Kosztorysowanie Umiejscowienie w procesie inwestycyjnym: *programowanie *planowanie (wycena

wskaźnika i badanie efektywności ekonom inwest) *projektowanie (k inwest i ofert) *wykonawstwo (k powyk i

zamienne) *rozruch i przekazanie do użytkowania

POJĘCIA

Ekonomika budownictwa - jedna z gałęzi nauk ekonomicznych badająca zjawiska pojawiające się w toku

szeroko pojętej realizacji procesu inwestycyjnego. Cele: *wyjaśnienie ilościowych i jakościowych

prawidłowości rozwoju budownictwa, *wskazywanie metod postępowania przy ustalaniu optymalnych,

najbardziej efektywnych decyzji nieodzownych w procesach planowania i realizacji, *wytyczenie takich metod i

form działania ekonomicznego w zakresie planowania finansowania, ustalania kosztów oraz organizowania i

zarządzania, które zapewnią w najwyższej mierze ekonomiczną efektywność nakładów finansowych i nakładów

pracy.

Nakłady inwestycyjne – nakłady gospodarcze ponoszone w związku z odtwarzaniem zuzytych zasobów

środków produkcji lub ich powiększeniem, te pierwsze umożliwiają utrzymanie produkcji na dotychczasowym

poziomie, drugie –umożliwiaja jej wzrost. W zal od nakładów podmiotów finansujących: nakł publiczne i

prywatne (2-rob bud-mont, 3-zakup maszyn, 1-pozostałe. Nakł na rob budowl – mont.obejmuja roboty

budowlane oraz mont. sprzętu i urządzeń. Rob bud dotycza wznoszenia, przebudowy, rozbudowy lub odbudowy

bud. Do rob mont zaliczamy również: mont maszyn i urządz prod, energ, transp łącznie z inst przemysłowymi

bezpośrednio związanym z mont wyposaż techn orza urządzen do obsł, konserw tego wyposaż.

Kosztorys – część dokumentacji projektowej zawerających wycenę robót budowlano-montazowych w

technologicznej kolejności oparta na jednostkowych nakładach rzeczowych i aktualnych cenach jednostkowych

w metodzie szczegółowej lub cenach jednostkowych robót w metodzie uproszczonej.

Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót bud. – opracowanie wymagające zbiory wymagań w

zakresie sposobu wykonania robów budowlanych obejmujacych w szczególności w zakresie właściwosci

materiałów, wymagania dotyczace sposobu wykonania i oceny prawidłowości i wykonania poszczególnych

robót, okreslenie zakresu prac, które powinny być ujęte w cenach poszczególnych pozycji przedmiaru,

wskazanie podstaw okreslających zasady przedmiarowania, a w przypadku braku podstaw – opis zasad

przedmiarowania.

Założenia wyjściowe do kosztorysowania – ustalone przez zamawiającego dane techniczne, technologiczne i

organizacyjne nie określone w dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót

budowlanych, a mające wpływ na wysokość ceny kosztorysowej oraz ustalone przez zamawiającego wymagania

dotyczace metod i podstaw opracowania kosztorysu, w szczególności w zakresie formuły kalkulacyjnej oraz

podstaw i ustalania cen jednostkowych lub jednostkowych nakładów rzeczowych i podstaw cenowych.

Katalogi jednostkowych nakładów rzeczowych – wszelkiego rodzaju publikacje określone dla szczegółowo

opisanych robót, rodzaj i ilość jednostkowych nakładów rzeczowych na jednostkę danej roboty.

Jednostkowe nakłady rzeczowe – nakłady rzeczowe czynników produkcji: robocizny, materiałów oraz pracy

sprzętu, ujete w katalogach lub ustalone na podstawie analizy indywidualnej.

Ceny jednostkowe czynników produkcji – stawki robocizny i ceny materiałów oraz pracy sprzętu

przyjmowane do kalkulacji robót metodą szczegółową.

Stawki robocizny – godzinowe stawki robocizny bezpośredniej ustalone w podziale na rodzaje robót lub jako

uśrednione dla wszystkich rodzajów robót.

Ceny jednostkowe materiałów – ceny zakupu materiałów przypadające na jednostkę miary danego materiału.

Ceny jednostkowe pracy sprzętu – ceny najmu sprzętu łącznie z kosztami obsługi etatowej, o ile jest ona

przewidziana dla danego rodzaju sprzętu oraz z kosztami jednorazowymi, uwzględniającymi koszty przewozu

sprzetu na budowę i z powrotem, montaż i demontaż oraz przezbrojenie sprzętu na budowie.

Dane wyjściowe do kosztorysowania – uwzglednione w formie protokołu, między wykonawcą i zamawiającym

dane techniczne, technologiczne i organizacyjne oraz inne niezbedne do kalkulacji kosztorysowej ustalenia

dotyczące metod kalkulacji, formuły kalkulacyjnej oraz podstaw ustalania cen jednostkowych lub

jednostkowych nakładów rzeczowych i podstaw cenowych.

Przedmiar robót – zestawienie przewidywanych do wykonania robót wg technologicznej kolejności ich

wykonania wraz z obliczeniem i podaniem iliści robót w ustalonych jednostkach przedmiarowych oraz ze

wskazaniem podstaw do ustalenia szczegółowego opisu robót lub ze szczegółowym ich opisem obejmującym

wyszczególnienie i opis czynnosci składowych, sporzadzone przed wykonaniem robót na podstawie

dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót.

Obmiar robót – zestawienie robót j.w., sporządzone po wykonaniu robót.

Książka obmiaru robót – prowadzone na bieżąco w układzie pozycji kosztorysowej lub technologicznej

kolejności wykonania robót przy braku kosztorysu co do rodzaju i ustalonej na podstawie pomiarów z natury

ilości wykonywanych robót.

Ceny jednostkowe robót – ustalone w drodze kalkulacji szczegółowej przez wykonawcę robót lub pozyskane z

powszechnie dostępnych źródeł ceny za wykonanie okreslonej jednostki przedmiarowej robót, na odpowiednim

poziomie ich agregacji.

Analizy indywidualne – szczegółowe analizy niezbedne do indywidualnego ustalenia nakładów rzeczowych

przypadających na jednostkę przedmiarową robót.

Rodzaje kosztorysów: *Kosztorys Inwestorski stanowi kalkulacje szacunkową wykonania robót i jest

wykonywany przez inwestora po zaprojektowaniu budynku ale przed wykonawstwem. *K. Ofertowy stanowi

kalkulacje zmiany ceny oferty i jest wykonywany przez wykonawcę przed przystąpieniem do robót. *K.

Zamienny stanowi kalkulację dla ustalenia zmiany ceny ustalonej w umowie i jest przygotowany przez

wykonawcę po wykonaniu robót, jako propozycje zmiany kosztorysu ofertowego z powodu zmiany

przewidzianych ilości robót.* K. Powykonawczy stanowi kalkulacje dla ustalenia wynagrodzenia wykonawcy

za wykonanie roboty, gdy nie został opracowany ofertowy, jest wykonywany przez wykonawcę po ukończeniu

robót.

Podstawy sporządzania kosztorysu inwestorskiego. *dokumentacja projektowa *przedmiar robót *założenia

wyjściowe do kosztorysowania *ceny jednostkowe robót - dla kalkulacji uproszczonej *jednostkowe nakłady

rzeczowe dla kalkulacji szczegółowej *stawki i ceny czynników produkcji oraz wskaźniki narzutów kosztów

pośrednich i zysku dla kalkulacji szczegółowej.

Podstawy sporządzania kosztorysu ofertowego. *dokumentacja projektowa *specyfikacja techniczna

wykonania *specyfikacja odbioru robót *przedmiar robót *założenia wyjsciowe do kosztorysowania, wzgledne

dane wyjściowe do kosztorysowania-przy przetargowym trybie udzielania zamówienia *ceny jednostkowe robót

–dla kalkulacji uproszczonej *jednostkowe nakłady rzeczowe zawarte w katalogach lub ustalone na podstawie

kalkulacji indywidualnej dla kalkulacji szczegółowej.

Kalkulacja uproszczona sporządzania kosztorysów: (przeważnie kosztorysy inwestorskie i ofertowe) polega

na obliczaniu ceny kosztorysowej obiektów lub robót budowlanych, jako sumy iloczynów odpowiednio

ustalonych jednostek przedmiarowych i cen jednostkowych z uwzględnieniem VAT: CK=ΣLCjPv;

Cj=Rj+Mj+Sj+Kpj+Zj gdzie: L-ilość jednostek przedmiarowych, Cj-ceny jednostkowe dla ustalonych jednostek

przedmiarowych, Pv-podatek VAT Kp=[WKP(R+S)]/100%; PV=[WPV(R+S+M+KP+Z)]/100%;

Z=[WZ(R+S+KP)]100%

Szczegółowa metoda: polega na obliczeniu ceny kosztorysowej obiektu lub robót budowlanych jako sumy

iloczynów: ilości ustalonych jednostek przedmiarowych robót, jednostkowych nakładów rzeczowych i ich cen

oraz doliczonych odpowiednio kosztów pośrednich i zakupu, z uwzględnieniem podatku VAT.

CK=R+M+S+KZ+KO+Z+PV; R,M,S – koszty bezpośrednie (robocizny, materiałów, pracy sprzętu), Kz- koszty

zakupu, Ko- koszty ogólne, Z-zysk R=inrCr; M=inmCm; S=inpsCps, i – ilość ustalonych jednostek

przedmiarowych robót( z przedmiaru lub obmiaru), n- jednostkowe nakłady rzeczowe (robocizny, materiałów,

pracy sprzętu) ustalana wg KNR, nr –nakłady rzeczowe robocizny, nm –nakł. rzecz. materiałów, ns –nakł. rzecz.

pracy sprzętu, Cr –godzinowa stawka robocizny, Cm –jednostkowe ceny nabycia materiałów(jednostk.ceny

zakupu+koszt zakupu), Cs –ceny jednostk. maszynogodziny pracy sprzętu.

Koszty bezpośr robocizny: R=inrCr obejmuje sumę składników wynagrodzenia wraz ze wszystkimi ich

obciażeniami. Sa to płace robotników zatrudnionych bezposrednio przy wyk robót budowl. Cr-godzinna stawka

robocizny kosztorysowej obejmuje wszystkie składniki zaliczone do wynagrodzenia oraz koszty pochodne

naliczone od wynagrodzeń a w szczególności:*płaca zasadnicza *premia regulaminowa *płaca dodatkowa

*płaca uzupełniająca.

Koszty bezpośr materiałów: M=inmCm zaliczamy tu koszty mat bezpośrednich oraz koszty zakupu tych

materiałów, w niektórych przypadkach z kosztów zakupu wyodrębnia się koszty transportu (tr zew), który

stanowi wówczas wydzieloną pozycję kalkulacyjną kosztorysu. Ustalając cenę danego materiału wykonawca

może brać pod uwagę poziom cen z różnych dostępnych źródeł, a mianowicie: *faktór, *własnej ewidencji

kosztów *odpowiednich branżowo hurtowni i dystrybutorów *odpowiednich informacji jednostek prowadzących

badania rynku pod tym kątem *cenników producentów danych wyrobów. Ceny jednostkowe materiałów

przyjmuje się jako ceny ich nabycia, bez podatku od towarów i usług. Ustala się je zgodnie z formułą:

Cm=Cmz+Kz Cm- jedno cena nabycia materialu, Kz- koszty zakupu naprzypadającą jednostkę.

Koszty bezpośr pracy sprzetu: S=inpsCps czas zatrudnienia sprzetu obelmuje: *czas przygotowania i zmiany

sstanowiska pracy *czas efektywnej pracy sprzętu *przestoje (konserw, paliwo, war atmosf, proc technolog).

Ceny jedn pr sprz należy przyjm: *z dok najmu *z inform jednostek prow badania rynku pod tym katem

*cenniki firm prow wynajem sprzętu

Koszty Zakupu: są to koszty związane z dostarczeniem materiału od dostawcy na plac budowy, łącznie z jego

pierwszym rozładunkiem. Wyliczamy je jako narzut procentowy od kosztów materiałów podstawowych i

pomocniczych. Wielkość tego narzutu przyjmujemy z nast. zasad: 1) przyjmując wielkości publikowane w

wydawnictwach branżowych, 2) wyliczając wskaźnik na podstawie kosztów poniesionych przez firmę w okresie

poprzednim, np. z ½ roku, rok: WKZ=(KZ/M)100%, Kz- koszty transportu zewn poniesione przez firmę w

okresie obliczeń, M- koszt materiałów wbudowanych w produkcji podstawowej w okresie obliczeniowym.

Koszty ogólne: Pojęcie koszty ogólne i koszty pośrednie są równoznaczne. Można wiec napisać, że:

Kp=Ko=Kob+Kz, Kob- koszty ogólne budowy, Kz- koszty zarządu Koszty ogólne budowy: obejmują: 1) płace i

narzuty na płace stałego personelu budowy, 2) zużycie zaplecza, 3) zużycie sprzętu, 4) koszty bezpieczeństwa i

higieny pracy, 5) koszty zatrudnienia pracowników zamiejscowych, 6) pozostale koszty ogólne budowy Koszty

zarządu: obejmują kierownictwo przedsiębiorstw i obsługę przedsiębiorstw. Zaliczamy do nich:1) płace i

narzuty na płace personelu zarządu, 2) koszty delegacji i przejazdów, 3) koszty biurowe i utrzymanie obiektów

ogólnego przeznaczenia, 4) koszty racjonalizacji i wynalazczości, 5) narzuty, 6) K. finansowe, 7) pozostałe k.

zarządu. Kalk koszt pośr: 1)met preliminarzowa –sporz w oparciu o dokumentację organizacyjna budowy

Pkz=W+K+R-O+N 2)wsk.k.pośrednich –met ta zakł że każde przedsięb ustala własny kalkulac wsksźnik

narzutu kosz pośr na dany rok N%Kp=[(Kob+Kz)(R+S]/100….wskaznik KP=(Kpb+Kz/R+S)*100[dane z

poprzednigo okrasu firmy]

Zysk: jest obliczeniowym narzutem procentowym od sumy kwotowej kosztorysowych składników ceny

kosztorysowej, a więc do kosztów kalkulacyjnych obejmujących koszty bezpośrednie i pośrednie. Zysk stanowi

nadwyżkę dochodów nad kosztami, jest on dla wykonawcy robót zarobkiem Z=[WZ(R+S+KP)]100% Poziom

zysku zalezy od: *stanu zrównoważenia rynku usług budowlanych, *stopnia zmonopolizowania rynku,

*umiejętności negocjacyjnych zamawiającego.

KOSZTORYS INWESTORSKI

Cele i założenia kosztorysu inwestorskiego: *zorientowanie się na jakim poziomie powinny się kształtować

oferty wykonawców (dyskwalifikacja ofert drastycznie zawyżonych, a także zaniżonych), *dobór właściwego

trybu udzielania zamówienia, *określenie wadium jakie wnoszą przed przystąpieniem do przetargu wykonawcy,

*określenie wielkości zabezpieczenia należytego wykonania umowy.

Założenia : *Kosztorys inwestorski w części obejmującej przedmiar robót (ślepy kosztorys) będzie przekazany

oferentom do wypełnienia tj. do podania cen jednostkowych robót i oferowanej ceny. *Szacunkowa średnia

wartość robót, a także ceny jednostkowe wynikające z kosztorysu inwestorskiego będą stanowiły kryterium

porównawcze przy ocenie i wyborze najkorzystniejszej oferty.

Metody sporządzania:

Kalkulacja uproszczona: Wk = Σ (L ⋅ c) Wk - wartość kosztorysowa robót, L - ilość jednostek przedmiarowych

robót, c - cena jednostkowa robót,

Kalkulacja szczegółowa polega na określeniu wartości robót przez obliczenie dla pozycji objętych przedmiarem

robót wartości poszczególnych jednostkowych nakładów rzeczowych (kosztów bezpośrednich), doliczeniu

narzutów, przemnożeniu tych wartości przez ilości jednostek przedmiarowych robót oraz doliczeniu podatku od

towarów i usług: Cj = Σn ⋅ c + Kpj + Zj; Ck - wartość kosztorysowa robót, n - jednostkowe nakłady rzeczowe (nr

- robocizny, nm - materiałów, ns - sprzętu), c - ceny czynników produkcji (cr - stawka robocizny, cm - cena

materiałów, cs - cena sprzętu), n ⋅ c - koszty bezpośrednie jednostki przedmiarowej robót obliczone wg wzoru:

n ⋅ c = n

⋅

⋅

r ⋅ Cr nm Cm ns Cs Kpj - koszty pośrednie na jednostkę przedmiarową robót, Zj - zysk kalkulacyjny na

jednostkę przedmiarową robót, i - ilość jednostek przedmiarowych robót, Pv - podatek od towarów i usług

Koszty pośrednie ustala się za pomocą wskaźnika kosztów pośrednich wg formuły: Kpj=Wkp(Rj+Sj)/100 %

Zysk kalkulacyjny za pomocą wskaźnika narzutu zysku wg formuły: Zj=Wz(Rj+Mj+Sj+Kpi)/100 %

Narzut zysku ustalono w wysokości 5 % od całkowitych kosztów wytworzenia; Kpj - koszty pośrednie na

jednostkę przedmiarową robót, Zj - zysk kalkulacyjny na jednostkę przedmiarową robót, Rj, Mj, Sj - wartość

kosztorysowa na jednostkę produkcji. Ceny materiałów podaje się łącznie z kosztami zakupu.!!!

Wartość kosztorysowa inwestycji

WKI budowlanej to planowany łączny koszt inwestycji. Określa się za pomocą wskaźników cenowych zgodnie z

rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie zasad finansowania inwestycji z budżetu państwa w układzie grup

kosztów: Gr1-pozyskanie działki budowlanej: •zakup lub użytkowanie wieczyste nieruchomości •wykup

obiektów będących na ter nieruchomości gruntowej •dzierżawa ter i obiektów na czas budowy •zmiana planów

zagosp przestrz •wyłączenie gr rolnych i leśnych z produkcji •opłaty z tytułu scalenia i podziału • zakup map

•opłaty notarialne, skarbowe • przekwaterowanie urzytkowników • budownictwo zastępcze •prace

archeologiczne •opłaty służebności gruntowej Gr2-przygotowanie terenu i przyłączenie obiektów do sieci

•rozbiórkowe • przygotowanie ter do przc budowl •roboty ziemne •przyłącza sanitarne i elektryczne Gr3 –

budowa obiektów Gr4-instalacje Gr5-zagosp ter i budowa obiektów pomocniczych •ukształtowanie ter

•trawnik i nasadzenia wieloletnie •ogrodzenia •mała architektóra •ob. omocn kubaturowe, inżyn i ochr

środowiska Gr6-wyposarzenie: meble, komputery, urządzenia Gr7-prace przygotowawcze, projektowe, obsługa

inwestycji •opracowanie programu inwestorskiego, dokum proj •ekspertyzy •pom geod •prace geologoczne

•koszty kredytów •szkolenia•rozruch. WIK służy inwestorowi do: *ustalenia kwoty nakładów finansowych

potrzebnych do zrealizowania inwestycji *udokumentowanie kwoty środków finansowych, jaką inwestor

powinien uzyskać w ramach budżetu państwa *wyk oceny ekonomicznej efektywności inwestycji *prowadzenie

bieżącej kontroli wydatkowania środków finansowych *opracowanie harmonogramu zapotrzebowania na środki

finansowe

NORMOWANIE TECHNICZNE

Normy stanowią przedmiot normalizacji. Pod wzgledęm metaforycznym dziela się na:

1.Znaczeniowe – ustalaja symbole, znaki, terminy

2.Czynnościowe – określają spos. wykonywania powtarzających się czynności.

3.Przedmiotowe – dotyczace w zasadzie powtarzajacych się przedmiotów produkcji i okreslają ich wymiary,

jakość.

Metody Technicznego Normowania Pracy

Normowanie techniczne – są to działania oparte na określanej metodologii prowadzace do ustalenia norm

pracy. Pozwala ona na uzyskiwanie danych, które przy uwzglednieniu postępowych metod technologicznych w

ujęciu ogólnym sa one wykorzystywane do prawidłowego planowanie i realizacja produkcji budowlanej, a w

szczególności wskazują czynniki prowadzące do zwiększenia wydajności pracy i zmniejszenia założonej w

pracy energii.

Metody technicznego normowania pracy dziela się na: *metoda ciagłych pomiarów czasu pracy tj.

chronometraż oraz fotografię dnia roboczego (analiza dnia robaczego) *metoda wyrywkowych badań czasu

pracy tzw. Obserwacje migawkowe *metoda oparta na technice filurowej

Spośród wymienionych metod badania czasu pracy stosowane są najczęściej metody ciągłych pomiarów czasu.

Celem badań naukowych w dziedzinie wydajności pracy, a zatem jej normowanie jest osiagnięcie: *skrócenie

czasu produkcji *zmniejszenie zmęczenia *zmniejszenie włożonej energii.

Badanie i studiowanie czasu pracy ludzkiej i mechanicznej na budowach przyczynia się do podniesienia

wydajności pracy, do lepszegowykorzystania maszyn.

Normy odgrywają ważną rolę organizacyjną: *stanowią podstawę do planowania budowy, do okreslenia

potrzebnej siły roboczej i maszyn, dokompletowania grup i zespołów roboczych, do wyrobu odp. maszyn i odp.

sposobów wyk robót. *podstawę do racjonalnej opłaty pracy *sposób podnoszenia poziomu wydajności.

Normy pracy okreslają niezbędne nakłady pracy i konieczne przerwy przy wykonywaniu wyznaczonych zadań

w danychwarunkach technicznych przy optymalnej organizacji pracy (w skali budowy).

Istotnym elenentem jest wykonywanie zadań przez wykwalifikowanych robotników i przy zastosowaniu

ekonomicznie, technicznie właściwych narzędzi,metod pracy.

Zależnie od rodzaju miernika nakładu pracy żywej można wyodrębnić nast. fazy norm pracy: *normę czasu,

określającą ilość czasu niezbędny do wykonaniajednostki lub całego zadania *norme ilości (wydajności)

ustalającą liczbe jednostek zadania do wydajności w jednostce czasu *norme obsługi, ustalającą liczbę

stanowisk pracy (maszyn, urzadzeń) które powinien obsłużyć 1 pracownik lub zespół pracowników *norme

obsady, ustalającą liczebność zespołu pracowników realizujących lub nadzorujących proces roboczy na danym

stanowisku pracy.

Wszelkie techniczne normy ulegają z upływem czasu dezaktualizacji.

Dlatego powinny być periodycznie kontrolowane, aby uwzględnic w nich osiągniecia wydajności pracy, w

przeciwnym razie stanowiłyby hamulec rozwojowy

PODZIAŁ CZASU ZMIANY ROBOCZEJ ROBOTNIKA DO CELÓW NORMOWANIA

Istotnym składnikiem badań przy pracy są badania zużycia czasu na składowe elementy pracy i przerwy w

pracy.

Dyspozycyjny czas zmiany roboczej T -jest to czas trwający od rozpoczęcia do zakończenia zmiany w

godzinach ustalonych regulaminem pracy, w ciągu którego robotnik jest zobowiązany do wykonywania

przydzielonych mu zadań

Czas pracy Tr -obejmuje tę część czasu T, w ciągu której robotnik wykonuje określone działania z zakresu pracy

fizycznej lub umysłowej (np. wykonanie muru, tynkowanie, obserwacja pracy urzadzenia, odczytanie wskazań

przyrzadów, zapoznanie się z dokumentacją)

Czas przygotowawczo – zakończeniowy Tpz -jest to czas przeznaczony na działania związane z przygotowaniem

do wykonania i zakończenia zadania roboczego np. pobranie dokumentacji, zapoznanie się z pracą, instruktaż

pracownika, pobranie narzedzi, przygotowanie stanowiska do pracy, rozbrojenie i uporządkowanie stanowiska

po wykonaniu zadania. Czynności zaliczanedo czasu przygotowawczo- zakończeniowego występuja tylko

jednokrotnie przy wykonywaniu określonego zadania, a czas ich trwania nie jest zależny od wielkości zadania.

Struktura i wielkośc tego czasu zależy od organizacji produkcji oraz obsługi stanowisk roboczych, a pośrednio

od typu produkcji. Czas ten jest właściwie czasem bezproduktywnym, zatem należy go ograniczać w drodze

odpowiednio, obsługi zewnętrznej stanowisk

Czas wykonania Tw -jest to czas obejmujący działania technologiczne i pomocnicze związane bezpośrednio z

wykonywaniem określonej jednostki produkcji lub innego zadania roboczego

Czas obsługi stanowiska pracy To -jest to czas przeznaczony na działanie zapewniające utrzymanie stanowiska w

pełnej gotowości do wykonania zadań produkcyjnych lub usługowych

Czas główny Tg -czas zużywany na działanie technologiczne związane bezpośrednio z realizacją zadania np.

zmiana kształtu, wymiaru, postaci lub zmiana wzajemnego połozenia przedmiotów pracy

Czas pomocniczy Tp -czas zużywany na działania zapewniające bezpośrednio gotowość techniczną stanowiska

roboczego, do wykonywania pracy głównej (technologicznej)

Czas obsługi organizacyjnej Too -czas zużywany na wykonanie działań związanych z utrzymanie porzadku na

stanowisku, przekazywaniem stanowiska pracy zmiennikowi, przygotowaniem materiałów pomocniczych,

konserwacje urzadzeń itp.

Czas przerw Tx -część czasu T w ciagu której pracownik nie wykonuje żadnej pracy

Czas przerw technologicznych Txt -czas normowanych przerw w pracy robotnika uzasadnionych technologią na

danym stanowisku pracy.

Czas na potrzeby fizjologiczne Tf -obejmuje przerwyna zaspokojenie potrzeb fizjologicznych robotnika oraz

przerw niezbednych do racjonalnego wydatkowania i regeneracji sił warunkujących utrzymanie trwałej

zdolności do pracy w danej specjalności

Czas na odpoczynek Tfo -czas normatywnych przerw w pracy niezbędnych do usunięcia skutków zmeczenia

fizycznego oraz znużenia psychicznego tj. skutków spowadowanych wykonywaną pracą. Wielkość czasu

odpoczynku zależy od rodzajów wykonywanej pracy i warunków pracy wywołujących zmęczenie

Czas na potrzeby naturalne Tfn -jest to czas normatywnych przerw w pracy niezbędnych do zaspokojenia

osobistych potrzeb fizjologicznych robotnika, spożycie posiłków, napojów itp. Czas ten jest na ogół wielkością

stałą, zależna od lokalizacji w zakładzie lub budowie urzadzeń sanitarnych, pomieszczeń na posiłki itp.

Czas przerw z przyczyn organizacyjno-technicznych Txot -obejmuje przerwy w pracy wynikające z niewłaściwej

organizacji,produkcji (na budowie lub w zakładzie). Przerwy te są na ogół spowodowane nast. czynnikami:

*brakiem materiałów *brakiem frontu pracy *uszkodzeniem maszyn i urządzeń *brakiem energi i wody

*brakiem własciwychnarzedzi i sprzetu ochronnego *złymi warunkami atmosferycznymi *załatwianiem przez

robotników innych spraw nie zwiaząnych z pracą.

Czas przerw Txd -z przyczyn zależnych od robotnika obejmuje przerwy, spóżnienia do pracy, samowolne

przerwanie pracy, wypadki przy pracy powstałe wskutek naruszenia przez robotnika przepisów BHP itp.

Czas przemian Te -czas w ciągu którego przedmioty pracy poddaje się bezposrednio przemianom

technologicznym lub przemieszczeniomw obrębie budowy lub zakładu.

Czas przemian technologicznych Tg -czas zużywany na dokananie w przedmiotach pracy bezposrednich

przemian technologicznych w wyniku którychnastepuja zmiany kształtu, wymiarów, wyglądu.

Rachunek EEI (bezwzględny i względny)

Podział met EEI: 1) met statystyczne (tradycyjne, proste) – polega na porównaniu efektów i nakładów

kapitałowych, związanych z danym przedsięwzięciem inwestycyjnym, w wielkosciach nominalnych, takich w

jakich występuje w ciągu okresu obliczeniowego (bez uwzgi czynnika czasu). 2) met dynamiczne (złożonych,

dyskatowych) – oparty na wykorzystaniu efektów i nakładów kapitałowych po ich zdyskontowaniu.

Z met dynam.najczęściej wykorzystuje się: * okres zwrotu zdyskontowany Qd *wart zaktualizowana netto NPV

*wewnętrzna stopa zwrotu IRR *wskażnik efektywności inwestycji E, ze wzgl na to, że: *nakłady ponoszone są

wcześniej *efekty uzyskiwane są później.

Elementy rachynku EEI: A.nakłady: *inwestycyjne – nakłady na realizację przedsięwzięcia, pokrywane ze

źródeł własnych *bieżące – bieżące wydatki (koszty prod., wydatki operacyjne itp.) B.efekty dochody lub

wpływy finansowe C.parametry *okres obliczeniowy rachunku – w dynamicznych met *stopa dyskątowa

rachunku *ceny Ad.A) okres obl rachunku stanowi sumę okresu budowy Tb i okresu eksploatacji obiektu Tex;

T

To

ex=1/sA; sA-śr ważona stawka amortyzacyjna. Wartość zaktualizowana netto NPV=Σt=0

atNCFt; NCFt-

przepływy pienięzne netto w danym roku t, T0-okres obliczeniowy T0-Tb+Tex (okr.bud+ekspl.); at –wsp dyskatu