Katarzyna Jarkiewicz
TESTY
dla maturzystów
i kandydatów na wyższe uczelnie
A
ódz

Redakcja
Jolanta Pol
Konsultacja merytoryczna
Irena Popiołek-Rodzińska
Projekt okładki
Jacek Wilk
Skład
Paweł Szewczyk
© Copyright by PiÄ…tek Trzynastego, A
ódz
2003
Wszelkie prawa autorskie i wydawnicze zastrzeżone. Wszelkiego rodzaju reprodukowanie, powielanie (łącznie z kserokopiowa-
niem), przenoszenie na inne nośniki bez pisemnej zgody wydawcy jest traktowane jako naruszenie praw autorskich, łącznie z konse-
kwencjami przewidzianymi w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. nr 24 z 23.02.1994 r., poz. 83).
ISBN 83-7415-012-2
PI
TEK TRZYNASTEGO Wydawnictwo
Michał Koliński i Michał Wiercioch
90-009 A
ódz
, ul. Henryka Sienkiewicza 61
tel./fax [phone], tel. [phone](06)
infolinia: 0-604 600 800 (codziennie 8-22, także sms), gg. 4147954, 4146841
www.piatek13.com.pl; e-mail: [e-mail]
A
ódz
rok: 2007 2006 2005 2004 ostatnia
Wydanie I rzut: 9 8 7 6 5 4 3 2 1 liczba
Druk i oprawa:
PI
TEK TRZYNASTEGO Drukarnia
93-345 A
ódz
, ul. Paradna 3
tel. [phone](06)
Printed in Poland
Spis treści
Wstęp ............................................................................................................................................... 5
I. Sztuka prehistoryczna ............................................................................................................. 9
II. Sztuka starożytna ................................................................................................................... 11
III. A
uk triumfalny ....................................................................................................................... 16
IV. Sztuka średniowiecza ............................................................................................................ 19
V. Architektura sakralna ............................................................................................................ 25
VI. Sztuka renesansu ................................................................................................................... 28
VII. Judyta i Holofernes ................................................................................................................ 33
VIII. Sztuka baroku ........................................................................................................................ 35
IX. Zdjęcie z krzyża .................................................................................................................... 37
X. Sztuka klasycyzmu ................................................................................................................ 39
XI. Trzy Gracje ............................................................................................................................ 42
XII. Sztuka XIX wieku ................................................................................................................. 45
XIII. Akt leżący .............................................................................................................................. 49
XIV.Sztuka XX wieku .................................................................................................................. 51
XV. Portret .................................................................................................................................... 55
Klucz .............................................................................................................................................. 57
Spis treści
3
4
 Katarzyna Jarkiewicz Twoja matura  historia sztuki
WST
P
Nowa formuła egzaminu maturalnego, obowiązująca od 2005 roku, pozwala uczniom na wybór historii
sztuki jako przedmiotu zdawanego podczas pisemnej części egzaminu dojrzałości. Z uwagi na brak rzetel-
nych i merytorycznie poprawnych opracowań podjęłam się przygotowania niniejszej publikacji. Odpowiada
ona Standardom wymaga egzaminacyjnych opracowanym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i jest
zgodna z Podstaw programow .
Opis egzaminu dojrzałości z historii sztuki
Zgodnie z ministerialnymi ustaleniami egzamin dojrzałości z historii sztuki może być zdawany na po-
ziomie podstawowym lub rozszerzonym. Wyboru poziomu dokonuje absolwent w czasie egzaminu. Zestaw
zadań dla pierwszej części matury na poziomie rozszerzonym i na poziomie podstawowym jest ten sam.
Egzamin na poziomie podstawowym trwa 120 minut i polega na rozwiÄ…zaniu Arkusza I sprawdzajÄ…cego
znajomość terminologii, stylów, twórców i dzieł. Uczeń rozwiązuje różnorodne zadania zamknięte (wielo-
krotnego wyboru i na dobieranie) oraz zadania otwarte wymagające samodzielnego formułowania odpowie-
dzi, wyjaśniania i analizowania ilustracji lub tekstu z
ródłowego. Zadania Arkusza I sprawdzają przede
wszystkim standard I.
Egzamin na poziomie rozszerzonym trwa 270 minut i składa się z dwóch części. Część pierwsza trwa
120 minut i polega na rozwiązaniu testu przeznaczonego dla poziomu podstawowego. Część druga trwa 150
minut i polega na napisaniu wypracowania na jeden z dwóch podanych w Arkuszu II tematów, po uprzedniej
analizie wskazanych z
ródeł.
Arkusz II składa się z części analitycznej i syntetycznej. Część analityczna to porównanie dwóch dzieł
sztuki na podstawie reprodukcji zamieszczonych w arkuszu (ilustracjom mogą towarzyszyć krótkie teksty
odnoszące się do wymienionych dzieł). Analizie podlega wizualna struktura dzieł. Część syntetyczna polega
na napisaniu krótkiego, spójnego wypracowania o charakterze przekrojowym i problemowym na jeden z dwóch
tematów do wyboru. Jeden temat wymaga uwzględnienia dzieł analizowanych uprzednio. Natomiast drugi
temat umożliwia, ale nie wymaga, uwzględnienia analizowanych dzieł. Tematy dają możliwość swobodnej
i twórczej wypowiedzi ucznia, odzwierciedlającej jego indywidualne przemyślenia, zainteresowania i odczu-
cia estetyczne. Uczeń prezentuje umiejętności i wiedzę z różnych dziedzin sztuki, dokonując selekcji i wybo-
ru materiału pod kątem zawartego w temacie problemu.
Zasady oceniania arkuszy egzaminacyjnych
Uwzględniając jednolite dla całego kraju szczegółowe kryteria oceniania, dokonuje się zsumowania
punktów przyznanych za poprawne rozwiązanie poszczególnych zadań. Za rozwiązanie wszystkich zadań
z Arkusza I uczeń może otrzymać maksymalnie 100 punktów. Analiza porównawcza części rozszerzonej jest
punktowana od 0 do 20 punktów, zaś dłuższa forma wypowiedzi od 0 do 30 punktów. Ocenianiu podlegają
tylko te fragmenty pracy, które dotyczą polecenia. Komentarze, nawet poprawne, wykraczające poza zakres
polecenia nie będą brane pod uwagę. Zapisy w brudnopisie nie będą oceniane. Uczeń zdał egzamin matural-
ny, jeżeli z przedmiotu obowiązkowego na poziomie podstawowym otrzymał co najmniej 30% punktów
możliwych do uzyskania. Wynik egzaminu ustalony przez komisję okręgową jest ostateczny.
Przedmowa 5
 Katarzyna Jarkiewicz Twoja matura  historia sztuki
Standardy wymagań egzaminacyjnych
Egzamin maturalny z historii sztuki sprawdza wiadomości i umiejętności pozwalające zdającemu:
[Standard 1] Wykazać się znajomością epok, stylów, kierunków oraz dzieł sztuki z uwzględnieniem ich
chronologii; w tym:
1.
a) rozpoznać artystę w oparciu o charakterystykę jego twórczości
b) przyporządkować artystę do stylu, kierunku
c) zidentyfikować dzieło na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych
d) przyporządkować dzieła autorom
e) związać dzieło z miejscem, w którym się znajduje
2.
a) rozpoznać technikę plastyczną i określić jej cechy charakterystyczne
b) przypisać techniki sztuk plastycznych do epok
c) rozpoznać epoki i potrafić umiejscowić je w czasie, podając chronologię
d) przypisać gatunki plastyczne i techniki plastyczne twórcom, którzy się w nich specjalizowali
e) wskazać przykłady dzieł, kierunków i nurtów w sztuce wprowadzających nowe techniki plastyczne
f) określić elementy dzieła plastycznego, stosując poprawną terminologię
g) zdefiniować wskazane pojęcia i terminy
3.
a) rozpoznać w dziele sztuki temat i określić jego z
ródło ikonograficzne
b) rozpoznać w dziełach sztuki oraz wyjaśnić podstawowe symbole i charakterystyczne atrybuty postaci
[Standard 2] Zastosować posiadaną wiedzę do opisu, analizy i interpretacji zjawiska artystycznego:
1.
a) wyjaśniając związki i różnice między epokami, stylami i kierunkami sztuki
b) dostrzegając i określając zależności dzieła sztuki od jego funkcji i środowiska powstania
c) opisując dzieła sztuki pod względem formy i treści
d) łącząc i wykazując zależności między zjawiskami artystycznymi a miejscem i czasem ich powstania
2.
a) wskazując elementy formalne w dziełach sztuki: w architekturze układ przestrzenny, plan, bryłę,
konstrukcjÄ™, dekoracjÄ™; w rzez
bie bryłę, kompozycję, fakturę; w malarstwie kompozycję, kolor,
światłocień, perspektywę
b) opisując i analizując formę dzieła przy uwzględnieniu charakterystycznych dla danej dziedziny sztu-
ki elementów formalnych
c) wykazując różnice i podobieństwa między dziełami sztuki powstałymi w różnych epokach
d) interpretując podstawowe tematy i treści dzieła sztuki
e) opisując fakty i zjawiska, które miały wpływ na formę dzieła
f) wykazując zależność między miejscem powstania dzieła, sytuacją społeczno- polityczną, rodzajem
mecenatu, kręgiem artystycznym a kształtem dzieła
3.
a) podając fakty z życia artystów mające wpływ na cechy charakterystyczne ich twórczości
6 Przedmowa
 Katarzyna Jarkiewicz Twoja matura  historia sztuki
[Standard 3] Przedstawić i ocenić wybrane zagadnienia, formułując przejrzystą i logiczną wypowiedz
pi-
semnÄ…:
1.
a) opisując, analizując i porównując dzieła sztuki przy uwzględnieniu formy i treści
b) wskazując podobieństwa i różnice w zastosowaniach środków formalnych i na tej podstawie formu-
Å‚ujÄ…c wnioski
c) przeprowadzając analizę porównawczą dzieł, stylów i kierunków na podstawie podanych lub samo-
dzielnie dobranych przykładów
2.
a) określając znaczenie i rolę dzieła lub zjawiska dla przemian w sztuce
b) formułując wnioski na temat wartości artystycznej dzieł
3.
a) wartościując zjawiska artystyczne i dzieła sztuki, uwzględniając treści oraz środki wyrazu, a także
ich znaczenia dla dziejów sztuki
b) przytaczając trafnie dobrane przykłady twórców, dzieł ilustrujących różne postawy artystyczne
Zakres wiedzy wyznacza tzw. Podstawa programowa. Obejmuje ona znajomość dorobku cywilizacyjne-
go ludzkości, począwszy od epoki prehistorycznej aż do współczesnych tendencji w sztuce.
Podsumowanie
Niniejsza publikacja, zachowując układ chronologiczny, podzielona jest na dwie części. Pierwsza odpo-
wiada treściowo zadaniom Arkusza I. Druga przeznaczona jest do ćwiczeń na poziomie rozszerzonym. Klucz
odpowiedzi stanowi propozycję rozwiązania zadań, która odpowiada jedynie osobistym przemyśleniom i do-
znaniom estetycznym autora. Nie należy traktować ich autorytatywnie. Jednak zamieszczenie możliwych
odpowiedzi może pomóc uczniom, zweryfikować ich wiedzę, zainspirować do nowych przemyśleń i dostar-
czyć wskazówek nauczycielom. Uwaga ta szczególnie dotyczy przykładowych wypracowań. Zostały one
znacznie poszerzone, aby uczeń mógł na ich podstawie napisać własną pracę, zapewne nie tak obszerną
z powodu ograniczeń czasowych.
Mam nadzieję, że zamieszczony zbiór zadań ułatwi pracę nauczycielom i w znaczący sposób przyczyni
się do sukcesu maturalnego uczniów.
Przedmowa 7
 Katarzyna Jarkiewicz Twoja matura  historia sztuki
8 Przedmowa
Katarzyna Jarkiewicz Twoja matura  historia sztuki
I.
Sztuka prehistoryczna
Poziom podstawowy
Rozpoznaje epoki
Zadanie 1
i potrafi umiejscowić je
Uporządkuj w kolejności chronologicznej podane niżej epoki.
w czasie, podajÄ…c
chronologiÄ™.
a) mezolit
b) chalkolit
c) paleolit
d) neolit
Odp. 1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____ 1 p.
Przypisuje techniki sztuk
Zadanie 2
plastycznych do epok.
Podaj, dla jakiej epoki charakterystyczne były:
a) megality  ____________________________
0-2 p.
b) dymarki  ____________________________
Zadanie 3 Wiąże dzieło z miejscem,
w którym się znajduje.
Przyporządkuj słynne dzieła prehistoryczne do miejsca występowania.
Jerycho; Willendorf; Altamira; Carnac; Mykeny; Stonehnge; Lascaux
a) Wenus Paleolityczna  _______________________________________________
b) Pola Menhirów  ___________________________________________________
c) Jaskinia Bizonów  __________________________________________________
d) Kamienny KrÄ…g  ___________________________________________________
0-5 p.
e) Brama Lwia  ______________________________________________________
Definiuje wskazane
Zadanie 4
pojęcia i terminy.
Przyporządkuj pojęcie do jego charakterystyki.
kromlechy; trylit; dolmeny; alignement
a) konstrukcja megalityczna złożona z trzech kamieni (najczęściej intencjonalnie ocio-
sanych): dwóch ustawionych pionowo i trzeciego leżącego na nich poziomo 
_______________________
b) założenia megalityczne z pionowo ustawionych bloków i głazów kamiennych two-
rzÄ…cych krÄ…g  _______________________
c) grobowce z okresu neolitu, budowane z głazów przykrytych wielkim, płaskim blokiem
kamiennym, pierwotnie przysypywane ziemiÄ…  _______________________
d) zgrupowanie bloków kamiennych w jednym szeregu lub w wielorzędowych alejach
0-4 p.
 _______________________
I. Sztuka prehistoryczna  Poziom podstawowy 9
 Katarzyna Jarkiewicz Twoja matura  historia sztuki
Identyfikuje dzieło na
Zadanie 5
podstawie
Dokonaj analizy dzieła:
charakterystycznych
środków warsztatowych
a) ustal miejsce pochodzenia malowidła
i formalnych.
b) określ temat
Opisuje i analizuje formÄ™
c) podaj dwie główne cechy prezentowanego dzieła
dzieła, uwzględniając
charakterystyczne dla
danej dziedziny sztuki
elementy formalne.
a) __________________________________________________________________
b) __________________________________________________________________
0-3 p.
c) __________________________________________________________________
10 I. Sztuka prehistoryczna  Poziom podstawowy
Katarzyna Jarkiewicz Twoja matura  historia sztuki
II.
Sztuka starożytna
Poziom podstawowy
Zadanie 1 Rozpoznaje technikÄ™
plastyczną i określa jej
Określ podstawowe cechy formalne sztuki egipskiej:
cechy charakterystyczne.
Wskazuje elementy
formalne w dziełach.
a) odnoszÄ…ce siÄ™ do przedstawienia figury ludzkiej
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
b) odnoszące się do przedstawienia obiektów trójwymiarowych na płaszczyz
nie
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
0-2 p.
___________________________________________________________________
Przyporządkowuje dzieła
Zadanie 2
autorom.
Podaj nazwiska twórców wymienionych poniżej rzez
b:
a) Satyr odpoczywaj cy  ________________________
b) Szalej ca menada  __________________________
c) Ranna Amazonka  ___________________________
0-2 p.
d) Herakles Fernese  ___________________________
II. Sztuka starożytna  Poziom podstawowy 11
 Katarzyna Jarkiewicz Twoja matura  historia sztuki
Określa elementy dzieła
Zadanie 3
plastycznego, stosujÄ…c
Rozpoznaj porzÄ…dek architektoniczny. Nazwij wskazane elementy architektoniczne.
poprawnÄ… terminologiÄ™.
A B
______________
________________
________________
________________
______________
________________
________________
______________
______________
________________
________________
________________
________________
styl _____________________ styl _____________________
C
________________
________________
_________________
________________
________________
_________________
0-3 p.
styl _____________________
12 II. Sztuka starożytna  Poziom podstawowy
Katarzyna Jarkiewicz Twoja matura  historia sztuki
Wiąże dzieło
Zadanie 4
z miejscem, w którym się
Rozpoznaj zabytki architektoniczne i wskaż ich lokalizację.
ono znajduje.
a) nazwa zabytku
b) miejscowość
A B
a) ________________________ a) ________________________
0-2 p.
b) ________________________ b) ________________________
Rozpoznaje technikÄ™
Zadanie 5
plastyczną i określa jej
Rozpoznaj technikę artystyczną. Określ, jaki temat przeważał w prezentowanych sce-
cechy charakterystyczne.
nach figuralnych.
Rozpoznaje w dziele
sztuki temat.
A B
Technika: _______________________ Technika: _______________________
0-2 p.
Temat: _________________________ Temat: __________________________
II. Sztuka starożytna  Poziom podstawowy 13
 Katarzyna Jarkiewicz Twoja matura  historia sztuki
Rozpoznaje artystÄ™
Zadanie 6
w oparciu
Podaj, o kim mowa.
o charakterystykÄ™ jego
twórczości.
Najwybitniejszy malarz starożytności, portrecista Aleksandra III Wielkiego, jako pierw-
szy zastosował różową barwę dla podkreślenia karnacji kobiet, często swoje modele
1 p.
malował od tyłu, jego dzieła znamy jedynie z opisów  __________________________
Rozpoznaje w dziele
Zadanie 7
sztuki temat i określa
jego ~
ródło Przyporządkuj dzieło do z
ródła inspiracji, wpisując właściwą cyfrę pod odpowiednią fo-
ikonograficzne.
tografiÄ™.
A B
________ ________
C D
________ ________
1. dzieło inspirowane wierzeniami starożytnych Greków
2. dzieło inspirowane zwyczajami starożytnych Greków
3. dzieło inspirowane zwyczajami starożytnych Rzymian
0-4 p.
4. dzieło inspirowane życiem politycznym starożytnego Rzymu
14 II. Sztuka starożytna  Poziom podstawowy
Katarzyna Jarkiewicz Twoja matura  historia sztuki
Identyfikuje dzieło na
Zadanie 8
podstawie
Wskaż minimum jedną formę sztuki sepulkralnej: charakterystycznych
środków formalnych.
a) charakterystycznej dla starożytnego Egiptu  ____________________________
b) występującej w starożytnym Rzymie  _________________________________ 0-2 p.
Przyporządkowuje dzieła
Zadanie 9
autorom.
Wskaż prawidłowe odpowiedzi.
Wiąże dzieło z miejscem,
w którym się znajduje.
1. Partenon  dorycka świątynia Ateny została zaprojektowana i wzniesiona przez:
a) Iktinosa
b) Anthemiosa
c) Apellesa
2. PosÄ…g Nike z Samotraki znajduje siÄ™ obecnie w muzeum:
a) Ermitaż
b) Prado
c) Luwr
3. Pałac w Knossos na Krecie odkrył:
a) Evans
b) Carnavan
1 p.
c) Brenon
Rozpoznaje epoki
Zadanie 10
i potrafi umiejscowić je
Wskaż zdania fałszywe (w kratke wpisz  x ).
w czasie.
Identyfikuje dzieło na
podstawie
a) Ostatni okres rozwoju sztuki greckiej zwany jest hellenistycznym.
charakterystycznych
b) Brama Lwia wiedzie na akropol w Tebach.
środków warsztatowych
i formalnych.
c) Cesarz Trajan na cześć zwycięstwa nad Dakami kazał postawić łuk triumfalny.
Przyporządkowuje dzieła
d) Chiński Mur ma długość 3 tys. km.
autorom.
e) Kamienne posągi z Wyspy Wielkanocnej przedstawiają głowy ludzkie z wystają-
Wiąże dzieło z miejscem,
cymi, długimi nosami i uszami.
w którym się znajduje.
f) Grobowiec Tutenchamona, faraona egipskiego, znajduje się w Dolinie Królów pod
Tebami.
g) Chichen Itza to przykład architektury Azteków.
g)
a) b) c) d) e) f)
1 p.
II. Sztuka starożytna  Poziom podstawowy 15