WÅ‚odzimierz I. Lenin
O zadaniach
proletariatu w obecnej
rewolucji
Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej (Uniwersytet Warszawski)
WARSZAWA 2005
WÅ‚odzimierz I. Lenin  O zadaniach proletariatu w obecnej rewolucji (1917 rok)
Artykuł  O zadaniach proletariatu w obecnej
rewolucji zawiera słynne  tezy kwietniowe
ogłoszone przez Lenina 17 (4) kwietnia 1917 roku.
Tekst został następnie wydrukowany w gazecie
 Prawda , nr 26 z 20 (7) kwietnia 1917 roku.
y
ródłem dla niniejszego wydania są  Dzieła
wybrane WÅ‚odzimierza Lenina, tom II,
Wydawnictwo Literatury w Językach Obcych,
Moskwa 1948 r.
- 2 -
© Studenckie KoÅ‚o Filozofii Marksistowskiej (UW) www.skfm-uw.w.pl
WÅ‚odzimierz I. Lenin  O zadaniach proletariatu w obecnej rewolucji (1917 rok)
Przyjechałem do Piotrogrodu dopiero 3 kwietnia w nocy, mogłem więc, oczywiście, tylko w
własnym imieniu i zastrzegając się co do niedostatecznego przygotowania, wystąpić na zebraniu 4 kwietnia
z referatem o zadaniach rewolucyjnego proletariatu.
Jedyną rzeczą, którą mogłem zrobić dla ułatwienia pracy sobie i sumiennym oponentom, było
przygotowanie tez na piśmie. Odczytałem je i oddałem ich tekst tow. Ceretelemu. Czytałem je bardzo
wolno i dwukrotnie: najpierw na zebraniu bolszewików, następnie na zebraniu i bolszewików, i
mienszewików.
Oddaję do druku te moje osobiste tezy, opatrzone zaledwie bardzo krótkimi wyjaśnieniami, które
były rozwinięte znacznie szczegółowiej w referacie:
TEZY
1. W naszym stosunku do wojny, która ze strony Rosji również przy nowym rządzie Lwowa i Ski
bezwarunkowo pozostaje łupieżczą wojną imperialistyczną na skutek kapitalistycznego charakteru tego
rządu, niedopuszczalne są najmniejsze choćby ustępstwa na rzecz  rewolucyjnego 'oboronczestwa' .
Na wojnę rewolucyjną, która by istotnie usprawiedliwiała stanowisko obrony rewolucyjnej,
świadomy proletariat może dać swą zgodę jedynie pod warunkiem: a) przejścia władzy w ręce proletariatu i
bliskiej mu najbiedniejszej części chłopstwa; b) faktycznego, a nie w słowach tylko, wyrzeczenia się
wszelkich aneksji; c) faktycznego, całkowitego zerwania ze wszystkimi interesami kapitału.
Wobec niewątpliwej uczciwości szerokich warstw przedstawicieli masowych rewolucyjnego
 oboronczestwa , uznających wojnę jedynie jako konieczność, nie zaś dla zaboru, wobec otumanienia ich
przez burżuazję, trzeba szczególnie gruntownie, uporczywie, cierpliwie wyjaśniać im ich błąd, wskazywać
na nierozerwalny związek kapitału z wojną imperialistyczną, dowodzić, że nie można zakończyć wojny
istotnie demokratycznym, a nie narzuconym przemocą pokojem, nie obalając kapitału.
Organizacja jak najszerszej propagandy tego poglÄ…du w armii czynnej.
Bratanie siÄ™.
2. Swoistość chwili bieżącej w Rosji polega na przejściu od pierwszego etapu rewolucji, który na
skutek niedostatecznego uświadomienia i zorganizowania proletariatu dał władzę burżuazji  do drugiego
jej etapu, który powinien oddać władzę w ręce proletariatu i najbiedniejszych warstw chłopstwa.
Ten okres przejściowy cechuje, z jednej strony, maksimum legalności (Rosja jest obecnie
najswobodniejszym krajem na świecie spośród wszystkich krajów, biorących udział w wojnie), z drugiej
strony, to, że nie ma przemocy nad masami, i, wreszcie, nieświadomie ufny stosunek tych mas do rządu
kapitalistów, najgorszych wrogów pokoju i socjalizmu.
Ta swoistość wymaga od nas umiejętności przystosowania się do osobliwych warunków pracy
partyjnej wśród niezmiernie szerokich mas proletariatu, które dopiero co obudziły się do życia politycznego.
3. Żadnego poparcia Rządowi Tymczasowemu, wyjaśnianie zupełnej kłamliwości wszystkich jego
obietnic, zwłaszcza co do wyrzeczenia się aneksji. Zdemaskowanie, zamiast niedopuszczalnego, siejącego
złudzenia  żądania , aby ten rząd, rząd kapitalistów, przestał być imperialistycznym.
4. Przyznanie faktu, że w większości Rad Delegatów Robotniczych partia nasza stanowi mniejszość
i, jak dotąd, nikłą mniejszość wobec bloku wszystkich żywiołów drobnomieszczańskich, oportunistycznych,
podlegających wpływowi burżuazji i przenoszących jej wpływ na proletariat, poczynając od socjalistów
ludowych, socjalistów-rewolucjonistów i kończąc na Komitecie Organizacyjnym (Czcheidze, Cereteli i in.),
Stiekłowie itd. Itd.
Wyjaśnianie masom, że Rady Delegatów Robotniczych  to jedynie możliwa forma rządu
rewolucyjnego i że dlatego, póki ten rząd ulega wpływowi burżuazji, naszym zadaniem może być tylko
cierpliwe, systematyczne, uporczywe, przystosowujące się zwłaszcza do praktycznych potrzeb mas,
wyjaśnianie błędów ich taktyki.
- 3 -
© Studenckie KoÅ‚o Filozofii Marksistowskiej (UW) www.skfm-uw.w.pl
WÅ‚odzimierz I. Lenin  O zadaniach proletariatu w obecnej rewolucji (1917 rok)
Póki jesteśmy w mniejszości, praca nasza polega na krytyce i wyjaśnianiu błędów  jednocześnie
głosimy konieczność przejścia całej władzy państwowej w ręce Rad Delegatów Robotniczych  aby masy
na podstawie doświadczenia wyzbyły się swych błędów.
5. Nie republika parlamentarna  powrót do niej od Rad Delegatów Robotniczych byłby krokiem
wstecz  lecz republika Rad Delegatów Robotniczych, Parobczańskich i Chłopskich w całym kraju, od dołu
do góry.
Zniesienie policji, armii1, biurokracji.
Płaca wszystkich urzędników, obieralnych i mogących być odwołanymi w każdej chwili, nie
powinna przewyższać przeciętnej płacy dobrego robotnika.
6. W programie agrarnym przeniesienie punktu ciężkości na Rady Delegatów Parobczańskich.
Konfiskata wszystkich gruntów obszarniczych.
Nacjonalizacja wszystkich gruntów w kraju; ziemią rozporządzają miejscowe Rady Delegatów
Parobczańskich i Chłopskich. Wyodrębnienie Rad Delegatów najbiedniejszych chłopów. Stworzenie z
każdego wielkiego majątku (wielkości około 100 do 300 dziesięcin, zależnie od lokalnych i innych
warunków i zgodnie z decyzją instytucji miejscowych) wzorowego gospodarstwa pod kontrolą Delegatów
Parobczańskich i na koszt społeczny.
7. Natychmiastowe połączenie wszystkich banków kraju w jeden bank ogólnonarodowy i
zaprowadzenie nad nim kontroli Rady Delegatów Robotniczych.
8. Nie  zaprowadzenie socjalizmu jako nasze bezpośrednie zadanie, lecz przejście natychmiast
jedynie do kontroli Rad Delegatów Robotniczych nad produkcją społeczną i podziałem produktów.
9. Zadania partyjne:
a) niezwłoczny zjazd partyjny;
b) zmiana programu partyjnego, głównie:
1) o imperializmie i wojnie imperialistycznej;
2) o stosunku do państwa i nasze żądanie  państwa-komuny 2;
3) poprawienie przestarzałego programu minimum;
c) zmiana nazwy partii3.
10. Odnowienie Międzynarodówki.
Inicjatywa stworzenia Międzynarodówki rewolucyjnej, Międzynarodówki skierowanej przeciwko
socjalszowinistom i przeciwko  centrum 4.
Aby czytelnik zrozumiał, dlaczego zmuszony byłem specjalnie podkreślić, jako rzadki wyjątek,
 wypadek dyskusji z sumiennymi oponentami, proszę porównać z tymi tezami następujący zarzut p.
Goldenberga: Lenin  zatknÄ…Å‚ sztandar wojny domowej w obozie rewolucyjnej demokracji (przytoczone w
piśmie  Jedinstwo 5 p. Plechanowa, nr 5).
Perełka, nieprawdaż?
Ja piszę, czytam, tłumaczę:  wobec niewątpliwej uczciwości szerokich warstw przedstawicieli
masowych rewolucyjnego 'oboronczestwa'..., wobec otumanienia ich przez burżuazję, trzeba szczególnie
gruntownie, uporczywie, cierpliwie wyjaśniać im ich błąd ...
A panowie z burżuazji, mianujący siebie socjaldemokratami, nie należący ani do szerokich warstw,
ani do masowych przedstawicieli  oboronczestwa , bez żadnego zakłopotania wykładają moje poglądy,
1
To znaczy zastąpienie armii stałej przez powszechne uzbrojenie ludu.
2
Tzn. takiego państwa, którego pierwowzór dała Komuna Paryska.
3
Zamiast nazywać się  socjaldemokracja , której wodzowie oficjalni na całym świecie zdradzili socjalizm, przechodząc do
obozu burżuazji ( oboroncy i chwiejni  kautskiści ), trzeba się nazwać Partią Komunistyczną.
4
 Centrum zwie się w międzynarodowej socjaldemokracji kierunek, wahający się pomiędzy szowinistami (= oboroncami ) a
internacjonalistami, mianowicie: Kautsky i Ska w Niemczech, Longuet i Ska we Francji, Czcheidze i Ska w Rosji, Turati i Ska
we WÅ‚oszech, MacDonald i Ska w Anglii itd.
5
 Jedinstwo  gazeta G. Plechanowa, wydawana w Piotrogrodzie w 1917 roku. Zajmowała stanowisko ultraszowinistyczne,
prowadziła wściekłą agitację przeciwko bolszewikom i broniła koalicji z partią liberalno-monarchistycznej burżuazji 
konstytucyjnymi demokratami (kadetami).  Red.
- 4 -
© Studenckie KoÅ‚o Filozofii Marksistowskiej (UW) www.skfm-uw.w.pl
WÅ‚odzimierz I. Lenin  O zadaniach proletariatu w obecnej rewolucji (1917 rok)
przedstawiając je w ten sposób:  zatknięto (!) sztandar (!) wojny domowej (nie ma o niej ani słowa w
tezach, nie było ani słowa w referacie!)  w obozie (!!) rewolucyjnej demokracji ...
Cóż to takiego? Czym się to różni od agitacji pogromowej? od gazety  Russkaja Wola 6?
Ja piszę, czytam, tłumaczę:  Rady Delegatów Robotniczych  to jedynie możliwa forma rządu
rewolucyjnego i dlatego naszym zadaniem może być tylko cierpliwe, systematyczne, uporczywe,
przystosowujące się zwłaszcza do praktycznych potrzeb mas, wyjaśnianie błędów ich taktyki ...
A oponenci określonego gatunku przedstawiają moje poglądy jako nawoływanie do  wojny
domowej w obozie rewolucyjnej demokracji !!
Ja atakowałem Rząd Tymczasowy za to, że rząd ten nie wyznaczył ani bliskiego, ani w ogóle
żadnego terminu zwołania Zgromadzenia Ustawodawczego, lecz wykręcał się obietnicami. Dowodziłem, że
bez Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich zwołanie Zgromadzenia Ustawodawczego nie jest
zapewnione, powodzenie jego jest niemożliwe.
A przypisują mi pogląd, jakobym był przeciwny jak najszybszemu zwołaniu Zgromadzenia
Ustawodawczego!!!
Nazwałbym to  bredzeniem , gdyby dziesiątki lat walki politycznej nie nauczyły mię traktować
sumienności oponentów jako rzadkiego wyjątku.
Pan Plechanow nazwał w swej gazecie moją mowę  bredzeniem . Bardzo dobrze, panie Plechanow!
Ale patrzcie, jacy jesteście niezgrabni, niezręczni i niedomyślni w swej polemice. Jeżeli moje dwugodzinne
przemówienie było bredzeniem, to jakże  bredzenie to mogły znieść setki słuchaczy? Co więcej, po cóż
wasza gazeta poświęca całą szpaltę streszczeniu tego  bredzenia ? Nie wiąże się to, zupełnie nie wiąże się
to jakoÅ› u was.
Daleko łatwiej jest, oczywiście, krzyczeć, wymyślać, wrzeszczeć, niż spróbować opowiedzieć,
wyjaśnić, przypomnieć, co sądzili Marks i Engels w latach 1871, 1872, 1875 o doświadczeniach Komuny
Paryskiej i o tym, jakie państwo jest proletariatowi potrzebne?
Były marksista p. Plechanow prawdopodobnie nie chce wspominać o marksizmie.
Cytowałem słowa Róży Luksemburg, która 4 sierpnia 1914 r. nazwała niemiecką socjaldemokrację
 cuchnącym trupem . A pp. Plechanowowie, Goldenbergowie i Ska  obrażają się ... o co?  o to, że
niemieckich szowinistów nazwano szowinistami!
Zaplątali się biedni rosyjscy socjalszowiniści, socjaliści w słowach, szowiniści w czynach.
N. Lenin.
6
 Russkaja Wola  dziennik brukowy, wychodzący w Piotrogrodzie w 1916 roku. Prowadził oszczerczą kampanię przeciwko
bolszewikom. Po Rewolucji Paz
dziernikowej 1917 roku został zamknięty.  Red.
- 5 -
© Studenckie KoÅ‚o Filozofii Marksistowskiej (UW) www.skfm-uw.w.pl