualna,
 grupowa.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
 opisy przypadków,
 literatura i czasopisma fachowe,
 kartony i flamastry.
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno-porządkowe.
2. Określenie tematu.
3. Wyjaśnienie celów zajęć.
4. Podział na grupy.
5. Zorganizowanie stanowisk pracy.
6. Realizacja zajęć:
I. Stworzenie sytuacji problemowej
Omówienie wszystkich rodzajów napięć emocjonalnych,
Omówienie wszystkich mechanizmów obronnych.
II. Postawienie problemu
Dlaczego w zapobieganiu i leczeniu napięć emocjonalnych duże znaczenie odgrywają
mechanizmy obronne?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
III. Postawienie hipotez
Na podstawie ,,burzy mózgów uczniowie tworzą listę odpowiedzi na postawione pytanie.
Odpowiedzi zapisujemy w widocznym miejscu. Część z postawionych hipotez wstępnie
odrzucamy, krótko uzasadniając. Do weryfikacji pozostawiamy cztery hipotezy. Na tablicy
umieszczamy postawiony problem i cztery hipotezy.
IV. Weryfikacja hipotez
Weryfikacja hipotez odbywa się w 4 grupach  każda grupa weryfikuje jedną hipotezę,
korzystając z literatury.
V. Rozwiązanie problemu
Mechanizmy obronne ułatwiają wstępne lub przejściowe przystosowanie się do różnych
sytuacji, redukują lęk i stwarzają możliwości wytworzenia bardziej skutecznych
i konstruktywnych form przystosowania.
Zakończenie zajęć
Zadanie pracy domowej.
Praca domowa
Opisz jakim sytuacjom w życiu towarzyszy napięcie emocjonalne.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & &
Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15].
Moduł: Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 322[15].O2.
Jednostka modułowa: Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju
człowieka 322[15].O2.01
Temat: Błędy jatrogenne.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności zapobiegania błędom jatrogennym w pracy terapeuty
zajęciowego.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- określić czym są błędy jatrogenne,
- scharakteryzować jaki wpływ mają błędy jatrogenne na stan psychiczny pacjenta,
- scharakteryzować jaki wpływ mają błędy jatrogenne na stan fizyczny pacjenta,
- określić przyczyny błędów jatrogennych,
- scharakteryzować z
ródła błędów jatrogennych,
- określić sposób unikania błędów jatrogennych.
Metody nauczania uczenie się:
- metoda przewodniego tekstu,
- metoda sytuacyjna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 praca w 2 4 osobowych grupach.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw pytań prowadzących,
- kartki papieru A4,
- pisaki.
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Na podstawie dostępnych materiałów określ przyczyny i z
ródła błędów jatrogennych.
Faza wstępna
1. Czynności organizacyjno porządkowe.
2. Wyjaśnienie celów zajęć.
3. Podział na grupy.
4. Zorganizowanie stanowisk pracy.
5. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą przewodniego tekstu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.
1. INFORMACJE
Pytania prowadzące:
1. Czym są błędy jatrogenne?
2. Jaki wpływ mogą mieć błędy jatrogenne na stan psychiczny i fizyczny pacjenta?
3. Jakie są przyczyny błędów jatrogennych?
4. Jakie są z
ródła błędów jatrogennych?
5. Jak uniknąć błędów jatrogennych?
2. PLANOWANIE
1. Ustal rodzaj błędu jatrogennego.
2. Określ przyczynę błędu.
3. Zestaw wszystkie możliwe informacje na temat tego błędu.
4. Opracuj warianty zapobiegania.
3. USTALENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.
4. REALIZACJA
1. Dokonaj analizy błędów jatrogennych.
2. Zaaranżuj scenkę, w której wystąpi lekarz i pacjent, pacjent i terapeuta, itp.
3. Zwróć uwagę na przyczynę błędu oraz skuteczną metodę uniknięcia go.
4. Zespoły uczniów wyznaczają recenzenta, który dokonuje omówienia ćwiczenia.
5. SPRAWDZANIE
1. Czy prawidłowo została dobrana metoda uniknięcia błędu?
2. Czy jest skuteczna?
3. Czy wzbudziła zainteresowanie?
4. Czy wszystkie elementy zostały zachowane?
6. ANALIZA
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich uniknąć
w przyszłości.
Faza końcowa
Praca domowa
Określ jakie błędy mogą mieć wpływ na Twój stan psychiczny i fizyczny.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Okresy rozwoju psychicznego człowieka
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sporządz
listę czynników niebezpiecznych i szkodliwych, jakie mogą wystąpić
w prenatalnym okresie rozwoju człowieka.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące czynników
niebezpiecznych i szkodliwych,
2) przeanalizować rodzaje czynników szkodliwych i niebezpiecznych, które mogą mieć
wpływ na rozwój człowieka w okresie prenatalnym,
3) sporządzić listę czynników,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca prenatalnego okresu rozwoju.
Ćwiczenie 2
Obejrzyj film dydaktyczny przedstawiający rozwój człowieka w okresie niemowlęcym.
Wynotuj wszystkie zauważone na filmie zmiany rozwojowe w tym okresie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące zmian zachodzących
w niemowlęcym okresie rozwoju,
2) obejrzeć film dydaktyczny,
3) wynotować wszystkie zmiany zachodzące w niemowlęcym okresie rozwoju,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Zalecane metody nauczania nauczania się:
obserwacja,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- film dydaktyczny przedstawiający rozwój człowieka w okresie niemowlęcym,
- zestaw do projekcji filmu,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca okresu niemowlęcego.
Ćwiczenie 3
Określ i scharakteryzuj regresywne zmiany zachodzące w okresie starości, które
prowadzą do różnych procesów chorobotwórczych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące zmian regresywnych
w okresie starości,
2) przeanalizować zmiany regresywne,
3) określić procesy chorobotwórcze, jakie zmiany regresywne wywołują,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne zawierające informacje na temat zmian regresywnych w okresie
starości,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca okresu starości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Osobowość człowieka
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Otrzymasz od nauczyciela zestaw samoprzylepnych kartek, na których wypisano
definicje osobowości według różnych twórców. Przyporządkuj je do odpowiednich nazwisk.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące różnych teorii osobowości,
2) przeanalizować poszczególne definicje,
3) przykleić kartki na tablicy,
4) przyporządkować poszczególne definicje do odpowiednich nazwisk.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne zawierające informacje na temat różnych teorii osobowości,
 zestaw kartek samoprzylepnych,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca osobowości człowieka.
Ćwiczenie 2
Określ czynniki wpływające na rozwój osobowości człowieka.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące czynników wpływających
na rozwój osobowości człowieka,
2) sporządzić notatkę,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie,
dyskusja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Środki dydaktyczne:
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca osobowości człowieka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.3. Metody oceniania wydolności psychofizycznej człowieka
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Z przygotowanej przez nauczyciela listy metod badań psychologicznych wybierz metodę
eksperymentu. Zaprezentuj ją z kolegą z grupy i objaśnij jej zasady.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące metod badawczych,
2) przeanalizować rodzaje metod badawczych,
3) sporządzić listę metod,
4) wybrać z listy metodę eksperymentu,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne dotyczące metod badawczych,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca metod badawczych.
Ćwiczenie 2
Opracuj pisemnie plan sondażu.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakresi
techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sondażu,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacji dotyczących kolejności
przeprowadzania badań,
3) wykonać notatki,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne dotyczące metod badawczych,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca metod badawczych.
Ćwiczenie 3
Przeanalizuj i zaprezentuj informacje dotyczące weryfikacji hipotez.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące weryfikacji hipotez,
2) przeanalizować metody weryfikacji hipotez,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne zawierające informacje na temat weryfikacji hipotez,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca metod badawczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.4. Czynniki społeczne wpływające na rozwój jednostki
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Otrzymasz od nauczyciela zestaw samoprzylepnych kartek, na których wypisano rodzaje
wsparcia społecznego. Przyklej je na tablicy i objaśnij na czym polega każdy z nich.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące rodzajów wsparcia
społecznego,
2) przeanalizować każdy rodzaj wsparcia,
3) przykleić kartki na tablicy,
4) objaśnić na czym polega każdy z nich.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne dotyczące systemu wsparcia społecznego,
 zestaw samoprzylepnych kartek,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca systemu wsparcia społecznego.
Ćwiczenie 2
Sporządz
listę czynników środowiska społecznego wpływających na rozwój jednostki.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych wpływów środowiska społecznego na rozwój
jednostki,
2) przeanalizować wpływy środowiska społecznego na rozwój jednostki,
3) sporządzić notatkę,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne dotyczące wpływów środowiska społecznego na rozwój jednostki,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca wpływów środowiska społecznego na rozwój jednostki.
Ćwiczenie 3
Zaplanuj odpowiedni rodzaj wsparcia społecznego dla pacjenta z zaburzeniami
przystosowania społecznego na podstawie opisu przypadku.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacji na temat zaburzeń przystosowania
społecznego,
2) przeanalizować różne rodzaje wsparcia społecznego,
3) przeanalizować opis przypadku,
4) sporządzić notatkę,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
burza mózgów,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne dotyczące zaburzeń przystosowania społecznego,
 notatnik,
 opis przypadku,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca wsparcia społecznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.5. Czynniki wpływające na rozwój osobowości i ogólną
wydolność psychofizyczną człowieka
5.5.1.Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ rodzaje czynników wpływających na ogólną wydolność psychofizyczną
człowieka.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące czynników wpływających
na ogólną wydolność psychofizyczną człowieka,
2) przeanalizować rodzaje czynników,
3) sporządzić listę czynników,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne dotyczące czynników wpływających na wydolność
psychofizyczną człowieka,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca czynników wpływających na wydolność
psychofizyczną człowieka.
Ćwiczenie 2
Otrzymasz od nauczyciela kartki samoprzylepne z opisami różnych zachowań
frustracyjnych. Przyklej je na tablicy i objaśnij do jakich form zachowań należy każda
z opisanych sytuacji.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące zachowań frustracyjnych,
2) przykleić na tablicy kartki z opisami zachowań frustracyjnych,
3) objaśnić każde zachowanie i określić do jakiej formy zachowań należy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca zachowań frustracyjnych.
Ćwiczenie 3
Odszukaj w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące błędów jatrogennych.
Określ zachowania zapobiegające błędom jatrogennym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące błędów jatrogennych,
2) przeanalizować przyczyny błędów jatrogennych,
3) określić zachowania zapobiegające błędom jatrogennym,
4) sporządzić notatkę,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
dyskusja,
pokaz.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne zawierające informacje dotyczące błędów jatrogennych,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca błędów jatrogennych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.6. Psychologia życia społecznego
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj scenariusz rozmowy psychologicznej uwzględniając formę poradnictwa
zawodowego jako rodzaj pomocy psychologicznej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące poradnictwa zawodowego,
2) określić na czym polega poradnictwo zawodowe,
3) opracować scenariusz rozmowy psychologicznej,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
dyskusja,
inscenizacja.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne dotyczące poradnictwa zawodowego,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca form pomocy psychologicznej.
Ćwiczenie 2
Określ zasady i etapy przebiegu interwencji kryzysowej. Sporządz
notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące interwencji kryzysowej,
2) przeanalizować zasady interwencji kryzysowej,
3) określić etapy przebiegu interwencji kryzysowej,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie,
dyskusja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne dotyczące interwencji kryzysowej,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca form pomocy psychologicznej.
Ćwiczenie 3
Określ zasady treningu interpersonalnego. Sporządz
notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące treningu interpersonalnego,
2) określić na czym polega trening interpersonalny,
3) określić zasady treningu interpersonalnego,
4) sporządzić notatkę,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
dyskusja,
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne zawierające informacje dotyczące treningu interpersonalnego,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca form pomocy psychologicznej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5.7. Kulturowe uwarunkowania zachowania człowieka
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Otrzymasz od nauczyciela zestaw kartek samoprzylepnych, na których wypisano
podstawowe dziedziny wychowania. Przyklej je na tablicy i objaśnij, na czym polega każda
z nich.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące dziedzin wychowania,
2) określić na czym polegają poszczególne dziedziny wychowania,
3) przykleić na tablicy kartki,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne dotyczące poszczególnych dziedzin wychowania,
 kartki samoprzylepne,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca wychowania.
Ćwiczenie 2
Sporządz
listę zadań niezbędnych w procesie wychowania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wychowania,
2) określić zadania niezbędne w procesie wychowania,
3) sporządzić listę zadań,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne dotyczące wychowania,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca wychowania.
Ćwiczenie 3
Określ zasady wychowania naturalnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące naturalnego wychowania,
2) określić na czym polega wychowanie naturalne,
3) określić zasady wychowania naturalnego,
4) sporządzić notatkę,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie,
dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne zawierające informacje dotyczące wychowania naturalnego,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca wychowania naturalnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
5.8. Sytuacje trudne i nietypowe w pracy terapeuty zajęciowego
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wyobraz
sobie, że zakładasz gabinet terapii zajęciowej. Jakie wymagania będziesz
stawiać zatrudnianym przez siebie terapeutom? Sporządz
listę wymagań.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wymagań stawianych
terapeutom zajęciowym,
2) sporządzić listę wymagań,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne dotyczące pracy terapeuty zajęciowego,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca terapii zajęciowej.
Ćwiczenie 2
Sporządz
listę przeciwwskazań do wykonywania zawodu terapeuta zajęciowy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące terapii zajęciowej,
2) wypisać przeciwwskazania do wykonywania zawodu terapeuta zajęciowy,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania nauczania się:
ćwiczenie,
burza mózgów.
Środki dydaktyczne:
 materiały dydaktyczne dotyczące terapii zajęciowej,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca terapii zajęciowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Analizowanie
psychospołecznych aspektów rozwoju człowieka
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 są poziomu podstawowego,
zadania 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. a, 4. a, 5. a, 6. c, 7. b, 8. c, 9. a, 10. c, 11. c,
12. c, 13. d, 14. b, 15. c, 16. d, 17. b, 18. b, 19. d, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Wskazać odpowiedni okres rozwoju człowieka. A P c
Rozróżnić poszczególne okresy rozwoju
2 A P d
człowieka.
Określić, w którym okresie rozwoju osiąga się
3 B P a
dojrzałość płciową.
4 Wskazać twórców teorii osobowości. A P a
5 Określić osobowość według podanych typologii. B P a
6 Określić metody badawcze w psychologii. B P c
7 Rozróżnić metody badawcze. A P b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
8 Określić cechy zbiorowości społecznej. B P c
Określić rodzaje przeszkód prowadzących do
9 A P a
frustracji.
10 Określić z
ródło błędów jatrogennych. B P c
11 Określić formy pomocy psychologicznej. B P c
12 Określić cechy wychowania. B P c
Wskazać czynności należące do terapeuty
13 A P d
zajęciowego.
14 Wskazać cechy terapeuty zajęciowego. A P b
15 Wskazać zadania terapeuty zajęciowego. A P c
Posłużyć się nazewnictwem specjalistycznym
16 C PP d
w fazach rozwoju człowieka.
Dokonać analizy niemowlęcego okresu rozwoju
17 C PP b
człowieka.
Posłużyć się nazewnictwem specjalistycznym do
18 C PP b
określenia stresu.
Dokonać analizy mechanizmów obronnych
19 C PP d
organizmu.
Posłużyć się nazewnictwem specjalistycznym do
20 C PP c
opisania sytuacji frustracyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadań testowych,
karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Okres trwający od momentu zapłodnienia do momentu narodzin to okres
a) postnatalny.
b) zarodkowy.
c) prenatalny.
d) embrionalny.
2. Okres, w którym następuje podwojenie masy ciała to okres
a) prenatalny.
b) noworodkowy.
c) poniemowlęcy.
d) niemowlęcy.
3. Okres rozwoju człowieka, w którym osiąga się dojrzałość płciową to okres
a) pokwitania.
b) szkolny.
c) dorosłości.
d) młodości.
4. Twórcą najstarszej teoria osobowości jest
a) Zygmunt Freud.
b) Carl Gustaw Jung.
c) Adler Alfred.
d) Raymond B. Cattell.
5. Według typologii Junga osoba, której zachowanie nacechowane jest pozytywnym
zainteresowaniem światem zewnętrznym, o aktywności skierowanej na otoczenie to
a) ekstrawertyk.
b) introwertyk.
c) flegmatyk.
d) choleryk.
6. Watson, Pawłow, Hull, Skinner, Tolman, Thorndeik, byli przedstawicielami
a) koncepcji poznawczej.
b) koncepcji humanistycznej.
c) behawioryzmu.
d) koncepcji psychodynamicznej.
7. Metoda badawcza, w której wymaga się odpowiedzi tak lub nie to
a) sondaż.
b) test psychologiczny.
c) eksperyment.
d) obserwacja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
8. Zbiór ludzi, w którym między członkami występują jakieś powiązania ze względu na
przynależność do niego to
a) pozycja społeczna.
b) grupa społeczna.
c) zbiorowość społeczna.
d) środowisko.
9. Prowadząc samochód osobowy napotykamy na drodze duży samochód ciężarowy, który
jedzie wolno, a jego kierowca, stosując złośliwe manewry, uniemożliwia wyprzedzenie
go. Jest to przykład przeszkody
a) zewnętrznej czynnej.
b) zewnętrznej biernej.
c) wewnętrznej czynnej.
d) wewnętrznej biernej prowadzącej do sytuacji frustracyjnej.
10. Lekceważenie potrzeby całościowego podejścia do pacjenta i wytwarzanie dystansu
między lekarzem a pacjentem, badanie pacjenta przy innych osobach, lekceważenie jego
poczucia skrępowania i zawstydzenia, pogłębianie u pacjenta fałszywego i lękotwórczego
obrazu własnej choroby to z
ródło
a) frustracji.
b) rezygnacji.
c) błędów jatrogennych.
d) stresu biologicznego.
11. Forma pomocy w nagłych, dramatycznych sytuacjach, skoncentrowana na przywróceniu
równowagi psychicznej, utraconej wskutek kryzysowych zdarzeń, na udzieleniu
wsparcia, stworzeniu warunków do odreagowania emocjonalnego i pogodzenia się
z faktami to
a) psychoterapia.
b) socjoterapia.
c) interwencja kryzysowa.
d) poradnictwo zawodowe.
12. Zadaniem ogólnie pojętego procesu wychowania jest
a) wdrażanie ludzi do zachowań zgodnych z przyjętymi w społeczeństwie normami
umożliwiającymi harmonijne współżycie.
b) rozbudzanie wrażliwości dzieci, młodzieży i dorosłych na różnorodne przejawy
piękna w otaczającej nas rzeczywistości.
c) zapoznanie dzieci i młodzieży lub dorosłych z najważniejszymi prawami,
zjawiskami i faktami z zakresu nauk ścisłych, przyrodniczych z zakresu życia
społecznego i kulturalnego, dając orientację w obecnej rzeczywistości
i przygotowującymi do działalności w zmieniających się warunkach.
d) usprawnianie fizyczne dzieci i młodzieży.
13. Przywracanie osobom niepełnosprawnym i przewlekle chorym sprawności,
samodzielności i wiary w siebie poprzez zastosowanie określonych czynności, pracy
i rekreacji to zadanie
a) pediatry.
b) psychiatry.
c) psychologa.
d) terapeuty zajęciowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
14. Do trudności w pracy terapeuty zajęciowego, wynikających bezpośrednio z zaburzeń
w sferze: poznawczo-emocjonalnej należą
a) cierpliwość, kreatywność, empatia, otwartość i łatwość nawiązywania kontaktu
b) trudności w koncentracji uwagi, brak lub słaba samodzielność myślenia, słaba
pamięć, utrudnione kojarzenie, utrudnione utrwalanie informacji, ograniczona
możliwość abstrakcyjnego myślenia, używanie słów ubogich w treści, mała
plastyczność myślenia oraz labilność emocjonalna
c) męczliwość psychoruchowa, zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia w mowie i piśmie, zwolnione tempo reakcji psychicznych, wydłużony
okres reakcji
d) cierpliwość, kreatywność, trudności w koncentracji uwagi,
15. Terapeuta zajęciowy powinien umieć
a) posługiwać się komputerem.
b) wykonać masaż leczniczy.
c) projektować, organizować, prowadzić pracownie terapii zajęciowej, planować
i prowadzić pracę indywidualną i grupową.
d) wykonać różnorodne zabiegi lecznicze.
16. Faza rozwoju człowieka od zera do dwóch tygodni po zapłodnieniu to faza
a) zarodkowa.
b) płodowa.
c) embrionalna.
d) jaja płodowego.
17. Do charakterystycznych odruchów okresu noworodkowego pojawiających się
w pierwszych dniach życia należą odruchy
a) czworakowania, ssania, pełzania i chwytania.
b) ssania, chwytania, pełzania i obejmowania.
c) ssania, siadania, chwytania i obejmowania.
d) spania, ssania, siadania i chwytania.
18. Stan, który przejawia się swoistym zespołem składającym się ze wszystkich nieswoistych
zmian wywołanych w układzie biologicznym to
a) regresja.
b) stres.
c) fiksacja.
d) agresja.
19. Osiągnięcie sukcesu w dziedzinie, która dotąd była z
ródłem niepowodzeń i przykrych
doznań lękowych należy do mechanizmów obronnych zwanych
a) projekcją.
b) identyfikacją.
c) kompensacją.
d) nadkompensacją.
20. Do typowych form zachowań frustracyjnych należą
a) stres, frustracja, agresja.
b) stres, agresja, fiksacja.
c) agresja, fiksacja i regresja.
d) stres, regresja, fiksacja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju człowieka
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Analizowanie
psychospołecznych aspektów rozwoju człowieka
Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:
zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 są poziomu podstawowego,
zadania 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. a, 4. a, 5. a, 6. c, 7. b, 8. c, 9. a, 10. c, 11. c,
12. c, 13. d, 14. b, 15. c, 16. d, 17. b, 18. b, 19. d, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Wskazać odpowiedni okres rozwoju człowieka A P c
Rozróżnić poszczególne okresy rozwoju
2 A P d
człowieka
Określić, w którym okresie rozwoju dochodzi do
3 B P a
regresywnych zmian
4 Wskazać twórców teorii osobowości A P a
5 Określić osobowość według podanych typologii B P a
6 Określić przedstawicieli koncepcji poznawczej B P c
7 Rozróżnić metody badawcze A P b
8 Określić cechy pozycji społecznej B P c
Określić rodzaje przeszkód prowadzących do
9 A P a
frustracji
10 Określić z
ródło błędów jatrogennych B P c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
11 Określić formy pomocy psychologicznej B P c
12 Określić cechy wychowania B P c
Wskazać czynności należące do terapeuty
13 A P d
zajęciowego
14 Wskazać cechy terapeuty zajęciowego A P b
15 Wskazać zadania terapeuty zajęciowego A P c
Posłużyć się nazewnictwem specjalistycznym
16 C PP d
w fazach rozwoju człowieka
Dokonać analizy niemowlęcego okresu rozwoju
17 C PP b
człowieka
Posłużyć się nazewnictwem specjalistycznym do
18 C PP b
określenia stresu
Dokonać analizy mechanizmów obronnych
19 C PP d
organizmu
Posłużyć się nazewnictwem specjalistycznym do
20 C PP c
opisania sytuacji frustracyjnych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadań testowych,
karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Okres trwający od momentu narodzi do ukończenia pierwszego miesiąca życia to okres
a) postnatalny.
b) niemowlęcy.
c) noworodkowy.
d) prenatalny.
2. Okres, między rozpoczęciem nauki szkolnej a początkiem pokwitania to okres
a) dorosłości.
b) młodości.
c) poniemowlęcy.
d) szkolny.
3. Okres rozwoju człowieka, który charakteryzuje się regresywnym (wstecznym)
kierunkiem zmian zachodzących w narządach i tkankach ustroju to okres
a) starości.
b) szkolny.
c) dorosłości.
d) młodości.
4. Twórcą teorii osobowości, według której osobowość jest tym co pozwala przewidzieć, co
dana osoba zrobi w danej sytuacji jest
a) Raymond B. Cattell.
b) Carl Gustaw Jung.
c) Adler Alfred.
d) Zygmunt Freud.
5. Według typologii Junga osoba, która kieruje uwagę na własne przeżycia, obserwuje się
u niej brak zainteresowania otoczeniem oraz skłonność do zamykania się w sobie
i izolację od innych to
a) introwertyk.
b) ekstrawertyk.
c) flegmatyk.
d) choleryk.
6. Bruner, Piaget, Simon, Tomaszewski byli przedstawicielami
a) behawioryzmu.
b) koncepcji humanistycznej.
c) koncepcji poznawczej.
d) koncepcji psychodynamicznej.
7. Metoda badawcza, polegająca na zebraniu obszernego zestawu pytań, które zadaje się
następnie reprezentatywnej próbie z właściwej populacji to
a) eksperyment.
b) test psychologiczny.
c) sondaż.
d) obserwacja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
8. Ogół uprawnień, jakie z tytułu roli i pełnionej funkcji dana jednostka posiada to
a) zbiorowość społeczna.
b) grupa społeczna.
c) pozycja społeczna.
d) środowisko.
9. Kierowca, który w żaden sposób nie mogąc uruchomić swojego samochodu, denerwuje
się, kopie w niego, ponieważ bardzo się spieszy na umówione spotkanie, to przykład
przeszkody
a) zewnętrznej biernej.
b) zewnętrznej czynnej.
c) wewnętrznej czynnej.
d) wewnętrznej biernej prowadzącej do sytuacji frustracyjnej.
10. Lekceważenie potrzeby całościowego podejścia do pacjenta i wytwarzanie dystansu
między lekarzem a pacjentem, badanie pacjenta przy innych osobach, lekceważenie jego
poczucia skrępowania i zawstydzenia, pogłębianie u pacjenta fałszywego i lękotwórczego
obrazu własnej choroby to z
ródło
a) frustracji.
b) rezygnacji.
c) błędów jatrogennych.
d) stresu biologicznego.
11. Forma pomocy w nagłych, dramatycznych sytuacjach, skoncentrowana na przywróceniu
równowagi psychicznej, utraconej wskutek kryzysowych zdarzeń, na udzieleniu
wsparcia, stworzeniu warunków do odreagowania emocjonalnego i pogodzenia się
z faktami to
a) psychoterapia.
b) socjoterapia.
c) interwencja kryzysowa.
d) poradnictwo zawodowe.
12. Zadaniem ogólnie pojętego procesu wychowania jest
a) wdrażanie ludzi do zachowań zgodnych z przyjętymi w danym społeczeństwie
normami umożliwiającymi harmonijne współżycie.
b) rozbudzanie wrażliwości dzieci, młodzieży i dorosłych na różnorodne przejawy
piękna w otaczającej nas rzeczywistości.
c) zapoznanie dzieci i młodzieży lub dorosłych z najważniejszymi prawami,
zjawiskami i faktami z zakresu nauk ścisłych, przyrodniczych z zakresu życia
społecznego i kulturalnego, dając orientację w obecnej rzeczywistości
i przygotowującymi do działalności w zmieniających się warunkach.
d) usprawnianie fizyczne dzieci i młodzieży.
13. Przywracanie osobom niepełnosprawnym i przewlekle chorym sprawności,
samodzielności i wiary w siebie poprzez zastosowanie określonych czynności, pracy
i rekreacji to zadanie
a) pediatry.
b) psychiatry.
c) psychologa.
d) terapeuty zajęciowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
14. Do trudności w pracy terapeuty zajęciowego, wynikających bezpośrednio z zaburzeń
w sferze: poznawczo-emocjonalnej należą
a) cierpliwość, kreatywność, empatia, otwartość i łatwość nawiązywania kontaktu
b) trudności w koncentracji uwagi, brak lub słaba samodzielność myślenia, słaba
pamięć, utrudnione kojarzenie, utrudnione utrwalanie informacji, ograniczona
możliwość abstrakcyjnego myślenia, używanie słów ubogich w treści, mała
plastyczność myślenia oraz labilność emocjonalna
c) męczliwość psychoruchowa, zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej,
zaburzenia w mowie i piśmie, zwolnione tempo reakcji psychicznych, wydłużony
okres reakcji
d) cierpliwość, kreatywność, trudności w koncentracji uwagi,
15. Terapeuta zajęciowy powinien umieć
a) posługiwać się komputerem.
b) wykonać masaż leczniczy.
c) projektować, organizować, prowadzić pracownie terapii zajęciowej, planować
i prowadzić pracę indywidualną i grupową.
d) wykonać różnorodne zabiegi lecznicze.
16. Faza rozwoju człowieka od zera do dwóch tygodni po zapłodnieniu to faza
a) zarodkowa.
b) płodowa.
c) embrionalna.
d) jaja płodowego.
17. Do charakterystycznych odruchów okresu noworodkowego pojawiających się
w pierwszych dniach życia należą odruchy
a) czworakowania, ssania, pełzania i chwytania.
b) ssania, chwytania, pełzania i obejmowania.
c) ssania, siadania, chwytania i obejmowania.
d) spania, ssania, siadania i chwytania.
18. Stan, który przejawia się swoistym zespołem składającym się ze wszystkich nieswoistych
zmian wywołanych w układzie biologicznym to
a) regresja.
b) stres.
c) fiksacja.
d) agresja.
19. Osiągnięcie sukcesu w dziedzinie, która dotąd była z
ródłem niepowodzeń i przykrych
doznań lękowych należy do mechanizmów obronnych zwanych
a) projekcją.
b) identyfikacją.
c) kompensacją.
d) nadkompensacją.
20. Do typowych form zachowań frustracyjnych należą
a) stres, frustracja, agresja.
b) stres, agresja, fiksacja.
c) agresja, fiksacja i regresja.
d) stres, regresja, fiksacja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju człowieka
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
7. LITERATURA
1. Affolter F.: Spostrzeganie, rzeczywistość, język. WSiP, Warszawa 1997
2. Aronson E., Wilson T. D., Alert R. M.: Psychologia społeczna. Serce i umysł.
Zysk i S-ka, Poznań 1997
3. Aronson E.: Człowiek istota społeczna. PWN, Warszawa 2004
4. Aronson E.: Psychologia społeczna. PWN, Warszawa 1996
5. Formański J.: Psychologia środowiska. PZWL, Warszawa 2004
6. Gerstman S.: Rozmowa i wywiad w psychologii. PWN, Warszawa 1987
7. Goleman D.: Inteligencja emocjonalna. Media Rodzina, Poznań 1997
8. Grzesiuk L., Tryjarska B.: Jak pomagać sobie, rodzinie i innym. PWN, Warszawa 1987
9. Hamer H.: Rozwój przez wprowadzanie zmian. CEM, Warszawa 1998
10. Hamer H.: Rozwój umiejętności społecznych. WEDA, Warszawa 1999
11. Hebanowski M. Kliszcz J., Trzeciak B.: Poradnik komunikowania się lekarza
z pacjentem. PZWL, Warszawa 1999
12. http://www.psychologia.edu.pl
13. Jarosz M., Cwynar S. (red.): Podstawy psychiatrii. PZWL, Warszawa 1980
14. Milerski B., Śliwiński B.: Pedagogika  leksykon. PWN, Warszawa 2000
15. Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M.: Psychologia rozwoju człowieka. PWN,
Warszawa 2000
16. Sęk H., Cieślak R. (red.): Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. PWN, Warszawa 2004
17. Sillamy N.: Słownik psychologii. Wydawnictwo Książnica, 1994
18. Szewczuk W. (red.): Encyklopedia psychologii. Fundacja Innowacja, Warszawa 1998
19. Taranowicz I., Majchrowska A., Kawczyńska-Butryn Z.: Elementy socjologii dla
pielęgniarek. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2000
20. Tomaszewski T. (red.): Psychologia ogólna. PWN, Warszawa 1995
21. Tyszka Z.: Socjologia rodziny. Warszawa 1974
22. Zimbardo Ph. G., Ruch F. L.: Psychologia i życie. PWN, Warszawa 1998
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40