OSPA WIETRZNA

–

wirus Varicella-zoster (VZV) – DNA wirus należy do grupy herpeswirusów

–

te sam wirus, który wywołuje półpasiec

–

panuje endemicznie na całym świecie

–

zakażenie dotyczy wyłącznie ludzi

–

w powietrzu wirus ginie szybko

–

w Polsce rocznie 80-200 tyś zachorowań

–

chorują najczęściej dzieci od 5 do 14 r.ż.

–

przebieg u dorosłych znacznie cięższy (7 razy częściej zapalenie mózgu) To jedna z najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych

Drogi szerzenie się wirusa:

–

lotna

–

kropelkowa

–

kontaktowa

Okres wylęgania: 14-16 dni (10-21 dni)

Zakaźność:

–

zaczyna się 2 dni przed wystąpieniem wykwitów

–

kończy się wraz z przysychaniem pęcherzyków (ok. 5 dni po ostatnich wykwitach) Objawy kliniczne

–

1-2 dni przed wsypką: gorsze samopoczucie, gorączka, ból głowy, biegunka Wysypka:

–

przechodzi ewolucję w ciągu 48h

plamka→ grudka→ pęcherzyk z treścią surowiczą (perełka)→ krosta (mętna część pęcherzyka)→ strup→ przebarwienie

–

występuje rzutami, co kilka godzin – kilka do kilkunastu rzutów

–

rozrzut wysypki bezładny

- na całym ciele – gęściej na tułowiu niż na twarzy

- na owłosionej skórze głowy

- na błonach śluzowych jamy ustnej i narządów moczowo-płciowych (małe owrzodzenia) Powikłania



Wysiew wirusa do narządów wewnętrznych:

–

zapalenie móżdżku (cerebellitis varicellosa) – najczęściej poniżej 5 roku życia

–

zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych (50% przypadków bezobjawowych)

–

zapalenie płuc

–

zapalenie wątroby

–

zapalenie nerek

–

rzadko:

- zapalenie stawów, mięśnia sercowego, trzustki, najądrzy

- zespół Rey'a



Nadkażenia bakteryjne:

–

związane z brakiem higieny (miejscowe)

–

związane ze spadkiem odporności (zapalenia oskrzeli, płuc itd.) Badania laboratoryjne



przy typowym przebiegu nie konieczne

- leukopenia z limfocytozą

- niewielki wzrost aktywności aminotransferaz



przy powikłaniach neurologicznych:

- wzrost cytozy w płynie MR z przewagą komórek jednojądrzastych



zakażenie ospą wietrzną i półpaścem potwierdzają:

- obecność antygenu VZV metoda immunfluorescencyjną

- obecność DNA wirusa metodą PCR

- obecność przeciwciał: metodą ELISA

Leczenie

–

objawowe (z wyjątkiem salicylanów)

1

–

higiena skóry (kąpiel z dodatkiem nadmanganianu potasu)

–

Acyclovir po. – u dzieci po leczeniu kortykosteroidami (nawet wziewnymi)

- co 6 godzin 100-200mg przez 5 dni od 9 dnia kontakcie

–

Acyclovir iv. - w ciężkich postaciach mózgowych, płucnych

–

Varitect – immunoglobulina

- podaje się noworodkom matek, które zachorowały na ospę wietrzną od 5 dnia przed porodem do 2

dni po porodzie

Przepisy sanitarne:

–

izolacja chorych – do czasu przyschnięcia wszystkich strupków

–

izolacja dzieci z kontaktu – do 21 dni od zetknięcia się z chorym OSPA WIETRZNA

–

po ustąpieniu objawów ospy wietrznej wirus jest całkowicie eliminowany

–

pozostaje w formie utajonej w zwojach nerwowych i może się ujawnić w formie półpaśca nawet po wielu latach

PÓŁPASIEC ( Herpes zoster)

–

występuje u osób, które posiadają przeciwciała przeciw VZV

–

u dzieci z niedoborem odporności lub leczonych immunosupresyjnie

–

wykwity na skórze wzdłuż przebiegu nerwów, ból (neuralgia), pieczenie

–

ciężki przebieg, gdy wykwity umiejscawiają się na twarzy RUMIEŃ NAGŁY = GORĄCZKA TRZYDNIOWA

Erythrema subitum, roseola infantum

Etiologia

–

Human herpes virus 6 (HHV6)

–

wirus szeroko rozpowszechniony

- 100% dzieci pow. 4 roku życia posiada przeciwciała

–

epidemie występują w skupiskach dzieci

–

do 6 mies. życia niemowlęta są chronione p/ciałami biernymi odmatczynymi

–

n

ajczęściej chorują dzieci między 6 a 24 mies. życia

–

okres wylęgania – podobnie 9 dni

Objawy

–

występują jedynie u ok. 17% zakażonych

–

kilkudniowa gorączka powyżej 39º C (3-7 dni)

–

w

trakcie lub częściej po ustąpieniu gorączki - wysypka grudkowo-plamista na twarzy i tułowi

- ustępuje po kilku dniach

- wysypka u 6-60% dzieci

–

inne objawy

- biegunka – 68%

- wykwity grudkowe w gardle – 65%

- kaszel – 50%

- powiększenie węzłów chłonnych – 31%

- drgawki – 8-30%

- rzadko: zapalenie ucha, zapalenie opon MR, zapalenie mózgu, skaza małopłytkowa RUMIEŃ NAGŁY:

Główna przyczyna drgawek gorączkowych u niemowląt to pierwotne zakażenie HHV6

Badania

–

leukopenia ze znaczną limfocytozą imitującą agranulocytozę Po przebyciu zakażenia pierwotnego następuje faza zakażenia latentnego 2

U osób z niedoborem odporności zakażenia latentne może się reaktywować pod postacią:

–

zapalenia wątroby, zapalenia płuc, hipoplazji szpiku

wirus HHV6 ma udział w patogenezie SM

wirus HHV6 prawdopodobnie przyśpiesza rozwój AIDS

Rozpoznanie

–

stwierdzenie DNA wirusa metodą PCR

–

stwierdzenie przeciwciał IgM anty-HHV6 lub 4-krotny wzrost miana przeciwciał IgG

Leczenie

–

objawowe

RUMIEŃ ZAKAŹNY

„choroba piąta” ( erythrema infeciosum)

Etiologia – Parvovirus B19

•

oporny na czynniki chemiczne i fizyczne

•

ma właściwości hamowania erytropoezy



Przenosi się ze śluzem dróg oddechowych i w wyniku przetaczania krwionośny



40-60% dorosłych posiada przeciwciała



Zakaźność największa w okresie przedobjawowym



Przebieg bezobjawowy u 50% zakażonych



Najczęściej chorują dzieci kilkuletnie

Okres wylęgania: 14 – 20 dni

Objawy



kilkudniowa gorączka



nieżyt górnych dróg oddechowych



wysypka

- wykwity rumieniowo-grudkowo-plamiste, girlandowate

- żywoczerwone z odcieniem sinawym

- okresowo bledną centralnie

- nawracają przez kilka tygodni

- bardziej intensywne pod wpływem:

◦

emocji

◦

ruchu

◦

kąpieli

◦

temperatury

ZAKAśENIE PARVOVIRUSEM B19



u dzieci z chorobami układu czerwonokrwinkowego może wywołać

◦

ostry przełom hemolityczny (7-10 dni ostra niedokrwistość hemolityczna)



u dzieci z niedoborem odporności może wywołać

- niedokrwistość

- neutropenię

- aplazję szpiku

- zespół hemofagocytozy na tle wirusowym (VAHS)

- fagocytoza erytrocytów w szpiku i naciek histiocytów

◦

U osób dorosłych zakażenie przebiega jako:

- zapalenie stawów, mięśnia sercowego, naczyń, plamica małopłytkowa, zespół Henocha-Schönleina, zapalenie opon MR i mózgu

3

Badania

–

leukopenia z limfocytozą, następnie umiarkowana eozynofilia Rozpoznanie

–

obecność swoistych przeciwciał IgM – utrzymują się kilka miesięcy

–

obecność antygenu wirusa – do 2 mies. po zakażeniu

- met. radioimmunologiczną

- met. immunoenzymatyczną

–

obecność DNA wirusa metodą PCR

Leczenie

–

objawowe w postaci wysypkowej

RÓŻYCZKA ( Rubeola)

Etiologia: RNA-wirus z rodziny Togaviridae

•

zakaźna wyłącznie u ludzi

•

przenosi się drogą kropelkową i kontaktową

•

epidemie c 6 – 9 lat

•

sezonowość – wczesna wiosna

•

najczęściej chorują dzieci w wieku 5 – 9 lat

- około 50% zachorowań bezobjawowych

Okres wylęgania: 14 – 21 dni

Zakaźność: 7 dni przed i ok. 7 dni po wysypce

Objawy

•

objawy wstępne słabo zaznaczone

- niewielki nieżyt gardła

- złe samopoczucie

- wzrost ciepłoty ciała

•

wysypka – drobnoplamista lub plamisto-grudkowa

•

zmienna, różowa

- na twarzy i tułowiu wykwity większe, na kończynach mniejsze

- na podniebieniu plamki Forsheimera

•

w

ęzły chłonne podpotyliczne powiększone (do wielkości grochu)

•

powiększenie śledziony – rzadko

Powikłania

•

m

ałopłytkowość (1 na 3000 przypadków)

•

zapalenie mózgu (1 na 6000 przypadków)

•

zapalenie stawów – u dorosłych kobiet

Badania

•

leukopenia ze względną limfocytozą

•

u 50% chorych od 5-6 dnia choroby wzrost liczby komórek plazmatycznych Leczenie

•

objawowe

Rozpoznanie

•

obecność swoistych przeciwciał IgM – pojawiają się wcześnie

•

4-krotny wzrost miana odczynu zahamowania hemaglutynacji w odstępie 2 tyg Przepisy sanitarne

•

izolacja domowa – 7 dni od pojawienia się wysypki

•

niemowlęta z różyczką wrodzoną mogą być zakaźne do 12 miesięcy 4

PŁONICA ( Scarlatina)

Etiologia

●

paciorkowiec β-hemolizujący grupy A (Streptococcus pyogenes)

●

wytwarza ona wiele egzotoksyn np. streptolizynę O i S

hialuronidazę, streptokinazę

białko M

toksynę erytrogenną itd.

●

toksyny mają właściwości antygenowe i wywołują większość objawów płonicy jak: gorączka, wysypka, wymioty

●

przeciwciała skierowane przeciw niektórym toksynom mają znaczenie w diagnostyce np.:

–

ASO – wzrastające miano może świadczyć o przebytej niedawno infekcji

–

przeciwciała przeciw białku M

- świadczą o swoistej odporności

- nie chronią przed nosicielstwem

Źródła zakażenia

•

chory człowiek albo nosiciel (nosicielstwo – 5 – 15% populacji)

•

zakażenie pośrednie (bielizna, pościel, kurz, mleko)

Płonica występuje w wyniku zakażenia paciorkowcem wytwarzającym toksynę erytrogenną Choruje człowiek wrażliwy na jad erytrogenny

Odporność na ten sam jad po przechorowaniu jest trwała

Rodzinna zakaźność niska – do 10%

Okres wylęgania: 2-5 dni

Zaraźliwość wygasa po 2-3 dniach po podaniu skutecznego antybiotyku Objawy

●

Początek nagły – gorączka, ból brzucha, wymioty, czasem ból gardła, biegunka

●

Angina – różne postacie: angina ropna, zapalenie gardła (żywoczerwone łuki podniebienne)

●

Powiększone węzły chłonne szyjne

●

Tętno szybie, nie odpowiadające gorączce

●

Język obłożony w następnych dniach oczyszcza się poczynając od brzegów

- 3-5 dzień - „malinowy” (wrażliwy)

Nie ma szkarlatyny bez anginy

●

Wysypka – równolegle z gorączką lub po 24 godzinach

- drobnoplamista

- najbardziej intensywna na tułowiu i kończynach p stronie zginaczy

- ciemniejsza w miejscach ucieplonych

- w

olny t rójkąt Fiłatowa

- objaw Pasti

–

Intensywność wysypki zależy od ilości jadu erytrogennego Objaw retrospektywny:

–

2 – 3 tygodnie od ustąpienia wysypki - łuszczenie skóry na tułowiu

–

łuszczenie grubopłatowe dłoni i stóp

Badania



ostry okres:

- leukocytoza z przewagą granulocytów (form młodych)

- wysokie OB

- w moczu nieznaczny białkomocz i urobilinogen

5



okres rekonwalescencji

- leukopenia z limfocytozą

- wzrost liczby kom. kwasochłonnych

- wysokie OB (długo 4-6 tyg.)

Rozpoznanie

•

posiew z gardła (z migdałków i tylnej ściany gardła)

Powikłania

◘ Wczesne:

•

zapalenie węzłów chłonnych

•

zapalenie stawów i kości

•

krwotoczne zapalenie kłębuszków nerkowych (po około 10 dniach)

◘ Późne:

•

gorączka reumatyczna (po około 5 tyg)

Leczenie

Leczenie infekcji paciorkowcowych powinno trwać 10 dni



Skuteczne antybiotyki:

- Penicylina – Ospen

- Cefalosporyny – np. Zinnat, Duracef

- Makrolidy – np. Rulid, Klacid

Summamed (5 dni)

6