06.11.2012r.
Przewlekłość postępowania jako mankament postępowania cywilnego, który towarzyszy mu od
samego powstania.
Do szybkości postępowania przywiązuje się wielką wagę i wiele aktów prawnych o tym wspomina.
 Każdy ma prawo do rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie - Europejska Konwencja
Praw Człowieka.
 Rozpatrzenie sprawy przez sąd bez nieuzasadnionej zwłoki - Konstytucja RP.
Kpc:
Art. 6.
ż1.Sąd powinien przeciwdziałać przewlekaniu postępowania i dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszym
posiedzeniu, jeżeli jest to możliwe bez szkody dla wyjaśnienia sprawy.
ż2.Strony i uczestnicy postępowania obowiązani są przytaczać wszystkie okoliczności faktyczne i dowody bez zwłoki, aby
postępowanie mogło być przeprowadzone sprawnie i szybko.
Istotnym instrumentem mającym na celu zapewnienie należytej sprawności w postępowaniu
cywilnym jest ustawa z 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania
sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.
Metody jakie są stosowane, by postępowanie odbywało się sprawnie, są różne. Mamy na uwadze
te rozwiązania, które zmierzają do koncentracji materiału procesowego w odpowiednim czasie.
Przez materiał procesowy rozumiemy tutaj materiał faktyczny i dowodowy  wszelkie okoliczności
faktyczne i dowodowe powinny być przedstawione sądowi w odpowiednim czasie, bez
nieuzasadnionej zwłoki. Mówimy zatem o zasadzie koncentracji materiału procesowego.
Istnieją dwa systemy koncentracji materiału procesowego:
- system prekluzji (zasada ewentualności)
- system władzy dyskrecjonalnej sędziego
System prekluzji polega na tym, że ustawa w sposób wyraz
ny określa chwilę, termin do którego
można gromadzić materiał procesowy. Po upływie tego terminu gromadzenie tego materiału jest
niedopuszczalne. Dlatego też do tej zakreślonej przez ustawodawcę chwili, strony powinny
przytoczyć wszystkie okoliczności sprawy, wszelki dowody, wszelki zarzuty jakimi dysponują, nawet
na zasadzie ewentualności, tzn. jeżeli pozwany zaprzecza twierdzeniom powoda o np. pożyczce, ale
jednocześnie jeśli ma zarzut przedawnienia, to powinien zarzut przedawnienia podnieść na
zasadzie ewentualności, gdyby jego zaprzeczenie stało się nieprawdziwe. Sąd może nie dać wiary
zaprzeczeniom powoda, wówczas jeśli nie podniesie się zarzutu przedawnienia, to po upływie
terminu prekluzyjnego podnieść tego zarzutu nie będzie można.
System prekluzji jest również obecny w kpc. Pewnego rodzaju zarzuty, np. zarzut niewłaściwego
określenia przez powoda przedmiotu wartości sporu czy zarzut niewłaściwości sądu można zgłosić
tylko przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.
Art.25.
ż1.Sąd może na posiedzeniu niejawnym sprawdzić wartość przedmiotu sporu oznaczoną przez powoda i zarządzić w tym celu
dochodzenie.
ż2.Po doręczeniu pozwu sprawdzenie nastąpić może jedynie na zarzut pozwanego, zgłoszony przed wdaniem się w spór co do
istoty sprawy.
ż3.Jeżeli sąd w wyniku sprawdzenia wartości przedmiotu sporu uzna się za niewłaściwy, przekaże sprawę sądowi właściwemu; jeżeli
jest kilka sądów właściwych - przekaże temu z nich, który wskaże powód.
Art. 202 (1). Jeżeli strony przed wszczęciem postępowania sądowego zawarły umowę o mediację, sąd kieruje strony do mediacji na
zarzut pozwanego zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.
Wdanie się w spór co do istoty sprawy może nastąpić albo pisemnie w odpowiedzi na pozew albo
na rozprawie, kiedy powód zabiera głos, a potem pozwany zabiera głos w sprawie.
Często przewodniczący składu sądzącego pyta przed zabraniem głosu przez powoda  czy są jakieś
kwestie procesowe? I teraz to jest właśnie moment, kiedy trzeba tego rodzaju zarzuty podnosić.
Potem przechodzimy do meritum sprawy i niektórych zarzutów podnosić nie można.
Przy niektórych środkach zaskarżenia też działa system prekluzji, np. sprzeciw od wyroku
zaocznego.
Art. 344.
ż1. Pozwany, przeciwko któremu zapadł wyrok zaoczny, może złożyć sprzeciw w ciągu dwóch tygodni od doręczenia mu wyroku.
ż2. W piśmie zawierającym sprzeciw pozwany powinien przytoczyć zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed
wdaniem się w spór co do istoty sprawy, oraz okoliczności faktyczne i dowody. Sąd pomija spóz
nione twierdzenia i dowody,
chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w sprzeciwie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóz
nionych twierdzeń i
dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.
ż3.Sprzeciw złożony po terminie oraz sprzeciw, którego braków strona w wyznaczonym terminie nie uzupełniła, a także sprzeciw
nieopłacony, sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym.
Jeżeli chodzi o ten drugi system, system władzy dyskrecjonalnej sędziego, według tego systemu o
czasowych granicach gromadzenia materiału decyduje sąd. Ten system jest również przyjęty w kpc.
Art. 217.
ż1.Strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla
odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej.
ż2.Sąd pomija spóz
nione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez
swojej winy lub że uwzględnienie spóz
nionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują
inne wyjątkowe okoliczności.
ż3.Sąd pomija twierdzenia i dowody, jeżeli są powoływane jedynie dla zwłoki lub okoliczności sporne zostały już dostatecznie
wyjaśnione.
Przepis ten daje jednak sędziemu władzę do pominięcia pewnych twierdzeń i dowodów.
Art. 242. Jeżeli postępowanie dowodowe napotyka przeszkody o nieokreślonym czasie trwania, sąd może oznaczyć termin, po
którego upływie dowód może być przeprowadzony tylko wówczas, gdy nie spowoduje to zwłoki w postępowaniu.
Sąd dzisiaj bardzo często korzysta z tego art. 242, określa czas do którego należy zgłosić wszelkie
dowody, etc. i po tym terminie nie przyjmuje już niczego, koniec.
Przyspieszeniu postępowania cywilnego służą również te wszystkie przepisy kpc, które nakładają na
przewodniczącego obowiązek wydawania zarządzeń celem właściwego przygotowania rozprawy.
Art. 206.
ż1.Termin rozprawy wyznacza przewodniczący. Jednocześnie z wyznaczeniem pierwszej rozprawy zarządza doręczenie pozwu i
stosownie do potrzeby wyznacza sędziego sprawozdawcę.
ż2.Równocześnie z doręczeniem pozwu i wezwania na pierwszą rozprawę poucza się pozwanego o:
1)czynnościach procesowych, które może lub powinien podjąć, jeśli nie uznaje żądania pozwu w całości lub w części, w szczególności
o możliwości lub obowiązku wniesienia odpowiedzi na pozew, w tym o obowiązujących w tym zakresie wymaganiach co do terminu
i formy, lub przedstawienia swoich wniosków, twierdzeń i dowodów na rozprawie,
2)skutkach niepodjęcia takich czynności, w szczególności o możliwości wydania przez sąd wyroku zaocznego i warunkach jego
wykonalności oraz obciążenia pozwanego kosztami postępowania,
3)możliwości ustanowienia przez pozwanego pełnomocnika procesowego i braku obowiązkowego zastępstwa przez adwokata lub
radcę prawnego.
Art. 207.
ż1. Pozwany może przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę wnieść odpowiedz
na pozew.
ż2. Przewodniczący może zarządzić wniesienie odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż dwa tygodnie.
ż3. Przewodniczący może także przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę zobowiązać strony do złożenia dalszych
pism przygotowawczych, oznaczając porządek składania pism, termin, w którym należy je złożyć, i okoliczności, które mają być
wyjaśnione. W toku sprawy złożenie pism przygotowawczych następuje tylko wtedy, gdy sąd tak postanowi, chyba że pismo
obejmuje wyłącznie wniosek o przeprowadzenie dowodu. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym.
ż4. W wypadkach, o których mowa w ż 3, przewodniczący lub sąd mogą wysłuchać strony na posiedzeniu niejawnym.
ż5. Zarządzając doręczenie pozwu, odpowiedzi na pozew lub złożenie dalszych pism przygotowawczych, przewodniczący albo sąd,
jeżeli postanowił o złożeniu pism przygotowawczych w toku sprawy, pouczają strony o treści ż 6.
ż6. Sąd pomija spóz
nione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w pozwie, odpowiedzi na
pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swojej winy lub że uwzględnienie spóz
nionych twierdzeń i dowodów nie
spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.
ż7. Odpowiedz
na pozew złożona z naruszeniem ż 2 podlega zwrotowi; zwrotowi podlega także pismo przygotowawcze złożone z
naruszeniem ż 3.
Art. 208.
ż1.Przewodniczący, stosownie do okoliczności, wyda przed rozprawą na podstawie pozwu i innych pism procesowych zarządzenia
mające na celu przygotowanie rozprawy. Przewodniczący może w szczególności:
1) wezwać strony do stawienia się na rozprawę osobiście lub przez pełnomocnika;
2) zażądać na rozprawę od państwowej jednostki organizacyjnej lub jednostki organizacyjnej samorządu terytorialnego znajdujących
się u nich dowodów, jeżeli strona sama dowodów tych otrzymać nie może;
3) wezwać na rozprawę wskazanych przez stronę świadków;
4) wezwać na rozprawę osoby powołane zgodnie przez strony na biegłych;
5) zarządzić przedstawienie dokumentów, przedmiotów oględzin, ksiąg, planów itd.
ż2.Przewodniczący może ponadto, w razie koniecznej potrzeby, zarządzić oględziny jeszcze przed rozprawą.
Właściwe zatem przygotowanie sprawy przez przewodniczącego gwarantować może to, co
napisane jest w art. 6 kpc  załatwienie sprawy na pierwszym posiedzeniu.
Zasada ustności --> określa w jakiej formie powinna być dokonywana czynność postępowania
(wraz z zasadą pisemności). Chodzi tu nie tylko o czynności uczestników postępowania, ale także
organów procesowych, zwłaszcza sądu. Przyjmujemy, że polskie postępowanie cywilne opiera się
na zasadzie ustności (z pewnymi dość daleko idącymi ograniczeniami na rzecz zasady pisemności).
Zasada ta wynika z dwóch przepisów:
Art. 148.
ż1.Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, posiedzenia sądowe są jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawie.
ż2.Sąd może skierować sprawę na posiedzenie jawne i wyznaczyć rozprawę także wówczas, gdy sprawa podlega rozpoznaniu na
posiedzeniu niejawnym.
Art.210.
ż1.Rozprawa odbywa się w ten sposób, że po wywołaniu sprawy strony - najpierw powód, a potem pozwany - zgłaszają ustnie swe
żądania i wnioski oraz przedstawiają twierdzenia i dowody na ich poparcie. Strony mogą ponadto wskazywać podstawy prawne
swych żądań i wniosków. Na żądanie prokuratora sąd udziela mu głosu w każdym stanie rozprawy; art. 62 nie stosuje się.
ż2.Każda ze stron obowiązana jest do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej, dotyczących okoliczności
faktycznych.
ż2(1). Sąd poucza stronę występującą w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa o treści art. 162, 207, 217, 229 i 230.
ż3.Ponadto rozprawa obejmuje, stosownie do okoliczności, postępowanie dowodowe i roztrząsanie jego wyników.
Ponieważ rozpoznanie sprawy odbywa się co do zasady na rozprawie, a rozprawa jest ustna,
musimy przyjmować, że postępowanie cywilne oparte jest na zasadzie ustności. Jednak ustność ta
doznaje bardzo licznych ograniczeń:
1. Większość czynności podmiotów postępowania cywilnego może być dokonana zarówno w
formie ustnej, jak i pisemnej, np. wydanie wyroku  sentencja wyroku jest spisana, ale bez jego
ogłoszenia nie ma wyroku; można składać wnioski na rozprawie, ale można też to robić pomiędzy
rozprawami na piśmie.
2. Niektóre czynności uczestników postępowania i organów procesowych, wymagają formy
pisemnej, np. wytoczenie powództwa (co do zasady w formie pozwu); wszystkie środki zaskarżenia
(w zasadzie  w sprawach pracowniczych nie) w formie pisemnej.
3. Z czynności dokonywanych w postępowaniu ustnym sporządza się protokół. Ta rozprawa musi
być protokołowania, protokół służy utrwaleniu dokonanych w postępowaniu cywilnym czynności.
Elementy pisemności i ustności mogą się wzajemnie uzupełniać. Możemy sobie wyobrazić sytuację,
gdy powództwo zostanie wniesione w formie pozwu, a na rozprawie powód mówi  cofam
powództwo.
Dalej  pracownik może wytoczyć powództwo ustnie, jest wyznaczona rozprawa, a przed rozprawą
pracownik pisze do sądów pismo, że cofa powództwo.
Jeżeli spojrzymy na zasadę ustności przez pryzmat rodzajów postępowania, to powiemy, że
najbardziej ustny jest proces, bo rozpoznanie sprawy w procesie dokonuje się na rozprawie.
Natomiast w postępowaniu nieprocesowym bardziej do głosu dochodzi zasada pisemności,
bowiem sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniach niejawnych, które nie są rozprawami. W
postępowaniu egzekucyjnym znowuż dominuje zasada pisemności, rozprawy należą tu bowiem do
rzadkości.
Zasada jawności --> zasada ta jest również przewidziana w art. 6 konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności z 1952, która stanowi, że każdy ma prawo do publicznego
rozpatrzenia jego sprawy. W Konstytucji RP  każdy ma prawo do jawnego rozpatrzenia sprawy
(przepis przewiduje wyłączenie jawności). Prawo ustroju sądów powszechnych  art. 42.
Art. 9 KPC
ż1.Rozpoznawanie spraw odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Strony i uczestnicy postępowania mają
prawo przeglądać akta sprawy i otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt.
ż2.Strony i uczestnicy postępowania mają prawo do otrzymania z akt sprawy zapisu dz
więku, chyba że protokół został sporządzony
wyłącznie pisemnie.
To jawne rozpoznanie sprawy jest bardzo potrzebne, bo tutaj chodzi o pewną transparentność
działania sądu. Każdy może przyjść na tą sprawę cywilną. Oczywiście sprawy cywilne nie gromadzą
publiczności, większe emocje budzą sprawy karne.
Jawność zapewnia pewną kontrolę społeczną nad sądem.
Jeżeli chodzi o jawność posiedzeń, z punktu widzenia jawności, posiedzenia dzielimy na:
- jawne
- niejawne
W posiedzeniach jawnych poza sądem, protokolantem, stronami, osobami wezwanymi może
uczestniczyć każda osoba pełnoletnia (nieuzbrojona).
Natomiast, na posiedzenia niejawne na sale sądową, mogą wejść tylko osoby wezwane przez sąd.
Najczęściej posiedzenia niejawne odbywają się bez udziału kogokolwiek. Sąd wydaje
postanowienia bez wzywania kogokolwiek.
Przykładem posiedzenia jawnego jest rozprawa. Jeżeli sąd odroczy ogłoszenie wydania wyroku,
zamyka dzisiaj rozprawę i mówi  ogłoszenie wyroku nastąpi za tydzień  wówczas ogłoszenie
wyroku nastąpi na posiedzeniu jawnym, ale już nie na rozprawie. A więc posiedzenie jawne, to
rozprawy oraz inne posiedzenia, które nie są rozprawami.
Jeżeli chodzi o proces, to tutaj obowiązuje zasada jawności w najszerszym zakresie.
W postępowaniu nieprocesowym sąd rozpoznaje również sprawy na posiedzeniach jawnych, a
rozprawa jest tylko wyjątkowo przewidziana w przepisach ustawy.
Jeżeli chodzi o postępowanie egzekucyjne, to tam rozprawy należą do rzadkości.
Przepisy kpc przewidują również posiedzenie przy drzwiach zamkniętych. Jest to posiedzenie
jawne, ale jawność tego posiedzenia jest ograniczona:
Art.154.
ż1.Podczas posiedzenia odbywającego się przy drzwiach zamkniętych mogą być obecni na sali: strony, interwenienci uboczni, ich
przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania po dwie z każdej strony.
ż2.Ogłoszenie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie odbywa się publicznie.
Chodzi tutaj głównie o ograniczenie dostępu na to posiedzenie publiczności.
Kolejny przejaw zasady jawności, to publiczne ogłaszanie orzeczeń.
Publicznemu ogłoszeniu podlegają orzeczenia wydane na posiedzeniu jawnym.
Art. 326.
ż1. Ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. Jednakże w sprawie zawiłej sąd może
odroczyć ogłoszenie wyroku tylko jeden raz na czas do dwóch tygodni. W postanowieniu o odroczeniu sąd powinien wyznaczyć
termin ogłoszenia wyroku i ogłosić go niezwłocznie po zamknięciu rozprawy.
ż2. Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym. Nieobecność stron nie wstrzymuje ogłoszenia. Jeżeli ogłoszenie było
odroczone, może go dokonać sam przewodniczący lub sędzia sprawozdawca.
ż3. Ogłoszenia wyroku dokonuje się przez odczytanie sentencji. Po ogłoszeniu sentencji przewodniczący lub sędzia sprawozdawca
podaje ustnie zasadnicze powody rozstrzygnięcia, może jednak tego zaniechać, jeżeli sprawa była rozpoznawana przy drzwiach
zamkniętych.
Kolejny przejaw zasady jawności  możność przeglądania akt sprawy.
Art. 525. Akta sprawy dostępne są dla uczestników postępowania oraz za zezwoleniem przewodniczącego dla każdego, kto potrzebę
przejrzenia dostatecznie usprawiedliwi. Na tych samych zasadach dopuszczalne jest:
1) sporządzanie i otrzymywanie odpisów i wyciągów z akt sprawy;
2) otrzymywanie zapisu dz
więku z akt sprawy.
Następny przejaw zasady jawności to możność uczestniczenia uczestników postępowania w
czynnościach organów procesowych. Udział w czynnościach poza posiedzeniem sądowym, strony i
uczestnicy postępowania biorą zwłaszcza przy oględzinach.
Co będzie w razie naruszenia przez sąd przepisów, które statuują zasadę jawności postępowania.
Możemy to kwalifikować jako pozbawienie strony możności obrony jej praw, możności działania,
które w świetle art. 379 jest przyczyną nieważności postępowania.
Art. 379. Nieważność postępowania zachodzi:
1) jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna,
2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela
ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany,
3) jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli sprawa taka została już
prawomocnie osądzona,
4) jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z
mocy ustawy,
5) jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw,
6) jeżeli sąd rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu.
Zasada formalizmu postępowania --> formalizm ten jest pewną istotną cechą postępowania
cywilnego. Postępowanie cywilne jest bowiem splotem różnego rodzaju działań stron, organów
procesowych, uczestników postępowania. Jest prawnie zorganizowanym działaniem ludzkim
służącym załatwieniu sprawy cywilnych i to załatwienie musi dokonać się w określonej formie, w
określony sposób. Formalizm to te wszystkie przepisy, które określają formę czynności, miejsce
czynności i czas dokonania czynności.
Formalizm ma na celu ułatwienie i przyspieszenie postępowania. Można powiedzieć, że ta forma
stanowi pewną gwarancję wolności, bo ona pozwala nam przewidzieć jak się zachowa nasz
przeciwnik. Wyznacza ona pewne granice zachowań stron uczestników postępowania i stwarza
nam pewną przestrzeń, w której możemy się poruszać.
Miejscem dokonywania czynności procesowych jest w zasadzie lokal sądu.
Niektóre czynności, np. oględziny  w miejscu oględzin.
Czas  przepisy kpc przewidują wiele terminów, do których dana czynność może być dokonana.
Terminy te mogą być określone odgórnie przez przepisy albo mogą zależeć od sądu.
Formalizm może też być wadą, w niektórych przypadkach blokuje on dostęp do wymiaru
sprawiedliwości.
Formalizm  tak, ale umiarkowany:
Art. 130.
ż 1. Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od
pisma nie uiszczono należnej opłaty, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia, uzupełnienia
lub opłacenia go w terminie tygodniowym. Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią
przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym.
ż1(1). Jeżeli pismo wniosła osoba zamieszkała lub mająca siedzibę za granicą, która nie ma w kraju przedstawiciela, przewodniczący
wyznacza termin do poprawienia lub uzupełnienia pisma albo uiszczenia opłaty nie krótszy niż miesiąc.
ż2. Po bezskutecznym upływie terminu przewodniczący zwraca pismo stronie. Pismo zwrócone nie wywołuje żadnych skutków, jakie
ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu.
ż3. Pismo poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od chwili jego wniesienia.
ż4. Zarządzenie przewodniczącego o zwrocie pozwu doręcza się tylko powodowi.
ż5. Pisma procesowe sporządzone z naruszeniem art. 871 podlegają zwrotowi bez wzywania do usunięcia braków, chyba że ustawa
stanowi inaczej.
ż6. W elektronicznym postępowaniu upominawczym pozew wnosi się wraz z opłatą sądową. Wniesienie pozwu bez opłaty nie
wywołuje skutków jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu. Przepisów zdania pierwszego i drugiego nie
stosuje się, jeżeli powód jest zwolniony od kosztów sądowych z mocy prawa.
Mylne oznaczenie pisma  np. wnosi apelację, a nazywa je skargą/sprzeciwem. Nie można z tego
powodu dyskwalifikować tego pisma. Byłby to zbyt daleko idący formalizm.
Zasada inicjatywy procesowej organów procesowych i egzekucyjnych --> według tej zasady o
toku postępowania cywilnego decydują w zasadzie organy procesowe, a zwłaszcza sąd. Sąd
powinien dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszym posiedzeniu, sąd
odracza rozprawę, sąd zawiesza rozprawę, przeprowadza postępowanie dowodowe  do tego nie
trzeba żadnej inicjatywy stron. Są oczywiście takie czynności, które tej inicjatywy wymagają, np.
podjęcie zawieszonego postępowania (co do zasady), ale co do zasady inicjatywa taka nie jest
wymagana.
Udział prokuratora i innych organów, oraz organizacji pozarządowych w postępowaniu cywilnym 
tematyka ta będzie omówiona na ćwiczeniach  obowiązuje na egzaminie.
Prokurator --> jakie są przesłanki udziału prokuratora w postępowaniu cywilnym?
Art. 7. Prokurator może żądać wszczęcia postępowania w każdej sprawie, jak również wziąć udział w każdym toczącym się już
postępowaniu, jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego. W
sprawach niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego prokurator może wytaczać powództwa tylko w wypadkach wskazanych w
ustawie.
Mamy zatem 3 przesłanki  ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu publicznego -
enumeratywne wyliczenie.
(art. 55-60  dalej prokurator)
Kolejne niewykładane przez profesora --> czynności postępowania  materia dotycząca pism
procesowych, doręczeń, posiedzeń sądowych i terminy w postępowaniu cywilnym.
W terminach ze względów egzaminacyjnych istotne jest określenie pojęcia termin i potem
wyróżnienie warunków przywrócenia uchybionego terminu. Są trzy grupy warunków (formalne,
proceduralne i warunki zasadności). Niezachowanie poszczególnych grup rodzi różne skutki.
Dalej  koszty postępowania  pojęcie i rodzaje kosztów, zwolnienie od kosztów, zasady rządzące
zwrotem kosztów.