Bezrobocie  skutki społeczne i metody
przeciwdziałania
Szkoła Główna Handlowa
Anna Nikowska
Nr albumu 20540
1. Wstęp
W pracy tej zostaną poruszone problemy z zakresu lokalnej polityki społecznej 
lokalne bezrobocie. Na początku jednak zaprezentowana zostanie ogólna sytuacja
bezrobotnych w Polsce. Następnie nakreślony zostanie wpływ braku pracy na
społeczność lokalną, a na końcu przedstawione zostaną niektóre ze sposobów
przeciwdziałania lokalnemu bezrobociu dostępne władzom terytorialnym oraz samym
mieszkańcom.
Materiały zaprezentowane w tym opracowaniu pochodzą z publikacji prasowych oraz
książek poświęconych tematyce społecznych skutków bezrobocia.
2. Sytuacja bezrobotnych w Polsce
Zgodnie z ustawą o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. 2001 nr 6 poz.
56) bezrobotnym nazywamy osobę,  nie zatrudnioną i nie wykonującą innej pracy
zarobkowej zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu
obowiązującego w danym zawodzie lub służbie, nie uczącą się w szkole w systemie
dziennym, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania (stałego lub
czasowego) powiatowym urzędzie pracy
Według Głównego Urzędu Statystycznego, którego obliczenia traktuje się jako
oficjalne dane na temat bezrobocia, bezrobocie w styczniu 2002 roku wyniosło 18 %
czyli 3 mln 253 tys. osób pozostawało bez pracy.1 Uważa się jednak, że faktyczna
stopa bezrobocia może być jeszcze wyższa.
Statystyki nie zaliczają do grona osób bezrobotnych tych, którzy pobierają
świadczenia przedemerytalne  szacuje się, że stanowią oni dodatkowo około
483 tys. bezrobotnych.2
W oficjalnej liczbie bezrobotnych nie uwzględnia się, również:
chłopo-robotników - fakt posiadania gospodarstwa rolnego, traktowany jest jako
możliwość działalności zarobkowej lub samo utrzymania, pomimo utraty pracy;
pracowników przymusowo kierowanych na bezpłatne urlopy;
1
18 proc. Polaków bez pracy, Maciejewicz Patrycja, Gazeta Wyborcza, 22.02.2002, s. 23.
2
j.w.
2
 pracowników, którym skrócono czas pracy z powodu trudnej sytuacji
ekonomicznej przedsiębiorstwa.
Poza wysoką stopą bezrobocia niepokojący jest również fakt, że coraz trudniej jest
pozbyć się statusu człowieka bezrobotnego. Według Badań Aktywności Ekonomicznej
Ludności na szansę na zatrudnienie czeka się około 15 miesięcy, prawie połowa
bezrobotnych jest bez pracy ponad rok, a 71 % rejestruje się po raz kolejny.
Przewiduje się, że liczba bezrobotnych w najbliższych miesiącach nadal będzie rosła,
ale wolniej. Rząd założył w 2002 roku wzrost stopy bezrobocia do 18,6 %, prognozy
analityków są jednak bardziej pesymistyczne:
BRE Bank 19,1 %
Pekao S.A. 19,1 %
Soci�t� G�n�rale 19 % - 19,5 %
Amerbank 20 %3.
Tak wysoka stopa bezrobocia ma wpływ na życie całego społeczeństwa. Długotrwały
brak pracy, utrata stałego z
ródła dochodu ogranicza popyt na różnego rodzaju dobra,
pociąga za sobą przymus zmniejszenia podaży, co w konsekwencji wiąże się z
koniecznością obniżenia kosztów produkcji, czyli zwolnienia kolejnych pracowników 
zwiększających grono bezrobotnych.
3. Społeczne skutki bezrobocia
Utrata pracy oraz długotrwały brak stałego dochodu wywiera różny wpływ na osoby,
które to spotkało. Nie da się ukryć, że indywidualna sytuacja bezrobotnych zależy w
duży stopniu od liczby członków rodziny, poziomu oszczędności i zarobków przed
utratą pracy, stanu zdrowia najbliższych, warunków mieszkaniowych, sposobu
patrzenia na życie, przedsiębiorczości, wykształcenia, gotowości do zmian.4 Poniżej
przedstawione zostaną społeczne konsekwencje bezrobocia.
3
j.w
4
Społeczne skutki bezrobocia w rejonie Mielca w latach 1990-1994, Leśniak-Moczuk Krystyna, OWPRz 1997,
s. 40.
3
Pozytywne społeczne skutki bezrobocia
Bezrobocie kojarzone jest często tylko z negatywnymi zjawiskami
społecznymi i ekonomicznymi. Istnieje jednak jego pozytywny aspekt w przypadku
krótkotrwałego pozostawania bez pracy.
Bezrobocie wynikające z restrukturyzacji makropolityki państwa ma dobry wpływ na
całą gospodarkę:
obniża inflację;
wzmacnia dyscyplinę pracy;
wymusza restrukturyzację poszczególnych firm i całych branż;
osłabia siłę polityczną i pozycję przetargową związków zawodowych
i monopolistów.5
Krótkotrwałe bezrobocie ma również wpływ na racjonalizację zatrudnienia  relokacja
siły roboczej, redukcja nadmiernego zatrudnienia połączona z kierowaniem
pracowników tam gdzie ich praca będzie wydajniejsza, zgodnie z potrzebami rynku.
Możliwość swobodnego zakupu siły roboczej na rynku, czyli występowanie bezrobocia
wspomaga również procesy restrukturyzacji i inwestowania.6
W przypadku bezrobocia frykcyjnego7 zmienia się stosunek wobec pracy. Pracownicy
wykazują większą dbałość o posiadane zajęcie, nie lekceważą obowiązków, są
wydajniejsi, bardziej zdyscyplinowani i zmobilizowani do lepszej pracy. Świadomość
istnienia bezrobocia zachęca młodych do racjonalnego wyboru zawodu i ciągłego
podnoszenia kwalifikacji, natomiast osoby w wieku produkcyjnym do stałego
doskonalenia się w kierunkach adekwatnych do potrzeb rynku.8
Osoby, które stracą pracę zyskują więcej wolnego czasu, którego wykorzystanie
zależy od ich sytuacji materialnej oraz osobowości. Na przykład kobiety, które mają
wiele obowiązków domowych, mogą go wykorzystać na zapanowanie nad życiem
rodzinnym. Osoby ceniące swobodę dysponowania swoim czasem mogą zrezygnować
z poszukiwania stałej pracy, a jedynie dorabiać, tak by móc się utrzymać.
5
Dobre bezrobocie, Rostowski Jacek, Wprost, 24.06.2001, Nr 25, s. 46.
6
Społeczne skutki bezrobocia w rejonie ..., j.w., s. 10.
7
Wg. Makroekonomia  Podręcznik europejski, Burda, Wyplosz, Warszawa 2000, s. 692 bezrobocie frykcyjne
to bezrobocie wynikające z indywidualnych zmian pracy lub z wchodzenia na rynek pracy.
8
j.w.
4
W rzeczywistości jednak takich osób jest bardzo nie wiele a nadmiar wolnego czasu
bardzo często prowadzi do frustracji.9
Negatywne społeczne skutki bezrobocia
Długotrwałe bezrobocie strukturalne10 ma negatywny wpływ na życie społeczeństwa,
w aspekcie ekonomiczno-społecznym i psychologiczno-moralnym.11
Pierwszym poważnym skutkiem utraty pracy jest pogorszenie standardu życia
osoby i jej rodziny, którą to spotkało. Dochody z pracy bardzo często stanowią
główne z
ródło utrzymania, dlatego też wystąpienie zjawiska bezrobocia w rodzinie
stanowi ważną przyczynę spadku dochodów, pogorszenia się warunków bytowych lub
nawet utraty środków do życia.12
Pierwszą formą radzenia sobie z zaistniała sytuacją jest, już wcześniej wspomniane,
ograniczenie wydatków. Bezrobotni na początku rezygnują z zakupu odzieży i
obuwia, a w następnej kolejności z wydatków związanych z wypoczynkiem i
kształceniem. Kolejnym krokiem jest przeprowadzenie się do tańszego mieszkania,
rezygnacja z życia towarzyskiego, ambicji zawodowych i inwestycji. Drastyczną formą
walki z brakiem pieniędzy na życie jest sprzedaż dóbr trwałego użytku oraz
rozpoczęcie oszczędzania na żywności. Brak stałego z
ródła dochodów eliminuje
możliwość swobodnego podejmowania decyzji, wymuszając na osobie bezrobotnej i
jej rodzinie życie w formie prostej wegetacji materialnej.13
Pogorszenie się standardu życia rodzin dotkniętych bezrobociem ma wpływ na
zubożenie całej społeczności lokalnej. Wystarczy, że kilkanaście rodzin ograniczy
swoje wydatki, a podupadnie lokalny handel i kultura (na przykład miejskie kino,
sklep obuwniczy lub odzieżowy).
Kolejną konsekwencją bezrobocia są zakłócenia w życiu rodzinnym. Rodzina jako
podstawowa jednostka społeczna stanowi opokę dla jej członków. Niestety w
momencie, gdy zostanie ona dotknięta bezrobociem, następuje pogorszenie się
stosunków rodzinnych. Utrata stałego z
ródła dochodów i brak perspektyw na szybkie
9
j.w.
10
Wg. Makroekonomia  Podręcznik europejski, Burda, Wyplosz, Warszawa 2000, s. 692 Bezrobocie
strukturalne to bezrobocie pojawiające się w wyniku złego kojarzenia popytu i podaży pracy, rynek nie
oczyszcza się, ponieważ pracownicy i wakaty są różnie zlokalizowane gałęziowo, zawodowo i przestrzennie.
11
Społeczne skutki bezrobocia w rejonie & , j.w., s. 12.
12
Społeczne skutki bezrobocia w rejonie & , j.w., s. 13.
13
j.w.
5
zatrudnienie stanowi dla członków rodziny duże obciążenie psychiczne, którego
konsekwencjami są:
poczucie utarty statusu społecznego;
świadomość regresu w odniesieniu do członków bliższej i dalszej rodziny;14
zwiększony poziom lęku o przyszłość własną i rodziny;15
zagrożenie statusu męża i ojca, który traci pozycję głowy rodziny i podstawowego
żywiciela;
konflikty i nieporozumienia pomiędzy członkami rodziny;
niemożność zachowania autorytetu ojca lub obojga rodziców, którzy nie są w
stanie utrzymać dotychczasowego standardu życia rodziny;
naruszenie spójności rodziny, wywołane emigracją za pracą;
naruszenie dotychczasowych ról;
pojawienie się problemów wychowawczych, kłótni małżeńskich;
poczucie osamotnienia, zła, niska samoocena, niezadowolenie z życia.
Wyżej wymienione zjawiska wywołujące zakłócenia w życiu rodzinnym mogą
doprowadzić do jej rozpadu. Wszystko jednak zależy od postawy jaką przyjmą
członkowie rodziny. Mogą się poddać, ale równie dobrze podjąć walkę, szukać nowej
pracy, dbać o bliskich, nie dawać się depresji, zachować spójność rodziny i planować
przyszłość.16
Trzecim skutkiem chronicznego bezrobocie są napięcia i konflikty społeczne.
Wzrost poczucia utraty własnej wartości oraz obawa przed  złymi językami innych
ludzi powoduje, że bezrobotni sami wycofują się z życia społecznego. Działa tu
mechanizm samospełniającego się proroctwa. Osoby, które straciły pracę przewidują,
iż zostaną odrzucone i zawczasu wycofują się z życia społecznego i towarzyskiego,
jednocześnie za swoją izolację winią otoczenie.17 Zaczynają uskarżać się na nudę i
osamotnienie, nasilają się u nich stany przygnębienia i depresji. Nawet przynależność
do nowego kręgu społecznego zrzeszającego bezrobotnych o podobnej sytuacji
życiowej i zainteresowaniach nie poprawia im samopoczucia i nie jest w stanie
zrównoważyć utraconych więzi. Zauważyć można również faktyczne odsuwanie się
14
Społeczne skutki bezrobocia w rejonie & , j.w., s. 14.
15
Skutki bezrobocia w wymiarze indywidualnym, Bohdziewicz Piotr, Rynek Pracy, 1997, Nr 6, s. 45.
16
j.w.
17
j.w.
6
znajomych od osób bezrobotnych. W przypadku społeczności lokalnej następuje
podział społeczeństwa na tych, którzy mają pracę oraz na tych którzy jej nie mają.18
Czwartym poważnym skutkiem długotrwałego bezrobocia są zagrożenia w sferze
psychicznej i szkody zdrowotne. W większości przypadków zmiany w
samopoczuciu przy chronicznym bezrobociu można podzielić na:
początkowy szok wywołany utratą pracy;
krótka faza optymizmu i wiary w znalezienie zatrudnienia;
faza pesymizmu i utraty nadziei;
faza bezradności i fatalizmu.19
Bycie bezrobotnym oznacza utratę poczucia bezpieczeństwa socjalnego
i ekonomicznego. Objawia się to dolegliwościami psychicznymi
i psychosomatycznymi, na przykład rozdrażnieniem, bezsennością, lękami,
zaniżeniem samooceny, kryzysem tożsamości, frustracją , postawą agresywną,
zachowaniem dewiacyjnym, a nawet przestępczym. Zdarza się jednak, że obok
stanów lękowych, depresji czy nawet psychozy ludzie reagują na bezrobocie
obojętnie, a nawet zadowoleniem z posiadanej wolności i autonomii.20 Te ostatnie są
jednak rzadkością, u większości obywateli bezrobocie wywołuje stres
psychospołeczny, czyli  subiektywną reakcję na trudne sytuacje, jeśli zaś sytuacje
takie utrzymują się przez dłuższy czas, mogą powodować trwałe zakłócenia w
funkcjonowaniu człowieka .21
Bezrobocie ma również wpływ na zdrowie fizyczne. Uznaje się je za jeden z
czynników zwiększających zachorowalność (zwłaszcza na choroby układu krążenia,
układu trawiennego oraz zaburzenia snu22) i przedwczesną umieralność.23 Stres
psychospołeczny wywołany utratą pracy narusza system immunologiczny człowieka
powodując uszczerbek na zdrowiu24, a brak pieniędzy wymusza niezdrowy styl życia
(zła dieta, nieregularne spożywanie posiłków, brak ruchu, bezsenność). Pogorszenie
stanu zdrowia może nastąpić natychmiast lub po pewnym czasie, kiedy to stres oraz
18
Społeczne skutki bezrobocia w rejonie & , j.w., s. 14.
19
Społeczne skutki bezrobocia w rejonie & , j.w., s. 16.
20
Bezrobocie a zdrowie psychofizyczne, Worach-Kardas Halina, Polityka Społeczna, 1996, Nr 4, s. 19.
21
j.w.
22
Skutki bezrobocia w wymiarze indywidualnym, j.w., s. 47.
23
Bezrobocie a zdrowie psychofizyczne, j.w., s. 20.
24
j.w.
7
nadmierna aktywizacja i mobilizacja sił w okresach poszukiwania pracy lub
zatrudnienia tymczasowego dadzą o sobie znać.25
Następną konsekwencją bezrobocia są zjawiska patologii społecznej, czyli
napady, włamania, kradzieże, rozboje, gwałty, morderstwa, chuligaństwo,
demoralizacja, alkoholizm, narkomania, prostytucja czy żebractwo. Są one rezultatem
stanu dezorganizacji społecznej w sferze gospodarczej, nieskuteczności administracji
państwowej, niestabilności systemu politycznego, braku spójności i szybkich zmian w
systemie prawa, mniejszej skuteczności policji, regresu zasad etycznych i upadku
moralnych standardów.26 Dodatkowo wpływ na patologie ma osłabienie więzi
społecznych w różnych sferach życia i na różnych poziomach organizacyjnych
społeczeństwa.27
Podsumowując długotrwałe bezrobocie przynosi więcej szkody niż pożytku. Dotyka
nie tylko osoby, które straciły pracę ale również ich rodziny oraz całą społeczność
lokalną. Możliwe następstwa to:
ubożenie całej okolicy wraz ze wzrostem bezrobocia w regionie;
ograniczanie kontaktów społecznych i towarzyskich, zamykanie się w swoim
własnym gronie;
narastanie konfliktów w rodzinie i społeczności lokalnej, podział na tych co mają i
tych co nie mają pracy;
wzrost frustracji, niezadowolenia, marazmu, niechęci;
pogarszanie się ogólnego stanu zdrowia społeczeństwa, wzrost liczby osób
uzależnionych od alkoholu;
wzrost przestępczości i innych zjawisk patologicznych.
Wszystko to tworzy zamknięty krąg, z którego bezrobotnym bardzo ciężko jest się
wydostać. Poprawa obecnego stanu wymaga precyzyjnego, kompleksowego,
skoordynowanego działania, z zakresu polityki społecznej i gospodarczej, rządu oraz
władz jednostek samorządu terytorialnego .
25
Bezrobocie a zdrowie psychofizyczne, j.w., s. 19.
26
Społeczne skutki bezrobocia w rejonie & , j.w., s. 80.
27
Bezrobocie a zdrowie psychofizyczne, j.w., s. 19.
8
3. Sposoby przeciwdziałania bezrobociu
W tej części pracy zaprezentowane zostaną niektóre sposoby przeciwdziałania
bezrobociu dostępne władzom jednostek samorządu terytorialnego i społeczności
lokalnej oraz wynikające z ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu28.
Sposoby dostępne władzom jednostek samorządu
terytorialnego
stworzenie warunków do inwestowania w szczególności poprzez poprawę
infrastruktury technicznej i społecznej29 (opracowanie planu inwestycyjnego
opartego o roboty publiczne);30
rozszerzenie przez gminy zachęt ekonomicznych do rozwijania działalności
gospodarczej (niskie podatki, premie dla inwestorów, niskie czynsze na budynki
gospodarcze, zwolnienia na pewien okres od tych opłat);
promocja gminy w celu pozyskiwania inwestorów z zewnątrz (otworzenie biura
promocji, zorganizowanie dużej imprezy, promocja w radiu, telewizji, gazetach,
dobre przygotowanie urzędników i materiałów promocyjnych, akcja promocyjna
powinna mieć cykliczny charakter);31
zwiększenie dostępu pracodawców do informacji o możliwościach inwestowani w
gminie;
tworzenie struktur organizacyjnych w gminie i rejonie na rzecz pozyskiwania
środków finansowych i partnerów dla rozwoju gminy;
rozwijanie małej, rodzinnej działalności gospodarczej (zachęcanie rolników do
tworzenia gospodarstw agroturystycznych);32
powołanie fundacji lub stowarzyszeń na rzecz wspieranie przedsiębiorczości i
aktywizacji mieszkańców (organizacja szkoleń z zakresu podstaw funkcjonowanie
28
Dz. U. 2001 Nr 6 poz. 56.
29
Bezrobocie we wsiach popegeerowskich, Harbowy Marcin, Rynek Pracy, 2000, Nr 7, s. 56.
30
Jak skutecznie przeciwdziałać bezrobociu & , j.w., s. 67.
Roboty publiczne  oznacza to zatrudnienie bezrobotnego w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy przy
wykonywaniu prac zorganizowanych przez organy samorządu terytorialnego lub instytucje użyteczności
publicznej oraz organizacje statutowo zajmujące się problematyką: ochrony środowiska, kultury, oświaty,
sportu i turystyki, opieki zdrowotnej oraz pomocy społecznej, a także spółki wodne i ich związki, jeżeli prace te
są finansowane lub dofinansowane ze środków samorządu terytorialnego, budżetu państwa, funduszy celowych
lub środków instytucji, organizacji, spółek wodnych i ich związków (Art. 2. ust. 21 ustawa o zatrudnianiu i
przeciwdziałaniu bezrobociu Dz. U. 2001 Nr 6 poz. 56).
31
Jak skutecznie przeciwdziałać bezrobociu & , j.w., s. 66.
32
Bezrobocie a zdrowie psychofizyczne, j.w., s. 56.
9
przedsiębiorstwa, pracy na komputerze, uzupełniania wniosków o kredyty,
negocjacji; udzielanie informacji o działalności organizacji pozarządowych
działających na rzecz rozwoju przedsiębiorczości; organizowanie poradnictwa i
doradztwa);33
powołanie do życia inkubatora przedsiębiorczości, którego istnienie umożliwia
wymianę informacji, myśli, pomysłów, doświadczeń i spostrzeżeń;34
kształtowanie pozytywnego wizerunku gminy w województwie i kraju
(prezentacja walorów kulturowych, tradycji, organizacja targów, spotkań,
jarmarków35; również przekonanie mieszkańców, że wygląd ich miejscowość 
pierwsze wrażenie ma ogromne znaczenie dla potencjalnych inwestorów36);
stworzenie młodzieży wiejskiej warunków do podjęcia pracy poza miejscem
zamieszkania (zwrot kosztów dojazdy, zakwaterowania);37
usprawnienie pośrednictwa pracy (organizacja targów pracy, giełdy pracy38,
tworzenie banków pracy, gdzie będą zawarte wszystkie oferty pracy z całego
regionu39);
wprowadzenie ulg podatkowych dla pracodawców tworzących nowe miejsca
pracy;40
współpraca z miastami  bliz
niaczymi z Europy Zachodniej (możliwość wymiany
informacji na temat kultury, społeczeństwa, organizacji państwa, rozwiązań
gospodarczych);41
udzielanie zamówień na wykonawstwo inwestycji komunalnych miejscowym
firmom budowlanym, tworzyć samorządowe zakłady usługowe, organizowanie
praktyk dla osób bezrobotnych w prywatnych przedsiębiorstwach;42
organizowanie prac interwencyjnych;43
33
Jak skutecznie przeciwdziałać bezrobociu & , j.w., s. 68.
34
j.w.
35
j.w.
36
Przeciwdziałanie bezrobociu w gminach, j.w. s. 72.
37
Bezrobocie a zdrowie psychofizyczne, j.w., s. 56.
38
j.w.
39
Bank daje szansę nauczycielom, Nowakowski Maciej, Gazeta Wyborcza Olsztyn, 29.04.2002, s. 3.
40
Bezrobocie a zdrowie psychofizyczne, j.w., s. 56.
41
Jak skutecznie przeciwdziałać bezrobociu & , j.w., s. 67.
42
Działalność gospodarcza jako & , j.w., s. 35.
43
j.w.
Prace interwencyjne  oznacza to zatrudnienie bezrobotnego przez pracodawcę w okresie nie dłuższym niż 12
miesięcy, jeżeli zatrudnienie to nastąpiło w wyniku umowy zawartej ze starostą (Art. 2 ust. 18 ustawa o
zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu Dz. U. Nr 6 poz. 56).
10
 współorganizowanie klubów pracy;44
partycypowanie w kosztach zatrudnienia osoby bezrobotnej (Starosta może
zawrzeć z pracodawcą umowę przewidującą refundowanie poniesionych kosztów
z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne w związku z
zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego45);
popularyzowanie udanych przedsięwzięć gospodarczych;46
zatrudnianie bezrobotnych w zakładach gminnej gospodarki komunalnej;47
chronienie zakładów pracy przed likwidacją (częściowe umarzanie podatków lub
rozkładanie ich na korzystne raty jednostkom, które mają problemy z
płaceniem);48
wspieranie inicjatyw wspólnego gospodarowania wśród rolników i dostosowania
rolnictwa do standardów Unii Europejskiej;49
Sposoby dostępne społeczności lokalnej - przykład
W Zelgnie (województwo kujawsko-pomorskie) mieszkańcy stworzyli Sąsiedzkie
Biuro Pracy. Fundacji Wspomagania Wsi w Warszawie przedstawili biznes plan
pomocy sąsiedzkiej i otrzymali 10 tys. złotych na otworzenia biura pośrednictwa
pracy. Za uzyskane pieniądze wykupiono zbiorowe ubezpieczenie dla przyszłych
pracowników, wydrukowano ulotki i rozesłano do okolicznych gospodarzach. Biuro
pośrednictwa pracy oferuje pracowników do zbierania kamieni z pola, ładowania
buraków, opieki nad chorymi, sprzątania domu, kopania i grabienia ogródka, rąbania
drewna, mycia okien. Ceny są konkurencyjne, a pracownicy sprawdzeni. W zeszycie z
jednej strony zapisane są oferty pracy, a z drugiej osoby poszukujące zatrudnienia.
W  pośredniaku obowiązuje kilka zasad, po pierwsze ci, którzy odmówią przyjęcia
zaoferowanej pracy przy następnej dostaną ją w ostatniej kolejności, przyjmowani są
tylko bezrobotni bez prawa do zasiłku, pracodawca przynosi wynagrodzenie do
pośredniaka oraz dodaje kilka złotych, za możliwość zatrudnienia taniego i solidnego
44
j.w.
Klub pracy  oznacza to zajęcia dla bezrobotnych w celu nabycia umiejętności poszukiwania i uzyskania
zatrudnienia (Art. 2 ust. 18 ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu Dz. U. Nr 6 poz. 56).
45
art. 22a ust. 1 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu Dz. U. 2001 Nr 6 poz. 56.
46
Przeciwdziałanie bezrobociu w gminach, j.w., s. 72
47
Samorząd terytorialny a bezrobocie, Siemianowicz Kazimierz, Rynek Pracy, 1997, Nr 11, s. 14.
48
j.w.
49
Czy da się to zrobić? doświadczenia władz lokalnych w przeciwdziałaniu bezrobociu, Konferencja w
Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, Rynek Pracy, 2000, Nr 7, s. 60.
11
pracownika, wypłata to talony, za które można robić zakupy w dwóch miejskich
sklepach  uniemożliwia to wydanie pieniędzy na alkohol.50
Podsumowując, skuteczność wyżej zaprezentowanych elementów zależy od specyfiki
danej społeczności lokalnej, wykształcenia mieszkańców, liczby ludności, położenia
geograficznego, obecnej sytuacji gospodarczej regionu. Efektywna walka
z bezrobociem wymaga zaangażowania w nią całej społeczności lokalnej. Mieszkańcy,
w których ręce odda się stworzone fundacje lub stowarzyszenia mogą zorganizować
lokalną grupę przywódczą, która będzie umiała poradzić sobie z trudnymi
problemami, dając przykład pracowitości, efektywności i przedsiębiorczości.51 Trzeba
jednak podkreślić, że po obu stronach, czyli po stronie władz lokalnych
i mieszkańców muszą stać ludzie kompetentni, mądrzy i uczciwi.
Również rząd musi podjąć radykalne kroki w kierunku walki z bezrobociem, ponieważ
przy tak dużej stopie bezrobocia i złej koniunkturze jaką mamy teraz w Polsce
przedstawione środki zaradcze nie poprawią zanadto sytuacji. Krajowy rynek pracy
wymaga radykalnej reformy:
uelastycznienia ceny pracy;
redukcji pozapłacowych kosztów pracy;
wprowadzenie do kodeksu pracy ułatwień w zwalnianiu pracowników;52
wprowadzenia ułatwień dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw.
Bez nich sytuacja jaką mamy teraz szybko się nie zmieni.
50
Talon życia, Czajkowska Małgorzata, Gazeta Wyborcza, 6-7.04.2002, s. 5.
51
Jak skutecznie przeciwdziałać bezrobociu & , j.w., s. 68.
52
Sztywny rynek, Macijewicz Patrycja, Gazeta Wyborcza, 22.02.2002, s. 25.
12
Bibliografia
1. 18 proc. Polaków bez pracy, Maciejewicz Patrycja, Gazeta Wyborcza,
22.02.2002.
2. Bank daje szansę nauczycielom, Nowakowski Maciej, Gazeta Wyborcza
Olsztyn, 29.04.2002.
3. Bezrobocie a zdrowie psychofizyczne, Worach-Kardas Halina, Polityka
Społeczna, 1996, Nr 4.
4. Bezrobocie we wsiach popegeerowskich, Harbowy Marcin, Rynek Pracy, 2000,
Nr 7.
5. Czy da się to zrobić? doświadczenia władz lokalnych w przeciwdziałaniu
bezrobociu, Konferencja w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, Rynek
Pracy, 2000, Nr 7.
6. Dobre bezrobocie, Rostowski Jacek, Wprost, 24.06.2001, Nr 25.
7. Makroekonomia  Podręcznik europejski, Burda, Wyplosz, Warszawa 2000.
8. Samorząd terytorialny a bezrobocie, Siemianowicz Kazimierz, Rynek Pracy,
1997, Nr 11.
9. Skutki bezrobocia w wymiarze indywidualnym, Bohdziewicz Piotr, Rynek Pracy,
1997, Nr 6.
10. Sztywny rynek, Macijewicz Patrycja, Gazeta Wyborcza, 22.02.2002.
11. Talon życia, Czajkowska Małgorzata, Gazeta Wyborcza, 6-7.04.2002.
13
1. Wstęp ........................................................................................................... 2
2. Sytuacja bezrobotnych w Polsce ..................................................................... 2
3. Społeczne skutki bezrobocia ........................................................................... 3
Pozytywne społeczne skutki bezrobocia .............................................................. 4
Negatywne społeczne skutki bezrobocia ............................................................. 5
3. Sposoby przeciwdziałania bezrobociu .............................................................. 9
Sposoby dostępne władzom jednostek samorządu terytorialnego ......................... 9
Sposoby dostępne społeczności lokalnej - przykład............................................ 11
Bibliografia.........................................................................................................13
14