Prawo własności intelektualnej  jest to prawo odnoszące się w zasadniczy sposób do tzw. Dóbr
niematerialnych, czyli odnosi się do wszelkich wytworów ludzkiego umysłu oraz do prawa z nich
korzystania. Światowa Organizacja Ochrony Własności Intelektualnej określa, że do praw tych
szczególnie zalicza się:
1) Dzieła literackie, naukowe i artystyczne;
2) Interpretacje dokonywane przez autorów, ale też artystów, wykonawców, interpretatorów;
3) Fonogramy, programy radiowe i telewizyjne;
4) Wynalazki we wszystkich dziedzinach działalności człowieka;
5) Odkrycia naukowe;
6) Wzory przemysłowe;
7) Znaki towarowe i usługowe;
8) Nazwy handlowe i oznaczenia;
9) Ochrona przed nieuczciwą konkurencją.
Prawo autorskie, prawa pokrewne i prawo baz danych:
Prawo autorskie  cały zespół praw, które przysługują autorowi (właścicielowi danego utworu), bądz

też przepisy, które upoważniają tego autora do decydowania w związku z wykorzystaniem danego
dzieła oraz upoważniają do czerpania z nich korzyści.
Drugą płaszczyzną zainteresowań ochrony własności intelektualnej, która szczególnie z punktu
widzenia funkcjonalności firm itp., jest istotniejsza, to prawo patentowe i prawa z nim związane.
Zatem nie chodzi tu tylko o patenty i wzory użytkowe, ale również o znaki towarowe, wzornictwo
przemysłowe, oznaczenia geograficzne, nazwy pochodzenia oraz topografie układów scalonych. W tej
perspektywie urzędem powołanym do właściwej ochrony prawnej, jest Urząd Patentowy RP. Urząd
patentowy, w którym patent został zarejestrowany, ochrania patent przez 20 lat od daty zgłoszenia
(dotyczy wynalazku). Jeżeli mamy do czynienia ze wzorem użytkowym, ochrona trwa przez 10 lat od
zgłoszenia, a póz
niej może być przedłużana o kolejne 10 lat. Z kolei przy wzornictwie przemysłowym
przysługuje ochrona 25-letnia. Oznaczenia geograficzne i nazwy pochodzenia nie mają ograniczenia
ochrony. W RP poza wyżej wymienionymi można korzystać z ochrony w zakresie znaków towarowych
z pośrednictwa wspólnotowego znaku towarowego, przy czym rejestracja odbywa się we właściwym
urzędzie w UE. Jest nim Urząd ds. harmonizacji w ramach rynku wewnętrznego. Ma swoją siedzibę w
Hiszpanii w Alicante. Natomiast aby uzyskać międzynarodową ochronę znaku towarowego, wskazana
jest rejestracja w biurze Światowej Organizacji Własności Intelektualnej w Genewie.
Reasumując, prawo autorskie, to ogół praw przysługujących autorowi utworu albo przepisy
upoważaniające autora do decydowania o użytkowaniu określonego dzieła, a także czerpania z niego
korzyści. Zatem utwór jest przedmiotem prawa autorskiego i jest to przejaw każdej twórczej
działalności człowieka, która ma charakter indywidualny i, który jest ustalony w obojętnie jakiej
postaci, i różnorodne wartości, sposoby jego wyrażania oraz przeznaczenie. Mają charakter obojętny,
są względem niego niezależne. W związku z powyższym w innej klasyfikacji za utwór uważa się:
- utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi;
- utwory literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne;
- programy komputerowe.
Ponadto są to utwory mające charakter fotograficzny, związany z wzornictwem przemysłowym, a
także architektoniczny, urbanistyczny i architektoniczno-urbanistyczny. Utwór jest przedmiotem
prawa autorskiego od momentu ustalenia, że można przypisać mu te prawa, nawet jeśli sam utwór
nie ma projektu. Różnego rodzaju zbiory, antologie, wyroby, bazy danych, które spełniają cechy
utworu, są przedmiotem prawa autorskiego, nawet w sytuacji, jeśli okaże się, iż zawiera materiały nie
chronione bez uszczerbku dla praw do wykorzystania utworu. Ustawą z dnia 04.02.1994 o prawie
autorskim i prawach pokrewnych, wyróżniono autorskie prawa, mające charakter osobisty i
majątkowy. Ochrona osobistych praw autorskich następuje w dwóch sytuacjach: gdy prawa te zostają
zagrożone poprzez działanie osób trzecich i autor może żądać zaprzestania takiego działania oraz w
sytuacji, kiedy prawa autorskie, mające charakter osobisty, zostały już naruszone  autor utworu może
żądać od osoby, która się jej dopuściła, czynności niezbędnych do usunięcia skutków jego działania, a
również stosownego zadośćuczynienia, mającego charakter pieniężny lub alternatywny. Podstawą
ochrony praw majątkowych osobistych, jest art. 179 o prawach autorskich i prawach pokrewnych.
Zgodnie z nim, twórca może żądać zaniechania naruszania, wydania korzyści, zapłacenia podwójnej
wysokości stosownego wynagrodzenia w chwili dochodzenia, naprawienia szkody, a także wpłaty
określonej sumy na fundusz promocji twórczości. Niektóre kategorie wyłącza się spod ochrony praw
autorskich i okręgu. Są to: akty normatywne, ich projekty, dokumenty urzędowe, materiały, symbole,
znaki, opublikowane opisy patentowe i ochronne oraz proste informacje prasowe.
Bazy danych podlegają ochronie na podstawie Ust. Z dn. 27.07.2001 o ochronie baz danych, co jest
niezależne od ochrony przyznanej na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Zatem producent, którego prawa do ochrony baz danych zostały naruszone, może żądać od osoby,
która naruszyła te prawa, zaniechania naruszania, usunięcia skutków naruszania, naprawienia
wyrządzonej szkody (szkoda, to koszt, określony odpowiednim algorytmem, wyrażającym średnią np.
taksówkarz, który miał kolizję drogową  szkoda: lakiernik, blacharz, pensja, którą utracił itd.) oraz
wydania określonych (uzyskanych przez sprawcę) korzyści. Niezależnie od naprawienia wyrządzonej
szkody i innych powyższych roszczeń, producent baz danych może domagać się jednokrotnego bądz

wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia o odpowiedniej treści oraz w odpowiedniej formie,
oraz (lub) podania do publicznej wiadomości części lub całości orzeczenia sądowego, które zostało
wydane w odpowiedniej sprawie. Jednak o zakresie treści, formie tego orzeczenia podanego do
publicznej wiadomości, decyduje sąd.
Prawo własności przemysłowej, jest to rodzaj praw, mający charakter wyłączny, które wynikają z
narodowego lub międzynarodowego prawa lub prawa krajowego (prawo międzynarodowe, to prawo
ogólne, jak traktaty rzymskie; prawo krajowe, obowiązuje na terenie danego kraju). Do przedmiotów
prawa własności przemysłowej, zaliczamy:
- projekty wynalazcze:
a) wynalazki, a więc rozwiązania techniczne, które są poprzedzone przez pomysł; wg prawa
patentowego wynalazek, to poddane ścisłej definicji prawno-technicznej unikalne rozwiązanie
techniczne, dotychczas nieopatentowane. Wynalazek, żeby został opatentowany, musi spełnić trzy
podstawowe kryteria:
* być nowy;
* posiadać poziom wynalazczy, czyli nie wynikać dla eksperta z poznanej wiedzy czy techniki;
* musi nadawać się do przemysłowego stosowania, tzn. wg wynalazku może być uzyskiwany pewien
wytwór lub może być on wykorzystywany w taki sposób, który jest nowoczesny i nowatorski w
rozumieniu technicznym w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, również w rolnictwie;
b) wzory użytkowe, czyli nowe oraz użytkowe rozwiązania o charakterze technicznym, dotyczące
kształtu, budowy, czy zestawienia przedmiotowego o trwałej postaci, przy czym użytkowanie takiego
rozwiązania, wyraża się możliwością osiągania celu, mającego praktyczne znaczenie przy wytworzeniu
lub korzystaniu z wyrobu o cechach wzoru użytkowego. Na wzór użytkowy może być udzielone prawo
ochrony, przez które nabywa się wyłączne możliwości korzystania ze wzoru, co ma charakter
zarobkowy lub zawierany na całym terenie RP. Czas trwania tej ochrony wynosi 10 lat od daty
zgłoszenia wzoru użytkowego w urzędzie patentowym. Zakres przedmiotowy prawa ochrony, określa
zastrzeżenie ochronne, zawarte w opisie ochrony wzoru użytkowego. Stwierdza się to przez wydanie
świadczenia ochronnego. Częścią składową świadczenia, jest opis ochrony wzoru użytkowego,
obejmujący opis wzoru, zastrzeżoną ochronę oraz rysunek. Opis ochrony, jest udostępniony osobom
trzecim i jest rozpowszechniany przez urząd patentowy. Zgłoszenie wzoru patentowego może
zawierać tylko jedno rozwiązanie. Taki wzór wpisuje się do rejestru wzorów użytkowych;
c) wzory przemysłowe, jest to nowa postać wytworu lub jego część, nadana mu w szczególności
przez cechy linii, konturów, kształtu, kolorystykę, strukturę, a także przez jego ornamentację.
Wytworem jest z kolei każdy przedmiot, wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy,
obejmujący w szczególności opakowania lub grafiki oraz kroje pisma typu graficznego z wyłączeniem
programów komputerowych. Na wzór przemysłowy udziela się prawa rejestracji. Na jego podstawie
uprawniony nabywa prawo do wyłącznego stosowania wzoru przemysłowego w sposób zarobkowy
lub zawierany na całym obszarze RP. Prawo ochrony w tym zakresie udziela się na okres 25 lat od daty
zgłoszenia w urzędzie patentowym;
d) topografia układów scalonych, to rozwiązanie polegające na przestrzennym wyrażeniu w dowolny
sposób rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym oraz
wszystkich lub części połączeń układów scalonych. Przez układy scalone, rozumie się jedno lub
wielowarstwowy wyrób przestrzenny, utworzony z elementów z materiału półprzewodnikowego,
tworzący ciągłą warstwę ich wzajemnych połączeń, przewodników lub izolatorów, ale nie rozdzielnych
ze sobą połączeń, spełniających funkcje elektroniczne. Na topografie układów scalonych udziela się
prawa do rejestracji. Ochrona topografii ustaje po 10 latach od końca roku kalendarzowego, w którym
topografia lub układ, który zawiera taką topografię, zostaje wprowadzony do obrotu lub końca roku
kalendarzowego, w którym nastąpiło zgłoszenie topografii do urzędu patentowego, przy czym
obowiązuje ten termin, który mija wcześniej;
e) rozwiązania/projekty racjonalizatorskie. Przedsiębiorcy mogą przewodniczyć w przyjmowaniu
projektów racjonalizatorskich w warunkach określonych w ustanowionym przez siebie regulaminie.
Przedsiębiorca może uznać za taki projekt w rozumieniu ustawowym, każde rozwiązanie, dające się
wykorzystać, które nie jest wynalazkiem podlegającym opatentowaniu, nie jest wzorem użytkowym,
nie jest wzorem przemysłowym, ani topografią układów scalonych. Projekt racjonalizatorski często
stanowi tajemnicę przedmiotu i może być chroniony zgodnie z jej regułami;
- znaki towarowe, to każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny. Jeżeli
oznaczenie takie nadaje się do wyodrębnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego
przedsiębiorstwa. W szczególności jest to wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma
przestrzenna w tym forma towaru lub opakowanie, ale także melodia, czy inny sygnał dz
więkowy. Na
znak towarowy udzielane jest prawo ochrony, które uprawnia do wyłącznego stosowania znaku
towarowego w celach zarobkowych lub zawierana na całym obszarze RP. Czas trwania ochrony znaku
towarowego wynosi 10 lat od momentu zarejestrowania w urzędzie patentowym;
- oznaczenia geograficzne, są to oznaczenia słowne, odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do
określonych nazw miejsca, miejscowości, regionu, kraju, czy innego terenu, które identyfikują towar z
tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisane przede
wszystkim pochodzeniem geograficznym tego towaru. Na oznaczenia geograficzne może być
udzielone prawo rejestracji i może być wykorzystane na terenie całej RP przez osoby, których towary
nie spełniają jednak warunków prawnych do rejestracyjnej ochrony oznaczeń geograficznych jest
bezterminowa i trwa od wpisu do rejestru oznaczeń.
Ust. Z 30.06.2000 r. o prawie własności intelektualnej udziela określone patenty na wynalazki, prawa
ochronne na wzory przemysłowe, wzory użytkowe itp.. Spory dotyczące naruszeń tych praw
rozpatrywane są przez sądy, przy czym naruszenia cudzych praw, związanych z ich własnym
podmiotem, sankcjom cywilnym, ale też w określonych przypadkach sankcjom karnym. Dla ważnych
rodzajów własności prawnej stosowane są określone ustawy. Przykładami sankcji cywilnych są:
zaniechanie naruszania i usunięcie jego skutków, wydanie korzyści, naprawienie szkody i jej
wynagrodzenie, ogłoszenie stosownego oświadczenia o naruszeniu. Natomiast jeżeli chodzi o sankcje
karne, to są to:
- grzywna;
- pozbawienie wolności;
- ograniczenie wolności.
Przypadki, w których są stosowane:
- za przypisanie sobie autorstwa cudzego projektu wynalazczego;
- za przywłaszczenie cudzego prawa do ochrony rozwiązania i zgłoszenie cudzego rozwiązania w celu
otrzymania takiej ochrony;
- oznaczenia przedmiotów niechronionych w sposób sugerujący, że korzystają one z ochrony, a także
wprowadzenie go do obrotu;
- wprowadzenie do obrotu towaru, czy usług, oznaczonych zarejestrowanym znakiem towarowym,
którego nie ma się prawa używać;
- ujawnienie informacji, stanowiącej tajemnicę przedsiębiorstwa, która wyrządzić może poważne
szkody przedsiębiorcy;
- kopiowanie postaci produktu i wprowadzenie go do obrotu, stwarzające możliwość wprowadzenia w
błąd co do jego pochodzenia, które wyrządziło poważną szkodę przedsiębiorcy;
- umyślne, fałszywe wprowadzenie w błąd oznaczonego towaru i usług, wyrządzających określoną
szkodę klientowi;
- rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o własnym lub
cudzym przedmiocie w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody.
System ochrony praw własności intelektualnej:
Ochrona praw własności intelektualnej udzielana jest z zastosowaniem odpowiedniej procedury
rejestracyjnej, prowadzącej do wydania stosownego świadczenia potwierdzającego jej uzyskanie lub
też bez potwierdzenia postępowania i realizacji jakichkolwiek formalności, natomiast ta ochrona musi
być czymś potwierdzona. Oficjalne potwierdzenie pozyskania ochrony możliwe jest w przypadku
wynalazków, wzorów użytkowych itp., natomiast bez potrzeby rejestracji ochronie podlegają utwory.
Oznacza to, iż ochrona przysługuje twórcy w sposób automatyczny i nie musi on gdziekolwiek zgłaszać
swojego dzieła. Cechy wiedzy podlegają ochronie w systemie rejestracji z przeprowadzonym
badaniem, sprawdzane są podczas samej rejestracji w sposób merytoryczny. Celem badania udzielane
są trojakie środki ochrony: patent na wynalazek, prawo ochrony na wzór użytkowy i prawo ochrony na
znak towarowy. W przypadku natomiast rejestracji bez badania merytorycznego, udziela się ochrony
wyłącznie do sprawy formalnej: prawa z rejestracji wzoru przemysłowego i prawo z rejestracji
topografii układów scalonych.
Ochrona prawna przed nieuczciwą konkurencją następuje, gdy określony podmiot podszywa się w
nieuczciwy sposób np. pod hasło, kolorystykę, wizerunek i w razie dokonania czynu nieuczciwej
konkurencji. Przedsiębiorstwo, które przedmiot zostanie naruszony bądz
zagrożony, może żądać
zaniechania, usunięcia skutków, złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia
odpowiedniej treści oraz w odpowiedniej formie, naprawienia wyrządzonych szkody na ogólnych
zasadach, wydania uzyskanej korzyści, zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określone cele,
związane z kulturą polityczną lub ochroną dziedzictwa narodowego, jeżeli ten czyn nieuczciwej
konkurencji był zawiniony.