Temat: Ważniejsze metody badania nasienia.
1. Badania wstępne (ocena szacunkowa):
a) Makroskopowe:
* objętość
* barwa
* zapach
* konsystencja
* ziarnistości
b) Mikroskopowe:
* ruchy masy plemników
* ruch indywidualny
* gęstość
c) Badanie uzupełniające (ocena szczegółowa):
* koncentracja plemników
* plemniki żywe/martwe
* morfologia plemników
* inne: ph, próba przeżywalności, próba oporności, badanie bakteriologiczne
2. Szacunkowa mikroskopowa ocena nasienia.
1) Warunki mikroskopowego badania żywego nasienia.
Badanie powinno być w środowisku zbliżonym do naturalnego, czynniki warunkujące to środowisko:
- grubość warstwy badania nasienia
- temperatura
- stężenie jonów wodorowych ph
2) Ocena ruchu plemników.
Badanie prowadzi się pod mikroskopem.
* ruch falowy - ocenę ruchu plemników tzw. Falowania przeprowadza się pod małym powiększeniem (80-100 krotnym) w warstwie grubości 350u, na stoliku Bloma.
Nasienie falowania określa się według skali szacunkowej, wyrażanej krzyżykami:
brak falowania -
ledwo widoczne falowanie (ogier) +
-
słabe falowanie +
średnie falowanie ++
silne falowanie +++
bardzo silne falowanie (tylko u tryka) ++++
* ocena liczby plemników ruchliwych (ruch indywidualny) - ocenę tę przeprowadza się pod powiększeniem 200-krotnym w warstwie nasienia grubości 5u. Polega na
szacunkowym określeniu w procentach liczby plemników o ruchu postępowym w skali pięciostopniowej:
od 1-20% = 1
od 20-40% = 2
od 40-60% = 3
od 60-80% = 4
od 80-100% = 5
brak ruchu = N
* ocena indywidualnego ruchu plemników - rozróżnia się następujące rodzaje ruchu plemników:
- ruch prawidłowy:
torpedowy (T)
postępowy (P)
- ruch nieprawidłowy:
krążący
zegarowy
wsteczny
oscylujący
3. Zlepianie się plemników.
Aglutynacja plemników może występować w nasieniu świeżym i rozcieńczonym. Zjawisko to polega na zlepieniu się plemników w większe lub mniejsze skupienia.
Rozróżnia się aglutynację:
- pojedynczą (plemniki zlepiają się po dwa)
- gwieżdzistą (tworzą się większe skupienia)
Stopień aglutynacji ocenia się w skali:
A = słaba aglutynacja
AA = śrenia aglutynacja
AAA = silna aglutynacja
4. Ocena gęstości nasienia przeprowadza się gdy plemniki są nieruchome, dlatego nasienie umieszcza się na zimnym szkiełku w warstwie grubości 50u, przy
powiększeniu 200-krotnym.
Ułożono trzystopniową skalę oceny szacunkowej:
R = rzadkie - plemniki leżą w odległości długości witki lub większej
SD = średnie gęste - odległość plemników równa połowie długości witki
D = gęste - plemniki leżą bliżej siebie niż odległość równa długości połowy witki
Dla nasienia tryka zachodzi często konieczność dodatkowej oceny: DD = bardzo gęste
5. Wady plemników dzielimy na:
a) wady pierwotne - są wynikiem zaburzeń w przebiegu spematogenezy (wielkość główki, kształt główki, formy młodociane, plemniki z podwójnymi główkami czy
wieloma witkami, zmiany w obrębie wstawki i witki)
b) wady wtórne - są wynikiem nieprawidłowości zachodzących podczas dojrzewania plemników w najądrzu, transportu w obrębie dróg wyprowadzających, sposobu
pobierania nasienia oraz dalszego z nim postępowania (kropla w położeniu bliższym lub dalszym, zwinięta witka, brak witki, uszkodzony akrosom)
6. Urządzenie porodowe do wycieleń krów:
a) krążki gumowe zaciskowe do kastracji - nałożenie krążków u nasady worka mosznowego zwierzęcia spowoduje zaciśnięcie nasieniowodu, a po pewnym czasie
jego zanik.
b) emaskulator do wykastrowania kozy i baranów - służy do bezkrwawego miażdzenia nasieniowodów i wystarczy na 20 sekund mocno zacisnąć nasieniowód, aby
zamarł.Kozy kastrujemy od 4 do 8 miesiąca życia.
c) emaskulator do kastracji świń
d) emaskulator do kastracji tuczników z końcówką miażdzącą 23 cm
e) emaskulator do kastracji świń i koni 30 cm Standard
f) ultrasonograf - USG
g) tester ciąży dla świń
h) ultradzwiękowy tester ciąży dla kóz i owiec
i) tester rui, wykrywacz owulacji - polega na wsunięciu sondy zakończonej dwiema elektrodami do pochwy zwierzęcia i odczytaniu wyniku
j) zapach knura w sprayu dla loch