Adolf Hitler
1
Adolf Hitler
Adolf Hitler
Data i miejsce urodzenia 20 kwietnia 1889
Braunau am Inn
Data i miejsce śmierci 30 kwietnia 1945
Berlin
Kanclerz Rzeszy
Okres urzędowania od 30 stycznia 1933
do 30 kwietnia 1945
Przynależność polityczna Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników
Poprzednik Kurt von Schleicher
Następca Joseph Goebbels
Prezydent Rzeszy
Przynależność polityczna Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników
Okres urzędowania od 2 sierpnia 1934
do 30 kwietnia 1945
Poprzednik Paul von Hindenburg
NastÄ™pca Karl Dönitz
Naczelny Dowódca Wehrmachtu
Okres urzędowania od 4 lutego 1938
do 30 kwietnia 1945
Poprzednik Werner von Blomberg
NastÄ™pca Karl Dönitz
Adolf Hitler (ur. 20 kwietnia 1889 w Braunau am Inn, zm. 30 kwietnia 1945 w Berlinie)  polityk niemiecki,
malarz, kanclerz Niemiec od 1933, führer i kanclerz Rzeszy od 1934, przywódca Narodowo-Socjalistycznej
Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP), ideolog niemieckiej odmiany faszyzmu zwanej od jego nazwiska
hitleryzmem, narodowym socjalizmem lub nazizmem  od niemieckiej nazwy partii (Nationalsozialistische
Deutsche Arbeiterpartei), twórca i dyktator III Rzeszy niemieckiej, zbrodniarz wojenny, odpowiedzialny za zbrodnie
przeciw ludzkości.
Po objÄ™ciu obu funkcji zmieniono nazwÄ™ jego stanowiska na "Führer und Reichskanzler" (Wódz i kanclerz Rzeszy).
Uznawany jest przez większość historyków za osobiście odpowiedzialnego za politykę rasową nazistowskich
Niemiec, Holocaust oraz za śmierć milionów ludzi zabitych podczas jego rządów. Agresywna polityka zagraniczna,
Adolf Hitler
2
którą stosował, doprowadziła do rozpętania przez Niemcy II wojny światowej, w wyniku której zginęło ok. 50
milionów ludzi[1] .
Biografia
Drzewo genealogiczne
4. Johann Georg Hüttler
zm. 17 września 1888
2. Alois Hitler
zm. 3 stycznia 1903
5. Maria Anna
Schicklgruber
1. Adolf Hitler
zm. 7 stycznia 1847
zm. 30 kwietnia 1945
6. Johann Baptist Pölzl
zm. 9 stycznia 1902
3. Klara Pölzl
zm. 21 grudnia 1907
7. Johanna Hüttler
zm. 8 lutego 1906
Wczesne lata
Urodził się w federacji Austro-Węgierskiej, na terenie dzisiejszej Austrii, w miejscowości Braunau am Inn, w
rodzinie austriackiego urzędnika celnego. W edukacji nie odnosił sukcesów i nie przystąpił do matury.
Jego pierwszą pasją stała się wówczas sztuka, zwłaszcza malarstwo,
temat jaki najczęściej preferował to pejzaż górski, lub miejski, techniką
jaką najczęściej się posługiwał była akwarela. W latach 1907 i 1908
czynił bezskuteczne wysiłki, aby studiować malarstwo w Wiedniu,
utrzymując się ze sprzedaży malowanych przez siebie pocztówek i
akwarel. Pracował przejściowo jako pomocnik murarza. Po dwukrotnie
niezdanym egzaminie na studia opuścił Wiedeń. Na podstawie
datowanych jego prac można wyciągać wnioski, iż po tych
niepowodzeniach nadal podejmował próby powrotu do malarstwa,
zanim został kanclerzem. Zaprojektował np. symbole NSDAP, w tym
flagę. Jako kanclerz Rzeszy zmodyfikował projekt Volkswagena
Garbusa.
W czasie pobytu w Wiedniu znalazł się pod wpływem
socjaldemokratycznej koncepcji partii masowej, nawiÄ…zujÄ…c kontakty z
antysemicką organizacją Pangermańskich Nacjonalistów, której
przewodziÅ‚ Georg Ritter von Schönerer oraz stworzonÄ… przez Karla
Luegera rasistowską Partią Chrześcijańsko-Społeczną. W 1913
Adolf Hitler jako niemowlÄ™
wyjechał do Monachium, gdzie bezpośrednio po wybuchu I wojny
światowej w 1914 walczył jako ochotnik w armii niemieckiej. W
czasie wojny awansował na kaprala. Został dwukrotnie odznaczony Krzyżem Żelaznym z rąk adiutanta regimentu
Hugo Gutmanna. O zawieszeniu broni dowiedział się w wojskowym szpitalu w Pasewalku, gdzie przebywał około
pół roku po czasowym oślepieniu gazem. Kapitulację Niemiec uznał za zdradę.
Mimo braków w formalnym wykształceniu Hitler cenił wiedzę przydatną w sprawowaniu władzy. Dużo czytał, miał
dużą prywatną bibliotekę. Często otrzymywał książki w prezencie od swoich współpracowników i podwładnych.
Czytając książki robił notatki na ich marginesach. Po II wojnie światowej nie przykładano dużej wagi do określenia
wpływu czytanych przez niego lektur na głoszoną i realizowaną politykę.
Adolf Hitler
3
Działalność w NSDAP
Działalność polityczną rozpoczął jako agitator Reichswehry. Podczas swych wystąpień wskazywał na winnych
klęski Niemiec w I wojnie światowej oraz rewolucji listopadowej 1918, którymi jego zdaniem byli Żydzi,
komuniści, socjaldemokraci i liberałowie  na fali frustracji społecznej spowodowanej klęską wojenną, zyskał tym
sobie grupy zwolenników.
W 1919 wstąpił do Niemieckiej Partii Robotników (Deutsche Arbeitspartei,
DAP), której nazwę w następnym roku zmieniono na NSDAP. W 1921 został
jej przewodniczÄ…cym z tytuÅ‚em wodza (niem. Führer) oraz niemalże
dyktatorską władzą. W tym samym roku zreorganizował partyjne bojówki
tworząc w dniu 4 listopada 1921 "Oddziały Szturmowe" SA (niem.
Sturmabteilung)  zajmujące się póz
niej m.in. fizycznÄ… likwidacjÄ…
przeciwników politycznych, walką z opozycją i pogromami Żydów. Z
partyjnego pisma Völkischer Beobachter, które NSDAP nabyÅ‚a w grudniu 1920,
uczynił ogólnokrajowy dziennik (od 8 lutego 1923), który przez następne 25 lat
stanowił jeden z filarów propagandy nazistowskiej.
Po nieudanym puczu monachijskim w dniu 8 listopada 1923 (inaczej pucz
piwiarniany) został skazany na pięć lat więzienia i osadzony w więzieniu w
Landsbergu (1924). Napisał tam książkę Mein Kampf (Moja walka), w której
sformułował program ruchu nazistowskiego. Książka ta stała się swoistą
Hitler w roku 1920.
"biblią" narodowych socjalistów, do 1939 została przetłumaczona na 11
języków, a jej nakład osiągnął 5 mln egzemplarzy. Jej tezy powtórzył w Das zweite Buch, książce nieopublikowanej
za jego życia, a odnalezionej przez historyków w latach dziewięćdziesiątych.
Po przedterminowym zwolnieniu z więzienia w grudniu 1924 roku skupił wokół siebie grono ambitnych i
bezwzględnych współpracowników, reaktywując działalność partyjną NSDAP. 7 kwietnia 1925 Hitler zrzekł się
austriackiego obywatelstwa, ale dopiero w 1932 uzyskał niemieckie. Momentem kluczowym dla jego partii był
kryzys gospodarczy w 1929. Wówczas bowiem wyborcy zwrócili się w stronę dwóch skrajnych partii  komunistów
i Narodowych Socjalistów.
Jego partia po wyborach we wrześniu 1930 otrzymała 107 mandatów
do Reichstagu i stała się najpierw drugą, a potem pierwszą frakcją w
parlamencie (po utworzeniu w 1931 sojuszu z niemieckimi
ugrupowaniami prawicowymi tzw. frontu harzburskiego).
Zwycięstwo wyborcze ułatwił znacznie fakt pozyskania w 1929 przez
nazistów niemieckiego przemysłowca Alfreda Hugenberga[2] , który
przez wiele następnych lat wspierał ich finansowo  dzięki temu
NSDAP mogła zorganizować zakrojoną na szeroką skalę kampanię
propagandową i zapewnić sobie stałe z
ródło funduszy na bieżącą
Spotkanie członków NSDAP.
działalność.
W styczniu 1932 Hitler i inni dziaÅ‚acze nazistowscy spotkali siÄ™ w Düsseldorfie z grupÄ… 300 przemysÅ‚owców
niemieckich[3] , zaniepokojonych ekspansją komunistów niemieckich. Nazistom i Hitlerowi, jako gwarantującym
interesy wielkiego przemysłu, przyrzeczono znaczną pomoc finansową, dzięki której mogli przygotować się do
wyborów w marcu 1932 i zorganizować kampanię przedwyborczą. Podczas spotkania, Friedrich Thyssen, prezes
koncernu stalowego Thyssen AG, powiedział iż: tylko duch narodowosocjalistyczny i duch jego przywódcy mogą
zmienić losy kraju[3] . Hitlera wsparły także inne największe niemieckie koncerny, tylko w latach 1933-1934 koncern
chemiczny IG Farben (oskarżony po wojnie w procesach norymberskich o zbrodnie wojenne), przekazał nazistom
84,2 mln reichsmarek, a koncern stalowy Friedrich Krupp AG 12 mln do roku 1939.
Adolf Hitler
4
W roku 1932 przegrał wybory prezydenckie, otrzymując 36,8 procent
głosów (ok. 13,4 mln wyborców), przy wysokiej frekwencji
wyborczej. 5 marca 1933 w wyborach do Reichstagu, Hitler doszedł do
władzy w sposób legalny, gdy NSDAP, będące w koalicji z DNVP
(niem. Deutschnationale Volkspartei), wygrało wybory parlamentarne
z wynikiem 43,9% głosów (288 na 444 miejsc w parlamencie).
Wówczas, 30 stycznia 1933 roku w południe ówczesny prezydent
Rzeszy  Paul von Hindenburg powierzył Hitlerowi tekę kanclerza
(premiera) Rzeszy. Następnie Hitler, dzięki rozporządzeniu prezydenta
Rzeszy wydanym po pożarze Reichstagu, zastraszając przeciwników
politycznych i opozycję doprowadził do uchwalenia przez Reichstag
(parlament niemiecki) Ustawy w Celu Pomocy Narodowi i Państwu w
Potrzebie (Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich) zwanej
w niemieckiej historiografii Ustawą o Pełnomocnictwach
(Ermächtigungsgesetz). ZaowocowaÅ‚o to przejÄ™ciem peÅ‚nej wÅ‚adzy, w
ten sposób że wspomnianą ustawą parlament przekazywał rządowi
Rzeszy kierowanemu przez Hitlera swÄ… moc ustawodawczÄ….
Karta do głosowania w drugiej turze wyborów
prezydenckich 1932 (Hindenburg, Hitler,
Thälmann).
Socjotechnika
Hitler starannie planował wszystkie wystąpienia publiczne stosując metody inżynierii społecznej  wychodził z
założenia, iż odpowiednia oprawa przemówień aspirującego do roli przywódcy narodu charyzmatycznego oratora
jest kluczowa do osiągnięcia sukcesu politycznego, pozwoli bowiem na kontrolowanie woli odbiorcy i
ukierunkowanie jego emocji w stronę bezkrytycznego uwielbienia lidera politycznego i partii. W celu osiągnięcia
pożądanych efektów godzinami ćwiczył przed lustrem gestykulację i mimikę, jednocześnie zlecając fotografom
wykonywanie zdjęć podczas tych prób, które póz
niej bezustannie analizował pod kątem prawidłowości
zastosowanych póz. Większość oratorskich gestów przejął od monachijskiego komika, Ferdla Weissa[2] , a inne triki
aktorskie m.in. od niemieckiego aktora Fritza Langa[2] . Przed każdym wystąpieniem osobiście sprawdzał akustykę
hal, a swoich przemówień zwykle uczył się na pamięć.
Początkowo Hitler przybrał pozę szalonego i słabo kontrolującego
emocje fanatycznego oratora, w rzeczywistości jednak wszystkie
występy były starannie opracowane przez doradców, a "szaleństwo"
prezentowane tłumom na pokaz. W póz
niejszym okresie, zwłaszcza po
zdobyciu władzy, wizerunek ten zmienił się  przemówienia nabrały
cech wystąpień natchnionego lidera religijnego, osłabła też znacznie
polityczna treść przekazu, który przemienił się niemalże w filozoficzne
rozważania bez merytorycznej zawartościWikipedia:Weryfikowalność.
Pierwowzorem wystąpień politycznych Hitlera stała się opera Hitler w trakcie przemówienia w Reichstagu, 11
grudnia 1941
Ryszarda Wagnera, Parsifal[2] , decydująca dla jego wyboru życiowego
miało też być obejrzenie innej opery Wagnera  Rienzi. Referując
stosunek Hitlera do muzyki, Danuta Gwizdalanka pisze:
Z twórczością Richarda Wagnera zetknął się w wieku 12 lat. Zaprowadzono go wtedy na przedstawienie
Lohengrina, które wprawiło go w niewysłowiony zachwyt. Parę lat póz
niej jeszcze większe wrażenie wywarła
na Hitlerze opera Rienzi. Bohaterem jej libretta jest średniowieczny trybun ludowy, który pragnie wskrzesić
dawną świetność Rzymu. Po zobaczeniu Rienziego na scenie opery w Linzu Hitler wpadł w takie uniesienie, że
po przedstawieniu długo roztaczał przed towarzyszącym mu tego wieczora przyjacielem wizję swojego
Adolf Hitler
5
posłannictwa wobec narodu niemieckiego. "Wtedy to się narodziło", powiedział trzydzieści lat póz
niej
wspominając ów wieczór i przypisując Wagnerowi "ojcostwo" swojej "misji dziejowej"[4] .
W 1923 roku Hitler odwiedził Bayreuth i wkrótce stał się częstym oraz nadzwyczaj serdecznie przyjmowanym
gościem rodziny Wagnerów.
(...) 22 lipca 1924 roku, kiedy po dziesięciu latach przerwy w Bayreuth zainaugurowano kolejny festiwal oper
Wagnera, stał się on wydarzeniem politycznym. W centrum uwagi znalazł się Hitler, który niedawno opuścił
więzienie, Wagnera obwołano jednym z ojców duchowych narodowego socjalizmu, a przedstawienie
Śpiewaków norymberskich przeobraziło się w nacjonalistyczną demonstrację."[5]
Hitler uważał, iż muzyka nieodłącznie wiąże się z polityką i w połączeniu z innymi elementami (np. naprzemienne
postulowanie pomysłów zarówno radykalnych jak i socjalistycznych) tworzy skuteczną broń propagandową
umożliwiającą pozyskanie poparcia mas społecznych. Strategia ta umożliwiła Hitlerowi opanowanie niemieckiego
społeczeństwa i uzyskanie niemalże całkowitego i bezkrytycznego poparcia dla planów ekspansji militarnej w
Europie i dyskryminacji mniejszości etnicznych, wynikającej ze zbrodniczych planów praktycznej realizacji
nazistowskiej teorii rasowej.
Kwestie religijne
Hitler dorastał w rodzinie katolickiej, ale już jako chłopiec odrzucał niektóre aspekty tej religii. Po opuszczeniu
domu rodzinnego nigdy nie uczęszczał na msze, ani też nie przyjmował katolickich sakramentów[6] . Przez dalszą
cześć życia odnosił się do religii z niechęcią, aż po wrogość[7] . Powtarzał, że "wiarę w Boga powinno się tracić tak
jak pierwsze zęby"[8] . Christa Schroeder, sekretarka Hitlera, wspomniała w swych wydanych po latach
pamiętnikach: "Hitler nie był przywiązany do Kościoła. Uważał religię chrześcijańską za przeżytek, obłudny
wynalazek służący do uzależniania ludzi"[9] . Nicolaus von Below, adiutant Hitlera, napisał o postawie religijnej
Hitlera w swych wydanych po latach wspomnieniach: "Nigdy nie zauważyłem u niego żadnych oznak pobożności
(...)"[10] . Wspominał także, że Hitler wygłaszał publicznie "pogróżki pod adresem Kościołów"[11] . Inny autor
twierdzi, że Hitler "bez opanowania dawał się ponosić nienawiści do Żydów, księży, socjaldemokratów,
Habsburgów"[12] . Istnienie u Hitlera planu rozprawienia się z chrześcijaństwem potwierdza Werner Maser, który
przytacza jego słowa na ten temat. Stwierdził on mianowicie, że jeśli chodzi o kościół katolicki, to pewnego dnia
[14]
trzeba będzie "wytrzebić go siłą"[13] . Traktował go jako konkurenta, ale jednocześnie realną siłę, z którą
tymczasowo należy się liczyć  stały za nim bowiem znaczące warstwy niemieckiego społeczeństwa[15] . Plany
Hitlera dotyczące rozprawienia się z religią potwierdza również były dygnitarz hitlerowski, Hermann Rauschning,
który wspominał pewną wypowiedz
Hitlera na temat Kościoła i masonerii. Hitler miał powiedzieć: "Teraz my
jesteśmy najsilniejsi i dlatego usuniemy jednych i drugich, zarówno Kościół jak i masonerię"[16] .
Hitler prezentował poglądy bliskie agnostycyzmowi. Jednym z mistrzów życia duchowego był dla Hitlera
Schopenhauer[17] , który uważał, że chrześcijaństwo jako światopogląd nie jest tworem Objawienia, lecz zostało
zmontowane z koncepcji starożytnych religii pogańskich, indyjskich, egipskich i wschodnich, zwłaszcza
buddyzmu[18] . Jeden z biografów dyktatora, były dygnitarz hitlerowski, w swych wspomnieniach opisał stosunek
Hitlera do Opatrzności: "Gdzie jednak jest Bóg, o którym wielokrotnie wspomina w swoich tyradach Hitler,
nazywając go Opatrznością i Wszechmogącym? Bóg to człowiek piękny, człowiek boski, (...). Bóg to sam Hitler"[19]
. Ponadto Hitler wierzył w idee Arthura de Gobineau, mówiące o międzyrasowej walce o przetrwanie. Gobineau
opisał rasę aryjską, jako tę, którą Opatrzność wybrała do niesienia pochodni cywilizacji. W koncepcji Hitlera Żydzi
byli wrogami wszelkiej cywilizacji.
Publicznie, kwestie religijne traktował w sposób instrumentalny, użyteczny dla swej polityki. Chwalił
chrześcijańskie dziedzictwo, niemiecką kulturę chrześcijańską i wiarę w Jezusa Chrystusa[20] . Jednocześnie w
swoich przemówieniach i publikacjach podkreślał, że chrześcijaństwo jest jego główną motywacją do
antysemityzmu. Oznajmił też, że: "Jako chrześcijanin nie mam powinności do bycia oszukiwanym, ale mam
powinność do bycia wojownikiem o prawdę i sprawiedliwość"[21] [22] . Dualizm oficjalnych i nieoficjalnych postaw
Adolf Hitler
6
oraz obsesje antyżydowskie i antyklerykalne potwierdzają relacje z ostatnich lat jego życia, kiedy to wspominał
motyw tzw. judeochrześcijaństwa, wskazując na żydowskie wpływy w wierzeniach chrześcijańskich. W
szczególności podkreślał to w wypowiedziach krytycznych względem Watykanu.
Co więcej, na potrzeby nazizmu został stworzony specjalnie spreparowany system wierzeń, oparty na terminologii
chrześcijańskiej  tzw. "pozytywne chrześcijaństwo"[23] . Został on oczyszczony z wszelkich obiekcji, jakie Hitler
wysuwał wobec chrześcijaństwa, a Jezus przedstawiany był w nim jako bojownik antyżydowski. W SS promowany
był ideał Niemca wierzącego w Boga, ale oderwanego od konkretnego wyznania.
Spośród wyznań chrześcijańskich Hitler faworyzował
protestantyzm, który jest najbardziej otwarty na reinterpretację. W
odróżnieniu od innych prominentów nazistowskich nie skłaniał się
ku wierzeniom ezoterycznym, neopogaństwu i okultyzmowi.
Wyśmiał je w "Mein Kampf"[24] . Wyrażał uznanie dla islamskiej
tradycji militarnej. W prywatnej rozmowie z osobą zaufaną miał
wyrazić opinię:
Religia mahometańska pasowałaby do nas dużo bardziej niż
chrześcijaństwo. Dlaczego musiało to być chrześcijaństwo z
jego potulnością i słabością..."[25] .
Okres po dojściu do władzy
30 stycznia 1933 roku, dzięki poparciu sfer konserwatywnych,
większości generalicji i czołowych przedstawicieli przemysłu i
finansjery, został kanclerzem (powołany na to stanowisko przez
Paula von Hindenburga), i stanÄ…Å‚ na czele koalicyjnego rzÄ…du.
Poparcia specjalnym pełnomocnictwom dla jego gabinetu udzieliła
chadecka Partia Centrum. 27 lutego 1933 spłonął Reichstag. Hitler
 przy biernej postawie prezydenta Hindenburga, rozwiązał
parlament i wykorzystał pożar do rozprawy z komunistami i uchwalenia w dniu 28 lutego 1933 ustawy O ochronie
narodu i państwa (niem. Zum Schutz von Volk und Staat), faktycznie zawieszającej prawa obywatelskie i konstytucję
Republiki Weimarskiej. 23 marca 1933 przyjęto kolejne prawo, Ustawę o pełnomocnictwach (niem.
Ermächtigungsgesetz), oznaczajÄ…cej w praktyce przekazanie Hitlerowi peÅ‚ni wÅ‚adzy, gdyż ta ustawa konstytucyjna
dawała prawo rządowi Hitlera do uchwalania ustaw (bez zgody Reichstagu). 5 maja Hitler doprowadził do rozbicia
Wolnych Związków Zawodowych. "Skoncentrowane" finansowanie partii w znacznym stopniu przejęła utworzona
w tym celu 1 czerwca przez wielkich przemysłowców Fundacja Gospodarki Niemiec Adolfa Hitlera (niem.
Adolf-Hitler-Spende der deutschen Wirtschaft).
Faktyczny monopol polityczny NSDAP został ostatecznie potwierdzony przyjęciem 14 lipca 1933 Ustawy o
zapobieganiu tworzenia nowych partii (niem. Gesetz gegen die Neubildung von Parteien), na mocy której zakazano
działalności wszystkich, poza NSDAP, partii politycznych. Władza Hitlera ugruntowała się na dobre po
przeprowadzonych 12 listopada wyborach parlamentarnych, w których partia nazistowska zdobyła 92,2% głosów.
Wobec spadku wpływów wyborczych NSDAP, rozprawił się z opozycją, tworząc dla określonych grup ludności
(Żydzi, homoseksualiści, Cyganie, antyhitlerowcy, księża oraz socjaldemokraci) obozy koncentracyjne. Pierwszy z
nich powstał w Dachau, 22 marca 1933[26] . Póz
niej, w czasie wojny, obozy te zapełniły się także więz
niami z
terenów okupowanych.
Po śmierci Hindenburga w dniu 2 sierpnia 1934 nie przeprowadził nowych wyborów prezydenckich, uznając, że
urząd prezydenta został zawieszony. Na mocy przyjętej dzień wcześniej, 1 sierpnia 1934 Ustawy o Naczelniku
Rzeszy Niemieckiej (niem. Gesetz über das Staatsoberhaupt des Deutschen Reiches), poÅ‚Ä…czyÅ‚ urzÄ™dy prezydenta i
Adolf Hitler
7
kanclerza, przejmujÄ…c ich kompetencje jako Wódz i Kanclerz Rzeszy (niem. Führer und Reichskanzler) oraz zostaÅ‚
wodzem naczelnym Reichswehry.
Po uzyskaniu pełni władzy podjął działania w polityce zagranicznej Niemiec, zmierzające do uspokojenia opinii
światowej. W tym celu zastosował zarówno gesty pojednawcze i propagandowe, mające na celu ukazanie
pokojowego stylu sprawowania władzy. W maju 1933 wygłosił w Reichstagu wielką przemowę pokojową, w tym
samym miesiącu przedłużył porozumienie z ZSRR (tzw. Układ w Rapallo z 1922). Pragnąc zaprezentować się jako
zwolennik Kościoła, doprowadził w lipcu 1933 do podpisania konkordatu z Watykanem  w cztery lata póz
niej, 15
marca 1937, papież Pius XI potępił nazizm w encyklice "Mit brennender Sorge" (pol. z wielką troską). W styczniu
1934 doprowadził do podpisania pomiędzy Polską i Niemcami układu o niestosowaniu przemocy (tzw. układ o
nieagresji), proponując jednocześnie podobne porozumienia dwustronne z Francją i Czechosłowacją  w tym czasie
prowadził już niejawne przygotowania do następnej wojny. Nie chcąc być związanym zobowiązaniami
międzynarodowymi, w paz
dzierniku 1933 podjął decyzję o wystąpieniu Niemiec z Ligi Narodów.
W 1934 roku bezwzględnie rozprawił się z opozycją w łonie SA oraz innymi przeciwnikami politycznymi. Podczas
tzw. nocy długich noży z 29 na 30 czerwca zamordowano około 400 osób, oskarżonych potem o przygotowywanie
zamachu stanu, w tym najbardziej zagrażajÄ…cego hitlerowskim planom hegemonii politycznej Ernsta Röhma i
poprzedniego kanclerza Kurta von Schleichera.
Od chwili objęcia władzy w 1933, Hitler pogłębiał nazyfikację struktur państwowych i totalitarną kontrolę nad
jednostką. W tym celu zaczął przeprowadzać uniformizację, tzw. "ujednolicenie" (niem. Gleichschaltung)
wszystkich dziedzin życia społecznego, politycznego i kulturalnego. W związku z tym procesem Hitler m.in.
zlikwidował autonomię krajów związkowych Niemiec, wprowadził też nowy podział administracyjny kraju na
okręgi (niem. Gau), gdzie władzę sprawowali miejscowi namiestnicy NSDAP. Proces unifikacji zgodnej z doktryną
narodowego socjalizmu obejmował także związki wyznaniowe, nad którymi naziści próbowali zacieśniać kontrolę
państwa  głównie dotyczyło to dominujących w Niemczech wyznań protestantyzmu i katolicyzmu. Różna sytuacja
tych kościołów spowodowała, iż zastosowano wobec nich odmienne środki nacisku. Ujednolicenie objęło w różnym
stopniu sferę kultury i życia społecznego  m.in. 30 stycznia 1937 Hitler zakazał przyjmowania przez Niemców
Nagrody Nobla[27] ustanawiajÄ…c jej nazistowskÄ… wersjÄ™  "NiemieckÄ… NagrodÄ™ NarodowÄ… w Dziedzinie Nauki i
Sztuki". Jako pierwszy został nią wyróżniony przez Hitlera niemiecki konstruktor Ferdinand Porsche.
W drugiej połowie lat 30. Hitler doprowadził do podpisania szeregu sojuszy międzynarodowych umacniających
reżim faszystowski, w dniu 25 listopada 1936 doszło do podpisania paktu antykominternowskiego wymierzonego w
komunistyczny Komintern, choć rzeczywisty charakter tego porozumienia miał cechy sojuszu
polityczno-gospodarczego państw aspirujących do władzy nad światem. Kolejnym porozumieniem był zawarty 22
maja 1939 pakt stalowy i jego rozszerzenie z 27 września 1940, pakt berliński  od tego momentu jego
sygnatariusze, Niemcy, Włochy i Japonia tworzyły faktyczny sojusz zwany państwami osi, działający w latach
1940-1945.
Adolf Hitler
8
Działania wojenne w latach 30.
Hitler rozpoczął politykę zbrojeń i "pokojowych podbojów". 16
marca 1935 wprowadził powszechny obowiązek służby
wojskowej w nowo utworzonych siłach zbrojnych 
Wehrmachcie. 7 marca 1936 zerwał traktat lokarneński
remilitaryzując Nadrenię. 12 marca 1938 doprowadził do
przyłączenia Austrii do Niemiec (Anschluss Austrii). Pozorując
działania pokojowe, 18 września 1938 na zjez
dzie NSDAP w
Norymberdze, potwierdził uznanie granic z Polską i Francją za
ostateczne[28] . Uległe wobec jego żądań Francja i Wielka
Brytania udzieliły zgody 29 września 1938, na mocy postanowień
układu monachijskiego, na zajęcie Kraju Sudetów w paz
dzierniku
1938. W konsekwencji spowodowało to w 1939 rozbiór
Czechosłowacji i utworzenie przez Hitlera w dniu 16 marca 1939
protektoratu Czech i Moraw. W tydzień póz
niej, 22 marca 1939,
Hitler zmusił Litwę do przekazania Niemcom okręgu Kłajpedy.
Benito Mussolini i Adolf Hitler
W marcu 1939 rozkazał ostateczne opracowanie planów agresji na
Polskę, znanych jako Fall Weiss. Wcześniej, w lutym 1939,
przejął osobiście dowództwo nad niemieckimi siłami zbrojnymi. 11 kwietnia zaakceptował plan "Fall Weiss", 28
kwietnia 1939 Hitler wygłosił słynne przemówienie w Reichstagu, w którym otwarcie ogłosił plany uzyskania przez
Niemcy "przestrzeni życiowej" na wschodzie (niem. Lebensraum), nazwał twórców systemu wersalskiego
"podżegaczami wojennymi"[29] , ogłosił jednostronne anulowanie niemiecko-brytyjskiego układu morskiego z 1935,
powtórzył "ostateczne" żądania wobec państwa polskiego (m.in. sprawa tzw. korytarza gdańskiego)  oraz iż
polsko-niemiecki pakt o nieagresji z 1934 stracił swoją moc, gdyż rzekomo został "jednostronnie pogwałcony przez
Polskę i wobec tego nieobowiązujący"[29] , mimo iż jeszcze 4 stycznia 1939 w Berlinie, w rozmowie z polskim
ministrem spraw zagranicznych Józefem Beckiem, zaproponował przedłużenie paktu o 25 lat, uzależniając to jednak
od zgody Polski na budowÄ™ eksterytorialnej autostrady z niemieckiego Pomorza na zachodzie do Prus Wschodnich,
przebiegajÄ…cej przez polskie ziemie.
Hitler przez cały 1939 rok zgłaszał pretensje do Gdańska, domagając się likwidacji polskich uprawnień do tego
miasta gwarantowanych przez Ligę Narodów. 23 sierpnia 1939 z jego inicjatywy podpisano układ ze Związkiem
Radzieckim, znany jako pakt Ribbentrop-Mołotow. Był to faktyczny wstęp do II wojny światowej. Wykonując
założenia paktu, 1 września 1939 wojska niemieckie zaatakowały Polskę wkraczając na jej terytorium bez
wcześniejszego wypowiedzenia wojny. Działania te zgodnie z przewidywaniami Hitlera nie pociągnęły za sobą
reakcji zbrojnej Francji i Wielkiej Brytanii. Kraje te poprzestały na wypowiedzeniu 3 września wojny III Rzeszy,
ograniczając się do pozorowanej demonstracji siły w strefach przygranicznych, rozpoczynając okres tzw. dziwnej
wojny.
Adolf Hitler
9
"Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej"
Adolf Hitler był inicjatorem akcji planowej zagłady
Żydów w terminologii nazistowskiej zwanej
ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej (niem.
Endlösung der Judenfrage), która jako caÅ‚ość
prześladowań i eksterminacji tego narodu określana jest
mianem Holocaust. W wyniku tej polityki
wymordowano 5.5  6 milionów Żydów. Doprowadził
do podpisania dyskryminujących Żydów ustaw
norymberskich w dniu 15 września 1935, czego
dalekim skutkiem były masowe pogromy mniejszości
żydowskiej w Niemczech, określane jako noc
kryształowa (niem. Kristallnacht) z 9 i 10 listopada
Pojmani przez SS Żydzi w trakcie powstania w getcie warszawskim,
1938. kwiecień 1943
Polityka rasowa
Hitler dążył do usunięcia również Cyganów, jako tzw. podludzi (niem. Untermenschen), a także izolacji i
wyniszczenia niemieckich homoseksualistów. Wszczął programy masowych mordów na osobach chorych
psychicznie. Około 51 milionów Słowian zamieszkujących Europę Środkowo-Wschodnią planowano usunąć
poprzez eksterminacje czy przesiedlenia na wschód, głównie na Syberię (zgodnie z tak zwanym Generalnym Planem
Wschodnim (niem. Generalplan Ost). Zakładano też germanizację elementów określanych przez pseudonaukowe
wytyczne niemieckiej teorii rasowej jako "wartościowe rasowo".
Plan ten składał się z dwóch części, tzw. Mały Plan
(niem. Kleine Planung), który przewidywał
wymordowanie całej polskiej elity i inteligencji 
został w większości zrealizowany na terytorium Polski.
Natomiast druga część, tzw. Duży Plan (niem. Grosse
Planung), został zapoczątkowany wielką akcją
przesiedleńczą na Zamojszczyz
nie, jednak wskutek
sprzeciwu polskiego ruchu oporu, podczas powstania
zamojskiego, nie został zrealizowany do końca  tym
samym główne plany przesiedleńcze przesunięto na
okres powojenny. Istniały różne wersje Generalnego Polscy rolnicy wysiedlani z Zamojszczyzny, zima 1942/1943
Planu Wschodniego, np. jedna z nich przewidywała
realizację projektu autorstwa nazistowskiego architekta Huberta Grossa, który opracował plany zburzenia 95%
powierzchni zabudowanej Warszawy i wybudowanie w tym miejscu tzw. "Nowego niemieckiego miasta Warszawa"
(niem. Die neue deutsche Stadt Warschau) oraz włączenie do niego Planu Pabsta  w miejscu Zamku Królewskiego
w Warszawie zamierzano wybudować nazistowską Halę Ludową (niem. Volkshalle). Plany niemieckie odnośnie
Warszawy (m.in. grabież dzieł sztuki i zniszczenie Zamku Królewskiego) Hitler zaaprobował osobiście 4
paz
dziernika 1939 w Berlinie[30] .
Kolejnym elementem planu była zinstytucjonalizowana akcja rabunku dzieci (w jej ramach także akcja specjalna
Heu-Aktion, podczas której pochwycono dzieci i młodzież także z terytorium dzisiejszej Białorusi i Ukrainy),
praktycznie realizowana na wschodnich terytoriach okupowanych wobec różnych narodów, największe straty
poniosła Polska. Trudne szacunki liczebne wywózek polskich dzieci, opracowane na podstawie ocalałych archiwów
niemieckich i zeznań funkcjonariuszy jednego z głównych wykonawców akcji rabunku dzieci, towarzystwa
Adolf Hitler
10
Lebensborn mówią o dziesiątkach tysięcy[31] [32] , zwłaszcza małych dzieci i niemowląt. Historycy zajmujący się
tym tematem, oceniajÄ… liczbÄ™ dzieci poddanych przymusowym przesiedleniom i germanizacji w ramach programu
rabunku dzieci na ok. 200 000[33] [34] [32] . Do innych zbrodni nazistowskich które aprobował Hitler, należy zaliczyć
także akcję mordowania ludzi z różnych względów uznanych przez niemiecką eugenikę za "bezwartościowych",
przeprowadzanÄ… pod kryptonimem Akcja T4.
Okres końcowy
W wyniku działań wojennych przez pewien czas znaczna część Europy znalazła się pod panowaniem niemieckim. W
1941 zdecydował się na uderzenie na ZSRR  niemiecka armia przystąpiła do realizacji planu Barbarossa. Po
przegranej bitwie pod Moskwą (grudzień 1941) przejął osobiste dowództwo nad kampanią wschodnią i w efekcie
kierowania się względami ideologicznymi bardziej niż militarnymi doprowadził do klęski armii niemieckiej w
wojnie z ZSRR.
W latach 1943-1944 skoncentrowane uderzenia alianckie odebrały III Rzeszy inicjatywę na wszystkich frontach. Po
rozpoczętym przez aliantów 6 czerwca 1944 lądowaniu w Normandii, Hitler nie mógł się zdecydować na konkretny
wariant obrony, nie odpowiadał mu zarówno plan Erwina Rommla jak i Gerda von Rundstedta. W konsekwencji
armia niemiecka utraciła szansę na skuteczną obronę Normandii, a 17 czerwca 1944 Hitler oskarżył generałów i
Wehrmacht o tchórzostwo.
Do końca wojny liczył na skonstruowanie przez naukowców niemieckich, a następnie wprowadzenie do masowej
produkcji "cudownej broni" (niem. Wunderwaffe), która pozwoliłaby mu zmienić losy wojny  wiązał duże nadzieje
z pociskami rakietowymi V1 i V2, jednak jego oczekiwania w tej mierze nie sprawdziły się, gdyż "Wunderwaffe"
pojawiły się zbyt póz
no i w zbyt małej liczbie. W obliczu zbliżającej się klęski Niemiec 20 lipca 1944 grupa
spiskowców z Clausem von Stauffenbergiem na czele dokonała w Wilczym Szańcu nieudanego zamachu na życie
Hitlera.
W 1945, wobec nieuchronnej klęski III Rzeszy, pozbawił przywilejów i stanowisk przywódców nazistowskich,
których uważaÅ‚ za zaufanych (Himmlera i Göringa)  za próbÄ™ porozumienia siÄ™ z aliantami. 29 kwietnia 1945 w
swoim testamencie politycznym Hitler pozbawiÅ‚ Himmlera czÅ‚onkostwa w NSDAP. Göring zostaÅ‚ uznany przez
Hitlera za zdrajcę, gdy 23 kwietnia 1945 zadeklarował gotowość zastąpienia Hitlera i podjęcia negocjacji z aliantami
 z polecenia Hitlera został pozbawiony wszystkich stopni wojskowych, wyrzucony z partii nazistowskiej, a
następnie aresztowany przez SS w dniu 25 kwietnia 1945. Hitler wydał również 27 kwietnia 1945 rozkaz
zamordowania Göringa, jego żony i córki  jednak oficer SS Bernhard Frank, który polecenie otrzymaÅ‚,
wykorzystując wojenne zamieszanie odmówił jego wykonania.
Adolf Hitler
11
30 kwietnia 1945, podczas oblężenia Berlina, Hitler wraz z poślubioną
dzień wcześniej Ewą Braun popełnił samobójstwo. Powszechnie
przyjmuje się, że uczynił to strzelając z pistoletu w usta lub
rozgryzając fiolkę z cyjankiem (niektórzy, głównie sowieccy historycy
utrzymują, iż w rzeczywistości został zastrzelony przez swoich
adiutantów lub straż przyboczną), w podziemnym schronie pod
gmachem Starej Kancelarii Rzeszy w Berlinie (wcześniej zarządzając
w celu zbadania skuteczności trucizny, otrucie swojego psa  Blondi).
Miał wtedy 56 lat.
9 czerwca 2006 w miejscu gdzie byÅ‚ schron Führera odsÅ‚oniÄ™to tablicÄ™
informująca zarówno o budowli, jak i o fakcie popełnienia w tym
miejscu samobójstwa przez Hitlera.
Zwłoki dyktatora i jego małżonki zostały spalone przez esesmanów ze
straży przybocznej. Informacje o okolicznościach śmierci i fakt
bezspornej identyfikacji odnalezionych w Berlinie przez Rosjan zwłok
obojga został na wiele lat utajniony, gdyż prawda nie odpowiadała
Okładka amerykańskiej gazety z maja 1945.
wersji głoszonej przez oficjalną propagandę.
W latach 1946-1949 NKWD prowadziÅ‚o przesÅ‚uchania Otto Günschego  zastÄ™pcy osobistego adiutanta Hitlera oraz
Heinza Lingego  ordynansa Hitlera i innych świadków ostatnich chwil w bunkrze pod Kancelarią Rzeszy. Ich
zeznania, wyjaśniające okoliczności samobójstwa i spalenia zwłok, zostały utajnione i zamknięte w osobistym
archiwum Stalina. Po raz pierwszy dostęp do materiałów śledztwa umożliwił Komisji Ideologicznej Komitetu
Centralnego KPZR Chruszczow w 1959, ale dopiero po otwarciu archiwum partyjnego w 1991 stały się dostępne dla
historyków.
Było to powodem powstania hipotez mówiących, że w rzeczywistości Hitler uciekł z oblężonego Berlina i wyjechał
do Argentyny. Przeciwko ich prawdziwości świadczył między innymi fatalny stan psychiczny i fizyczny Hitlera
(m.in. w styczniu 1945 stwierdzono u niego chorobÄ™ Parkinsona).
Spalone szczątki byłego przywódcy III Rzeszy zostały pogrzebane we wschodnich Niemczech przez agentów KGB,
a w 1970 ostatecznie spalone. W 1993 w byłych archiwach radzieckich znaleziono dwa fragmenty czaszki, mające
należeć do Hitlera[35] .
Zakres władzy i odpowiedzialności
Otwarte pozostaje pytanie czy tylko Hitler jest odpowiedzialny za całe zło, jakie wydarzyło się w okresie III Rzeszy.
Głośny spór toczy się pomiędzy dwoma grupami naukowców: tzw. intencjonalistami (Hannah Arendt, Eberhard
Jäckel, Alan Bullock, Karl Dietrich Bracher czy Klaus Hildebrand), którzy wskazywali, że wszystko co dziaÅ‚o siÄ™ w
Rzeszy, nie mogło mieć miejsca bez wiedzy Hitlera oraz tzw. funkcjonalistami (Martin Broszat, Hans Mommsen,
Uwe Dietrich Adam), którzy zwracają tez uwagę na ważki element rywalizacji o wpływy i ścierania się różnorakich
koncepcji w ramach reżimu nazistowskiego oraz na charakter władzy Hitlera. Polski historyk, badacz ideologii
nazistowskiej, Wojciech Wichert, podkreśla znaczenie cech charakterologicznych Hitlera: "nie był z natury
człowiekiem usystematyzowanym i zahartowanym w ciężkiej pracy; cechowało go pospolite lenistwo i brak
punktualności. Adolf Hitler, w odróżnieniu od innych liderów politycznych tamtego czasu, poświęcał niewiele czasu
na roztrząsanie arkan wewnętrznej polityki, które przekazywał z reguły swoim współpracownikom, albo w ogóle nie
zaprzątały one jego głowy. Zamiast zajmowania się pilnymi sprawami bieżącymi, Hitler przebywał w swoim
ulubionym Obersalzbergu, w posiadłości Berghof"[36] .
Adolf Hitler
12
Gabinet Hitlera (30 stycznia 1933)
" Adolf Hitler (NSDAP)  kanclerz Rzeszy
" Franz von Papen ( bezpartyjny - poprzednio Zentrum ), wicekanclerz Rzeszy i komisaryczny premier Prus,
" Werner von Blomberg, (bezpartyjny), minister Reichswehry
" Paul von Eltz-Rübenach (bezpartyjny konserwatysta), minister poczty i transportu Rzeszy
" Wilhelm Frick (NSDAP), minister spraw wewnętrznych Rzeszy
" Hermann Göring (NSDAP) , minister bez teki, komisarz Rzeszy ministerstwa spraw wewnÄ™trznych Prus,
komisarz Rzeszy d.s. lotnictwa.
" Franz Gürtner (DNVP) , minister sprawiedliwoÅ›ci Rzeszy
" Alfred Hugenberg (DNVP) , minister gospodarki Rzeszy, minister wyżywienia i rolnictwa Rzeszy;
" Konstantin von Neurath, (bezpartyjny konserwatysta), minister spraw zagranicznych Rzeszy
" Lutz Schwerin von Krosigk, (bezpartyjny konserwatysta), minister finansów Rzeszy
" Franz Seldte (Stahlhelm), minister pracy Rzeszy.
Zmiany w składzie rządu Rzeszy 1933-1945
" 13 marca 1933: Joseph Goebbels zostaje ministrem propagandy.
" 5 maja 1933: Hermann Göring zostaje ministrem lotnictwa.
" 29 czerwca 1933: Kurt Schmitt zastÄ™puje Hugenberga na stanowisku ministra gospodarki. Richard Walter Darré
zastępuje Hugenberga na stanowisku ministra żywności i rolnictwa.
" 1 grudnia 1933: Ernst Röhm i Rudolf Hess zostajÄ… ministrami bez teki.
" 1 maja 1934: Bernhard Rust zostaje ministrem nauki i edukacji.
" 16 kwietnia 1934: Hanns Kerrl zostaje ministrem bez teki.
" 30 czerwca 1934: Minister bez teki Ernst Röhm zostaje zamordowany podczas nocy dÅ‚ugich noży.
" 3 sierpnia 1934: Hjalmar Schacht zastępuje Schmitta na stanowisku ministra gospodarki Rzeszy.
" 7 sierpnia 1934: Franz von Papen rezygnuje ze stanowiska wicekanclerza, które zostaje zlikwidowane ustawą o
połączeniu urzędów Prezydenta i Kanclerza Rzeszy.
" 19 grudnia 1934: Hans Frank zostaje ministrem bez teki.
" 26 lutego 1935: Hermann Göring zostaje jeszcze dowódcÄ… Luftwaffe.
" 23 czerwca 1935: Ministerstwo obrony zostaje zmienione na ministerstwo wojny, które obejmuje Werner von
Blomberg.
" 1 lipca 1935: Erich Raeder zostaje dowódcą marynarki wojennej.
" 16 lipca 1935: Hanns Kerrl zostaje ministrem spraw religijnych.
" 2 lutego 1937: Wilhelm Ohnesorge zastÄ™puje von Eltz-Rübenacha na stanowisku ministra poczty. Julius
Dorpmüller zastÄ™puje von Eltz-Rübenacha na stanowisku ministra transportu.
" 26 listopada 1937: Hermann Göring zastÄ™puje Schachta na stanowisku ministra gospodarki. Hjalmar Schacht
zostaje ministrem bez teki.
" 1 grudnia 1937: Otto Meissner zostaje ministrem stanu i szefem Kancelarii Prezydenckiej Rzeszy. Hans Lammers
zostaje ministrem stanu i szefem Kancelarii Rzeszy.
" 15 stycznia 1938: Hermann Göring przestaje peÅ‚nić obowiÄ…zki ministra gospodarki Rzeszy .
" 5 lutego 1938: Walter Funk zostaje ministrem gospodarki. Joachim von Ribbentrop zastępuje Neuratha na
stanowisku ministra spraw zagranicznych. Konstantin von Neurath zostaje ministrem bez teki. Werner von
Blomberg rezygnuje ze stanowiska ministra wojny, zadania ministra wojny przejmuje generaloberst Wilhelm
Keitel jako szef Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu. Walther von Brauchitsch zastępuje Fritscha na stanowisku
dowódcy armii. Adolf Hitler osobiście obejmuje dowództwo Wehrmachtu.
" 1 maja 1939: Arthur Seyss-Inquart zostaje ministrem bez teki.
" 17 marca 1940: Fritz Todt zostaje ministrem przemysłu zbrojeniowego.
" 29 stycznia 1941: Franz Schlegelberger zastÄ™puje Gürtnera na stanowisku ministra sprawiedliwoÅ›ci.
Adolf Hitler
13
" 10 maja 1941: Minister bez teki Rudolf Hess po wylądowaniu i aresztowaniu w Szkocji przestaje być członkiem
gabinetu.
" 17 listopada 1941: Alfred Rosenberg zostaje ministrem do spraw okupowanych terytoriów wschodnich
" 12 grudnia 1941: Umiera Hanns Kerrl, minister spraw religijnych. Jego stanowisko nie jest obsadzane.
" 8 lutego 1942: W katastrofie lotniczej ginie minister przemysłu zbrojeniowego Fritz Todt, zastępuje go na tym
stanowisku Albert Speer.
" 23 maja 1942: Herbert Backe zastÄ™puje Darré na stanowisku ministra wyżywienia i rolnictwa.
" 20 sierpnia 1942: Karl Hermann Frank zostaje ministrem do spraw Protektoratu Czech i Moraw.
" 24 sierpnia 1942: Otto Thierack zastępuje Schlegelbergera na stanowisku ministra sprawiedliwości.
" 30 stycznia 1943: Karl Dönitz zastÄ™puje Raedera na stanowisku dowódcy marynarki wojennej.
" 22 stycznia 1943: Minister bez teki Hjalmar Schacht przestaje być członkiem gabinetu.
" 24 sierpnia 1943: Heinrich Himmler zastępuje Fricka na stanowisku ministra spraw wewnętrznych.
Dziedzictwo
Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze uznał cztery organizacje powołane przez Hitlera (NSDAP,
SS, SD i Gestapo) za przestępcze.
Artykuł 6 statutu Trybunału zaliczył do
zbrodni hitlerowskich:
" Zbrodnie przeciw pokojowi: ściślej
 planowanie, przygotowanie,
rozpoczęcie i prowadzenie wojny
napastniczej, albo wojny gwałcącej
traktaty, umowy i porozumienia
międzynarodowe, lub udział w
planie, którego celem jest
dokonanie wymienionych czynów;
" Zbrodnie wojenne: złamanie prawa
wojennego, w tym złe traktowanie i
deportacje do niewolniczych
obozów ludności z terytoriów
okupowanych, morderstwa i złe
traktowanie jeńców wojennych,
A
awa oskarżonych w Norymberdze. SiedzÄ… od lewej w pierwszym rzÄ™dzie: Göring, Hess,
Ribbentrop, Keitel. W drugim rzÄ™dzie: Dönitz, Raeder, Schirach, Sauckel.
plÄ…drowanie publicznej i prywatnej
własności, niszczenie miast i wsi,
dewastacja nie podyktowana względami strategicznymi;
" Zbrodnie przeciw ludzkości: morderstwa, niewolniczą eksploatację i inne nieludzkie czyny popełniane przeciw
cywilom przed i w trakcie wojny.
W wielu krajach głoszenie poglądów politycznych zbliżonych do faszyzmu/hitleryzmu jest zakazane z mocy prawa.
W Polsce regulujÄ… to:
" Kodeks Karny (Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. z póz
niejszymi zmianami): "Art. 256: Kto publicznie propaguje
faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych,
etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2."
" Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2002, I KZP 5/02 (OSNKW 2002/5-6/32): "Propagowanie, w
rozumieniu art. 256 k.k., oznacza każde zachowanie polegające na publicznym prezentowaniu faszystowskiego
lub innego totalitarnego ustroju państwa, w zamiarze przekonania do niego."
Adolf Hitler
14
" Konstytucja RP: "Art. 13: Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w
swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych,
których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie
przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur i
członkostwa."
Kultura masowa
Hitlera przedstawiono między innymi w filmach:
" Dyktator  film w reżyserii Charlesa Chaplina z 1940, w którym
odgrywa on także główną rolę parodiując postać Hitlera (w filmie
Chaplin występuje jako Hynkel i jednocześnie wciela się w postać
żydowskiego fryzjera). Swastyka zastąpiona została przez dwa
symbole iks. W III Rzeszy dystrybucja tego filmu została zakazana,
a w powojennych Niemczech jego pierwsza projekcja odbyła się w
1998.
" Hitler - ostatnie 10 dni  dramat wojenny w kooperacji
włosko-brytyjskiej z 1973 roku. Wyreżyserowany przez Ennio De
Concini. Akcja rozgrywa się w ostatnich dniach wojny w berlińskim
Charlie Chaplin (jako Adenoid Hynkel) i Paulette
Goddard w filmie Dyktator.
bunkrze. Obraz przedstawia charakter dyktatora, dążącego do
panowania nad światem i to do ostatnich sekund swojego życia.
Usiłuje przy tym odpowiedzieć na pytanie czy był zwykłym człowiekiem spełniającym swój obowiązek wobec
kraju czy politykiem, którym zawładnęły jego własne wizje. Rolę Hitlera odtwarza Alec Guinness.
" Hitler: Narodziny zła  miniserial produkcji kanadyjskiej i amerykańskiej z 2003, który pokazuje, jak Adolf
Hitler doszedł do władzy po pierwszej wojnie światowej. Film skupia się na tym, jak rozgoryczone, rozdarte
politycznie i ekonomicznie niemieckie społeczeństwo pomogło wspiąć się Hitlerowi na szczyt. "Hitler: Narodziny
Zła" pokazuje również jak nienawiść do Żydów stała się centrum jego poselstwa politycznego w Niemczech i
znalazła szeroki oddz
więk wśród narodu niemieckiego.
" Upadek  produkcji niemieckiej z 2004, ukazujący ostatnie dni z życia Hitlera, które spędził w swoim berlińskim
bunkrze. Rolę Hitlera zagrał Bruno Ganz.
" Adolf H. - Ja wam pokażę  wyreżyserowana przez Daniego Levy komedia wojenna z 2007. Był pierwszym w
Niemczech filmem tego gatunku traktujÄ…cym o Hitlerze. Film jest spojrzeniem na sylwetkÄ™ wodza III Rzeszy
poprzez pryzmat czarnego humoru i satyry. Jego postać została ukazana jako nieudacznik i ignorant. Wywołało to
kontrowersje w Niemczech, gdyż film odstawał od dotychczasowej konwencji ukazywania Hitlera w
kinematografii, a jego rolę odtworzył Helge Schneider.
Zobacz też
" Kwatery Hitlera
" Narodowy socjalizm
" Blondi
" Mein Kampf
" Plan Pabsta
" Prawo Godwina
" Akcja T4
" Heu-Aktion
" Rabunek dzieci
Adolf Hitler
15
" Generalny Plan Wschodni
" reductio ad Hitlerum
Bibliografia
1. Alan Bullock, Hitler. Studium tyranii. Wyd. Iskry, Warszawa 2004, ISBN 83-207-1746-9
2. Jerzy W. Borejsza, Antyslawizm Adolfa Hitlera. Wyd. Czytelnik, Warszawa 1988, ISBN 83-07-01725-4
3. Materiały utajnione przez Stalina. Teczka Hitlera, pod red. Henrika Eberlego i Mathiasa Uhla, Świat Książki,
Warszawa 2005. ISBN 83-247-0047-1
4. Laurence Rees, Hitler i Stalin. Wojna Stulecia, Wyd. Prószyński i Spółka, Warszawa 2005, ISBN 83-7469-183-2
5. Gerd R. Ueberschär, Wojskowe elity III Rzeszy. Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2004, ISBN
83-11-09880-8
6. Wojciech Wichert, Chaos i przyzwolenie. Polikratyczna struktura reżimu hitlerowskiego do 1939 r. [37],
"Histmag.org", 20 czerwca 2009.
7. Wolfgang Zdral, Nieznana rodzina Hitlerów. Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2006, ss. 240. Seria:
Brunatna Seria, Narodziny ZÅ‚a, Biografie. ISBN 83-11-10488-3
Linki zewnętrzne
" Wojciech Wichert, Chaos i przyzwolenie. Polikratyczna struktura reżimu hitlerowskiego do 1939 r. [37],
"Histmag.org", 20 czerwca 2009.
" Wojciech Wichert, Prawnopolityczna zasada supremacji woli wodza w systemie ustrojowym III Rzeszy [38],
"Histmag.org", 13 kwietnia 2009.
" Strona o Wilczym Szańcu, miejscu zamachu na Hitlera [39]
" dws.xip.pl Biografia Hitlera [40]
" filmy o Adolfie Hitlerze w serwisie filmweb [41]
mhr:8B;5@, 4>;LD ckb:&'/ƵA ¾Ì*DÕ1
Przypisy
[1] George Feldman, World War II, vol. II, Gale Group 2000, s. 391 ISBN 0-7876-3832-3
[2] Paul Johnson: Historia świata od roku 1917 do lat 90.. Londyn: Puls Publications Ltd., 1992, ss. 176, 379. ISBN 0-907587-79-8.
[3] Witold Pronobis: Åšwiat i Polska w XX wieku. Warszawa: Editions Spotkania, 1996, ss. 154, 177. ISBN 83-86802-11-1.
[4] K. Grünberg, %7Å„Å»cie osobiste Hitlera, Warszawa 1993, s. 102
[5] D. Gwizdalanka: Muzyka i polityka, Kraków 1999, s. 163-164.
[6] Michael Rissmann, Hitlers Gott. Vorsehungsglaube und Sendungsbewußtsein des deutschen Diktators, Zürich München: Pendo, 2001, p.
94-96. ISBN 3-85842-421-8.
[7] Czy Adolf Hitler był katolikiem? (http:/ / www. trinitarians. info/ ateizm/ art_271_Czy-Adolf-Hitler-byl-katolikiem_. htm)
[8] Lech Z. Niekrasz, Czerwone i brunatne, Gdańsk 1991, s. 31.
[9] Christa Schroeder, Byłam sekretarką Adolfa Hitlera, Warszawa 1990, s. 60
[10] Nicolaus v. Below, Byłem adiutantem Hitlera, 1937-45, Warszawa 1990, s. 401
[11] Nicolaus v. Below "Byłem adiutantem Hitlera, 1937-45", cyt. s. 140
[12] Alan Bullock "Hitler, studium tyranii", Warszawa 1997, s. 25.
[13] Werner Maser, "Adolf Hitler, legenda, mit, rzeczywistość, s. 201
[14] K. Grunberg, "Życie osobiste Adolfa Hitlera" cyt. s. 65
[15] Veikko Huovinen, Hycler, "Życie i działalność Hitlera", Warszawa 1991, s. 106.
[16] Hermann Rauschning, Rozmowy z Hitlerem, cyt. s. 257
[17] Werner Maser, "Adolf Hitler, legenda, mit, rzeczywistość", s. 208.
[18] M. Rusecki, Istota i geneza religii, Lublin-Sandomierz 1997, s. 279.
[19] Hermann Rauschning, Rozmowy z Hitlerem, cyt. s. 259.
[20] The Holy Reich, Nazi Conceptions of Christianity, 1919-1945, Richard Steigmann-Gall, Kent State University, Ohio, Cambridge University
Press, (ISBN 978-0-521-82371-5 | ISBN 0-521-82371-4) DOI: 10.2277/0521823714 (http:/ / dx. doi. org/ 10. 2277/ 0521823714).
[21] Baynes, N. (ed.) (1942).The Speeches of Adolf Hitler, April 1922-August 1939. London, Oxford University Press. ISBN 0-598-75893-3
Adolf Hitler
16
[22] Roussy, R. (ed.) (1973). My New Order. Octagon Books. ISBN 0-374-93918-7
[23] "Mein Kampf", 278.
[24] "Mein Kampf", 282
[25] Speer, A. (2003). Inside the Third Reich. Weidenfeld & Nicolson History, ISBN 1-84212-735-7, pp 96ff
[26] Witold Pronobis: Świat i Polska w XX wieku. Warszawa: Editions Spotkania, 1996, s. 148. ISBN 83-86802-11-1. Cytat: W środę 22 marca
1933 r. koło Dachau zostanie otwarty pierwszy obóz koncentracyjny. Pomieści on 5. tys. więz
niów. Planując na taką skalę nie poddamy się
żadnym błahym zastrzeżeniom, ponieważ jesteśmy przekonani, że umocni to wszystkich tych, którzy dbają o naród i służą jego interesom..
[27] Lech Bielski, Mariusz Trąba: Historia powszechna. Kraków: Wydawnictwo Park, 2003, s. 236. ISBN 83-7266-225-8.
[28] Karol Grünberg, Krystyna PoÅ‚acka, MaÅ‚gorzata WincÅ‚awska, Janusz Rulka, Anna Rozwadowska: Historia od X-XX wieku: kronika
wydarzeń  Polska i sąsiedzi. Toruń: 1992, s. 204. ISBN 83-9003-860-9.
[29] Wojciech Roszkowski: Najnowsza historia Polski 1914-1945. T. 1. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 356. ISBN 83-7311-991-4.
[30] Dziennik Hansa Franka z 4 paz
dziernika 1939: Führer omówiÅ‚ z generalnym gubernatorem ogólnÄ… sytuacjÄ™, zaaprobowaÅ‚ jego pracÄ™ w
Polsce, w szczególności zburzenie zamku w Warszawie, nieodbudowanie tego miasta, wywóz dzieł sztuki.
[31] Według zeznań funkcjonariuszy towarzystwa Lebensborn e.V., pod opieką tej instytucji znajdowało się 92 000 dzieci poddanych
germanizacji.
[32] Roman Hrabar: Hitlerowski rabunek dzieci polskich. Uprowadzanie i germanizowanie dzieci polskich w latach 1939-1945. Katowice: ÅšlÄ…ski
Instytut Naukowy w Katowicach, Wydawnictwo ÅšlÄ…sk, 1960, ss. 92-93.
[33] Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, tom 2, ISBN 83-01-14181-6, s. 613
[34] Czesław Madajczyk: Generalna Gubernia w planach hitlerowskich. Studia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1961, s. 93.
[35] Norman Davies: Europa. Rozprawa historyka z historią. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1999, s. 1113. ISBN 83-7006-883-9.
[36] Wojciech Wichert, Chaos i przyzwolenie. Polikratyczna struktura reżimu hitlerowskiego do 1939 r. (http:/ / histmag. org/ ?id=3084),
"Histmag.org", 20 czerwca 2009.
[37] http:/ / histmag. org/ ?id=3084
[38] http:/ / histmag. org/ ?id=2796
[39] http:/ / www. wolfsschanze. home. pl
[40] http:/ / www. dws. xip. pl/ reich/ biografie/ ah/ ah1. html
[41] http:/ / www. filmweb. pl/ szukaj?q=Adolf+ Hitler& alias=film
Article Sources and Contributors
17
Article Sources and Contributors
Adolf Hitler Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=18796799 Contributors: 21:37, AFP, AI, Aburski, Adam1993, Adamno, Adamt, Adi anakonda, Adolf Warski, Adziura, Airwolf,
Ajsmen91, Akecy Bird, Alo72, Andre Engels, Andros64, AndrzejCC, AndrzejzHelu, Antarex, Antecorda, Arek1979, Arthmael, ArturM, Asterion, Aung, Ausir, BaQu, Bacus15, Bandurr, Bansp,
Bartheli, Beno, Berasategui, Bladekiller, Bon presage, Borys25, Brutu, Bukaj, Buldożer, Catz, Chilton, Chrzanu, Colbat91, CommonsDelinker, Cubinsideme, Czerwone, DJ287PL, DMX17,
Daniel Grzonka, Danielm, Darth Kalwejt, DartiRevi, Darwin007, Datrio, Derbeth, Diabetes, Dixi, Drozdp, Efka de, Ejdzej, Ek8, Felix 2007, Filip em, Filu, Fredy.00, G-dam, Galileo01,
Gardomir, Gaspar van der Sar, Gaudi, Gbylski, Gdarin, Ggta, Googl, Gregul, GÅ‚adka, Hashar, Herr Kriss, Holek, Ignasiak, IlluminatiX, Interfector, Ja100, Jaglo, Jar.w, Jersz, Joa, John Belushi,
Kakaz, Kam691, Kamil Silesian, Karlik, Kaszana94, Kaszkawal, Kauczuk, Kazik Rex, Kb, Kinghitler, Klaster, KlonAdam, Kocio, Kpjas, Krochmal, Krysteam, Krzysiek10, Kuba G, Kupa
Å‚ososia!, LA2, Laforgue, Lamassu, Lamaxl, Lancelot, Leopold, Lingedolf, Louve, Luca Masters, Ludwig Schneider, LukKot, LukMak, Lukas3, Lzur, M-i, MK wars, Macar, Maciej Boryna,
Maciek 18, Maciup, Madcap, Maikking, Maire, Majkel555, Marek Banach, Margoz, Marichooano, Marmale, Marsvin, Marszałek, Masti, Masur, Mateusz War., Mathiasrex, Mathrick, Matusz,
Mciura, MesserWoland, Minimus, Mintho, Mix321, Miyamoto Hachimaro, Mo Cuishle, Molobo, Morg, Moszcz, Muriel-777, Mzopw, Nanaki, Nemo5576, Nowis, Odder, Odojl, Ohtnim,
Okonek, Olaf, Olczaka, Organista1992, PC, PMG, Pa3Widzi, Paddyez, Palladinus, Panterka, Patrol110, Patrynius, Pawelsawicki, Paweł ze Szczecina, PawełMM, Pepelssp26, Pgrabowski,
Phoven, Pibwl, Pietro697, Pimke, Polimerek, Politruczek, Pr4wn1k, Przykuta, Puma bartek24, R0TWORM, Radzinski, Rafaello91, Remedios44, RemigiusG, Rewizor, Romanm, Roo72,
Rumun999, Rzuwig, S99, Sagi2007, Sebastian Maćkiewicz, Selena von Eichendorf, Shaqspeare, Siegfried, Siekierki, Silthor, Siona, Slaweks, Smat, Smyru, Sniemiec, Sobi3ch, Sonia89, Spars,
Spetsedisa, Starscream, Staszek99, Stefcia, Superborsuk, Szater, Szoltys, Szumyk, Szwedzki, TOR, Taw, Thobold, Tilia, Timber Wolf, ToSter, Togo, Tomas, Topory, Triskaidekafil, Tsca,
Tweenk, Urzyfka, V-prezes, V.C., Vamil, Vertigo12, Voytek s, Vuvar1, Webkid, Widget88, Wiktoryn, Wlos, WojPob, WojciechSwiderski, Wpedzich, Wulfstan, Wyciorek, Xabi, Xett, Yarl,
Ymar, Yusek, Yves6, Zbigad, Zero, Ziel, Zwiadowca21, conversion script, 192 anonimowe edycje
y
ródła, licencje i autorzy grafiki
Plik:Hitler portrait crop.jpg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Hitler_portrait_crop.jpg License: unknown Contributors: Unknown
Plik:Flag of Germany 1933.svg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Flag_of_Germany_1933.svg License: Public Domain Contributors: -
Plik:Bundesarchiv Bild 183-1989-0322-506, Adolf Hitler, Kinderbild.jpg Source:
http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Bundesarchiv_Bild_183-1989-0322-506,_Adolf_Hitler,_Kinderbild.jpg License: unknown Contributors: APPER, Gorgo, Mtsmallwood, Polarlys,
2 anonimowe edycje
Plik:Hitler as young man.jpg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Hitler_as_young_man.jpg License: anonymous-EU Contributors: unknown
Plik:Bundesarchiv Bild 119-0289, München, Hitler bei Einweihung "Braunes Haus".jpg Source:
http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Bundesarchiv_Bild_119-0289,_München,_Hitler_bei_Einweihung_"Braunes_Haus".jpg License: unknown Contributors: AnRo0002,
Mbdortmund, Mtsmallwood, NSK Nikolaos S. Karastathis, 1 anonimowe edycje
Plik:Wahlschein.jpg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wahlschein.jpg License: Public Domain Contributors: Beek100, Hoffmann.th, Mogelzahn, Mtsmallwood, 2
anonimowe edycje
Plik:Bundesarchiv Bild 183-1987-0703-507, Berlin, Reichstagssitzung, Rede Adolf Hitler.jpg Source:
http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Bundesarchiv_Bild_183-1987-0703-507,_Berlin,_Reichstagssitzung,_Rede_Adolf_Hitler.jpg License: unknown Contributors: Beek100,
Mtsmallwood, YMS, 2 anonimowe edycje
Plik:Bundesarchiv Bild 183-S33882, Adolf Hitler.jpg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Bundesarchiv_Bild_183-S33882,_Adolf_Hitler.jpg License: unknown
Contributors: A1B2C3D4, Badseed, Bahnmoeller, Felix Stember, Fischkopp, Mtsmallwood, Nagy, 5 anonimowe edycje
Plik:Benito Mussolini and Adolf Hitler.jpg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Benito_Mussolini_and_Adolf_Hitler.jpg License: Public Domain Contributors: Muzej
Revolucije Narodnosti Jugoslavije
Plik:Stroop Report - Warsaw Ghetto Uprising 06b.jpg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Stroop_Report_-_Warsaw_Ghetto_Uprising_06b.jpg License: Public Domain
Contributors: AKA MBG, Arria Belli, Berrucomons, Blurpeace, Daczor, Daniel*D, Diego pmc, Dsmurat, Durova, Fredy.00, Gorgo, Jarekt, Lupo, Mattes, Mattia Luigi Nappi, Mtsmallwood,
Mywood, Pinar, Schekinov Alexey Victorovich, Vanmeetin, Waldir, XDaniX, Ð, 4 anonimowe edycje
Plik:Wysiedlanie-Zamojszczyzna.jpg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wysiedlanie-Zamojszczyzna.jpg License: Public Domain Contributors: ?
Plik:Stars & Stripes & Hitler Dead2.jpg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Stars_&_Stripes_&_Hitler_Dead2.jpg License: unknown Contributors: Abu badali, Collard,
Editor at Large, Edward, G.dallorto, Juiced lemon, Mtsmallwood, Multichill, Nard the Bard, PMG, Pumbaa80, Schaengel89, Svencb, Teofilo, Tom dl, Wikipeder, 11 anonimowe edycje
Plik:Nuremberg-1-.jpg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Nuremberg-1-.jpg License: Public Domain Contributors: Beek100, Brian Ammon, Cloclob, Cookie,
EugeneZelenko, Felix Stember, Jarekt, Joshuashearn, Madmax32, PDD, PMG, Paul.Matthies, Petronas, Schaengel89, Siebrand, Torsade de Pointes, Ukas, Zzyzx11, 8 anonimowe edycje
Plik:Charlie Chaplin and Paulette Goddard in The Great Dictator trailer.JPG Source:
http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Charlie_Chaplin_and_Paulette_Goddard_in_The_Great_Dictator_trailer.JPG License: Public Domain Contributors: Trailer screenshot
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/