PKB nominalny vs. PKB realny
Wszystkie miary dochodu w gospodarce (zarówno PKB, jak i PNB i PNN)
zależą od poziomu cen, jaki ukształtuje się w gospodarce. Stąd też sam poziom tych
miar nie stanowi dobrego sposobu określania stanu rozwoju gospodarki. Zazwyczaj
interesuje nas:
" po pierwsze, nie to, jaki jest poziom produkcji, lecz jak szybko on wzrasta w
gospodarce;
" po drugie, jak wzrosła produkcja w ujęciu realnym, czyli po wyeliminowaniu
wpływu zmian cen.
Przykład
Załóżmy, że gospodarka produkuje jedynie ziemniaki i pomidory. W 1 roku
wyprodukowano łącznie 200 kg ziemniaków i 200 kg pomidorów po odpowiednio 2zł
i 4 zł za kilogram. Stąd też PKB w 1 roku wyniosło:
PKB1 = 200* 2 zł+200* 4 zł = 1200 zł
Rozważmy teraz dwa scenariusze:
Scenariusz 1
W 2 roku produkcja nie uległa zmianie, ale zmieniły się ceny: ziemniaki kosztowały
nadal 2 zł, zaś pomidory podrożały do 5 zł. W efekcie PKB w tym roku wyniosło:
PKB2 = 200* 2 zł+200* 5 zł = 1400zł
Jeśli podzielimy PKB z 2 roku przez PKB z 1 roku, odejmiemy 1 i pomnożymy razy
100% otrzymamy tempo wzrostu PKB - wielkość mówiącą nam o tym, o ile PKB
wzrosło między poszczególnymi latami:
(PKB2/PKB1  1)*100%= (1400 zł /1200 zł  1)*100%=16,6%
Scenariusz 2
W 2 roku ceny nie uległy zmianie, ale zmieniły się wielkości produkcji: wytworzono
250 kg ziemniaków i 225 kg pomidorów. W efekcie PKB w tym roku wyniosło:
PKB2 = 250* 2 zł+225* 4 zł = 1400zł
zaś tempo wzrostu PKB wyniosło tym razem:
(PKB2/PKB1  1)*100%= (1400 zł /1200 zł  1)*100%=16,6%
Jak widać w obu scenariuszach tempo wzrostu PKB było identyczne. Jednak
przyczyny wzrostu były całkowicie odmienne. W pierwszym przypadku wzrost
wynikał jedynie ze zmian cen, w drugim zaś oznaczał rzeczywisty (lub inaczej:
realny) wzrost produkcji. Oczywiście inna jest również ocena zmian zachodzących
w gospodarce dla każdego z przypadków: w scenariuszu 1 widać, że tak naprawdę
gospodarka nie wytworzyła nic więcej ponad to, co w poprzednim roku; w
scenariuszu 2 natomiast widać wyraz
nie, że gospodarka rzeczywiście się rozwija.
Aby móc rozróżnić te dwa przypadki statystycy wprowadzili pojęcie realnego
PKB i realnego tempa wzrostu PKB. W tym ujęciu przy obliczaniu PKB eliminuje
się efekty związane ze zmianami cen. Dla scenariusza 1 obliczenie realnego PKB w
roku 2 polegałoby na jego wyznaczeniu przy założeniu, że ceny pozostały na
poziomie z roku 1. PKB realne przyjęłoby wartość:
Realne PKB2 = 200* 2 zł+200* 4zł = 1200zł
a jego realne tempo wzrostu wyniosłoby 0%. W scenariuszu 2 realne PKB byłoby
równe oczywiście nominalnemu PKB (czyli wyznaczonemu w poprzednim
przykładzie), gdyż nie miały miejsca żadne zmiany cen.
Widać więc, że przy takim samym poziomie nominalnego PKB i jego tempa
wzrostu, uwzględnienie zmian cen (czyli tzw. urealnienie) może prowadzić do
zupełnie odmiennych wniosków na temat procesów gospodarczych zachodzących w
danym okresie. Dlatego też ekonomiści posługują się realnymi tempami wzrostu PKB
dla opisania tempa, w jakim rozwija się gospodarka.
y
ródło:
NBPortal.pl, Co to jest PKB?
(http://www.nbportal.pl/scenariusze/0010/KAT_S5495.PDF)