–
wirus Varicella-zoster (VZV) – DNA wirus należy do grupy herpeswirusów
–
te sam wirus, który wywołuje półpasiec
–
panuje endemicznie na całym świecie
–
zakażenie dotyczy wyłącznie ludzi
–
w powietrzu wirus ginie szybko
–
w Polsce rocznie 80-200 tyś zachorowań
–
chorują najczęściej dzieci od 5 do 14 r.ż.
–
przebieg u dorosłych znacznie cięższy (7 razy częściej zapalenie mózgu) To jedna z najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych
Drogi szerzenie się wirusa:
–
lotna
–
kropelkowa
–
kontaktowa
Okres wylęgania: 14-16 dni (10-21 dni)
Zakaźność:
–
zaczyna się 2 dni przed wystąpieniem wykwitów
–
kończy się wraz z przysychaniem pęcherzyków (ok. 5 dni po ostatnich wykwitach) Objawy kliniczne
–
1-2 dni przed wsypką: gorsze samopoczucie, gorączka, ból głowy, biegunka Wysypka:
–
przechodzi ewolucję w ciągu 48h
plamka→ grudka→ pęcherzyk z treścią surowiczą (perełka)→ krosta (mętna część pęcherzyka)→ strup→ przebarwienie
–
występuje rzutami, co kilka godzin – kilka do kilkunastu rzutów
–
rozrzut wysypki bezładny
- na całym ciele – gęściej na tułowiu niż na twarzy
- na owłosionej skórze głowy
- na błonach śluzowych jamy ustnej i narządów moczowo-płciowych (małe owrzodzenia) Powikłania
Wysiew wirusa do narządów wewnętrznych:
–
zapalenie móżdżku (cerebellitis varicellosa) – najczęściej poniżej 5 roku życia
–
zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych (50% przypadków bezobjawowych)
–
zapalenie płuc
–
zapalenie wątroby
–
zapalenie nerek
–
rzadko:
- zapalenie stawów, mięśnia sercowego, trzustki, najądrzy
- zespół Rey'a
Nadkażenia bakteryjne:
–
związane z brakiem higieny (miejscowe)
–
związane ze spadkiem odporności (zapalenia oskrzeli, płuc itd.) Badania laboratoryjne
przy typowym przebiegu nie konieczne
- leukopenia z limfocytozą
- niewielki wzrost aktywności aminotransferaz
przy powikłaniach neurologicznych:
- wzrost cytozy w płynie MR z przewagą komórek jednojądrzastych
zakażenie ospą wietrzną i półpaścem potwierdzają:
- obecność antygenu VZV metoda immunfluorescencyjną
- obecność DNA wirusa metodą PCR
- obecność przeciwciał: metodą ELISA
Leczenie
–
objawowe (z wyjątkiem salicylanów)
1
higiena skóry (kąpiel z dodatkiem nadmanganianu potasu)
–
Acyclovir po. – u dzieci po leczeniu kortykosteroidami (nawet wziewnymi)
- co 6 godzin 100-200mg przez 5 dni od 9 dnia kontakcie
–
Acyclovir iv. - w ciężkich postaciach mózgowych, płucnych
–
Varitect – immunoglobulina
- podaje się noworodkom matek, które zachorowały na ospę wietrzną od 5 dnia przed porodem do 2
dni po porodzie
Przepisy sanitarne:
–
izolacja chorych – do czasu przyschnięcia wszystkich strupków
–
izolacja dzieci z kontaktu – do 21 dni od zetknięcia się z chorym OSPA WIETRZNA
–
po ustąpieniu objawów ospy wietrznej wirus jest całkowicie eliminowany
–
pozostaje w formie utajonej w zwojach nerwowych i może się ujawnić w formie półpaśca nawet po wielu latach
PÓŁPASIEC ( Herpes zoster)
–
występuje u osób, które posiadają przeciwciała przeciw VZV
–
u dzieci z niedoborem odporności lub leczonych immunosupresyjnie
–
wykwity na skórze wzdłuż przebiegu nerwów, ból (neuralgia), pieczenie
–
ciężki przebieg, gdy wykwity umiejscawiają się na twarzy RUMIEŃ NAGŁY = GORĄCZKA TRZYDNIOWA
Erythrema subitum, roseola infantum
Etiologia
–
Human herpes virus 6 (HHV6)
–
wirus szeroko rozpowszechniony
- 100% dzieci pow. 4 roku życia posiada przeciwciała
–
epidemie występują w skupiskach dzieci
–
do 6 mies. życia niemowlęta są chronione p/ciałami biernymi odmatczynymi
–
n
ajczęściej chorują dzieci między 6 a 24 mies. życia
–
okres wylęgania – podobnie 9 dni
Objawy
–
występują jedynie u ok. 17% zakażonych
–
kilkudniowa gorączka powyżej 39º C (3-7 dni)
–
w
trakcie lub częściej po ustąpieniu gorączki - wysypka grudkowo-plamista na twarzy i tułowi
- ustępuje po kilku dniach
- wysypka u 6-60% dzieci
–
inne objawy
- biegunka – 68%
- wykwity grudkowe w gardle – 65%
- kaszel – 50%
- powiększenie węzłów chłonnych – 31%
- drgawki – 8-30%
- rzadko: zapalenie ucha, zapalenie opon MR, zapalenie mózgu, skaza małopłytkowa RUMIEŃ NAGŁY:
Główna przyczyna drgawek gorączkowych u niemowląt to pierwotne zakażenie HHV6
Badania
–
leukopenia ze znaczną limfocytozą imitującą agranulocytozę Po przebyciu zakażenia pierwotnego następuje faza zakażenia latentnego 2
U osób z niedoborem odporności zakażenia latentne może się reaktywować pod postacią:
–
zapalenia wątroby, zapalenia płuc, hipoplazji szpiku
wirus HHV6 ma udział w patogenezie SM
wirus HHV6 prawdopodobnie przyśpiesza rozwój AIDS
Rozpoznanie
–
stwierdzenie DNA wirusa metodą PCR
–
stwierdzenie przeciwciał IgM anty-HHV6 lub 4-krotny wzrost miana przeciwciał IgG
Leczenie
–
objawowe
RUMIEŃ ZAKAŹNY
„choroba piąta” ( erythrema infeciosum)
Etiologia – Parvovirus B19
•
oporny na czynniki chemiczne i fizyczne
•
ma właściwości hamowania erytropoezy
Przenosi się ze śluzem dróg oddechowych i w wyniku przetaczania krwionośny
40-60% dorosłych posiada przeciwciała
Zakaźność największa w okresie przedobjawowym
Przebieg bezobjawowy u 50% zakażonych
Najczęściej chorują dzieci kilkuletnie
Okres wylęgania: 14 – 20 dni
Objawy
kilkudniowa gorączka
nieżyt górnych dróg oddechowych
wysypka
- wykwity rumieniowo-grudkowo-plamiste, girlandowate
- żywoczerwone z odcieniem sinawym
- okresowo bledną centralnie
- nawracają przez kilka tygodni
- bardziej intensywne pod wpływem:
◦
emocji
◦
ruchu
◦
kąpieli
◦
temperatury
ZAKAśENIE PARVOVIRUSEM B19
u dzieci z chorobami układu czerwonokrwinkowego może wywołać
◦
ostry przełom hemolityczny (7-10 dni ostra niedokrwistość hemolityczna)
u dzieci z niedoborem odporności może wywołać
- niedokrwistość
- neutropenię
- aplazję szpiku
- zespół hemofagocytozy na tle wirusowym (VAHS)
- fagocytoza erytrocytów w szpiku i naciek histiocytów
◦
U osób dorosłych zakażenie przebiega jako:
- zapalenie stawów, mięśnia sercowego, naczyń, plamica małopłytkowa, zespół Henocha-Schönleina, zapalenie opon MR i mózgu
3
–
leukopenia z limfocytozą, następnie umiarkowana eozynofilia Rozpoznanie
–
obecność swoistych przeciwciał IgM – utrzymują się kilka miesięcy
–
obecność antygenu wirusa – do 2 mies. po zakażeniu
- met. radioimmunologiczną
- met. immunoenzymatyczną
–
obecność DNA wirusa metodą PCR
Leczenie
–
objawowe w postaci wysypkowej
RÓŻYCZKA ( Rubeola)
Etiologia: RNA-wirus z rodziny Togaviridae
•
zakaźna wyłącznie u ludzi
•
przenosi się drogą kropelkową i kontaktową
•
epidemie c 6 – 9 lat
•
sezonowość – wczesna wiosna
•
najczęściej chorują dzieci w wieku 5 – 9 lat
- około 50% zachorowań bezobjawowych
Okres wylęgania: 14 – 21 dni
Zakaźność: 7 dni przed i ok. 7 dni po wysypce
Objawy
•
objawy wstępne słabo zaznaczone
- niewielki nieżyt gardła
- złe samopoczucie
- wzrost ciepłoty ciała
•
wysypka – drobnoplamista lub plamisto-grudkowa
•
zmienna, różowa
- na twarzy i tułowiu wykwity większe, na kończynach mniejsze
- na podniebieniu plamki Forsheimera
•
w
ęzły chłonne podpotyliczne powiększone (do wielkości grochu)
•
powiększenie śledziony – rzadko
Powikłania
•
m
ałopłytkowość (1 na 3000 przypadków)
•
zapalenie mózgu (1 na 6000 przypadków)
•
zapalenie stawów – u dorosłych kobiet
Badania
•
leukopenia ze względną limfocytozą
•
u 50% chorych od 5-6 dnia choroby wzrost liczby komórek plazmatycznych Leczenie
•
objawowe
Rozpoznanie
•
obecność swoistych przeciwciał IgM – pojawiają się wcześnie
•
4-krotny wzrost miana odczynu zahamowania hemaglutynacji w odstępie 2 tyg Przepisy sanitarne
•
izolacja domowa – 7 dni od pojawienia się wysypki
•
niemowlęta z różyczką wrodzoną mogą być zakaźne do 12 miesięcy 4
Etiologia
●
paciorkowiec β-hemolizujący grupy A (Streptococcus pyogenes)
●
wytwarza ona wiele egzotoksyn np. streptolizynę O i S
hialuronidazę, streptokinazę
białko M
toksynę erytrogenną itd.
●
toksyny mają właściwości antygenowe i wywołują większość objawów płonicy jak: gorączka, wysypka, wymioty
●
przeciwciała skierowane przeciw niektórym toksynom mają znaczenie w diagnostyce np.:
–
ASO – wzrastające miano może świadczyć o przebytej niedawno infekcji
–
przeciwciała przeciw białku M
- świadczą o swoistej odporności
- nie chronią przed nosicielstwem
Źródła zakażenia
•
chory człowiek albo nosiciel (nosicielstwo – 5 – 15% populacji)
•
zakażenie pośrednie (bielizna, pościel, kurz, mleko)
Płonica występuje w wyniku zakażenia paciorkowcem wytwarzającym toksynę erytrogenną Choruje człowiek wrażliwy na jad erytrogenny
Odporność na ten sam jad po przechorowaniu jest trwała
Rodzinna zakaźność niska – do 10%
Okres wylęgania: 2-5 dni
Zaraźliwość wygasa po 2-3 dniach po podaniu skutecznego antybiotyku Objawy
●
Początek nagły – gorączka, ból brzucha, wymioty, czasem ból gardła, biegunka
●
Angina – różne postacie: angina ropna, zapalenie gardła (żywoczerwone łuki podniebienne)
●
Powiększone węzły chłonne szyjne
●
Tętno szybie, nie odpowiadające gorączce
●
Język obłożony w następnych dniach oczyszcza się poczynając od brzegów
- 3-5 dzień - „malinowy” (wrażliwy)
Nie ma szkarlatyny bez anginy
●
Wysypka – równolegle z gorączką lub po 24 godzinach
- drobnoplamista
- najbardziej intensywna na tułowiu i kończynach p stronie zginaczy
- ciemniejsza w miejscach ucieplonych
- w
olny t rójkąt Fiłatowa
- objaw Pasti
–
Intensywność wysypki zależy od ilości jadu erytrogennego Objaw retrospektywny:
–
2 – 3 tygodnie od ustąpienia wysypki - łuszczenie skóry na tułowiu
–
łuszczenie grubopłatowe dłoni i stóp
Badania
ostry okres:
- leukocytoza z przewagą granulocytów (form młodych)
- wysokie OB
- w moczu nieznaczny białkomocz i urobilinogen
5
okres rekonwalescencji
- leukopenia z limfocytozą
- wzrost liczby kom. kwasochłonnych
- wysokie OB (długo 4-6 tyg.)
Rozpoznanie
•
posiew z gardła (z migdałków i tylnej ściany gardła)
Powikłania
◘ Wczesne:
•
zapalenie węzłów chłonnych
•
zapalenie stawów i kości
•
krwotoczne zapalenie kłębuszków nerkowych (po około 10 dniach)
◘ Późne:
•
gorączka reumatyczna (po około 5 tyg)
Leczenie
Leczenie infekcji paciorkowcowych powinno trwać 10 dni
Skuteczne antybiotyki:
- Penicylina – Ospen
- Cefalosporyny – np. Zinnat, Duracef
- Makrolidy – np. Rulid, Klacid
Summamed (5 dni)
6