wypadku przy pracy
Pojęcie, przykłady w orzeczeniach
sądowych i piśmiennictwie
2000.12.01 wyrok SN II UKN 107/00
PiZS 2001/11/41
Praca świadczona przez kilka tygodni z
ewidentnym naruszeniem przez pracodawcę
przepisów o czasie pracy (po 70 godzin
tygodniowo) stanowi przyczynę zewnętrzną
doznanego przez pracownika śmiertelnego
zawału serca, który w tych okolicznościach
sprawy był wypadkiem przy pracy
2000.03.02 wyrok s. apel. UIII APa
3/00 Pr.Pracy 2001/9/44
Brak fachowej pomocy lekarskiej stanowi
przyczynę zewnętrzną w rozumieniu art. 6
ustawy wypadkowej, zaś śmierć pracownika
na statku dalekomorskim wskutek zawału
mięśnia sercowego w tych okolicznościach
jest wypadkiem przy pracy.
2000.02.22 wyrok s. apel. UN III AUa
864/99 OSA 2001/10/37
Stres związany z wykonywaniem pracy
pracowników zatrudnionych na stanowiskach
kierowniczych jest cechą tych obowiązków i
jako taki nie może być uznany za przyczynę
zewnętrzną wypadku przy pracy chyba, że
jest nadmierny i został spowodowany
nadzwyczajnymi okolicznościami zaistniałymi
w czasie i miejscu pracy.
2000.02.16 wyrok SN U N II UKN
425/99 OSNAP 2001/16/521
Ukąszenie przez kleszcza powodujące
zachorowanie na boreliozę może być
traktowane jako nagłe zdarzenie wywołane
przyczyną zewnętrzną, które wiąże się z
pracą i może być kwalifikowane jako
wypadek przy pracy
1999.11.23 wyrok SN U N II UKN
208/99 OSNAP 2001/5/172
Dopuszczenie pracownika do wykonywania
pracy na podstawie aktualnego okresowego
zaświadczenia lekarskiego, zawierającego
obiektywnie błędną ocenę jego zdolności do
pracy, stanowi zewnętrzną przyczynę
wypadku
1999.08.18 wyrok SN U N II UKN
89/99 OSNAP 2000/20/762
Dopuszczenie pracownika do wykonywania
pracy na określonym stanowisku na
podstawie aktualnego okresowego
orzeczenia lekarskiego, które było oczywiście
błędne, może stanowić zewnętrzną
przyczynę wypadku,
1999.06.30 wyrok SN U II UKN 24/99
OSNAP 2000/18/697
Zdarzenie będące istotnym zewnętrznym
czynnikiem wywołującym negatywną reakcję
organizmu i stanowiące przyczynę wypadku
przy pracy, posiada cechę nagłości tylko
wtedy, gdy przebiega w czasie nie dłuższym
niż trwanie dnia pracy.
1999.06.30 wyrok SN U II UKN 22/99
OSNAP 2000/18/696
Ocena nadmierności wysiłku fizycznego
wymaga uwzględnienia możliwości
fizycznych i psychicznych pracownika, w tym
jego wieku i kondycji w dniu wypadku, która
zależy także od tego, czy pracownik
przystąpił do pracy po okresie dłuższego
odpoczynku (urlopu), czy też wykonywał ją
przemęczony dotychczasową jej
intensywnością i rozmiarem oraz bez
odpoczynku przez dłuższy czas.
1999.01.22 wyrok SN U N II UKN
443/98 OSNAP 2000/6/237
Nieudzielenie pomocy pracownikowi, który
zasłabł w miejscu pracy, stanowi przyczynę
zewnętrzną wypadku przy pracy
1998.12.08 wyrok SN U II UKN 349/98
OSNAP 2000/2/78
Długotrwałe oddziaływanie na organizm
pracownika szkodliwych warunków
zatrudnienia, które doprowadza do nagłego
ujawnienia się skutku chorobowego nie jest
wypadkiem przy pracy
1998.03.12 wyrok s.apel. III AUa
1533/97 Pr.Pracy 1999/2/43
Ochrona ubezpieczeniowa przysługuje tylko
osobom, które doznały szkody wskutek wypadków
związanych ze świadczeniem pracy. Natomiast
stresy spowodowane dochodzeniem przed sądem
roszczeń ze stosunku pracy nie pozostają w
związku przyczynowym ze świadczeniem pracy.
Zatem choroba serca, która zdaniem
ubezpieczonego powstała na skutek negatywnych
emocji spowodowanych koniecznością dochodzenia
przed sądem swych roszczeń, nie może być uznana
na wypadek przy pracy.
1998.02.18 wyrok SN U II UKN 529/97
OSNAP 1999/4/144
Wypadek wskutek poślizgu samochodu jest
spowodowany przyczyną zewnętrzną, a fakt,
że doszło do niego wyłącznie na skutek
nadmiernej prędkości i nieostrożności
poszkodowanego pracownika może mieć
jedynie wpływ na zakres uprawnień
odszkodowawczych (art. 8 ust. 1 tej ustawy).
1997.10.02 wyrok SN U II UKN 281/97
OSNAP 1998/15/456
Kwalifikacja prawna zawału serca jako
wypadku przy pracy wymaga wykazania, że
przyczyna zewnętrzna tego zdarzenia
pozostawała w związku z wykonywaniem
obowiązków
1997.05.21 wyrok SN U II UKN 130/97
OSNAP 1998/7/219
Pozostające w związku z wykonywaniem
pracy zdarzenie zewnętrzne, które było
sprawczym czynnikiem nagłego i
gwałtownego pogorszenia samoistnych
schorzeń pracownika wyczerpuje przesłanki
prawne uznania go za wypadek przy pracy.
1997.04.16 wyrok SN U II UKN 66/97
OSNAP 1998/2/53
Wykonywanie przez pracownika cierpiącego
na chorobę wieńcową zwykłych obowiązków,
nie stanowi przyczyny zewnętrznej w
rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy, chyba że
pracodawca nie uwzględnił zaświadczenia
lekarskiego przedłożonego przez pracownika
stwierdzającego, że z uwagi na stan zdrowia,
istnieją przeciwwskazania do wykonywanej
pracy.
1997.03.19 wyrok SN U N II UKN
43/97 OSNAP 1998/1/22
Wypadek zaistniały podczas urlopu
wypoczynkowego pracownika przy
wykonywaniu czynności na podstawie umowy
zlecenia, nie jest wypadkiem przy pracy także
wtedy, gdy zleceniodawcą był pracodawca
1995.12.29 wyrok s.apel. U III APr
63/95 OSA 1997/1/2
Pojęcie "nadmiernego wysiłku" nie jest
pojęciem abstrakcyjnym, które odnosi się do
jakiegoś bliżej niesprecyzowanego stopnia
odporności fizycznej i psychicznej organizmu
człowieka, lecz jest odnoszone do możliwości
psychicznych i fizycznych danego
pracownika.
1994.11.08 wyrok SN U II PRN 7/94
OSNAP 1995/9/108
Przy ocenie nadmiernego wysiłku jako
przyczyny zewnętrznej wypadku przy pracy
należy mieć na uwadze nie tylko rodzaj
wykonywanych czynności, ale także warunki i
okoliczności, w których czynności te są
wykonywane.
1994.07.08 wyrok SN U II PRN 4/94
OSNAP 1994/9/146
Ocena przyczyny zgonu pracownika wymaga
wiadomości specjalnych i dlatego może być
dokonana przez sąd po zasięgnięciu opinii
biegłych sądowych - lekarzy właściwych
specjalności, a nie wyłącznie na podstawie
zeznań świadków nie mających takich
wiadomości.
1990.11.29 wyrok SN II PR 52/90
PiZS 1991/4/63
Przy kwalifikacji konkretnej okoliczności jako
przyczyny zewnętrznej ważne jest, aby
stanowiła ona przyczynę sprawczą
zdarzenia, natomiast nie musi być przyczyną
wyłączną (jedyną).
1986.10.07 wyrok SN U II URN 166/86
OSNC 1988/2-3/37
Stres psychiczny związany z wykonywaniem
obowiązków pracowniczych, który przeciętny
organizm ludzki jest w stanie znieść bez
istotnego uszczerbku dla zdrowia, nie jest
przyczyną zewnętrzną
1986.04.22 uchwała SN III PZP 21/86
LEX nr 14641
Uszkodzenie przez pracownicę palmą oka w
czasie i miejscu pracy jest wypadkiem przy
pracy
1986.01.23 wyrok SN II PR 1/86
PiZS 1986/8/74
Przeżycie wewnętrzne (uraz psychiczny) w
postaci emocji o znacznym nasileniu,
wywołujące negatywne skutki w organizmie
pracownika, może być uznane za przyczynę
zewnętrzną wypadku jeżeli zostało wywołane
nie przez pracownika, lecz powstało wskutek
okoliczności nietypowych dla normalnych
stosunków pracowniczych.
1984.04.05 wyrok SN II PRN 2/84
OSP 1985/4/71
przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy stanowi
oddziaływujący z zewnątrz na organizm pracownika
czynnik, który w normalnym przebiegu wydarzeń w
konkretnej sytuacji faktycznej nie powinien był wystąpić, a
który jednak wystąpił i wywołał, lub w istotny sposób
przyczynił się do powstania uszczerbku na zdrowiu
pracownika.
Wielokrotność podobnych, niezwykłych i nieprawidłowych
sytuacji nie wyłącza możliwości uznania jednej z nich za
wyczerpującą znamiona wypadku przy pracy, jeżeli w tej
tylko jednej sytuacji wystąpiły niekorzystne dla pracownika
skutki oddziaływania - choćby nawet identycznej -
przyczyny zewnętrznej.
1980.10.23 wyrok SN III PRN 43/80
LEX nr 14558
Za wypadek przy pracy uznać należy wynikłe na tle
wykonywania obowiązków pracowniczych starcie
dwóch pracowników na terenie zakładu pracy,
choćby nawet poszkodowany pracownik starcie to
wywołał, jeśli działał w intencji zapewnienia
dyscypliny na terenie zakładu pracy.
Nie odbiera zdarzeniu charakteru wypadku przy
pracy fakt, że zdarzenie miało miejsce po
normalnych godzinach pracy poszkodowanego
pracownika, o ile w tym czasie wykonywał on
czynności w interesie zakładu pracy.
1980.06.15 wyrok SN III PR 33/80 LEX
nr 14532
Przyczyną zewnętrzną może być nawet niefortunny
odruch pracownika - jego nieskoordynowane
poruszenie się powodujące potknięcie się i upadek
nawet na gładkiej powierzchni. Wyłączenie
przyczyny zewnętrznej przy upadku pracownika w
czasie i miejscu pracy, który nastąpił w takich
okolicznościach, byłoby uzasadnione tylko wtedy,
gdyby istniały podstawy do ustalenia, że wypadek
pracownika został spowodowany jego schorzeniem
łączącym się np. ze skłonnością do omdleń lub
zakłóceń równowagi.
1979.12.12 wyrok SN III PRN 53/79
LEX nr 14512
Zawał serca może być uznany za wypadek
przy pracy jeżeli został spowodowany silnym
przeżyciem psychicznym pracownika
wskutek nawarstwienia się szczególnie
krzywdzących go okoliczności mających
związek z pracą . (mobbing)
1979.01.10 uchwała SN U III PZP
19/78 OSNC 1979/5/99
Poronienie jako następstwo wysiłku
fizycznego pracownicy w związku z pracą jest
wypadkiem przy pracy.
1978.10.24 wyrok SN U III URN 26/78
OSNC 1979/6/128
W razie stwierdzenia, że upadek wywołany
był wyłącznie przyczyną wewnętrzną mającą
swe źródło w stanie chorobowym
poszkodowanego, zdarzenie pozbawione jest
cech wypadku w drodze do pracy. Natomiast
w razie ewentualnego wystąpienia
dodatkowej i współistniejącej przyczyny
pochodzącej z zewnątrz zdarzeniu nie można
by odmówić znamion wypadku w drodze z
pracy do domu.
1977.12.09 wyrok SN III PRN 49/77
OSP 1979/3/48
Dopuszczenie do pracy pracownika
dotkniętego schorzeniem samoistnym, które
w danym dniu czyniło go niezdolnym do
pracy, stanowi przyczynę zewnętrzną
1977.07.21 wyrok SN U III PRN 22/77
OSNC 1978/3/54
Jeżeli niemożność zapewnienia przebywającemu na
morzu członkowi załogi statku, u którego wystąpił
zawał mięśnia sercowego, odpowiedniej - z powodu
silnego sztormu - opieki lekarskiej, polegającej na
właściwym unieruchomieniu, podawaniu zastrzyków
dożylnych i kroplówek oraz opóźnieniu transportu
chorego do szpitala, doprowadziła w konsekwencji
do pogorszenia stanu zdrowia, a następnie do
śmiertelnego zejścia, to zgon marynarza w
powyższych okolicznościach może być uznany za
wypadek przy pracy.
1977.06.22 wyrok SN U III PRN 12/77
OSNC 1977/12/248
Nie można nadać charakteru przyczyny
zewnętrznej samemu faktowi
zdenerwowania, spowodowanego nie
odpowiadającym życzeniom pracownika
przesunięciem go do innej pracy.
Salwa Z. artykuł P PiZS 2003/3/18 -
t.2
Przez przyczynę zewnętrzną rozumie się przyczynę
stanowiącą źródło wypadku, leżącą poza organizmem
pracownika, jak na przykład urazy mechaniczne, urazy
termiczne, działalność sił przyrody, działalność osób
trzecich. [...]
Przyczyna zewnętrzna nie musi być więc wyłączną
przyczyną wypadku. Wystarczy, że przyczyni się ona
jedynie do powstania uszczerbku na zdrowiu. Związku
przyczynowego szkody z przyczyną zewnętrzną nie
przerywa także włączenie się innych przyczyn ubocznych.
Gdy przyczyna wypadku ma charakter mieszany,
wystarczy, jeśli zostanie wykazane, że bez czynnika
zewnętrznego nie doszłoby do szkodliwego skutku.
2003/6/31 - t.1
Jeśli więc okoliczności takie jak: świadome wydanie
wadliwej opinii, wypowiedzenie umowy o pracę w
warunkach wskazujących na szykany, postawienie
pracownikowi krzywdzących zarzutów doprowadzą
np. do zawału serca, to zdarzenia te należy ocenić
jako wypadki przy pracy. Aby przyjąć, że przyczyną
zawału był stres w wyniku nawarstwienia się
szczególnie krzywdzących pracownika okoliczności,
muszą one mieć charakter obiektywny, czyli wynikać
z naruszenia przepisów prawa lub zasad współżycia
społecznego.
2004.04.29 wyrok s.apel. w Katowicach
III AUa 4062/02 LEX nr 147163
Ubezpieczona zajmowała stanowisko głównej księgowej i trudno
za przyczynę zewnętrzną uznać jej zdenerwowanie
spowodowane rozmową telefoniczną z Zakładem Ubezpieczeń
Społecznych. Stanowisko głównej księgowej jest bowiem
stanowiskiem kierowniczym, samodzielnym i pracownik
zajmujący takie stanowisko musi się liczyć z tym, że
wykonywanie normalnych obowiązków nie zawsze przebiega bez
konfliktów oraz że z wykonywaniem tych obowiązków łączy się z reguły konieczność doznania mniejszych lub większych stresów
psychicznych.
Kontakt głównej księgowej z pracownikiem ZUS jest rzeczą
zupełnie normalną, mającą niewątpliwie miejsce niejednokrotnie, dotyczy sytuacji, z którymi główna księgowa styka się na co
dzień, i trudno taki kontakt nawet przy zaistnieniu kontrowersji co do opatrywanego problemu uznać za nadzwyczajną sytuację,
która miała wpływ na stan zdrowia ubezpieczonej.
Salwa Z. artykuł P PiZS 2003/3/18 -
t.3
Zakres pojęcia związku z pracą użytego w definicji wypadku przy pracy obejmuje nie tylko wypadki, które mają miejsce podczas
świadczenia pracy, lecz także wypadki, które nastąpiły zarówno w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonego, jak i w związku z wykonywaniem przez
pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia.
Nagłe zdarzenie powodujące uraz lub śmierć pracownika nie musi więc nastąpić w czasie pracy i w miejscu pracy, lecz może mieć miejsce w dowolnym czasie i miejscu, pod warunkiem, że pozostaje w związku z rodzajem pełnionej przez pracownika pracy. Tak np.
pobicie leśniczego przez kłusownika, zranienie prokuratora lub sędziego przez ukaranego za popełnione przestępstwo, dokonane poza czasem i miejscem ich pracy, pozostaje w związku
funkcjonalnym z pełnioną przez nich pracą i stanowi wystarczającą podstawę do uznania tych zdarzeń za będące w związku z pracą.
Dla ustalenia związku zdarzenia z pracą wystarczy zatem
stwierdzenie, że wypadek pozostawał w związku czasowym,
miejscowym lub funkcjonalnym z pełnioną pracą.