Instytut Sterowania i Inżynierii Systemów
Zakład Komputerowo Wspomaganego Projektowania
Laboratorium Podstaw Informatyki
LINUX
Edytor vi
1
Instytut Sterowania i Inżynierii Systemów
Zakład Komputerowo Wspomaganego Projektowania
Laboratorium Podstaw Informatyki
Do redagowania plików tekstowych mogą być używane różne edytory tekstów. Wraz
z rozwojem Linuxa pojawiło się mnóstwo nowych edytorów tekstu, działających zarówno
w trybie tekstowym, jak i graficznym. Jednakże przy tej mnogości, tylko kilka stanowi
nieodłączną cześć każdego systemu linuxowego.
Większość odmian systemu Unix, w tym także Linux, jest wyposażona w co najmniej
cztery edytory:ediex(edytory wierszowe, mające znaczenie raczej historyczne), edytor
wsadowy o nazwiesedi edytorvi- pełnoekranowy, równie stary jak wcześniej wymie-
nione, ale posiadający duże możliwości.
Edytorvi(ang. visual editor) jest jednym z najważniejszych elementów unixowego opro-
gramowania. Posiada imponujące możliwości, jednakże dość często jest krytykowany za
nieprzyjazność i zbyt skomplikowaną obsługę. Jego niezaprzeczalnym atutem jest jednak
to, że znajduje się na wyposażeniu każdej odmiany Unixa (w tym Linuxa) i w wielu przy-
padkach jest dla użytkownika jedynym edytorem dostępnym w danej instalacji systemu.
Niektórzy twierdzą, że jego nieprzyjazność jest tylko pozorna i wynika jedynie z faktu, że
nie udostępnia on żadnej podpowiedzi ani innych mechanizmów wspomagania użytkow-
nika. Jest on dostosowany do pracy na dowolnym typie terminala opisanego w systemie,
jednakże bez dodatkowego  dokonfigurowania tego opisu często nie korzysta z klawiszy
sterowania kursorem (strzałek), Home, End, PgUp i PgDn - powszechnie używanych
przez edytory nowszych generacji. Początkującego użytkownika zwykle przytłacza dużą
liczbą komend, przypisanych różnym klawiszom i ich sekwencjom, dość trudnych w za-
pamiętaniu. Jeżeli jednak potrafimy się zmusić do ich poznania, możemy być pewni, że
polubimy ten edytor, gdyż jego możliwości są ogromne, a szybkość pracy wręcz impo-
nująca.
Edytorvijest uruchamiany poleceniem:
vi [-rR...] [+nr] [plik...]
Argumenty i opcje wywołania edytoraviopisano poniżej.
plik to nazwa edytowanego pliku. Można podać kilka nazw plików, gdyż w trakcie
pracy istnieje możliwość przełączania się pomiędzy edycją poszczególnych plików.
Plik aktualnie edytowany nazywany jest plikiem aktualnym lub plikiem bieżąco
otwartym. Jeżeli plik o podanej nazwie nie istnieje, to otwarty zostanie nowy pusty
plik. Jeżeli w poleceniu nie zostanie podana nazwa pliku, to można ją podać w
chwili kończenia edycji tekstu;
-r (ang. recover) odtwórz, to opcja pozwalająca odtworzyć poprzedni stan edycji, na
przykład sprzed ostatniego zaniku zasilania komputera lub ostatniej jego awarii.
Opcja ta była szczególnie cenna w minionych latach, kiedy to awaryjność sprzętu
była znacznie większa niż obecnie;
-R (ang. read only) tylko czytanie to opcja, która pozwala otworzyć plik tylko do prze-
glądu, bez możliwości zapisania zmian. Używana bywa w tych sytuacjach, w któ-
rych chcemy obejrzeć zawartość pliku a jednocześnie uniknąć przypadkowych jego
zmian;
+nr numer wiersza, na którym ma być ustawiony kursor po otwarciu pliku (opcja
bardzo przydatna przy poprawianiu błędów w programach z
ródłowych, sygnalizo-
wanych w czasie ich kompilacji).
2
Instytut Sterowania i Inżynierii Systemów
Zakład Komputerowo Wspomaganego Projektowania
Laboratorium Podstaw Informatyki
Inne opcje są w praktyce rzadko używane. Najczęściej omawiany edytor jest wywoływany
bez opcji, z jedną nazwą pliku.
Przykłady wywołania - w wyniku obu wywołań zostanie rozpoczęta edycja pliku o nazwie
pliki, ale w drugim przypadku kursor zostanie ustawiony na setnym wierszu jego tekstu:
vi pliki
vi +100 pliki
Po wprowadzeniu poleceniavina ekranie wyświetlany jest początkowy fragment pliku,
o ile wcześniej był w nim zapisany jakiś tekst, lub widzimy zupełnie pusty ekran -
jeżeli rozpoczynamy redagowanie nowego pliku. Po tekście widocznym na ekranie można
przesuwać kursor, wskazujący bieżącą pozycję w tekście, w której mogą być wstawiane
lub kasowane znaki. Sposób pracy z edytoremvijest nieco inny niż w wielu innych
edytorach, szczególnie tych znanych ze środowiska systemu DOS. Przede wszystkim
posiada on dwa podstawowe tryby pracy:
" tryb poleceń (po naciśnięciu klawisza [Esc]);
" tryb pisania/wstawiania tekstu (po wprowadzeniu polecenia [Esc]-[i]).
W trybie poleceń naciśnięcie klawisza nie jest interpretowane jako kolejny znak tekstu,
lecz jako polecenie dla edytora. W drugim trybie znaki odpowiadające naciskanym kla-
wiszom pojawiają się w tekście wyświetlanym na ekranie.
Tuż po uruchomieniu edytor znajduje się w trybie poleceń. Żeby rozpocząć wpisywanie
znaków, należy nacisnąć klawisz [i] (ang. insert mode)1. Aby wykonać cokolwiek innego
niż wpisywanie znaków, należy nacisnąć klawisz [Esc], aby powrócić do trybu poleceń
oraz klawisz z literą oznaczającą odpowiednie polecenie. Małe i wielkie litery są rozróż-
nialne.
1
Istnieją również inne możliwości przejścia do trybu edycji, jak choćby wciśnięcie klawisza [a], jednak
klawisz [i], najłatwiej jest skojarzyć z trybem insert.
3
Instytut Sterowania i Inżynierii Systemów
Zakład Komputerowo Wspomaganego Projektowania
Laboratorium Podstaw Informatyki
Tryb poleceń jest włączany po naciśnięciu klawisza [Esc]. W tym trybie możliwe
jest wydanie m.in. następujących poleceń:
włączenie trybu wstawiania, wyjście z edytora
i,a wtawianie znaków przed/za kursorem
I,A wtawianie znaków na początku/końcu wiersza
ZZ wyjście z edytoraviz zachowaniem wprowadzonych zmian
przemieszczanie kursora po tekście
h,j,k,l o jedną pozycję: w lewo, w góre, w dół, w prawo
w,W o słowo w prawo z/bez uwględniania znaków interpunkcji
b,B o słowo w lewo z/bez uwględniania znaków interpunkcji
0,$ na początek/koniec wiersza
ĆF,ĆB o jeden ekran do przodu/tyłu
1G,G na początek/koniec pliku
H na początek ekranu
kasowanie znaków
x kasowanie bieżącego znaku (w pozycji kursora)
dw kasowanie słowa na początku którego stoi kursor
dd kasowanie bieżącego wiersza tekstu
D,d$ kasowanie od kursora do końca wiersza
d0 kasowanie od kursora do początku wiersza
zastępowanie znaków
r znaku w pozycji kursora
R kolejnych znaków, począwszy od pozycji kursora
odtwarzanie skasowanych znaków
u anulowanie ostatniej operacji kasowania
U odtworzenie wiersza w jego poprzednim miejscu
p odtworzenie ostatniego kasowania w pozycji bieżącej
łączenie wierszy tekstu
J dołączenie następnego wiersza na końcu wiersza bieżącego
powtórzenie polecenia
.(kropka) powtórzenie ostatnio wykonanego polecenia edytoravi
szukanie znaku w wierszu
f, F szukanie znaku w wierszu w kierunku jego końca/początku
; szukanie następnego wystąpienia wzorca tekstu
szukanie napisu wg. podanego wzorca tekstu
/wzorzec szukanie napisu w kierunku końca pliku
?wzorzec szukanie napisu w kierunku początku pliku
n,/ szukanie następnego wystąpienia napisu
zastępowanie fragmentów tekstu
:1,$s/stary/nowy/gc zastąpienie w całym buforze (pliku) napisu określonego
przez argument stary na napis określony przez argument
nowy, z wyprowadzaniem zapytania, czy dokonać
w danym przypadku zamiany
:s/stary/nowy zamiana napisu w ramach wiersza.
4
Instytut Sterowania i Inżynierii Systemów
Zakład Komputerowo Wspomaganego Projektowania
Laboratorium Podstaw Informatyki
Zakres wierszy objętych działaniem polecenia zamiany jest podawany po dwukropku
przed literą s:
1,$ od pierwszego wiersza pliku do ostatniego (cały plik);
1,. od pierwszego wiersza pliku do wiersza bieżącego (.);
.,$ od bieżącego wiersza do końca pliku;
% cały plik;
5,20 wiersze od 5 do 20 włącznie.
Na końcu polecenia zamiany po znaku / mogą wystąpić modyfikatory:
g (ang. global) wszystkie wystąpienia w wierszu;
c (ang. confirm) z potwierdzaniem zamiany.
Dodatkowo, korzystając z edytoravimożna także skorzystać z szeregu komend edy-
toraex(czy raczej komend  zapożyczonych z edytoraex). Tryb komend edytoraex
uzyskujemy naciskają klawisz [Esc] i [:] (dwukropek). W trybie tym w lewym dolnym
rogu ekranu, na początku linii komend, wyświetlony zostaje znak:, po którym można
wprowadzać komendy, przy czym: znak wykrzyknika (!), umieszczony za ostatnim zna-
kiem niektórych komend (na przykładx,w,q), oznacza wykonanie komendy bez względu
na kod ochrony pliku.
:w zapamiętanie edytowanego tekstu w pliku o tej samej nazwie
co nazwa pliku w wywołaniu edytora, bez opuszczania edytora
:w plik zapamiętanie edytowanego tekstu w innym istniejącym lub nowym pliku
:q wyjście z edytora, jeżeli nie wykonano żadnej zmiany w tekście
:q! wyjście z edytora bez zapamiętywania dokonanych zmian
:x zapamiętanie tekstu w pliku wskazanym w wywołaniu edytora
i wyjście z niego
:set all wyświetlenie wszystkich dostępnych opcji edytora
:set wm=n ustawienie długości wiersza tekstu, (prawego marginesu)
:set number włączenie wyświetlania numerów wierszy.
Niniejsze opracowanie powstało w oparciu o książkę Jerzego Marczyńskiego: UNIX.
Użytkowanie i administrowanie
5