Zestaw 1
1. Co to są płaszczowinowe strefy nieciągłości i na jakiej głębokości występują?
Są to powierzchnie oddzielające we wnętrzu Ziemi warstwy o różnych właściwościach fizycznych (zmiana predkoci fal sejsmicznych) Conrada 12km, Moho 50-60km, Golicyna 350-400km, Repettiego 950km, Gutenberga 2900km, Lehmana 5200km.
2. Trzy główne pierwiastki skorupy ziemskiej, udział %
O 44,4%, Si 27,7% Al 8,3% (O 50%, Si 25% Al 7,5%)
3. Podział skał osadowych, przykłady
Okruchowe: żwir, zlepieńce, piasek, piaskowce
Organogeniczne: ropa, węgiel kamienny, gaz, wapienie
Chemiczne: sól, gips, siarka, anhydryt
4. Rodzaje trzęsień ziemi i kryteria podziału ze względu na genezę:
Tektoniczne 90% (najgroźniejsze, rozładowanie naprężeń)
Wulkaniczne 7% (związane z erupcja lub przemieszczaniem się magmy)
Zapadliskowe 3% (zapadanie stropów jaskiń, tąpnięcia)
ze względu na głębokość ogniska:
Płytkie(do 60km)
Średniogłębokie (60km-300km)
Głębokie (300km-700km)
5. Intruzje i zasady ich podziału
Intruzja: przejaw plutonizmu. wdarcie się i zastygnięcie magmy pomiędzy innymi skałami.
Intruzja zgodna: silla-miedzy 2warsty skalne, lakolit-ksztalt bochenka wypukly ku gorze, lopolit-wypukle ku dolowi, formy bochenkowate, faktolit. ich ściany pokrywają się z pow. strukturalnymi skał otaczających.
Intruzja niezgodna: dajka, żyła kominowa, żyła pierścieniowa, batolit. przecinają powierzchnie strukturalne skał otaczających nie dostosowują się do nich.
6. Produkty wybuchu wulkanicznego
Gazy: H2, H2O, CO2, CH4, H2S, H2Cl
Płynne: lawa kwaśna i zasadowa
Stałe: Bloki, bomby, scoria, lapille, piaski i popioły, pumeks
7. Jak powstają płaszczowiny i czym się charakteryzują.
Płaszczowina to zespół skał oderwanych od podłoża, przemieszczonych na dużą odległość i nasuniętych na inne skały
Z przefałdowania: jądro i skrzydło górne fałdu obalonego oderwało sie od skrzydła dolnego i przemieściło się samodzielnie
Z odklucia mas skalnych i przesunięcia ich na przedpole.
Ze ścinania: w wyniku działających ciśnień powstaje pochylona powierzchnia i masy skalne mogą się przemieszczać na odległość wielu kilometrów.
8. Rodzaje wietrzenia i przyczyny
Chemiczne: rozpuszczanie, uwodnienie, hydroliza, karbonatyzacja, utlenianie
Mechaniczne: Nasłonecznienie, działanie mrozu, działanie soli
Organiczne: działalnosc korzeni drzew,
9. Rodzaje wydm i ich charakterystyka
Paraboliczne: ramiona skierowane w kierunku przeciwnym do kierunku wiatru, wyst. w klimacie na tyle wilgotnym ze umożliwiają rozwój roślinności
Barchany: ramiona wysunięte zgodnie z kierunkiem wiatru, wyst. na pustyniach
Poprzeczne: długie wały prostopadłe do kierunku wiatru, dużo piasku, umiarkowany wiatr, połączenie barchanów ramionami
Podłużne: wały zgodne z kierunkiem wiatru, dużo piasku, silny wiatr, połączenie barchanów
Gwiaździste: w kształcie stożka, wiatry z różnych kierunków.
10. Efekty twórcze wód podziemnych
stalaktyty, stalagmity, stalagnaty, draperie, perły jaskiniowe
11. Kaptaż - przykład
Cofanie się źródła spowodowane erozją wsteczną, może doprowadzić do przecięcia działu wodnego i przechwycenia wody innej rzeki. Np. Kaptaż Lubrzanki przez Pokrzywkę
12. Działalność budująca lodowców i wód lodowcowych
Morena boczna: osypanie się na brzegi cyrku i jęzora lodowcowego produktów wietrzenia skał
Morena środkowa: połączone moreny boczne dwóch jęzorów
Morena czołowa: wał powstały u czoła lodowca z materiału skalnego pochodzącego z jego wytapiania się
Morena denna: warstwa okruchów skalnych osadzonych po całkowitym wycofaniu się lodowca
Bruk morenowy: większe fragmenty skalne z moreny pozostałe po wymyciu mniejszych przez wodę
Eratyki: Głazy narzutowe
Drumliny: wąskie wzgórza
Wody fluwioglacjalne:
Sandry: stożki napływowe powstałe u czoła lodowca
Kemy: pagórki o nierównej powierzchni powstałe w otwartych szczelinach lodowcowych
Ozy: tunele polodowcowe wypelnione materialem skalnym
Jeziora cyrkowe, rynnowe, morenowe
13. Typy jezior polodowcowych - przykłady
Rynnowe waskie i dlugie w rynnach polodowcowych- Gopło, Hańcza, Jeziorak
Morenowe rozlegle płytkie powstaly na skutek zablokowania morena czolowa odpływu wod z doliny- Śniardwy, Mamry, Niegocin
„oczka”wytopiskow, male okrągłe zagłębienia po wytopieniu Bryl martwego lodu - bez nazw
Cyrkowe zaglebaenia kltlow polodowcowych głębokie niewielkie okrągłe - Morskie Oko, Wielki Staw
14. Przykłady organicznych osadów morskich, na jakich głębokościach występują?
Rafy koralowe: płytka część zbiornika do głębokości docierania światła
Muł globigerynowy: do ok. 5km
Muł pteropodowy: 700-2800 m
Muł radiolariowy: ok. 4 - 5 km
Muł okrzemkowy: 1000-6000 m
15. Podział ziemi na ery (granice w latach)
Archaik: 4,6 mld - 1,9 mld
Proterozoik: 1,9 mld - 570 mln
Paleozoik: 570 mln - 230 mln
Mezozoik: 230 mln - 65 mln
Kenozoik: 65 mln - teraz
16. Metody określania wieku bezwzględnego skał
Izotopowe; radiogeniczne; magnetometryczne; sedymentologiczne; chemiczne i biologiczne
17. Orogeneza alpejska - co spowodowała
Himalaje, G. Betyckie, Pireneje, Karpaty, Alpy, Apeniny, G. Dynarskie, Koldyriery, Andy, Sycylia, Bałkan, Azja Mniejsza (G. Pontyjskie, Taurus), Kaukaz, płw. Kamczatka, wyż Irańska, Pamir-odmłodzenie górotworów hercyńskich
18. Zagłębia limniczne - przykłady
Są to zagłębia węglowe powstałe w karbonie w słodkowodnych zbiornikach śródlądowych bądź w dolinach śródgórskich. Dolnośląskie, Saary, Czeskie
19. klimat dewonu i skały w nim powstałe
Na kontynentach półkuli N i syberyjskim klimat jest gorący(czerwone i pstre skały okruchowe, węgle, boksyty) w morzach wapienie organogeniczne, na Gondwanie klimat jest chłodniejszy występują ślady zlodowaceń, skały - tillity
20. złoża miedzi w Polsce
Monoklina Lubińsko-Głogowska; wydobycie: Lubin, Polkowice, Rudna i kiedyś w Złotoryi - powstała w Permie
Góry Świętokrzyskie; Miedzianka, Miedziana Góra - powstały w Dewonie
21. Co oznacza określenie Gondwana?
Blok kontynentalny, który powstał w wyniku rozpadu Pangei w kambrze. Stanowią go dzisiejsze lądy półkuli S i część Azji
Zestaw 2
1. i 2. Warstwy ziemi - podział tradycyjny i nowy. ich zasięg.
Tradycyjny:
Skorupa: (do 5- 80 km) SiAl - granitowa; SiMa - bazaltowa
Płaszcz: (do 2700 - 2900 km) CrFeSiMa, NiFeSiMa
Jądro - (Od 2900 km do środka) NiFe
Nowy:
Litosfera (do 10 - 200 km)
-nieciągłość Moho
Astenosfera (do 400 km)
-nieciągłość Golicyna
Mezosfera (do 2700 - 2900)
-nieciągłość Gutenberga
Jądro zewnętrzne (do ok. 5200 km)
-nieciągłość Lehmanna
Jądro wewnętrzne (do wnętrza, 6371 km)
3. Stopień geotermiczny - ile wynosi
Odpowiada liczbie metrów, o którą trzeba się przesunąć w głąb ziemi aby temperatura wzrosła o 1oC. W różnych częściach globu jest różny, średnia wartość to 33m, w Polsce jest 47,2 m.
4. Skały metamorficzne - powstawanie i przykłady
Są to skały przeobrażone (zmieniony skład chemiczny i struktura) pod wpływem wysokiej temperatury i ciśnienia w głębi skorupy ziemskiej. Gnejs, Marmur, łupki, kwarcyty.
5. Rodzaje fakl sejsmicznych - charakterystyka
Podłużne (P) - drgania w tym samym kierunku co rozchodzenie się fal, 2xszybsze od poprzecznych. Rozchodzą się we wszsytkich ośrodkach, przypominajace fale glosowe
Poprzeczne (S) - drgania prostopadłe do kierunku rozchodzenia się fali, wolniejsze, osrodki tylko stale
Powierzchniowe - są to fale podłużne rozchodzące się koliście po powierzchni ziemi.
6. Intruzje niezgodne
Magma wdzierajaca przecina powierzchnie strukturalne skał otaczających i nie dostosowuje się do nich. Dajka-i.biegna poprzecznie to warstwy, żyła kominowa- i. w kształcie pionowego walca batolit-przecina warsty pod roznymi katami
7. zjawiska towarzyszące wulkanizmowi
Wyziewy gazów: fumarole-gorace200-800, solfatary100-200, mofety>100
Gejzery-zrodla gorace wyrzucające wode , Wulkany błotne, egergia geotermalna.
8. Strefy gór fałdowych - typy górotworu
Orogen jednostronny: Karpaty, Alpy, Koldyriery
Orogen dwustronny: Pireneje.
9. wietrzenie i jego rodzaje
Ciag zmian jakim podlegaja skaly i mineraly wystawione na dzialania atmosfery, hydrosfery i biosfery -mech: (nasłonecznienie, dobowe zmiany tem., działalność wody i soli, mroz) -chem: (utleniania, uwodnienie, hydroliza, karbonatyzacja) org: ( soki korzeniowe roślin, mchy porosty, bakterie azotowe, korzenie)
10. deflacja i korazja - przykłady
Deflacja: wywiewanie i przemieszczanie się drobnego i luźnego materiału skalnego z podłoża (misy, ostańce, bruk, jamy)
Korazja: żłobienie i ścieranie skał przez ziarenka piasku niesione wiatrem (grzyby, graniaki, żłobki)
11. formy krasu powierzchniowego
lejki, żłobki i żebra, kotły zapadliskowe, mogoty, doliny krasowe, ostańce, uwały.
12. rodzaje erozji rzecznych - w jakim odcinku przeważają
Erozja denna (wgłębna) - dominuje w górnym odcinku rzeki, gdzie występują duże spadki terenu.
Erozja boczna - w środkowej części gdzie spadek maleje
Erozja wsteczna - głównie w górnym biegu rzeki, w środkowym i dolnym na progach skalnych i wodospadach.
13. typy erozji górskich - charakterystyka
Rzeczne:
Erozja wgłębna - pogłębianie dna niesionym materiałem(kotły eworsyjne), V-kształtne doliny
Erozja wsteczna - podcinanie progów skalnych
Lodowcowe:
Detersja - szlifowanie i podcinanie podłoża przez lodowiec
Detrakcja - odrywanie i wykruszanie bloków skalnych z podłoża
Egzaracja - zdzieranie i przesuwanie materiału przez czoło lodowca
14. typy genetyczne jezior polski - przykłady
Deltowe: zagłębiania pow. W skutek nierównomiernej akumulacji osadow rzecznych, płytkie różny kształt Druzno, Dąbie
Krasowe: wzaglebianiach po rozpadzie skal weglanowych białe sosnowieckie
Zakolowe: w dolinach rzek płytkie waskie łebsko
Polodowcowe: cyrkowe czarny staw rynnowe hańcza morenowe mamry wytopiskowe
15. Działalność niszcząca morza
Przeważnie przy stromych wybrzeżach klifowych. Abrazja: rozkruszanie fal uderzające w brzeg, podcinanie wysokich brzegów, zmywanie osadów z brzegu przez fale. (platforma abrazyjna )
16. okresy mezozoiku i kenozoiku - granice w latach
Mezozoik:
Trias - 230-195 mln
Jura - 195-140 mln
Kreda - 140-65 mln
Kenozoik:
Trzeciorzęd - 65-1,8 mln
Czwartorzęd - 1,8 mln - teraz
17. podstawowy podział historii ziemi na ery i okresy
Prekambr: Archaik, Proterozoik. Paleozoik: Kambr, Ordowik, Sylur, Dewon, Karbon, Perm. Mezozoik: Trias, Jura, Kreda. Kenozoik: Trzeciorzęd, Czwartorzęd.
18. orogeneza kaledońska - miejsce i co spowodowała
Polska: Sudety (Kaczawskie, Izerskie, masyw Śnieżka), G. Świętokrzyskie
Europa: G. Kaledońskie, G. Grampian, G. Skandynawskie
Azja: G. Jabłonowe, G. Południowochińskie, Sajany
19. klimat na ziemi w permie i skały tego okresu
Ciepły i suchy w Ameryce N, Europie i Azji - czerwony spągowiec, gipsy, sole.
Umiarkowany wilgotny: Syberia - pokłady węgla
Arktyczny(lodowce): Gondwana - stopniowo ustępuje i wyrównuje się na całym globie.
20. węgiel brunatny w Polsce i jego wiek
Z trzeciorzędu: zagłębia Bełchatowskie, Turoszowskie, Konińskie - wydobywany obecnie.
Z Jury dolnej: SW część Wyżyny Krak.-Często. - złoże wyeksploatowane.
Z Kredy Górnej: środkowa część niecki północnosudeckiej - brak wydobycia.
21. Co oznacza Lapetus?
Był to ocean pomiędzy kontynentami Baltica a Laurencja. Zaczął powstawać w późnym prekambrze zanikł w czasie orogenezy kaledońskiej we wczesnym dewonie.
Zestaw 3
1. Izostazja - co to jest i czym się objawia
Ruchy izostatyczne dotyczą pionowego ruchu płyt litosfery lub ich części. Powstają w wyniku zaburzenia równowagi izostatycznej. spowodowanej przez nacisk bądź odciążenie dużych mas (np. lądolód). Skorupa dążąc do równowagi, wykonuje pionowe ruchy względem leżących obok siebie mas.
2. Jak się zmienia temperatura od powierzchni ziemi do wnętrza?
Temperatura stale rośnie średnio o 3oC/100m (średnio od 15oC na powierzchni do 5000oC w jądrze)
3. Struktura skał magmowych - od czego zależy, przykłady
Określa cechy substancji mineralnych budujących skały, zależy od warunków i szybkości krystalizacji magmy a w mniejszym stopniu od jej składu.
Pełnokrystaliczna: magma stygła wolno, w pełni wykształcone kryształy (granit)
Niekrystaliczna: gwałtowne stygnięcie, szkliwo (bazalt)
Częściowo krystaliczna: zmiana warunków podczas krystalizacji, część składników wykrystalizowane a część jako szkliwo.
4. Obszary sejsmiczne i asejsmiczne, przykłady
Sejsmiczne: trzęsienia ziemi są częste i silne - strefa wokół Oceanu Spokojnego, obszary alpejskich pasm fałdowych
Asejsmiczne: są wolne od wstrząsów lub zdarzają się one rzadko - platformy kontynentalne.
5. Na czym polega zjawisko plutoniczne - jakie formy tworzy
Plutonizm to wszelkie zjawiska związane z przemieszczaniem się i zastyganiem magmy wewnątrz skorupy ziemskiej. Tworzy intruzje zgodne i niezgodne.
6. przebieg wybuchu wulkanicznego - od czego zależy - jakie typy wulkanów wyróżniamy
Typy wulkanów ze względu na kształt miejsca wydostawania się produktów erupcji na powierzchnię Ziemi.
a) Lawowe, czyli efuzywne¬
• wulkany tarczowe - tworzą się, gdy lawa jest płynna i wypływając z krateru rozlewa się szeroko, tworząc wzniesienie o łagodnych stokach.
• kopuły lawowe - jeśli lawa ma duża lepkość nie może odpłynąć daleko od krateru i gromadzi się w sąsiedztwie.
b) Gazowe czyli¬ eksplozywne - wyrzucają tylko materiał piroklastyczny
• maary - lejkowate zagłębienia otoczone wałem z popiołów wulkanicznych
c) Mieszane, inaczej¬ stratowulkany są zbudowane z na przemian ułożonych law i utworów piroklastycznych.
Przebieg erupcji zależy od rodzaju wyrzucanych produktów i prężności gazu.
Hawajski: wybucha często lecz spokojnie, lawa zasadowa, kształt tarczowy
Merapi: wybucha rzadko, lawa zasadowa, kształt kopuły
Stromboli: wybucha często, rytmicznie i niezbyt gwałtownie, mała ilość lawy obojętnej i materiały piroklastyczne
Vulcano: rytmicznie co kilka kilkanaście lat, popioły i znaczne ilości średnio kwaśnej lawy.
Pelee: gwałtowne wybuchy, lawa zawiera wiele gazów, zostaje zniszczona część stożka i tworzą się chmury gazowo-popiołowe.
Pliniusza: wybuch trwa krótko ale ma ogromną siłę, niemal wyłącznie popioły
Ze względu na lokalizację erupcji: arealne, linearne, centralne
Ze względu na aktywność: aktywne, wygasłe, drzemiące.
7. rodzaje i elementy deformacji ciągłych
Ciągłość warstw nie ulega przerwaniu. Fałd: synklina(łęk) i antyklina(siodło). Płaszczowiny: Synklinorium i Antyklinorium - zespoły fałdów. Diapary - wysady.
8. wietrzenie mechaniczne - główne czynniki które je powodują
Rozpad skał bez zmiany ich składu chemicznego. Nasłonecznienie, działanie mrozu, soli, organizmów żywych, zmiany wilgotności
9. działalnosc niszcząca wiatru i jakie formy tworzy
Deflacja: wywiewanie drobnego, luźnego materiału (misy, ostańce, bruk, jamy)
Korazja: żłobienie i ścieranie skał przez niesiony wiatrem piasek (grzyby, gzymsy, graniaki, żłobki)
10. podziemne formy krasu
Jaskinie, pieczary, stalaktyty, stalagmity, stalagnaty, draperie, perły jaskiniowe
11. co to jest trakcja, saltacja, suspensja
trakcja: transport materiału skalnego w kontakcie z podłożem(wleczenie, toczenie)
saltacja: skokowe przesuwanie materiału skalnego
suspensja: transport materiału skalnego w zawiesinie
12. granica wiecznego śniegu na kuli ziemskiej i jej rozmieszczenie
Jest to wysokość, powyżej której utrzymuje się stała pokrywa śnieżna i mogą tworzyć się lodowce. Najniższa jest na obszarach polarnych (ok. 100m.) w szerokościach umiarkowanych 1500-2500m, nad równikiem ok. 4500m, największa jest nad zwrotnikami ok. 5500m
13. cechy jezior tektonicznych - przykłady
Głębokie, wydłużony kształt, strome stoki. Bajkał, Górne, Wiktorii, Tanganika, Titicaca,
14. osady strefy nerytycznej
Strefa nerytyczna występuje od dolnej granicy litoralnej do krawędzi szelfu(200 - 230m). Osady szelfowe, piaski wulkaniczne, muły, czerwone iły głębinowe
15. Podział ery paleozoicznej - granice ery w latach
Kambr 570-500 mln lat temu
Ordowik 500-435
Sylur 435-395
Dewon 395-345
Karbon 345-280
Perm 280-230
16. metody określania wieku względnego skał
litologiczne: porównują cechy litologiczne określa się następstwo czasowe
Paleontologiczne: skamieniałości przewodnie
Diastroficzne: dotyczy skał sfałdowanych, dotyczy ich wzajemnego ułożenia
Archeologiczne: na podstawie artefaktów
Geofizyczne: określenie cech litologicznych skał na podstawie badań fal sejsmicznych.
17. Orogeneza Waryscyjska - co spowodowała
odmłodzenie G. Świętokrzyskich, Sudety, Ardeny, Reńskie, Ural, Hartz, Wogezy, Masyw czeski, Masyw Centralny, Ałtaj, Wyż Patagońska
18. Zagłębia paraliczne - przykłady
Powstały w karbonie w zapadliskach i rowach przedgórskich lub na nizinach nadmorskich. Osady węglonośne przewarstwione osadami morskimi. Zagłębie Donieckie, GOP, Westfalii, Lubelskie
19. Klimat triasu i skały z tego okresu
Dolny: suchy i gorący
Środkowy: ciepły i suchy przechodzący w wilgotny
Górny: gorący i wilgotny
Wapienie, dolomity, margle, piaskowce
20. Sól kamienna w Polsce - wiek
Wysady permskie w okolicach Inowrocławia i Kłodawy. Trzeciorzędowe pokłady w Bochni i Wieliczce.
21. Tetyda - co oznacza
Ocean istniejący przez wiele okresów. Pozostałością jest Jezioro Kaspijskie.
Zestaw 4
1. Z jakich elementów składa się litosfera
W obrębie skorupy ziemskiej wyodrębniono dwie skorupy: kontynentalną i oceaniczną
Skorupa kontynentalna ma budowę trójwarstwową: warstwę osadową (niekiedy nie występującą), warstwę granitową i bazaltową
Skorupa oceaniczna ma na ogół również budowę trójwarstwową: warstwa osadowa, osadowo-wulkaniczna, bazaltowa.
Poniżej warstwy bazaltowej znajduje się górny płaszcz ziemi, oddzielony od niej powierzchnią Moho. Jego górna część nosi nazwę perydetowej.
2. Gradient geotermiczny - ile wynosi
Stosunek zmiany temperatury do zmiany głębokości - ok. 0,033oC/m albo ok. 3oC/100m
3. Podział skał magmowych
głębinowe(plutoniczne): granit, gabro
żyłowe: mikrosjenit, mikrodioryt
wylewne(wulkaniczne): riolit, bazalt
4. Izosejsy, izochrony - od czego zależy ich kształt
Izosejsy: linie łączące miejsca o jednakowym natężeniu wstrząsu
Izochrony: linie łączące miejsca, które jednocześnie uległy wstrząsom.
Zależą od głębokości ogniska, elastyczności i stopnia skonsolidowania skał, kierunku rozchodzenia się drgań i warunków rozchodzenia się fal sejsmicznych.
5. intruzje zgodne - przykłady
Silla, lakkolit, lopolit, fakolit. Ich ściany pokrywają się z powierzchniami strukturalnymi skał otaczających.
6. typy wulkanów - kryteria ich podziałów
Ze względu na lokalizację erupcji: arealne(powierzchniowe), linearne(szczelinowe), centralne(kraterowe)
Ze względu na aktywność: aktywne, wygasłe, drzemiące.
Ze względu na produkt erupcji: Lawowe(tarczowy, kopułowy), Eksplozywne(materiały piroklastyczne), Mieszane(stratowulkan)
Hawajski: wybucha często lecz spokojnie, lawa zasadowa, kształt tarczowy
Merapi: wybucha rzadko, lawa zasadowa, kształt kopuły
Stromboli: wybucha często, rytmicznie i niezbyt gwałtownie, mała ilość lawy obojętnej i materiały piroklastyczne
Vulcano: rytmicznie co kilka kilkanaście lat, popioły i znaczne ilości średnio kwaśnej lawy.
Pelee: gwałtowne wybuchy, lawa zawiera wiele gazów, zostaje zniszczona część stożka i tworzą się chmury gazowo-popiołowe.
Pliniusza: wybuch trwa krótko ale ma ogromną siłę, niemal wyłącznie popioły
7. deformacje tektoniczne nieciągłe
Zostaje przerwana ciągłość warstw skalnych.
Nasunięcie: przesunięcie wzdłuż powierzchni poziomej
Uskok: przesunięcie wzdłuż powierzchni pionowej(normalny, poziomy, odwrotny, zawiasowy, nożycowy)
{Fleksura: ściśnięcie i wygięcie warstw}
Kliważ: gęste spękania uporządkowane geometrycznie
Muliony: wydłużone wałki skalne powstałe na skutek istnienia spękań kliważowych.
8. przykłady wietrzenia chemicznego (proces - minerał - produkt)
Uwodnienie: anhydryt w gips, hematyt w limonit
Kaolinizacja: ortoklaz w kaolinit
Lateryzacja: ortoklaz w hydrograil
Karbonatyzacja: piroksen w dolomit
Utlenianie: magnetyt w hematyt, piryt w siarczan żelaza
9. less i jego pochodzenie
Skała osadowa pochodzenia eolicznego z frakcji 0,05-0,02mm kwarc jest głównym składnikiem (często otoczony węglanem wapnia). Powstaje w wyniku akumulacji pyłów transportowanych przez wiatry wiejące od lądolodu w plejstocenie. Osadzały się w klimacie peryglacjalnym. Jest skałą podatną na erozję. 70-80% kwarc, 10-20% CaCO3.
10. mechanizm procesów krasowych, w jakich skałach zachodzą
Woda i zawarte w niej składniki CO2 drążyły skały w sposób chemiczny i mechaniczny. Na kras podatne są wapienie dolomity, gipsy.
11. stożki napływowe - gdzie się tworzą i od czego zależą
wachlarzowate nagromadzenia osadów rzecznych o powierzchni nachylonej w kierunku biegu rzeki powstałe w miejscach gdzie do głównej rzeki wpada dopływ o większym spadku. Zależą od wielkości rzeki i ilości niesionego materiału.
12. formy pow1stające w wyniku działalności lodowców górskich i ich charakterystyka
Rysy lodowcowe powstałe przez rysowanie podłoża twardymi okruchami
Mutony(barańce): pagórkowate wyniesienia wygładzone i porysowane przez lodowiec.
Doliny U-kształtne: były wypełnione przez jęzor, zostały zaokrąglone i porysowane
Doliny wiszące: uchodzą do większej doliny na pewnej wysokości.
Rygiel skalny: wydłużone wzniesienia o wygładzonej powierzchni zamykającej cyrk.
13. typy jezior związane z działalnością czynników endogenicznych
tektoniczne: zapadliska, rowy tektoniczne - Bajkał, Wiktorii,
Wulkaniczne
14. jakie wyróżniamy typy genetyczne osadów morskich (przykłady)
Terygeniczne: osady szelfowe
Organiczne: muł okrzemkowy
Chemiczne: wapienie
Pochodzenia wulkanicznego: popioły
15. czego dotyczy kryptozoik, phanerozoik
Kryptozoik: „życie ukryte” odnosi się do całego kambru bo mało skamieniałości jest.
Phanerozoik: „życie jawne” obejmuje wszystkie ery po kambrze
16. na czym polega aktualizm w geologii
Czynniki fizyczne i chemiczne działające na skorupę ziemską w przeszłości geologicznej były takie same jak obecnie i wywierały takie same procesy
17. Orogenezy ery paleozoicznej, w jakich okresach występowały
Kaledońska: ordowik, sylur, dewon
Hercyńska: karbon, perm
18. Cuklotemy solne - dla jakiego okresu są charakterystyczne
Nagromadzenie się osadów węglanowych, siarczanowych i solnych powstałe w wodach morza cechsztyńskiego w permie w czasie silnego parowania. Węglany wapnia i magnezu, siarczany wapnia, chlorki sodu, sole potasowo-magnezowe.
19. klimat karbonu i skały
Obecne kontynenty półkuli północnej i północna część Afryki były w klimacie równikowym i zwrotnikowym - pokłady węgla kamiennego i brunatnego pochodzą z karbonu. Na Gondwanie klimat chłodny.
20. złoża siarki w Polsce i ich wiek
trzeciorzęd (miocen): Kotlina Sandomierska - rejon Tarnobrzegu. Szydłów, Grzybów
21. Co oznacza określenie "Laurusia"
Pierwotny wielki kontynent, który powstał w wyniku rozpadu Pangeii i istniał przez szereg okresów. Obejmował Europę, Amerykę N i Azje bez Dekanu.