Wykład 8.11.2012
Etapy integracji charakteryzują się dwoma wspólnymi cechami:
1. zniosła one dyskryminację pomiędzy aktorami gospodarek partnerskich (cel
wewnętrzny)
2. utrzymują lub wprowadzają pewną formę dyskryminacji w odniesieniu do aktorów
ekonomicznych z krajów trzecich (cel zewnętrzny).
Ugrupowanie integracyjne  najczęściej o charakterze regionalnym, zjawisko stosunkowo
nowe, ponieważ pojawiły się one po II WŚ. Pod tym pojęciem należy rozumieć powstanie
wyraz
nie wyróżniającego się na tle otoczenia względnie jednolitego nowego organizmu
gospodarczego obejmującego dwa lub więcej krajów (gospodarek krajowych).
Ugrupowania integracyjne występujące w Europie:
1. Unia Europejska
2. EFTA
3. CEFTA
Ugrupowania integracyjne w obu Amerykach:
1. NAFTA
2. Wspólny Rynek ameryki Północnej (MERCOSUR)
3. Stowarzyszenie integracyjne Ameryki łacińskiej (LAIA)
4. Wspólny Rynek Andyjski (ANCOM)
5. Wspólnota karaibska (KARICOM)
6. Wspólny Rynek Ameryki Środkowej (CAMC)
Ugrupowania integracyjne w Azji:
1. Stowarzyszenie Krajów Azji Południowo- Wschodniej (ASEAN)
2. Strefa Wolnego handlu Państwa ASEAN (AFTA)
Ugrupowania integracyjne w Afryce:
1. Południowoafrykańska Unia Celna (SACU)
2. Wspólny Rynek Dla Wschodniej i Południowej Afryki (COMESA)
3. Wspólnota Gospodarcza Państw Zachodniej Afryki (ECOWAS)
Ugrupowania integracyjne w Australii i Oceanii:
1. Porozumienie Handlowe ws. Bliższych Relacji Handlowych Między Australią i Nową
Zelandią (ANZCERTA)
2. Regionalna Umowa Południowego Pacyfiku ws. Handlu i Współpracy Gospodarczej
(SPARTECA)
Ugrupowania integracyjne są na wszystkich kontynentach, ale większość z nich ma charakter
nietrwały lub nie oddziałuje znacząco na gospodarkę państw je tworzących. Ugrupowania
integracyjne występujące we współczesnej gospodarce światowej występują wśród państw
sąsiadujących o zbliżone strukturze gospodarczej oraz o podobnym poziomie rozwoju.
Zjawisko to jest następstwem współczesnego etapu rozwoju gospodarczego, jego charakteru,
a zwłaszcza współczesnych warunków rozwoju przemysłu i postępu technicznego. Jest
również wynikiem głębokich przemian strukturalnych zachodzących w gospodarce światowej
i w międzynarodowym podziale pracy.
Ugrupowania integracyjne mogą mieć:
" charakter formalny tzn. występować w formie międzynarodowych organizacji
integracyjnych działających jako strefa wolnego handlu, unia celna itp, posiadających
swoje struktury i organy, które w sposób instytucjonalny sprzyjają procesom
integracyjnym (np. Wspólnota Europejska, EFTA, CEFTA, ASEAN, NAFTA).
" charakter nieformalny. Takie ugrupowania mogą tworzyć niezorganizowane grupy
krajów, które są ze sobą powiązane gospodarczo i pomiędzy którymi zachodzą
rzeczywiste procesy integracyjne.
Instytucjonalne formy integracji gospodarczej można systematyzować w następujący sposób:
1. Integracja umowna państw suwerennych np. EFTA, CEFTA, ASEAN,
Wspólnota Europejska
2. Integracja umowna państwa dobrowolnie ograniczających suwerenność na
rzecz instytucji integracyjnych.
3. Integracja politycznie nierównoprawna, tzn. politycznie podporządkowana
jednemu krajowi (np. ZSRR i jego satelisty, mocarstwo i jego kolonie)
4. Integracja gospodarczo nierównoprawna, tzn. gospodarka podporządkowana
jemu krajowi (USA-Kanada, USA-Meksyk).
5.
Należy tu zwrócić uwagę na rodzaj integracji określanej jako integracja umowna państw
suwerennych. Jest to nowa forma integracji charakterystyczny dla współczesnej gospodarki
światowej. Ten typ integracji ma za podstawę umowę międzynarodową zawieraną przez
suwerenne państwa powołująca do życia określony typ ugrupowania integracyjnego tworząc
instytucjonalną formę integracji. W ten sposób stwarza się określone warunki instytucjonalne,
które mogą (lecz nie muszą), jeśli nie będą spełnione inne warunki, działać na rzecz integracji
umawiających się panstw. Państwa, które się umawiają, są w momencie zawierania umowy
suwerenne, jak również w czasie ich integracji są suwerenne. Jest to integracja równych
partnerów, choć skala zysków może być różna.
Z jednej strony liberalizacja wzajemnych obrotów może przynosić korzyści silniejszym i
bardziej uprzemysłowionym partnerom. Z drugiej strony, może pozytywnie wpływać na
słabszego partnera, który gdyby zamknął się w ramach własnego rynku, nie miałby
możliwości np. osiągnięcia w wielu gałęziach przemysłu racjonalnie ekonomicznej skali
produkcji. Ta integracja jest często nazywana integracją równych. Obok integracji równych,
charakterystycznej dla większej części gospodarki światowej, wyróżnia się także integrację
nierównych, której główna cechą jest dopasowanie struktury ekonomicznej państw słabiej
rozwiniętych, lub pewnej ich grupy, do struktury gospodarczej jednego wysokorozwiniętego
państwa mającego w tym układzie dominująca pozycję ekonomiczną (a z reguły także
polityczną).
Podstawowym mechanizmem integracji gospodarczej w krajach o gospodarce rynkowej sa
mechanizmy rynku i konkurencji. (TEST!)
Organizacje integracyjne mają na celu rozszerzenie działania mechanizmu rynkowego, co jest
z reguły warunkiem niezbędnym do zaistnienia procesów integracyjnych, ale nie jest to dla
integracji warunek wystarczający. Trzeba pamiętać, że nie zawsze zniesienie wszystkich
barier w obrocie handlowym, czy nawet towarów i siły roboczej, oznacza, że zachodzą
procesy integracyjne. Niezbędny warunkiem integracji jest możliwość wykształcenia się
komplementarnej struktury ekonomicznej (TEST!)
W momencie wyjściowym gospodarki krajów integrujących się nie zawsze muszą być
komplementarne w stosunku do siebie. Ważniejszy bowiem jest proces przekształcania się
struktur nawet konkurencyjnych w komplementarne.